SKKN Một số biện pháp chăm sóc và giáo dục chuẩn bị cho trẻ 5 tuổi vào lớp 1

MỤC LỤC

TT

TRANG

Mục lục

1

2

3

4

Danh mục các biểu mẫu

Phần mở đầu

1

2

3

4

5

6

7

8

Lý do chọn đề tài

Mục đích nghiên cứu

Khách thể và đối tượng nghiên cứu

Giả thuyết khoa học

Nhiệm vụ nghiên cứu

Phương pháp nghiên cứu

Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu

Cấu trúc của sáng kiến kinh nghiệm

Nội dung

5

I

Cơ sở lý luận

II

Thực trạng

5,6

6,7,8,9,10,11

11

III

IV

Biện pháp

Hiệu quả đạt được

Kết luận và kiến nghị

Kết luận chung

12,13

1

2

12,13

Kiến nghị đề xuất

13

Tài liệu tham khảo

14

Một số hình ảnh minh họa

15,16,17

1

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

BẢNG 1: Khảo sát thực trạng

PT thÓ

chÊt

PT nhËn

thøc

PT ng«n

ng÷

PT

PTTC-

KNXH

LV

thÈm mü

§¹t

Ch-a

®¹t

33 = 95%

30= 86%

30=86% 31=89%

30 =86 %

2= 5%

5 = 14%

5 = 14% 4=11%

5 =14%

BẢNG 2: Kết quả đạt được

PT thÓ

PT nhËn

thøc

PT ng«n

ng÷

PT

PTTC-

KNXH

LV

chÊt

thÈm mü

33=95%

§¹t

35= 100%

0

33=95% 33=95%

35=100%

Chưa

2= 5% 2= 5%

2 = 5%

0

®¹t

2

MỞ ĐẦU

I. Lý do chọn đề tài:

Bác Hồ của chúng ta đã từng nói: “Trẻ em như búp trên cành. Biết ăn ngủ,

biết học hành là ngoan” Quả đúng vậy trẻ em trông như một búp non nếu được

chăm sóc chu đáo thì chắc chắn chồi non sẽ phát triển tốt. Cũng như con người

nếu được chăm sóc có sự đầu tư ngay từ nhỏ thì trẻ sẽ dần dần lớn lên và phát

triển toàn diện cả về “đức, trí, lao, thể, mỹ”. Với lứa tuổi mầm non, chúng ta cần

quan tâm nhất là trẻ lứa tuổi mẫu giáo lớn vì trẻ lứa tuổi này chuẩn bị bước vào

lớp 1, một bước ngoặt vô cùng quan trọng đối với trẻ.Trẻ mẫu giáo lớn chuyển

lên lớp 1 rất non nớt, bởi vì trẻ đang sống trong một môi trường được sự chăm

lo chu đáo của các cô giáo mầm non về cả dạy dỗ và nuôi dưỡng, được các cô

chăm sóc chu đáo nhiệt tình như người mẹ thứ hai của mình. Cho nên trẻ ở trong

một môi trường hoàn toàn mới lạ trẻ sẽ khó tiếp cận và thích nghi ngay được.

Nhiệm vụ của cô giáo mầm non là phải tạo cho trẻ mẫu giáo lớn một tâm thế

vững vàng, sẵn sàng bước vào lớp 1 để trẻ tiếp cận môi trường mới một cách tốt

nhất, nhằm giúp trẻ tiếp thu kiến thức tốt ở bậc học tiểu học đạt hiệu quả nhất.

Vì vậy việc nghiên cứu một số biện pháp chuẩn bị cho trẻ 5 tuổi vào lớp 1 ở

trường Mầm non Hoa Phượng, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị nhằm đề ra các

biện pháp đồng bộ có tính khả thi, phù hợp với tình hình thự tế là cần thiết. Xuất

phát những lý do trên, tôi nghiên cứu đề tài “Một số biện pháp chăm sóc và

giáo dục chuẩn bị cho trẻ 5 tuổi vào lớp 1”.

2. Mục đích nghiên cứu:

Nghiên cứu thực trạng tổ chức các hoạt động giáo dục chuẩn bị tâm thể cho

trẻ 5 – 6 tuổi vào lớp 1 để đề xuất các biện pháp chăm sóc và giáo dục chuẩn bị

tâm thế cho trẻ bước vào lớp 1, đáp ứng yêu cầu, đổi mới giáo dục mầm non

trong giai đoạn hiện nay.

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu:

3.1. Khách thể nghiên cứu:

Phương pháp chăm sóc, giáo dục chuẩn bị tâm thế cho trẻ 5 – 6 tuổi bước vào

lớp 1 ở Trường Mầm non Hoa Phượng, Huyện Vĩnh Linh, Tỉnh Quảng Trị.

3.2. Đối tượng nghiên cứu:

Một số biện pháp chăm sóc, giáo dục chuẩn bị tâm thế cho trẻ 5 – 6 tuổi bước

vào lớp 1 ở Trường Mầm non Hoa Phượng, Huyện Vĩnh Linh, Tỉnh Quảng Trị.

4. Giả thuyết khoa học:

Việc chuẩn bị các điều kiện cho trẻ 5 tuổi vào lớp 1 ở trường Mầm non Hoa

Phượng, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị đã đạt được những kết quả nhất định.

Tuy nhiên trong quá trình chăm sóc và giáo dục còn tồn tại những vấn đề bất

cập, chất lượng chăm sóc giáo dục còn hạn chế, chưa thực sự đáp ứng được yêu

cầu đổi mới. Nếu đánh giá đúng thực trạng, đề xuất các biện pháp chăm sóc và

giáo dục mang tính khoa học, đồng bộ, khả thi sẽ nâng cao được hiệu quả chăm

sóc và giáo dục, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc và giáo dục cho trẻ 5

tuổi trường Mầm non Hoa Phượng, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị, đáp ứng

yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.

5. Nhiệm vụ nghiên cứu:

3

- Xác định cơ sở lý luận, cơ sở thực tiển về tổ chức các hoạt động chăm

sóc giáo dục chuẩn bị tâm thế cho trẻ 5 – 6 tuổi bước vào lớp 1 ở trường Mầm

non trên cơ sở tổng hợp những công trình đã nghiên cứu về vấn đề này.

- Nghiên cứu thực trạng công tác chuẩn bị tâm thế cho trẻ 5 – 6 tuổi ở

trường Mầm non Hoa Phượng, Vĩnh Linh, Quảng Trị

- Đề xuất một số biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1.

6. Phương pháp nghiên cứu:

6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận:

Đề tài này sử dụng phương pháp phân tích- tổng hợp, hệ thống hóa, phân

loại tài liệu, khái quát hóa các tài liệu có liên quan để xây dựng cơ sở lý luận của

vấn đề nghiên cứu

6.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn:

Sử sụng các phương pháp quan sát, điều tra, phỏng vấn, lấy ý kiến chuyên gia…

nhằm khảo sát, đánh giá thực trạng và thu thập những thông tin có liên quan đến

vấn đề nghiên cứu.

6.3. Nhóm phương pháp thống kê toán học:

Sử dụng phương pháp thống kê toán học nhằm xử lý số liệu trong quá trình

nghiên cứu.

7. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu:

7.1. Phạm vi nghiên cứu:

Đề tài nghiên cứu thực trạng chăm sóc và giáo dục chuẩn bị tâm thế cho trẻ 5

tuổi ở trường Mầm non Hoa Phượng, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị.

Đối tượng khảo sát: Trẻ 5 tuổi ở trường Mầm non Hoa Phượng, huyện Vĩnh

Linh, tỉnh Quảng Trị.

7.2. Kế hoạch nghiên cứu:

- Tháng 8/2018: Đăng ký đề tài, lập đề cương.

- Tháng 9-10/2018: Điều tra thực trạng chăm sóc và giáo dục trẻ 5 tuổi tại

trường Mầm non Hoa Phượng, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị.

- Tháng 11/2018: Thu thập và xử lý số liệu điều tra.

- Tháng 12/2018 đến tháng 01/2019: Thống kê, phân tích các số liệu.

- Tháng 03/ 2019: Viết đề tài, báo cáo sơ bộ.

- Tháng 04/2019: Chỉnh sửa và hoàn thiện đề tài.

8. Cấu trúc của sáng kiến kinh nghiệm.

Ngoài phần biểu bảng, sơ đồ phụ lục, sáng kiến có cấu trúc 3 phần chính:

Phần mở đầu: Lý do về mặt lý luận, về thực tiễn, về tính cấp thiết của

việc chăm sóc và giáo dục chuẩn bị tâm lý cho trẻ 5 tuổi ở trường Mầm non

Hoa Phượng, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị.

Phần nội dung:

- Thực trạng chăm sóc và giáo dục chuẩn bị tâm lý cho trẻ 5 tuổi vào lớp 1 ở

trường Mầm non Hoa Phượng, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị.

- Biện pháp chăm sóc và giáo dục chuẩn bị tâm lý cho trẻ 5 tuổi vào lớp 1 ở

trường Mầm non Hoa Phượng, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị.

Phần kết luận và kiến nghị:

- Những kết luận đánh giá cơ bản nhất về sáng kiến kinh nghiệm.

- Các đề xuất và kiến nghị.

4

NỘI DUNG

I. Cơ sở lí luận về chăm sóc và giáo dục chuẩn bị tâm thế cho trẻ 5 – 6 tuổi

bước vào lớp 1 ở trường Mầm non Hoa Phượng, huyện Vĩnh Linh, tỉnh

Quảng Trị.

Trong mỗi giai đoạn phát triển trẻ đều mang những đặc điểm đặc trưng. Việc

chuyển từ giai đoạn này sang giai đoạn khác là một sự chuyển biến mang tính

nhảy vọt có sự biến đổi cả về chất và lượng. Sự phát triển ở một giai đoạn nhất

định vừa là kết quả của giai đoạn trước đó vừa là tiền đề cho bước phát triển của

giai đoạn tiếp theo. Nếu trẻ được phát triển tốt ở giai đoạn này cũng chính là sự

chuẩn bị tốt cho giai đoạn tiếp theo. Tuy nhiên không phải trẻ em nào cũng dễ

dàng thích nghi được vào bước ngoặc này là một sự kiện quan trọng khiến các

bậc cha mẹ và các nhà giáo dục cần phải quan tâm. Một mặt là để giúp trẻ hoàn

thiện những thành tựu trong suốt thời kỳ mẫu giáo, mặc khác tích cực chuẩn bị

cho trẻ có đủ điều kiện để thích nghi với cuộc sống ở trường phổ thông với hoạt

động chủ đạo là hoạt động học tập.

Thấy được tầm quan trọng trong việc tạo tiền đề, cơ sở vững chắc cho trẻ

mầm non chuyển sang giai đoạn mới đầy hào hứng, mong chờ không bỡ ngỡ

trước sự mới lạ xung quanh. Nhận thức rõ nhu cầu của phụ huynh và đặt niềm

tin vào trường mầm non, mong muốn nơi đây trang bị cho con em mình về kiến

thức lẫn tinh thần.

- Để trang bị đầy đủ những kiến thức cho trẻ ở cuối bậc mầm non, giáo viên và

phụ huynh cần dạy cho trẻ những gì phù hợp với trẻ có thể tự nhiên và toàn diện.

- Gần gũi, trò chuyện để trẻ mạnh dạn. Giúp trẻ phát triển toàn diện về các mặt

nhằm tạo cho trẻ có một tâm thế tốt vững vàng tự tin khi bước vào lớp 1.

II. Thực trạng về chăm sóc, giáo dục chuẩn bị tâm lý cho trẻ 5 tuổi vào lớp

1 ở trường Mầm non Hoa Phượng, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị.

Rất nhiều phụ huynh lo lắng là thế nào để cháu vào lớp 1 học được vì cháu

còn khờ và chưa biết gì cả. Nhìn kết quả hiện tại của trẻ nhiều phụ huynh và bản

thân tôi cũng luôn trăn trở: Làm thế nào để trang bị cho tất cả các cháu một tâm

thế vững vàng khi bước vào lớp 1. Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề

trên ngay từ đầu năm học tôi đã tìm ra một số biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ

vào lớp 1.

1. Đánh giá chung về thực trạng

Năm học này tôi được nhà trường phân công dạy lớp mẫu giáo 5 tuổi. Tôi đã

nhận thấy những điều kiện thuận lợi và khó khăn ở lớp tôi như sau:

- Luôn đựơc sự hướng dẫn và chỉ đạo sát sao về chuyên môn của phòng giáo

dục và sự quan tâm tạo điều kiện về mọi mặt của BGH nhà trường. Nhà trường

đã xây dựng lớp lá 5-6 tuổi là lớp điểm toàn diện và luôn dự giờ, kiểm tra công

tác lên lớp của giáo viên và khảo sát trẻ qua các chủ đề.

- Trẻ được học qua các độ tuổi lớp dưới nên phần đa cũng đã nhận biết chữ

cái và chữ số.

- Bản thân giáo viên dạy lớp mẫu giáo 5-6 tuôi nhiều năm tôi đã học hỏi từ

bạn bè và đồng nghiêp, được dự chuyên đề, tham khảo tài liệu chuyên đề, tập

san giáo dục mầm non và được chủ nhiệm lớp 5 tuổi nên có kinh nghiệm thực

tế.

5

- Cháu đi học chuyên cần đạt tỉ lệ 95%. Tích cực sôi nổi khi tham gia các

hoạt động.

- Trường chúng tôi được đóng gần trường tiểu học Kim Đồng nên cháu

được đi thăm quan giao lưu với cô thầy và các anh chị học sinh lớp 1 nên trẻ đã

bước nào đã làm quen và chuẩn bị cho mình tâm thế khi bước vào lớp 1.

- Lớp tôi dạy có rất nhiều cháu bị suy dinh dưỡng nên về mặt thể lực cháu sẽ

còn gặp rất nhiều khó khăn trong việc đến trường với sự tự lập là chủ yếu.

- Nhận thức của trẻ không đồng đều, nhiều trẻ trong lớp còn rụt rè, nhút

nhát, chưa mạnh dạn trong giao tiếp.

- Phụ huynh đa số mong trẻ viết được, đọc được để phụ huynh an tâm vì

luôn nghĩ đọc được, viết tốt thì mới vào lớp 1 học tốt được.

- Một số cháu chưa được sự quan tâm của gia đình vì cho rằng bậc học mầm non

là không quan trọng nên cho cháu nghĩ học rất tùy tiện mặc dù giáo viên chủ

nhiệm và nhà trường đã có nhiều biện pháp để huy động trẻ đến trường.

2. Khảo sát thực trạng

Để biết được chính xác khả năng học tập của trẻ ngay từ đầu năm tôi đã

làm khảo sát lớp tôi chủ nhiệm gồm 35 cháu như sau : ( Bảng 1)

III. Các biện pháp chăm sóc và giáo dục chuẩn bị tâm thế cho trẻ 5 – 6 tuổi

bước vào lớp 1 ở trường Mầm non Hoa Phượng, huyện Vĩnh Linh, tỉnh

Quảng Trị.

Việc chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1 giúp trẻ có kiến thức phổ thông để

vào lớp 1 không chỉ yêu cầu trẻ nhận biết thành thạo 29 chữ cái, đếm thành thạo

trong phạm vi 10 mà quan trọng hơn cả là giúp trẻ em phát triển về thể chất, tình

cảm, trí tuệ, thẩm mỹ hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách. Chuẩn bị

tâm thế cho trẻ vào lớp 1, cần hình thành và phát triển ở trẻ em những chức năng

tâm sinh lý, năng lực và phẩm chất mang tính nền tảng, những kỹ năng sống cần

thiết phù hợp với lứa tuổi, khơi dậy và phát triển tối đa những khả năng tiềm ẩn,

đặt nền tảng cho việc học ở các cấp học tiếp theo và cho việc học tập suốt đời.

1. Biện pháp 1: Chuẩn bị về thể lực

Chuẩn bị về mặt thể lực cho trẻ không đơn thuần là sự chuẩn bị về lượng

phát triển chiều cao và trọng lượng cơ thể mà còn là sự chuẩn bị về chất cụ thể

là năng lực làm việc bền bỉ, dẻo dai, có khả năng chống lại sự mệt mỏi của thần

kinh, cơ bắp, độ khéo léo của bàn tay, tinh nhạy của các giác quan. Để có được

các phẩm chất đó, cô giáo cần tạo một chế độ sinh hoạt, ăn uống, nghỉ ngơi,

luyện tập cho trẻ một cách khoa học và hợp lý cả về thời gian cũng như phù hợp

với đặc điểm phát triển riêng của từng trẻ. Giáo viên thực hiện đúng chế độ sinh

hoạt trong một ngày từ đón trẻ đến trả trẻ: Thường xuyên tổ chức cho trẻ tập thể

dục buổi sáng, tập đúng, đủ các động tác. ( Hình 1)

Cho trẻ hoạt động ngoài trời: giáo viên cần tổ chức một cách khoa học nội

dung bám sát theo từng chủ đề, cho trẻ chơi các trò chơi vận động thay đổi phù

hợp độ tuổi, phù hợp chủ đề đang thực hiện. Tổ chức tốt các hoạt động chơi và

hoạt động học, cho trẻ ngủ đúng giờ, ngủ sâu và đủ giấc. Quan tâm đến những

trẻ khó ngủ, hay nói chuyện trong giờ ngủ. Khuyến khích, động viên trẻ tự xúc

ăn, ăn hết xuất, ăn không quá lâu. Mọi lúc mọi nơi tôi đều khuyến khích trẻ: con

6

ăn nhiều sẽ có một cơ thể khỏe mạnh, thông minh học giỏi. Đặc biệt chú ý tư thế

ngồi học của trẻ. Cần chú ý quan tâm đến những cháu ít vận động, chưa tham

gia tích cực vào hoạt động. Ví dụ: Lớp tôi đầu năm có một số cháu: Bình, Dũng,

Huy, Thiên Ân giờ học, giờ chơi đều rất thụ động. Tôi thấy vậy liền rủ 3 cháu

cùng chơi với cô, hướng dẫn trẻ chơi, khuyến khích động viên từng trẻ, rồi rủ

vài cháu khác cùng vào chơi. Sau vài lần như vậy cảm thấy cháu rất thích chơi,

vui vẻ, tích cực, tính thụ động của trẻ đã biến mất từ lúc nào không biết. Tôi

thấy rằng: Làm được tất cả các điều trên là ta đã chuẩn bị cho trẻ tốt về mặt thể

lực. Trẻ được vận động hợp lý, ăn ngủ tốt đặc biệt quan trọng là trẻ sẽ có một

tinh thần tốt, rất tích cực tham gia vào các hoạt động mà cô giáo tổ chức. Có như

vậy thì mới trang bị cho các cháu có một thể lực tốt để bước vào lớp 1.

2. Biện pháp 2: Chuẩn bị về mặt phát triển trí tuệ

Để chuẩn bị cho trẻ vào lớp một ta phải đáp ứng được nhu cầu nhận thức

của trẻ ở lứa tuổi này. Điều này được thực hiện thông qua các hoạt động học và

hoạt động chơi ở trẻ. Thông qua hoạt động khám phá khoa học dạy trẻ biết các

bộ phận của cơ thể người, tìm hiểu về động vật thực vật, một số hiện tượng tự

nhiên. Khám phá về xã hội: tìm hiểu về bản thân, gia đình, họ hàng cộng đồng,

tìm hiểu về trường lớp mầm non, tiểu học, một số nghề phổ biến trong xã hội,

các danh lam thắng cảnh và các ngày hội, ngày lễ. Các kiến thức đó được trải

dài trong 10 chủ đề trong năm. Rèn luyện các thao tác trí tuệ, kích thích những

hứng thú đối với hoạt động trí óc như ham hiểu biết, kích thích khám phá những

điều mới lạ, gợi mở, khuyến khích trẻ quan sát sự vật, hiện tượng xung quanh.

Rèn luyện sự tập trung chú ý, ghi nhớ có chủ định, linh hoạt trong việc sử dụng

các thao tác trí tuệ, kích thích trẻ năng động, sáng tạo, ham tìm tòi khám phá.

Khả năng định hướng trong không gian và thời gian cũng là một biểu hiện của

sự phát triển trí tuệ. Việc xác định được vị trí không gian, thời gian của các sự

vật hiện tượng: mình đang ở đâu, vật ở trên dưới, trước sau, phải trái, dạy trẻ

nhận biết đếm thành thạo đến 10, biết so sánh, thêm bớt tạo nhóm có số lượng

10, phân chia 10 đối tượng thành 2 nhóm và biết kết quả các nhóm. Nhận biết

các chữ số 1-10 và các số liền trước, liền sau, cung cấp cho trẻ biết số chẵn, số

lẻ… được thể hiện trong hoạt động làm quen với toán. Nhận biết và phát âm

thành thạo 29 chữ cái, nhận biết các chữ cái có trong từ, cụm từ, nhận biết các

chữ cái thông qua trò chơi.

Môi trường trang trí cũng rất quan trọng, góp phần giúp trẻ phát triển trí tuệ

thông qua hoạt động chơi, học cùng cô, bạn. Ở lớp tôi có trang trí góc “Bé vui

học toán” ở đó những đồ vật, con vật theo chủ đề, có số lượng thay đổi theo

chương trình trẻ đang học. đặc biệt ở góc này tôi và trẻ cùng thực hiện, giống

như trẻ đang chơi mà lại học. Hoạt động này trẻ vô cùng thích và đây là một góc

mở của lớp tôi. Ví dụ: Tuần này trẻ học làm quen với toán đề tài: “Một tuần của

bé” sau giờ học tôi cùng trẻ thực hiện góc này: cùng trẻ gắn thứ tự các ngày

trong tuần. Hoặc tuần này cháu học “Bé đếm đến 9”, lớp đang thực hiện chủ đề

“Động vật” tôi cùng các cháu thực hiện: Cùng gắn con vật có số lượng 8, 9 và

cùng tìm chữ số tương ứng. Tôi luôn tổ chức chế độ sinh hoạt một ngày của trẻ

đúng thời gian biểu, không bao giờ cắt xén. Tổ chức các hoạt động một cách

khoa học, có hiệu quả, thường xuyên sử dụng câu hỏi mở để phát triển tư duy

7

cho trẻ. Ví dụ: Giờ học làm quen văn học: Câu chuyện “Ai đáng khen nhiều

hơn” Ngoài câu hỏi đàm thoại theo nội dung câu chuyện tôi còn hỏi thêm: +Nếu

cháu là Thỏ em cháu sẽ làm gì khi gặp Sóc và Nhím ?. +Qua câu chuyện cháu

học được gì ở Thỏ anh ? Hoặc giờ học: Khám phá khoa học: “Nước đối với đời

sống con người” Tôi hỏi thêm: +Con làm gì để bảo vệ nguồn nước ? +Hàng

ngày con tiết kiệm nước bằng cách nào ? Cung cấp kiến thức cho trẻ thông qua

hoạt động học là chính ngoài ra còn cung cấp, nhắc nhở thường xuyên cho trẻ ở

mọi lúc mọi nơi để trang bị kiến thức và hình thành thói quen cho trẻ.

3. Biện pháp 3: Chuẩn bị về tình cảm xã hội

Dạy trẻ biết quan tâm chia sẻ, ứng xử với mọi người xung quanh, lễ phép,

kính trọng người lớn, đoàn kết thân ái với bạn bè, thông cảm thương xót những

người bất hạnh. Biết được vị trí của mình trong gia đình và trong xã . Giáo dục

hành vi và qui tắc ứng xử xã hội trong sinh hoạt ở gia đình, trường lớp, cộng

đồng gần gũi. Giáo dục lễ giáo cho trẻ được lồng ghép trong các hoạt động hằng

ngày của trẻ nhằm giúp giúp hoàn thiện nhân cách một cách toàn diện. ( Hình 2)

Là sự chuẩn bị rất cần thiết để giúp trẻ thích nghi tốt với môi trường học tập

mới. Thông qua các hoạt động mang tính tập thể, trẻ làm quen dần với sinh hoạt

trong nhóm bạn bè, qua đó làm nảy nở trẻ những động cơ xã hội tốt đẹp, hào

hứng được đi học, được trở thành một người học sinh. Được trải nghiệm những

câu chuyện kể, các trò chơi, sử dụng những đồ dùng học tập của lớp một, tham

quan trường tiểu học (chủ điểm trường tiểu học) giúp trẻ có những biểu tượng

chính xác về trường phổ thông về các mối quan hệ giữa bạn bè, thầy cô giáo .

Từ đó kích thích được sự háo hức đến trường học tập của trẻ.

Hình thành những thói quen vệ sinh cá nhân, tính tự lập và khả năng tự

phục vụ trong các công việc sinh hoạt hàng ngày vừa sức cũng là một khía cạnh

quan trọng cho trẻ trước khi bước vào trường phổ thông. Ví dụ: Tập trẻ có thói

quen lao động tự phục vụ như: Tự rửa mặt, chải răng hàng ngày, tự xếp bàn ghế

giờ ăn, giờ học, nhặt rác trên sân trường, từ bê giường ngủ. Ở lớp tôi có trang trí

góc lễ giáo, ở đó có những hình ảnh đẹp mang tính giáo dục cao như: Bé mời

nước cho ông, bà, bé giúp đỡ ba mẹ, cụ già, biết vòng tay chào khách đến nhà,

biết nhận quà bằng hai tay… thông qua góc đó giáo dục trẻ biết kính trọng, lễ

phép với người lớn, giúp đỡ cụ già, em nhỏ, mọi người xung quanh. Ví dụ: Vào

buổi chiều tôi cùng trẻ về góc lễ giáo. Tôi hỏi trẻ qua hình ảnh: + Hình ảnh gì ?

Con có nhận xét gì về hình ảnh này ? + Con đã làm được điều đó chưa?. + Con

kể những việc tốt mà con đã làm ?. Những hình ảnh tôi luôn thay đổi thường

xuyên, hình ảnh đẹp mắt có sức hấp dẫn, phù hợp độ tuổi đặc biệt phải có tính

giáo dục cao.

4. Biện pháp 4: Chuẩn bị về ngôn ngữ

Ngôn ngữ mẹ đẻ phát triển tốt là phương tiện quan trọng để phát triển trí tuệ

và giúp cho việc tiếp thu kiến thức học tập tốt ở trường phổ thông. Hình thành

và phát triển những kỹ năng nghe, nói, tiền đọc, tiền viết là rất quan trọng. Đó là

nền tảng để trẻ hiểu về thế giới chữ viết và tiếp nhận nhiều tri thức mới. thông

qua các hoạt động sinh hoạt, học tập, lao động, qua các buổi tham quan, dạo

chơi… cần khuyến khích trẻ sử dụng tiếng mẹ đẻ một cách thành thạo, mở rộng

vốn từ về thế giới xung quanh. Tập cho trẻ biết diễn đạt những gì mình muốn

8

nói một cách rõ ràng, mạch lạc, không nói ngọng, nói lắp. Trẻ có ngôn ngữ

mạch lạc phát triển tốt thì đồng thời các quá trình tâm lý như tư duy, tưởng

tượng, trí nhớ, tri giác của trẻ cũng phát triển tốt.

Bên cạnh đó chuẩn bị cho việc đọc, viết: như cho trẻ tiếp xúc với chữ viết

trong môi trường xung quanh. ( Hình 3)

Nhận dạng và phát âm các chữ cái, tô chữ cái, từ, xem và nghe đọc các loại

sách. Cho trẻ làm quen với cách đọc, hướng đọc, từ phải sang trái, từ dòng trên

xuống dòng dưới, đọc truyện qua các tranh vẽ, đọc phải diễn cảm, các tranh vẽ

phải đẹp và to, chữ viết rõ ràng. Dạy trẻ làm quen chữ cái thông qua giờ học:

Làm quen chữ cái, tôi tổ chức giờ học không những đúng phương pháp mà còn

phải phong phú qua các giờ học làm quen, trò chơi với chữ cái giúp trẻ nhận biết

được 29 chữ cái trong bảng chữ cái tiếng việt, nhận biết các chữ cái có trong từ,

cụm từ.

( Hình4,5)

Cho trẻ làm quen với các kiểu chữ in thường, viết thường, in hoa viết hoa để

làm tiền đề cho việc bước vào lớp một. Không những trong giờ học làm quen

với chữ cái mà thông qua các hoạt động khác, mọi lúc mọi nơi ta cũng cần giúp

trẻ phát triển ngôn ngữ. Do vốn từ của trẻ chưa phong phú, trẻ chưa có khả năng

hiểu nghĩa của từ, khả năng tư duy còn hạn chế. Vì vậy tôi cho rằng một trong

những hướng thiết thực cần chuẩn bị cho trẻ mẫu giáo lớn vào ớp một là rèn

luyện cho trẻ kỹ năng đặt câu hỏi và trả lời câu hỏi rõ ràng, mạch lạc. Tôi có thể

rèn các kỹ năng trên thông qua giờ học: Làm quen văn học, khám phá khoa học,

làm quen với toán, trong các giờ chơi và mọi lúc mọi nơi để phát triển ngôn ngữ

cho trẻ. Giúp trẻ phát triển ngôn ngữ thông giờ chơi ở các góc: Tôi thường

xuyên tổ chức cho trẻ chơi mỗi ngày ở các góc qua đó trẻ được trò chuyện, giao

lưu cùng bạn, được giải quyết các tình huống đơn giản. Ví dụ: Trẻ chơi ở các

góc phân vai, xây dựng nghệ thuật, trẻ biết thể hiện vai cô bán hàng, người mua

hàng như: Qủa cam này bao nhiêu tiền vậy chị ? cám ơn chị nhé. Qua đó giúp

trẻ biết đặt câu hỏi, trả lời trọn câu, đủ ý. Tôi luôn tham gia chơi cùng trẻ để

nhắc nhở, động viên trẻ, đồng thời đặt ra nhiều câu hỏi giúp trẻ trả lời để làm

giàu và phát triển vốn từ cho trẻ. Môi trường trang trí chữ viết cũng góp phần

giúp trẻ nhận biết và phát triển ngôn ngữ. Ví dụ: Trong lớp tôi trang trí môi

trường chữ rất phong phú như các cụm từ: “Bé làm đẹp môi trường, bé yêu trò

chơi dân gian, bé cùng sáng tạo, bé học điều hay, bé vui học toán, bé cao lớn

mỗi ngày” kèm theo hình ảnh phù hợp. Trong giờ học làm quen chữ cái kết thúc

giờ học cho trẻ tìm những chữ đã học xung quanh lớp hoặc buổi chiều cho trẻ

làm quen cụm từ, tìm chữ đã học .( Hình 5)

Môi trường chữ cái trong lớp vẫn có sự thay đổi theo hình ảnh từng chủ đề,

thay đổi cụm từ trong lớp để tránh nhàm chán và trẻ được làm quen nhiều cụm

từ mới.

5. Biện pháp 5: Chuẩn bị một số kỹ năng cần thiết của hoạt động học

tập và tinh thần

Rèn luyện một số kỹ năng cơ bản của hoạt động học tập cần thiết như giúp

cho trẻ biết cách cầm bút, cách đặt vở trong giờ học vẽ, mở sách, vở trong các

lần học tập tô, làm quen với toán, tạo hình, tư thế ngồi đúng trong khi ngồi học,

9

chơi.

Giúp trẻ thích nghi với hoạt động học tập mới, tránh được những bỡ ngỡ ban

đầu dễ gây cho trẻ những cảm giác sợ sệt, thiếu tự tin. Để đạt được những hiệu

quả cần tạo điều kiện cho trẻ làm quen dần với môi trường học tập như: bố trí

bàn ghế cho trẻ ngồi học cung cấp và cho trẻ tiếp xúc thường xuyên với sách,

truyện, bút, thước hướng dẫn trẻ cách sử dụng các dụng cụ học tập đó như thế

nào cho đúng thông qua việc làm mẫu, quan sát và uốn nắn trực tiếp cho trẻ. Ví

dụ: Trong giờ học vẽ một số cháu hay nhìn gần, ngồi sai tư thế. Tôi luôn chú ý

và nhắc nhở thường xuyên, sửa ngay tư thế cho trẻ. Được chuẩn bị tốt về mặt

tinh thần đối với trẻ cũng rất quan trọng. Trẻ có một tinh thần tốt, luôn luôn vui

vẻ, thích thú trong mọi công việc, và đặc biệt là luôn vươn tới, luôn mong mỏi

mình sẽ được đi học lớp 1 đó là một điều rất tốt. Vì vậy, tôi luôn động viên,

khích lệ trẻ ngoan, biết vâng lời người lớn, hoàn thành các nhiệm vụ được người

lớn giao cho. Chuẩn bị cho trẻ mẫu giáo trước khi vào lớp 1 được tiến hành

thường xuyên, từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp thông qua các trò chơi

hay các hoạt động hấp dẫn mà trẻ yêu thích. Cần tránh nôn nóng, áp đặt ép buộc

trẻ học trước những gì trẻ em được tiếp thu một cách bài bản ở trường phổ thông

sau này. Bởi dễ gây ra cho trẻ những chán nản, chủ quan, chểnh mảng dần đến

tiêu diệt hứng thú học tập ngay từ những buổi học ban đầu và gây ra không ít

những khó khăn cho giáo viên tiểu học trong việc khắc phục, uốn nắn những hậu

quả sai lầm mà trẻ đã mắc phải. Trong giờ ăn, giờ chơi giáo viên tập cho trẻ biết

sử dụng những đồ dùng một cách gọn gàng, khéo léo. Các nhà khoa học đã từng

khẳng định: “Những vận động bằng tay của trẻ càng khéo léo, càng phong phú

bao nhiêu càng dễ hình thành các thao tác trí tuệ bấy nhiêu.”

6. Biện pháp 6: Thực hiện tốt các chỉ số trong bộ chuẩn phát triển trẻ

em 5 tuổi

Như chúng ta đã biết: Bộ chuẩn phát triển trẻ em 5 tuổi nhằm hỗ trợ thực hiện

chương trình giáo dục mầm non, nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục,

chuẩn bị tâm thế cho trẻ em 5 tuổi vào lớp 1. Vào đầu năm học tôi căn cử 120

chỉ số trong bộ chuẩn để xác định mục tiêu giáo dục năm học. Từ mục tiêu năm,

tôi phân bổ vào mục tiêu chủ đề, tuần cho phù hợp. Có những chỉ số tôi lấy làm

đề tài của bài dạy, có những chỉ số nhắc nhở, hướng dẫn trẻ ở mọi lúc, mọi nơi

để giáo dục trẻ. Các chỉ số được nhắc đến trong 10 chủ đề và thực hiện có hiệu

quả từng chỉ số, nếu chỉ số nào trẻ thực hiện còn thấp so với yêu cầu tôi đưa vào

chủ đề tiếp theo để giúp trẻ thực hiện tốt. Tôi nghĩ nếu chúng ta thực hiện đầy đủ

các chỉ số trong bộ chuẩn và thực hiện có hiệu quả thì ta đã chuẩn bị đầy đủ cho

trẻ cả 5 lĩnh vực: thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, thẩm mỹ, tình cảm xã hội đó là

một tâm thế rất vững chắc cho trẻ bước vào lớp một cách vững vàng và đầy tự

tin.

7. Biện pháp 7: Phối hợp với phụ huynh để chuẩn bị tâm thế cho trẻ

vào lớp 1

Đa số phụ huynh đầu năm lớp mẫu giáo lớn đã nôn nóng cho con học chữ,

xin cô ra bài về nhà viết. Việc ép trẻ học quá sớm vô tình chúng ta làm mất đi sự

tập trung chú ý và hứng thú học tập của trẻ sau này, đồng thời làm giảm đi sự

phát triển của bộ chuẩn trẻ em 5 tuổi mà ở lớp lớn trẻ phải hoàn thiện mới vững

10

vàng bước vào lớp 1. Mặt khác không ít phụ huynh lại phó mặc con mình cho

trường mầm non, không tạo ra được sự thống nhất trong công tác chăm sóc giáo

dục trẻ. Dẫn đến hiệu quả chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1 không cao và khi vào lớp 1

trẻ rất bỡ ngỡ. Vì vậy chúng ta cần phối hợp với phụ huynh để có sự thống nhất

giáo dục trẻ tốt hơn. Buổi sáng phụ huynh đưa trẻ đến, buổi chiều đón trẻ phụ

huynh thường hay xem, qua đó phụ huynh có thêm một số kiến thức, biết được

tuần này, hôm nay con mình đang học gì để kết hợp cùng giáo viên giáo dục trẻ

tốt hơn. Ví dụ: Đến trường cô luôn giáo dục trẻ có thói quen lễ phép với người

lớn, đoàn kết với bạn, ở lớp cô đã hình thành cho trẻ thói quen và kỹ năng đó

nhưng nếu về nhà phụ huynh ít quan tâm đến trẻ, trẻ nói thế nào cũng mặc kệ thì

môi trường gia đình sẽ trực tiếp ảnh hưởng đến trẻ. Thói quen ở trường của trẻ

sẽ dần mất đi đến khi không còn tồn tại trong trẻ nữa. Còn nếu có sự phối hợp

tốt với phụ huynh luôn nhắc nhở, khen ngợi động viên trẻ thì sẽ phát huy hơn

nữa. Trẻ sẽ rất vui, chắc chắn sẽ duy trì và phát triển thói quen tốt cho trẻ. Tôi

nghĩ để giáo dục trẻ có hiệu quả tốt nhất thì phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa

gia đình và nhà trường. Cha mẹ trẻ và cô giáo luôn có mối quan hệ thật gần gũi.

Làm thế nào để trong cảm nhận của trẻ luôn có: “Cô và mẹ là hai cô giáo. Mẹ và

cô đấy hai mẹ hiền”

8. Mối quan hệ giữa các biện pháp:

Mỗi biện pháp đều có mối quan hệ liên quan đến nhau, nếu tách rời từng biện

pháp thì hiệu quả của việc chăm sóc giáo dục trẻ sẽ không cao. Vì vậy trong quá

trình chăm sóc giáo dục trẻ để chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào lớp 1 cần phải sử

dụng tất cả các biện pháp, biện pháp này sẽ hỗ trợ cho biện pháp kia thì sẽ mang

lại hiệu quả cao nhất.

IV. Hiệu quả của việc chăm sóc và giáo dục chuẩn bị tâm thế cho trẻ

vào lớp 1 ở trường Mầm non Hoa Phượng, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng

Trị.

Sau khi tiến hành các biện pháp trên. Bản thân tôi thấy các cháu lớp tôi

ngày càng trở nên tự tin, mạnh dạn trong giao tiếp và tham gia tích cực vào các

hoạt động trong lớp. Vốn từ của trẻ ngày thêm phong phú và trẻ có thể tự giải

quyết một số tình huống đơn giản, phát huy óc sáng tạo tưởng tượng của trẻ

trong cuộc sống hàng ngày.

Kết quả khảo sát cuối năm của trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi lớp tôi phụ trách đạt

được như sau: (Bảng 2)

* Đối với giáo viên

- Luôn nhiệt tình, chịu khó học hỏi kinh nghiệm để không ngừng nâng cao trình

độ chuyên môn. Giáo viên có thao tác sử dụng đồ dùng giảng dạy, sử dụng

công nghệ thông tin linh hoạt, trình độ tin học nâng lên, thiết kế tốt các giáo án

điện tử, sáng tạo lồng ghép các nội dung giáo dục cho trẻ phù hợp hấp dẫn.

- Tổ chức các hoạt động cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi đạt hiệu quả cao.

- Sưu tầm được tranh ảnh hấp dẫn có nội dung giáo dục, tranh ảnh theo chủ đề,

sưu tầm các nguyên phế liệu để làm đồ dung đò chơi phục vụ cho việc giảng

dạy của trẻ được tốt hơn.

- Xây dựng góc học tập của lớp, tạo môi trường thân thiện trong lớp học,

bằng nhiều hoạt động vui chơi xen kẽ học tập tránh quá căng thẳng, áp lực về

11