SKKN Một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian cho học sinh ở trường THCS

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI

MÃ SKKN

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

Mét sè biÖn ph¸p tæ chøc trß ch¬I d©n gian

cho häc sinh ë tr-êng THCS

Lĩnh vực: Chủ nhiệm

Cấp học : Trung học cơ sở

NĂM HỌC 2016- 2017

SKKN một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian cho học sinh ở trườngTHCS

MỤC LỤC

MỤC LỤC............................................................................................................1

PHẦN I: ĐẶT VẤN Đ Ề ......................................................................................2

1. Cơ sở thực tế: ................................................................................................2

2. Mục đích viết SKKN .....................................................................................3

PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN Đ Ề ....................................................................4

1. Cơ sở lý luận của vấn đề. ..............................................................................4

2. Thực trạng vấn đề..........................................................................................4

3. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề. .........................................4

3.1 Mèo đuổi chuột ........................................................................................4

3.2 Thả đỉa ba ba ...........................................................................................5

3.3 Trò chơi ô ăn quan...................................................................................6

3.4 Trò chơi nu na nu nống ..........................................................................6

3.5 Trò chơi Tập tầm vông............................................................................8

3.6 Trò chơi nhún đ u .....................................................................................9

3.7 Trò chơi kéo co......................................................................................10

3.8 Trò chơi đấu vật ....................................................................................10

3.9 Trò chơi bịt mắt bắt dê ..........................................................................11

4. Hiệu quả của SKKN ....................................................................................11

PHẦN III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ .............................................................15

1. Kết luận. ......................................................................................................15

2. Kiến nghị .....................................................................................................15

1/15

SKKN một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian cho học sinh ở trườngTHCS

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Cơ sở thực tế:

Trong xu thế hội nhập, nhiều quốc gia có những bước tiến nhanh, tiến mạnh,

tiến vững chắc chính là ở Giáo dục và đào tạo. Thấy rõ vai trò và tầm quan trọng

đó, trong nhiều kỳ đại hội gần đây, Đảng ta đã xây dựng định hướng GD&ĐT,

coi đây là lĩnh vực then chốt, tạo điều kiện cho GD&ĐT thực hiện sứ mệnh đi

trước đón đầu. Quan điểm của Đảng về đường lối phát triển GD&ĐT thể hiện ở

Nghị quyết Trung ương 2 khóa VIII; Nghị quyết của hội nghị lần thứ 6, lần thứ

9 Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa IX, văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc

lần thứ IX, X, Đại hội Đảng lần thứ XI trên cơ sở kế thừa những tư tưởng chỉ

đạo có tầm chiến lược của các kỳ đại hội trước đó đã tiếp tục quan tâm đến

GD&ĐT, với tinh thần chỉ đạo quyết liệt yêu cầu: Phải đổi mới và phát triển

toàn diện, mạnh mẽ. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đổi mới toàn diện và

phát triển nhanh Giáo dục và đào tạo. Những quan điểm định hướng phát triển

giáo dục thể hiện trong văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XI đã chứng tỏ tầm nhìn

trong một giai đoạn mới, đặt hoạt động GD&ĐT gắn liền với xu thế phát triển

chung của nhân loại và của quốc gia. Đó là nền tảng tư tưởng vững chắc để nền

GD&ĐT Việt Nam có thể “Sánh vai với các cường quốc năm châu” như mong

muốn của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Từ năm học 2002 - 2003, Bộ Giáo dục và đào tạo tổ chức triển khai thực hiện

chương trình, sách giáo khoa ở trường Trung học cơ sở theo tinh thần tích hợp,

góp phần hình thành con người có trình độ học vấn. Đó là những con người có ý

thức tự tu dưỡng, biết yêu thương, quý trọng gia đình, bạn bè, có lòng yêu nước,

yêu chủ nghĩa xã hội, biết hướng tới những tư tưởng, tình cảm cao đẹp như lòng

nhân ái, tinh thần tôn trọng lẽ phải, sự công bằng, lòng căm ghét cái xấu cái ác.

Chính vì vậy, công tác phong trào trong nhà trường đóng vai trò quan trọng

vậy làm thế nào để phát huy vai trò của Đội đồng thời làm sao để tổ chức tốt các

trò chơi dân gian từ đó thu hút được các em tham gia nhiệt tình vào phong trào

của Đội đó là một quá trình đúc rút kinh nghiệm từ sự trải nghiệm thực tế. Đối

với học sinh của trường THCS đa số các em ngoan thông minh và nhiệt tình

trong phong trào hoạt động. Trong khi đó Chi bộ Đảng, BGH nhà trường luôn

động viên, quan tâm kịp thời, các ban ngành đoàn thể luôn nhiệt tình ủng hộ

phong trào của Đội, xuất phát từ tình hình thực tiễn, ngay từ đầu năm học các

nhà trường đã có kế hoạch cụ thể bằng mọi biện pháp tổ chức các hoạt động

mang tính giáo dục cao.

2/15

SKKN một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian cho học sinh ở trườngTHCS

2. Mục đích viết SKKN

Với trách nhiệm của người giáo viên chủ nhiệm, tôi muốn đóng góp một số

kinh nghiệm nhỏ mong được bổ sung thêm cho đội ngũ giáo viên tổng phụ trách

đang làm công tác Đội trong toàn quận, một số biện pháp nhỏ không ngừng

nâng cao chất lượng hoạt động Đội lên cao hơn. Tôi quyết định chọn SKKN một

số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian cho học sinh ở trườngTHCS để giúp

giáo viên chủ nhiệm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh từ đó

góp phần phát huy tính năng động sáng tạo, nhiều trò chơi, sân chơi hấp dẫn

nhằm thu hút các em học sinh tham gia và đưa chất lượng hoạt động Đội ngày

càng cao hơn.

3/15

SKKN một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian cho học sinh ở trườngTHCS

PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

1. Cơ sở lý luận của vấn đề.

Năm học 2016-2017 diễn ra trong dịp kỷ niệm 87 năm ngày thành lập

Đảng Cộng Sản Việt Nam, 86 năm thành lập Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, là

năm ngành giáo dục tiếp tục triển khai mạnh mẽ các chủ trương của Đảng,

của nhà nước và của ngành, đặc biệt là thực hiện phong trào thi đua "Xây

dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” đồng thời phát huy tính chủ

động, tích cực, sáng tạo của học sinh trong học tập và các hoạt động xã hội một

các phù hợp và hiệu quả.

Xuất phát từ tình hình thực tế của nhà trường và những vấn đề xã hội đang đề

cập trên tôi mạnh dạn chọn nghiên cứu một số biện pháp tổ chức trò chơi dân

gian vào trong các hoạt động ngoại khoá nhằm tạo cho học sinh có một sân chơi

lành mạnh và lí thú, để cùng tham khảo và mong được sự tham gia góp ý của

bạn bè và các cấp lãnh đạo.

2. Thực trạng vấn đề.

Hiện nay, cán bộ quản lí của các trường THCS luôn chú trọng công tác bồi

dưỡng cho đội ngũ giáo viên thông qua các lớp bồi dưỡng trong dịp hè, trước

khi bước vào năm học mới. Các tổ chuyên môn cũng bám sát kế hoạch, chủ

động xây dựng và triển khai nhiều chuyên đề. Đặc biệt quan tâm đổi mới

phương pháp dạy học tích cực đối với từng bộ môn.

Trong những năm trở lại đây hoạt động công tác Đội trong nhà trường

luôn được đẩy mạnh và phát huy tốt trong các cuộc thi về phong trào luôn

giữ thứ hạng cao và là đơn vị dẫn đầu trong hoạt động Đội, là đơn vị dày

thành tích trong phong trào. Xong hưởng ứng phong trào “ Xây dựng

trường học thân thiện, học sinh tích cực” của Bộ GD& ĐT nói chung và

tiêu chí “ Phát triển trò chơi dân gian trong nhà trường” tôi mạnh dạn đưa

ra một số biện pháp và cách thức tổ chức trò chơi dân gian trong các giờ

hoạt động tập thể và ngoại khoá trong nhà trường đề nghị các đồng chí xây

dựng và góp ý.

3. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề.

3.1 Mèo đuổi chuột

- Mục đích của trò chơi:

Phát triển các cơ vận động, khả năng khéo léo, nhanh nhẹn khi vận động.

-Chuẩn bị

Sân trường (hoặc bãi cỏ mềm, bãi đất).

4/15

SKKN một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian cho học sinh ở trườngTHCS

-Cách chơi

Trẻ tham gia chơi nắm tay nhau thành một vòng tròn. Chọn hai trẻ, một trẻ

làm mèo, một trẻ làm chuột. Chuột đứng trong vòng tròn, mèo đứng ngoài. Trò

chơi bắt đầu bằng cuộc đối thoại giữa mèo và chuột.

- Mèo nói: Ta là mèo đây.

- Chuột nói: Ta là chuột đây.

- Mèo nói: Ta sẽ bắt chuột.

- Chuột nói: Bắt ta sao được.

Lời thách cuối cùng của chuột, chính là dấu hiệu bắt đầu cuộc chơi. Lúc này

mèo đuổi bắt chuột, chuột phải luồn lách chui qua vòng tròn để lẩn tránh không

cho mèo bắt. Nếu mèo bắt được chuột, 2 trẻ đổi vai trò cho nhau. Nếu mèo

không bắt được chuột, sau một thời gian chơi quy định sẽ thay 2 trẻ khác làm

mèo và chuột.

* Lưu ý:

- Mèo không được chặn đầu đường chuột.

- Mèo phải chạy, tìm theo đúng đường chuột chạy, không được bỏ sót

những chỗ chuột đã đi qua.

- Học sinh làm vòng tròn tạo điều kiện cho chuột chạy và gây khó khăn cho

mèo đuổi bằng cách nâng tay lên, hạ tay xuống.

3.2 Thả đỉa ba ba

- Mục đích:

Trò chơi thể hiện việc qua sông, qua bưng, ruộng...ngập nước. ở dưới nước

có đỉa. Cả nhóm làm sao xuống nước mà đỉa không bắt được.

- Cách chơi:

Trước hết vẽ hai đường song song cách nhau độ 2m (hay qui định khoảng

trống nào đó) giả định là sông nước. Một em ra giữa vòng vừa hát vừa lấy tay ra

đập nhịp vào vai các bạn: Từ "chịu" trúng em nào thì em ấy xuống sông làm

"đỉa". Bọn trẻ đứa chạy đầu này, đứa băng qua sông góc nọ. "Ðỉa" rượt để bắt.

Bọn trẻ lại hát bài hát ghẹo Sang sông / về sông / trồng cây / ăn quả / nhả hạt.

"Ðỉa" rượt bên này thì bên kia xuống sông. "Ðỉa" quay lại bên kia thì lũ bên nọ

lại réo lên: "ăn quả / nhả hạt" rồi ào xuống. Chẳng may ai bị "đỉa" vớ phải thì trở

thành đỉa.

5/15

SKKN một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian cho học sinh ở trườngTHCS

3.3 Trò chơi ô ăn quan

- Mục đích :

Trò chơi ô ăn quan không chỉ rèn luyện sự nhanh nhẹn, nhạy bén, khéo léo

mà còn giúp trẻ em tính toán nhanh và chính xác.

- Chuẩn bị :

Vẽ một hình chữ nhật được chia đôi theo chiều dài và ngăn thành 5 hàng

dọc cách khoảng đều nhau, ta có được 10 ô vuông nhỏ. Hai đầu hình chữ nhật

được vẽ thành 2 hình vòng cung, đó là 2 ô quan lớn đặc trưng cho mỗi bên, đặt

vào đó một viên sỏi lớn có hình thể và màu sắc khác nhau để dễ phân biệt hai

bên, mỗi ô vuông được đặt 5 viên sỏi nhỏ, mỗi bên có 5 ô.

- Cách chơi :

Hai người hai bên, người thứ nhất đi quan với nắm sỏi trong ô vuông nhỏ

tùy vào người chơi chọn ô, sỏi được rãi đều chung quanh từng viên một trong

những ô vuông cả phần của ô quan lớn, khi đến hòn sỏi cuối cùng ta vẫn bắt lấy

ô bên cạnh và cứ thế tiếp tục đi quan (bỏ những viên sỏi nhỏ vào từng ô liên

tục). Cho đến lúc nào viên sỏi cuối cùng được dừng cách khoảng là một ô trống,

như thế là ta chặp ô trống bắt lấy phần sỏi trong ô bên cạnh để nhặt ra ngoài.

Vậy là những viên sỏi đó đã thuộc về người chơi, và người đối diện mới được

bắt đầu.

Đến lượt đối phương đi quan cũng như người đầu tiên, cả hai thay phiên

nhau đi quan cho đến khi nào nhặt được phần ô quan lớn và lấy được hết phần

của đối phương. Như thế người đối diện đã thua hết quan tất cả bọn trẻ cùng hô

vang :

Hết quan tàn dân,

thu quân kéo về

Hết ván, bày lại như cũ, ai thiếu phải vay của bên kia. Tính thắng thua theo

nợ các viên sỏi. Quan ăn 10 viên sỏi.

Chú ý : Cách chơi ô ăn quan được nói lên rất đơn giản nhưng người chơi ô

ăn quan đã giỏi thì việc tính toán rất tài tình mà người đối diện phải thua cuộc vì

không còn quan (sỏi) bên phần mình để tiếp tục cuộc chơi.

3.4 Trò chơi nu na nu nống

- Mục đích:

6/15

SKKN một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian cho học sinh ở trườngTHCS

Thông qua trò chơi gián tiếp giúp các em nhận biết rõ hơn tầm quan trọng

phải có bạn, có người chơi, người thân, niềm vui và nhiều điều kì lạ, bất ngờ

trong khi tham gia trò chơi: đồng thời qua âm điệu, nhịp điệu của lời ca các em

có thêm khả năng cảm nhận về tiết tấu và sự phát triển toàn diện về thể chất đặc

biệt là sức nhanh và sự phản xạ.

- Chuẩn bị:

Sân chơi ở ngoài trời, bãi cỏ, vườn hoa như vậy niềm vui sẽ được tăng lên

rất nhiều.

- Cách chơi:

Có thể chia làm nhiều nhóm, mỗi nhóm có khoảng 4-5 em và tất cả các em

đều cùng chơi. Từng nhóm các em ngồi sát nhau thành một hàng ngang chân

duỗi thẳng ra phía trước.tất cả cùng đọc lời ca:

“Nu na nu nống

Cá bống nằm trong

Cái ong nằm ngoài

Củ khoai chấm mật

Phật ngồi phật khóc

Con cóc nhảy ra

Con gà ú ụ

Bà mụ thổi xôi

Ông tôi nấu chè

Tè he ông rụt”.

Khi bắt đầu đọc bài ca, một em được chỉ định cứ sau một tiếng lại đập nhẹ

một cái vào chân bạn bên cạnh theo thứ tự tù trái sang phải (không được bỏ sót

một chân ai). Đến tiếng cuối cùng: ‘‘Rụt” rơi vào chân ai thì người đó phải co

một chân và đứng dậy nhảy lò cò một vòng quanh cả nhóm, rồi mới được phép

ngồi xuống đầu hàng, cuộc chơi lại được tiếp tục. Chỉ có khác, lần tiếp lời ca

thay đổi:

“Nu na nu nống

Đánh trống phất cờ

Mở cuộc thi đua.

7/15

SKKN một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian cho học sinh ở trườngTHCS

Chân ai sạch sẽ.

Gót đỏ hồng hào.

Không bẩn tí nào.

Được vào đánh trống”

Hoặc :

‘‘Nu na nu nống

Thằng Cống,cái Càng.

Chân vàng chân bạc.

Núc nác hoa sen.

Thắp đèn nhà chứa.

Hay múa ông bụt.

Bụt ngồi bụt khóc.

Con cóc nhảy ra.

Con gà ú ụ.

Bà mụ thổi xôi.

Nhà tôi nấu chè

Tè he chân rụt.

Chả cụt mất chân”

3.5 Trò chơi Tập tầm vông

- Mục đích:

Nhằm rèn luyện khả năng phán đoán, sự khéo léo, nhanh nhẹn.

- Cách chơi:

Bài đồng dao này phổ biến khắp Bắc, Trung, Nam nhại theo âm trống tầm

vông / tâm vinh (gọi theo Nghệ An) tức trống cơm:

Cách chơi hiện nay của trò này là hai nguời chơi ngồi đối mặt nhau, vừa

hát vừa theo nhịp đập lòng bàn tay vào nhau: hoặc đập thẳng, hoặc đập chéo,

hoặc một cao một hạ thấp, hoặc kết hoẹp nhiều cách khác nhau. Nói chung, cách

chơi rất giống trò Thìa la thìa lảy đây.

8/15

SKKN một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian cho học sinh ở trườngTHCS

3.6 Trò chơi nhún đu

- Mục đích:

Thể hiện tinh thần đoàn kết, tăng cường sự dẻo dai, khéo léo.

- Cách chơi:

Chơi đu từ lâu đời đã trở thành trò chơi dân gian trong các lễ hội chốn làng

quê. Đại Việt sử ký toàn thư có ghi: "Vào thời lý, hàng năm cứ đến mùa xuân,

tháng giêng, con trai, con gái họp nhau đánh đu...". Chơi đu phổ biến nhất ở

vùng châu thổ Bắc Bộ, mà chủ yếu là dọc đôi bờ sông Đuống. Trên đất Hà Nội,

đó là ở các làng xã Cổ Loa, Dục Tú, Liên Hà, Ninh Hiệp, Kim Sơn, Vĩnh

Quỳnh, Tứ Hiệp, Mễ Trì...

Đu có nhiều loại, nhiều cách chơi, nhưng thông thường là đu bay. Gọi thế vì

nó đưa người chơi bay bổng lên không trung, cao hàng chục mét, đến lúc toàn

thân như nằm ngang song song với mặt đất. Cây đu-có nơi gọi là đàn đu - được

dựng trên một vùng ruộng gần đình, đã gặt hái chỉ còn chân rạ, khô ráo, rộng, để

người xem có thể quây cả bốn bề. Chọn tre đực bánh tẻ, trồng 4,6 hoặc 8 cột

thành hai hàng theo thế hình vuông, chụm đầu lại nhau như gọng vó, kết cấu

bằng những then ngang. Đỉnh đu cột, đặt ngang một đoạn tre thon thả rồi buộc

chặt bằng dây thừng. Đó là xà đu, có hai cái gông để nối với tay đu. Tay đu phải

tìm hai cây tre thuôn, róc nhẵn mấu, vừa tay nắm, độ dài vừa phải, cách mặt đất

đủ cho người chơi nhảy được lên bàn đu. Đẻ bảo đảm an toàn cho người đu, cây

đu phải làm rất cẩn thận, chắc chắn; tre đúng tuổi, non thì yếu, già lại kém đàn

hồi, không được có đốt kiến phòng gẫy. Vì vậy trồng xong cây đu phải niêm

phong lại, mời một già làng có kinh nghiệm kiểm tra chất lượng kỹ càng. Nếu

thấy cây đu đã đủ tiêu chuẩn, cụ gỡ niêm phong, một hồi trồng vang lên, cụ chấp

tay vái bà con rồi thay mặt cộng đồng lên khai đu, mở màn phấp phới gọi trai

gái vào cuộc đua.

Người chơi phải mặc áo hội hè, nai nịt gọn ghẽ. Con trai áo quan trang nhã,

lưng thắt bao điều. Con gái áo tứ thân, chít khăn mỏ quạ giữ tóc khỏi bung,

mang bao xanh hoa lý.

Trong các ngày hội, các làng thôn thường trồng một vài cây đu ở giữa thửa

ruộng gần đình để trai gái lên đu với nhau.

Cây đu được trồng bởi bốn, sáu hay tám cây tre dài vững chắc để chịu đựng

được sức nặng của hai người cùng với lực đẩy quán tính. Hai cây tre làm cần đu

nhỏ vừa tay cầm. Lên đu có thể là một hay hai người. Càng nhún mạnh, đu càng

lên cao, cần đu đưa lên vun vút, bên nọ sang bên kia. Cần đu lên ngang với ngọn

9/15

SKKN một số biện pháp tổ chức trò chơi dân gian cho học sinh ở trườngTHCS

đu là hay nhất, nhiều khi đu bay ngang ngọn đu một vòng. Nhiều nơi treo giải

thưởng ở ngang ngọn đu để người đu giật giải.

3.7 Trò chơi kéo co

- Mục đích:

Rèn kĩ năng phối hợp, giáo dục đoàn kết, tạo không khí vui vẻ

- Đối tượng : Là phần thưởng cho các học sinh làm tốt phong trào học tập

được bình bầu theo dõi từ các lớp đưa lên.

- Địa điểm : Chơi trước toàn trường, ngay trên khán đài giờ chào cờ (hoặc

hoạt động giữa giờ)

- Chuẩn bị : Dây chão to (nếu có) hoặc dây vải mềm có đường kính 3cm

dài khoảng 1m.

- Cách chơi:

Tục kéo co ở mỗi nơi có những lối chơi khác nhau, nhưng bao giờ số người

chơi cũng chia làm hai phe, mỗi phe cùng dùng sức mạnh để kéo cho được bên

kia ngãvề phía mình. Có khi cả hai bên đều là nam, có khi bên nam, bên nữ.

Trong trường hợp bên nam bên nữ, dân làng thường chọn những trai gái chưa vợ

chưa chồng.

Một cột trụ để ở giữa sân chơi, có dây thừng buộc dài hay dây song, dây tre

hoặc cây tre, thường dài khoảng 20m căng đều ra hai phía, hai bên xúm nhau

nắm lấy dây thừng để kéo. Một vị chức sắc hay bô lão cầm trịch ra hiệu lệnh.

Hai bên ra sức kéo, sao cho cột trụ kéo về bên mình là thắng. Bên ngoài dân

làng cổ vũ hai bên bằng tiếng "dô ta", "cố lên".

Có nơi người ta lấy tay người, sức người trực tiếp kéo co. Hai người đứng

đầu hai bên nắm lấy tay nhau, còn các người sau ôm bụng người trước mà kéo.

Ðang giữa cuộc, một người bên nào bị đứt dây là thua bên kia. Kéo co cũng kéo

ba keo, bên nào thắng liền ba keo là bên ấy được.

3.8 Trò chơi đấu vật

- Mục đích:

Rèn sức khỏe, sự dẻo dai, nhanh nhẹn.

- Cách chơi:

Đấu vật rất phổ biến ở nhiều hội xuân miền Bắc và miền Trung. Trong hội

làng Mai Ðộng (Hà Nội) có thi vật ở ngay trước bãi đình làng. Các đô vật ở các nơi

kéo về dự giải rất đông. Làng treo giải vật gồm nhất, nhì, ba và nhiều giải khác.

10/15