SKKN Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 9 thông qua công tác chủ nhiệm
Ở bất cứ thời đại nào, đạo đức của con người cũng luôn được coi trọng. Mặc dù, trong từng giai đoạn phát triển của lịch sử do điều kiện kinh tế xã hội khác nhau nên những chuẩn mực về đạo đức cũng khác nhau.
[
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI
MÃ SKKN
(Dùng cho HĐ chấm của Sở)
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Tên đề tài:
MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH
LỚP 9 THÔNG QUA CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM
Lĩnh vực
Cấp học
: Chủ nhiệm
: THCS
Tài liệu kèm theo : Đĩa CD
NĂM HỌC: 2016 – 2017
Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 9 thông qua công tác chủ nhiệm
MỤC LỤC
MỤC LỤC.............................................................................................................1
BẢNG CHỮ VIẾT TẮT.......................................................................................2
II. THỰC TRẠNG VÂN ĐỀ .............................................................................17
TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................................36
1/37
Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 9 thông qua công tác chủ nhiệm
BẢNG CHỮ VIẾT TẮT
ATGT
: An toàn giao thông
: Giáo dục và đào tạo
: Giáo dục đạo đức
GD & ĐT
GDĐĐ
GDNGLL
GDCD
: Giáo dục ngoài giờ lên lớp
: Giáo dục công dân
: Giáo dục pháp luật
: Giáo viên
GDPL
GV
HS
: Học sinh
PHHS
: Phụ huynh học sinh
: Trung học cơ sở
THCS
TNCS HCM
TNTP HCM
XHHGD
: Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh
: Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh
: Xã hội hoá giáo dục
2/37
Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 9 thông qua công tác chủ nhiệm
PHẦN THỨ NHẤT: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài.
Ở bất cứ thời đại nào, đạo đức của con người cũng luôn được coi trọng.
Mặc dù, trong từng giai đoạn phát triển của lịch sử do điều kiện kinh tế xã hội
khác nhau nên những chuẩn mực về đạo đức cũng khác nhau.
Trong những năm qua, đất nước ta đang chuyển mình trong công cuộc đổi
mới sâu sắc và toàn diện, từ một nền kinh tế tập trung quan liêu bao cấp sang
nền kinh tế nhiều thành phần vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của
nhà nước. Với công cuộc đổi mới chúng ta đã có nhiều thành tựu to lớn rất đáng
tự hào về phát triển xã hội.
Tuy nhiên, mặt trái của cơ chế mới cũng ảnh hưởng tiêu cực đến sự
nghiệp giáo dục, trong đó sự suy thoái về đạo đức và những giá trị nhân văn tác
động đến đại đa số thanh niên và học sinh như có lối sống thực dụng, thiếu ước
mơ hoài bão, lập thân, lập nghiệp, những tiêu cực trong thi cử… thêm vào đó là
sự du nhập văn hóa đồi trụy thông qua các phương tiện đại chúng như: phim
ảnh, game, mạng internet.. làm ảnh hưởng đến những quan điểm về tình bạn,
tình yêu trong lứa tuổi thanh thiếu niên và học sinh, nhất lạ các em chưa được
trang bị và thiếu kiến thức về vấn đề này làm ảnh hưởng đến sự tu dưỡng học
tập và rèn luyện đạo đức.
Tại Hội nghị BCHTW Đảng cộng sản Việt nam lần thứ II khóa VIII, khi
đánh giá về công tác giáo dục đào tạo trong thời gian quan đã nêu “Đặc biệt
đáng lo ngại là một bộ phận học sinh, sinh viên có tình trạng suy thoái đạo đức,
mờ nhạt về lý tưởng, theo lối sống thực dụng, thiếu hoài bão, lập thân, lập
nghiệp vì tương lai của bản thân và đất nước”.
Thời gian vừa qua, trong học đường đã xảy ra những hiện tượng tiêu cực
làm cho xã hội bàng hoàng (bạo lực học đường, học sinh vi phạm pháp luật).
Chính vì thế, giáo dục đạo đức được đặt ra càng trở nên cấp thiết. Điều đó càng
có ý nghĩa hơn khi toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta đang thực hiện cuộc vận
động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” mà Bộ Chính trị
3/37
Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 9 thông qua công tác chủ nhiệm
phát động. Phong trào thi đua này không chỉ nhằm mục đích tạo sự chuyển biến
mạnh mẽ về ý thức tu dưỡng và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, đẩy
lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống và các tệ nạn xã hội... mà
còn thiết thực góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức, lối sống cho thế
hệ trẻ trong các trường phổ thông.
Lứa tuổi học sinh Trung học cơ sở (THCS) là lứa tuổi mà nhân cách đang
được định hình và phát triển. Những tác động từ môi trường bên ngoài dễ dàng
thâm nhập vào nhận thức của trẻ. Ở lứa tuổi này, nếu không được giáo dục đúng
đắn, học sinh rất dễ có những hành vi lệch chuẩn. Vì vậy cần giáo dục thói quen
tốt trong hành vi để trở thành phẩm chất đạo đức trong nhân cách cho trẻ.
Đặc biệt, đối với học sinh lớp 9, các em đang trong giai đoạn phát triển về
tâm sinh lí, chưa hẳn là người lớn cũng không còn là trẻ con. Các em khát khao
được khẳng định mình, được thể hiện bản thân. Do đó, rất dễ bị lôi kéo vào các
hành vi không lành mạnh, dẫn đến vi phạm đạo đức. Là những cô bé, cậu bé
đứng trước ngưỡng cửa của cuộc đời, các em rất cần sự định hướng, giúp đỡ của
cha mẹ và các thầy cô giáo để vững bước trên con đường học tập và rèn luyện
bản thân để trở thành những người có ích cho đất nước.
Xuất phát từ những lý khách quan và chủ quan như đã phân tích ở trên,
cũng như thực tế làm công tác chủ nhiệm lớp 9, tôi đã mạnh dạn đề xuất một số
vấn đề trong sáng kiến kinh nghiệm “Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho
học sinh lớp 9 thông qua công tác chủ nhiệm” với mục đích tìm ra những biện
pháp giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 9, góp phần khiêm tốn vào việc phát
triển nhân cách toàn diện cho các em học sinh nâng cao chất lượng nhà trường.
2. Mục đích nghiên cứu
Sáng kiến kinh nghiệm nghiên cứu tìm ra các biện pháp quản lý trong việc
giáo dục đạo đức lối sống cho học sinh lớp 9 nhằm nâng cao hiệu quả công tác
giáo dục toàn diện cho học sinh.
3. Đối tượng và khách thể
- Đối tượng: Các biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 9 của giáo
viên chủ nhiệm
4/37
Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 9 thông qua công tác chủ nhiệm
- Khách thể: Quá trình giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 9.
4. Nhiệm vụ của sáng kiến kinh nghiệm
- Nghiên cứu cơ sở lí luận của hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh.
- Khảo sát phân tích thực trạng giáo dục đạo đức cho học sinh.
- Đề xuất một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 9 hiện nay.
5/37
Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 9 thông qua công tác chủ nhiệm
PHẦN THỨ HAI: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. NHỮNG NỘI DUNG DUNG LÝ LUẬN LIÊN QUAN ĐẾN VẤN
ĐỀ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH LỚP 9
1. Khái niệm về đạo đức, giáo dục đạo đức, chuẩn đạo đức
Để xây dựng xã hội mới, chúng ta rất cần có những con người mới.
Những người phát triển toàn diện cả đức, cả tài. Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn
luôn lưu ý, nhắc nhở chúng ta phải coi trọng cả tài và cả đức nhưng phải lấy đức
làm gốc, bởi tài năng chỉ có thể phát triển lâu bền trên nền của đức và tài năng
chỉ có thể hướng thiện trên gốc của đức.
Xuất phát từ đánh giá vai trò, chức năng của đạo đức đối với sự phát triển
của xã hội, vấn đề giáo dục đạo đức được đặt ra từ rất sớm trong lịch sử và luôn
được mọi giai cấp, mọi xã hội, mọi thời đại quan tâm. Trong xã hội ta hiện nay,
bên cạnh những truyền thống đạo đức tốt đẹp của dân tộc đang trở thành một
nguồn sức mạnh tinh thần của sự nghiệp đổi mới đất nước, có không ít vấn đề
đang đặt ra đòi hỏi phải giải quyết. Đó là cuộc đấu tranh giữa hai lối sống: lối
sống có lí tưởng, lành mạnh, trung thực, sống bằng lao động của chính mình, có
ý thức bảo vệ thành quả lao động, chăm lo lợi ích của cộng đồng và lối sống
thực dụng, ích kỷ, dối trá, ăn bám, chạy theo đồng tiền bất chính... Vì vậy, giáo
dục đạo đức, đặc biệt là đạo đức mới làm lành mạnh đời sống tinh thần xã hội là
một nhiệm vụ quan trọng của công cuộc đổi mới ở nước ta.
1.1. Khái niệm đạo đức
Đạo đức là một phạm trù xuất hiện từ xa xưa, nó đồng nghĩa với “luân
lý”, hay còn là những chuẩn mực hành vi được xã hội quy định, được mọi người
thừa nhận và tự giác thực hiện. Theo thời gian, luân lý trở thành truyền thống
trong đạo lý ứng xử của con người với những người xung quanh. Cuộc sống
trong mối quan hệ phức tạp giữa người với người, giữa người với thế giới xung
quanh đòi hỏi chính con người chúng ta phải có ý thức về ý nghĩa, mục đích
hoạt động của mình trong quá khứ, hiện tại và tương lai. Những hoạt động đó
bao giờ cũng có mối tương quan giữa cá nhân với cá nhân, giữa cá nhân và xã
6/37
Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 9 thông qua công tác chủ nhiệm
hội cho phép đạt tới một giới hạn nhất định trong trật tự chung của cộng đồng
nhằm đảm bảo cho cá nhân con người vươn lên một cách tích cực, tự giác, đồng
thời cũng chính là động lực để xã hội phát triển.
Theo quan điểm của học thuyết Mác-Lênin: “Đạo đức là một hình
thái ý thức xã hội có nguồn gốc từ lao động, sản xuất và đời sống cộng đồng
xã hội. Đạo đức là một hình thái ý thức xã hội phản ánh và chịu sự chi phối của
tồn tại xã hội. Vì vậy tồn tại xã hội thay đổi thì ý thức xã hội (đạo đức) cũng
thay đổi theo. Và như vậy đạo đức xã hội luôn mang tính lịch sử, tính giai cấp và
tính dân tộc”.
Sau đây là một số định nghĩa về “Đạo đức”:
Tác giả Phạm Khắc Chương đã viết: “Đạo đức là một hình thái ý thức xã hội
đặc biệt được phản ánh dưới dạng nguyên tắc, yêu cầu, chuẩn mực điều chỉnh
hành vi của con người trong các mối quan hệ giữa con người với tự nhiên, con
người với xã hội, giữa con người với nhau và con người với chính bản thân mình”.
Theo tác giả Trần Hậu Kiểm: “Đạo đức là nh ững phẩm chất, nhân cách
của con người, phản ánh ý thức, tình cảm, ý chí, thói quen, hành vi và cách ứng
xử của họ trong các mối quan hệ giữa con người với tự nhiên, với xã hội, giữa
bản thân họ với người khác và với chính bản thân mình”.
Trong cuốn “Bàn về Giáo dục” có nêu “Đạo đức là một hình thái ý thức
xã hội phản ánh những quan hệ xã hội hiện thực trên cơ sở kinh tế. Sự phát triển
của đạo đức xã hội từ thấp đến cao như những nấc thang giá trị về sự văn minh
của con người trên cơ sở phát triển của sức sản xuất vật chất thông qua sự đấu
tranh gạn lọc, kế thừa mà nội dung đạo đức ngày càng tiến bộ, phong phú và
hoàn thiện hơn”.
Đạo đức giúp cho việc điều chỉnh những mối quan hệ hiện có giữa người
với người, song những mối quan hệ đó lại phụ thuộc rất nhiều vào đặc điểm
của chế độ xã hội. Các tiêu chuẩn đạo đức là sự kết tinh tất cả những điều giá
trị nhất mà loài người đã tích luỹ được trong quá trình phát triển của nhân loại.
Đạo đức phản ánh thế giới tinh thần của loài người, phản ánh trình độ văn
minh của con người.
7/37
Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 9 thông qua công tác chủ nhiệm
Theo tác giả Phạm Minh Hạc: “Đạo đức theo nghĩa hẹp là luân lý,
là những quy định, những chuẩn mực ứng xử trong quan hệ của con người.
Nhưng trong điều kiện hiện nay, chính quan hệ của con người cũng đã mở rộng
và đạo đức bao gồm những quy định, những chuẩn mực ứng xử của con người
với con người, với công việc và với bản thân, kể cả với thiên nhiên và môi
trường sống.”
Theo nghĩa rộng, khái niệm đạo đức có liên quan chặt chẽ với phạm trù
chính trị, pháp luật, lối sống. Đạo đức là thành phần cơ bản của nhân cách, phản
ánh bộ mặt nhân cách của một cá nhân đã được xã hội hoá.
Vậy, đạo đức là một hệ thống những quy tắc, những chuẩn mực mà qua
đó con người tự nhận thức và điều chỉnh hành vi của mình vì hạnh phúc của cá
nhân, lợi ích của tập thể và của cộng đồng.
Tóm lại, các quan điểm tự nhiên, quan điểm duy tâm và tôn giáo coi đạo
đức là những nguyên tắc, chuẩn mực được rút ra từ nguồn gốc phi hiện thực lịch
sử - chẳng hạn: “Thượng đế”, hoặc “ý niệm tuyệt đối”. Quan điểm Mácxít coi
đạo đức là một hiện tượng xã hội - lịch sử, một hiện tượng tinh thần của xã hội,
xem xét nó trong quan hệ với tồn tại xã hội. Sự phát sinh, phát triển và hoàn
thiện của đạo đức được bắt nguồn và bị quy định bởi sự phát sinh, phát triển và
hoàn thiện của tồn tại xã hội. Bản chất của đạo đức là sự phản ánh những điều
kiện vật chất hiện thực trong đó con người sống và hoạt động. Khi xã hội có sự
phân chia thành giai cấp thì đạo đức xã hội bao giờ cũng mang bản chất giai cấp,
tuy nhiên lại mang tính nhân loại. Đạo đức là một hiện tượng xã hội đa chức
năng, trong đó giáo dục, nhận thức và điều chỉnh hành vi là các chức năng cơ
bản thể hiện vai trò to lớn của đạo đức đối với sự tồn tại, phát triển của con
người và xã hội.
1.2. Khái niệm giáo dục đạo đức
Giáo dục đạo đức là một bộ phận của của quá trình giáo dục tổng thể, nhằm
hình thành cho học sinh niềm tin, thói quen, hành vi, chuẩn mực về đạo đức.
Giáo dục đạo đức là quá trình chuyển văn hoá đạo đức xã hội thành văn
hoá đạo đức cá nhân. Đó là quá trình chuyển những tri thức, những kinh nghiệm,
8/37
Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 9 thông qua công tác chủ nhiệm
những chuẩn mực và lí tưởng đạo đức xã hội thành những phẩm chất đạo đức cá
nhân, làm phát triển ý thức cũng như năng lực đánh giá và thực hiện hành vi đạo
đức, năng lực tham gia vào các quan hệ đạo đức xã hội.
Đạo đức xã hội là sự phản ánh tồn tại xã hội của cộng đồng người xác
định và là phương thức điều chỉnh hành vi của các cá nhân thuộc cộng đồng
nhằm hình thành, phát triển, hoàn thiện tồn tại xã hội ấy.
Đạo đức cá nhân là đạo đức của từng cá nhân riêng lẻ của cộng đồng,
phản ánh và khẳng định tồn tại xã hội của các cá nhân ấy như là thể hiện riêng rẽ
của tồn tại xã hội về lợi ích và hoạt động của các cá nhân.
Trong hoạt động nhận thức và thực tiễn của mình, các cá nhân thu nhận
đạo đức xã hội như là hệ thống kinh nghiệm xã hội, những lí tưởng, những
chuẩn mực, đánh giá đạo đức đã được hình thành trong lịch sử cộng đồng, biến
kinh nghiệm xã hội thành kinh nghiệm bản thân. Đối với cá nhân, đạo đức xã
hội tồn tại một cách khách quan mà trong cuộc sống của mình, cá nhân tất yếu
phải nhận thức, tiếp thu, thực hiện.
Như vậy, giáo dục đạo đức là quá trình chuyển văn hoá đạo đức xã hội thành
văn hoá đạo đức cá nhân. Đây cũng chính là quá trình tìm ra sự thống nhất, biện
chứng giữa cái chung và cái riêng, giữa cái phổ biến, cái đặc thù và cái đơn nhất.
1.3. Chuẩn đạo đức
Nói đến đạo đức là nói đến các chuẩn mực đạo đức. Vậy chuẩn mực đạo
đức là gì? “Chuẩn đạo đức là những phẩm chất đạo đức có tính chất chuẩn
mực, được nhiều người thừa nhận, được dư luận xác định như một đòi hỏi khách
quan, là thước đo giá trị cần có ở mỗi người. Những chuẩn đạo đức ấy được coi
như mục tiêu giáo dục, rèn luyện ở mỗi người. Đồng thời, chuẩn mực đạo đức
đó lại có giá trị định hướng, chi phối, ước chế quá trình nhận thức, điều chỉnh
thái độ, hành vi của mỗi người, đáp ứng yêu cầu của một xã hội, một thời đại
nhất định”.
Theo tác giả Phạm Minh Hạc thì chuẩn mực đạo đức của con người Việt
Nam thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa có thể xác định ( một cách tương đối)
thành 5 nhóm, phản ánh các mối quan hệ chính mà con người phải giải quyết.
9/37
Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 9 thông qua công tác chủ nhiệm
- Nhóm chuẩn đạo đức thể hiện nhận thức tư tưởng chính trị (lý tưởng
sống của cá nhân phù hợp với yêu cầu đạo đức xã hội) như: có lý tưởng XHCN,
yêu quê hương, đất nước, tự cường, tự hào dân tộc, tin tưởng vào Đảng và nhà
nước, tôn trọng và thực hiện tốt pháp luật.
- Nhóm chuẩn đạo đức hướng vào sự tự hoàn thiện bản thân như: tự
trọng, tự tin, tự lập, giản dị, tiết kiệm, trung thành, siêng năng, hướng thiện, biết
kiềm chế, biết hối hận, có kế hoạch tự hoàn thiện.
- Nhóm chuẩn đạo đức thể hiện quan hệ với mọi người và dân tộc khác:
nhân nghĩa (biết ơn tổ tiên, cha mẹ, thầy cô, người có công với dân với nước),
khoan dung, vị tha, khiêm tốn, hợp tác, bình đẳng, lễ độ (lịch sự, tế nhị), tôn
trọng mọi người, thủy chung, giữ chữ tín.
- Nhóm chuẩn đạo đức thể hiện quan hệ đối với công việc: đó là trách
nhiệm cao, tận tuỵ, có lương tâm, tôn trọng tri thức, tôn trọng pháp luật, tôn
trọng lẽ phải, kỉ luật, tự giác, năng động, sáng tạo, thích ứng, tích cực, dũng
cảm, liêm khiết.
- Nhóm chuẩn đạo đức liên quan đến xây dựng môi trường sống (môi
trường tự nhiên, môi trường văn hóa xã hội) như: xây dựng hạnh phúc gia đình,
tự giác, quan tâm, tham gia giữ gìn bảo vệ tài nguyên, môi trường tự nhiên, xây
dựng xã hội dân chủ, bình đẳng, văn minh, bảo vệ hoà bình, chống hành vi
khủng bố chống những hành vi gây tác hại đến con người (tệ nạn xã hội, bệnh
tật, đói nghèo), bảo vệ và phát huy truyền thống di sản văn hóa của dân tộc và
nhân loại”.
2. Nội dung giáo dục đạo đức học sinh trung học cơ sở:
2.1. Nội dung giáo dục đạo đức
Con người là sản phẩm của lịch sử, đồng thời là chủ thể của lịch sử. Con
người sinh ra trong mỗi một giai đoạn lịch sử xã hội nhất định sẽ chịu sự tác
động mạnh mẽ của hệ thống đạo đức xã hội và chính bản thân con người cũng
tác động trở lại hệ thống đó. Môi trường đạo đức tác động đến cá nhân bằng
nhận thức đạo đức và chuyển hoá thành ý thức đạo đức cá nhân. Thực tiễn đạo
đức là hiện thực hoá nội dung giáo dục đạo đức bằng hành vi đạo đức trong cuộc
10/37
Tải về để xem bản đầy đủ
38 trang
19/07/2025
250
Bạn đang xem 11 trang mẫu của tài liệu "SKKN Một số biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh lớp 9 thông qua công tác chủ nhiệm", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.
File đính kèm:
- skkn_mot_so_bien_phap_giao_duc_dao_duc_cho_hoc_sinh_lop_9_th.doc
