SKKN Giáo dục tình cảm đạo đức học sinh thông qua bộ môn Ngữ Văn

Nghiên cứu đề tài này là tôi muốn nắm được thực trạng của công tác giáo dục tình cảm đạo đức học sinh trong nhà trường nói chung. Đề xuất một số biện pháp phối hợp giáo dục tình cảm đạo đức học sinh trong việc giảng dạy bộ môn Ngữ Văn ở cấp THCS một cách có hiệu quả giúp thế hệ trẻ các em trở thành những người công dân có ích trong thế kỷ XXI, đáp ứng được mục tiêu của ngành giáo dục nói chung và bộ môn Ngữ văn nói riêng.

Download

§Ò tµi: “Gi¸o dôc t×nh c¶m ®¹o ®øc häc sinh th«ng qua bé m«n Ng÷ V¨n”

I - PhÇn më ®Çu

I.1. Lý do chän ®Ò tµi:

N¨m häc 2009- 2010 víi chñ ®Ò: “N¨m häc ®æi míi qu¶n lý vµ n©ng cao

chÊt l-îng gi¸o dôc”. Víi nhiÖm vô träng t©m cña toµn ngµnh lµ tiÕp tôc thùc

hiÖn c¸c cuéc vËn ®éng: “Häc tËp vµ lµm theo tÊm g-¬ng ®¹o ®øc Hå ChÝ

Minh”; “Nãi kh«ng víi tiªu cùc trong thi cö vµ bÖnh thµnh tÝch trong gi¸o

dôc”; “Mçi thÇy c« gi¸o lµ mét tÊm g-¬ng ®¹o ®øc tù häc vµ s¸ng t¹o”; “X©y

dùng tr-êng häc th©n thiÖn häc sinh tÝch cùc”. Phßng gi¸o dôc vµ §µo t¹o

HuyÖn §«ng TriÒu còng ph¸t ®éng phong trµo thi ®ua: “X©y dùng tr-êng häc

th©n thiÖn häc sinh tÝch cùc trong toµn ngµnh nh»m n©ng cao chÊt l-îng

gi¸o dôc ®Æc biÖt lµ gi¸o dôc ®¹o ®øc, nh©n c¸ch vµ kü n¨ng cho häc sinh”.

H¬n n÷a trong sù nghiÖp ®æi míi ®Êt n-íc, §¶ng vµ nhµ n-íc ta còng ®¸nh

gi¸ cao vÒ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. NghÞ quyÕt trung -¬ng II khãa VIII cã nªu quan

®iÓm: “Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o lµ quèc s¸ch hµng ®Çu” vµ “Con ng-êi” ®-îc coi

lµ môc tiªu, lµ ®éng lùc quan träng trong sù nghiÖp ph¸t triÓn cña toµn x· héi.

Sinh thêi Hå ChÝ Minh còng ®· kh¼ng ®Þnh “Muèn x©y dùng chñ nghÜa x· héi,

tr-íc hÕt cÇn cã nh÷ng con ng-êi x· héi chñ nghÜa” theo B¸c th× viÖc “Båi

d-ìng thÕ hÖ c¸ch m¹ng cho ®êi sau lµ mét viÖc rÊt quan träng vµ rÊt cÇn

thiÕt”. ChÝnh v× thÕ B¸c nãi “V× lîi Ých m-êi n¨m th× ph¶i trång c©y, v× lîi Ých

tr¨m n¨m th× ph¶i trång ng-êi”. Trong lÜch vùc gi¸o dôc B¸c còng yªu cÇu ph¶i

chó träng ®ñ c¸c mÆt: §¹o ®øc c¸ch m¹ng, gi¸c ngé x· héi chñ nghÜa, v¨n hãa

kü thuËt lao ®éng vµ s¶n xuÊt, ®µo t¹o thÕ hÖ trÎ thµnh ng-êi thõa kÕ x©y dùng

x· héi chñ nghÜa võa “hång” võa “chuyªn”. Nh- vËy, ®¹o ®øc vµ tµi n¨ng lµ c¶

hai néi dung kh«ng thÓ thiÕu ®-îc ®èi víi nhiÖm vô båi d-ìng gi¸o dôc trong

®ã ®¹o ®øc lµ gèc.

Ng-êi nãi: “D¹y còng nh- häc ph¶i biÕt chó träng c¶ tµi lÉn ®øc”. §iÒu 23-

LuËt gi¸o dôc còng ®· nªu râ:

“Môc tiªu cña gi¸o dôc phæ th«ng lµ gióp häc sinh ph¸t triÓn toµn diÖn vÒ

®¹o ®øc, trÝ tuÖ, thÓ chÊt thÈm mü vµ c¸c kü n¨ng c¬ b¶n nh»m h×nh thµnh nh©n

c¸ch con ng-êi ViÖt Nam x· héi chñ nghÜa”.

Gi¸o viªn thùc hiÖn : Bïi ThÞ Dung- Tr-êng THCS Trµng An

§Ò tµi: “Gi¸o dôc t×nh c¶m ®¹o ®øc häc sinh th«ng qua bé m«n Ng÷ V¨n”

VËy mµ thùc tÕ mÊy n¨m trë l¹i ®©y t×nh tr¹ng xuèng cÊp trong ®¹o ®øc, lèi

sèng cña mét bé phËn häc sinh, sinh viªn (líp ng-êi ®ang gi÷ vai trß lµ chñ

nh©n t-¬ng lai cña thÕ kû XXI) l¹i ®ang diÔn ra ngµy cµng nghiªm träng vµ

ch-a cã nh÷ng dÊu hiÖu vÒ mét sù thay ®æi theo h-íng tÝch cùc. VÊn ®Ò nµy ®·

®-îc c¶nh b¸o tõ l©u vµ gÇn ®©y l¹i ®-îc d- luËn quan t©m th«ng qua c¸c

ph-¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. Trong v¨n kiÖn héi nghÞ lÇn thø IX Ban chÊp

hµnh TW khãa X còng ®· ®¸nh gi¸ mét trong nh÷ng mÆt h¹n chÕ yÕu kÐm trong

lÜnh vùc gi¸o dôc nh- sau: “Trong sù nghiÖp gi¸o dôc toµn diÖn d¹y lµm ng-êi

vµ d¹y nghÒ lµ yÕu kÐm nhÊt, gi¸o dôc vÒ lý t-ëng sèng, phÈm chÊt ®¹o ®øc yÕu.

Häc sinh thiÕu hiÓu biÕt vÒ truyÒn thèng v¨n hãa, lÞch sö d©n téc cña §¶ng vÒ

quyÒn lîi nghÜa vô c«ng d©n, chÊt l-îng gi¸o dôc cßn bu«ng láng, nhÊt lµ gi¸o

dôc ®¹o ®øc lèi sèng cña häc sinh, sinh viªn cã nhiÒu biÓu hiÖn rÊt ®¸ng lo

ng¹i”.

Qua ®ã ta thÊy r»ng vÊn ®Ò xuèng cÊp trong ®¹o ®øc cña häc sinh, sinh viªn

®· ®Õn lóc b¸o ®éng. Nãi nh- tiÕn sÜ t©m lý häc Vò Kim Thanh: “NÕu kh«ng cã

sù quan t©m ®óng møc chóng ta sÏ mÊt c¶ mét thÕ hÖ”. Nh- vËy viÖc gi¸o dôc

®¹o ®øc cho häc sinh trong giai ®o¹n hiÖn nay lµ mét vÊn ®Ò “Nãng” kh«ng chØ

cña ngµnh gi¸o dôc mµ cßn lµ cña toµn x· héi.

B¶n th©n t«i lµ mét gi¸o viªn ®ang trùc tiÕp lµm c«ng viÖc “Trång ng-êi”

t«i kh«ng thÓ thê ¬ tr-íc mét vÊn ®Ò mang tÝnh x· héi nh- vËy. ChÝnh v× thÕ

n¨m häc 2009- 2010 nµy t«i tiÕp tôc ®i s©u vµo nghiªn cøu ®Ò tµi:

“Gi¸o dôc t×nh c¶m ®¹o ®øc häc sinh th«ng qua bé m«n Ng÷ V¨n”

Mét vÊn ®Ò kh«ng ph¶i lµ míi trong môc tiªu, ph-¬ng ph¸p gi¸o dôc nh-ng

nã còng kh«ng bao giê cò ®èi víi mçi ng-êi gi¸o viªn d¹y v¨n.

I.2. Môc ®Ých nghiªn cøu ®Ò tµi:

Nghiªn cøu ®Ò tµi nµy lµ t«i muèn n¾m ®-îc thùc tr¹ng cña c«ng t¸c gi¸o

dôc t×nh c¶m ®¹o ®øc häc sinh trong nhµ tr-êng nãi chung. §Ò xuÊt mét sè biÖn

ph¸p phèi hîp gi¸o dôc t×nh c¶m ®¹o ®øc häc sinh trong viÖc gi¶ng d¹y bé m«n

Ng÷ V¨n ë cÊp THCS mét c¸ch cã hiÖu qu¶ gióp thÕ hÖ trÎ c¸c em trë thµnh

nh÷ng ng-êi c«ng d©n cã Ých trong thÕ kû XXI, ®¸p øng ®-îc môc tiªu cña

ngµnh gi¸o dôc nãi chung vµ bé m«n Ng÷ v¨n nãi riªng.

Gi¸o viªn thùc hiÖn : Bïi ThÞ Dung- Tr-êng THCS Trµng An

§Ò tµi: “Gi¸o dôc t×nh c¶m ®¹o ®øc häc sinh th«ng qua bé m«n Ng÷ V¨n”

Nghiªn cøu ®Ò tµi nµy lµ t«i mong muèn sÏ cïng víi c¸c b¹n ®ång nghiÖp

cïng nhau ®-a ra nh÷ng gi¶i ph¸p thiÕt thùc gãp phÇn nhá bÐ cña m×nh vµo viÖc

gi¸o dôc t×nh c¶m ®¹o ®øc cho häc sinh ngay tõ khi cßn ngåi trªn ghÕ nhµ

tr-êng.

I.3. Thêi gian vµ ®Þa ®iÓm thùc hiÖn ®Ò tµi:

- Thêi gian: 2 n¨m (Tõ th¸ng 09/2008 ®Õn th¸ng 04/2010)

- §èi t-îng thùc nghiÖm lµ ch-¬ng tr×nh ng÷ v¨n líp 8, 9

- §Þa ®iÓm thùc nghiÖm: Häc sinh Líp 8A, 9A- Tr-êng THCS Trµng An.

I.4. §ãng gãp míi vÒ phÇn lý luËn vµ thùc tiÔn:

I.4.1. VÒ lý luËn:

Th«ng qua néi dung bµi viÕt nµy t«i muèn ®ãng gãp thªm víi c¸c b¹n ®ång

nghiÖp d¹y bé m«n Ng÷ v¨n líp 8, 9 nãi riªng vµ bé m«n Ng÷ v¨n cÊp THCS

nãi chung vÒ thùc tr¹ng vÊn ®Ò gi¸o dôc ®¹o ®øc häc sinh trong t×nh tr¹ng hiÖn

nay. Mét vÊn ®Ò mµ toµn x· héi ®ang quan t©m vµ ®Ò cËp ®Õn rÊt nhiÒu nh÷ng

vÊn ®Ò vÒ ph¹m trï ®¹o ®øc, vÊn ®Ò gi¸o dôc ®¹o ®øc trong tr-êng häc vµ gi¸o

dôc t×nh c¶m ®¹o ®øc cho häc sinh th«ng qua bé m«n v¨n hãa.

I.4.2. VÒ thùc tiÔn:

Tr-êng THCS Trµng An n»m trªn ®Þa bµn vïng n«ng th«n, lµ mét x· thuÇn

n«ng. V× ®iÒu kiÖn cuéc sèng nªn th-êng th× gia ®×nh phã mÆc viÖc gi¸o dôc

con em hä cho nhµ tr-êng. Trong mÊy n¨m gÇn ®©y hµnh vi ®¹o ®øc cña häc

sinh trong tr-êng ®· cã nh÷ng biÓu hiÖn kh«ng tèt. HiÖn t-îng häc sinh v« lÔ

víi thÇy c« gi¸o hoÆc g©y gæ ®¸nh nhau, ph¸ ho¹i c¬ së vËt chÊt cña nhµ tr-êng

cã dÊu hiÖu gia t¨ng. §i s©u vµo chuyªn ®Ò gi¸o dôc ®¹o ®øc häc sinh th«ng

qua gi¶ng d¹y bé m«n m×nh phô tr¸ch lµ t«i muèn ®-a ra mét sè biÖn ph¸p mµ

b¶n th©n t«i ®· lµm, tr-êng THCS Trµng An ®· lµm ®Ó ®ãng gãp mét phÇn nhá

bÐ cña m×nh vµo viÖc thùc hiÖn môc tiªu cña ngµnh gi¸o dôc lµ ®µo t¹o c¸c em

trë thµnh con ng-êi toµn diÖn. Qua viÖc thùc hiÖn ®Ò tµi nµy t«i nhËn thÊy cã

nhiÒu kÕt qu¶ kh¶ quan, vÊn ®Ò ®¹o ®øc cña häc sinh tr-êng THCS Trµng An cã

nh÷ng biÕn chuyÓn râ rÖt. T«i thiÕt nghÜ nÕu gi¸o viªn chóng ta ai còng cã nhËn

thøc ®óng ®¾n vµ kÕt hîp mét c¸ch cã hiÖu qu¶ trong c¸c m«n häc cña m×nh vµ

c¸c ho¹t ®éng trong nhµ tr-êng th× hiÖu qu¶ gi¸o dôc ®¹o ®øc häc sinh cña

tr-êng THCS Trµng An ch¾c ch¾n sÏ tèt h¬n rÊt nhiÒu.

Gi¸o viªn thùc hiÖn : Bïi ThÞ Dung- Tr-êng THCS Trµng An

§Ò tµi: “Gi¸o dôc t×nh c¶m ®¹o ®øc häc sinh th«ng qua bé m«n Ng÷ V¨n”

II. PhÇn néi dung:

II.1. Ch-¬ng I: Tæng quan cña vÊn ®Ò:

Chóng ta vÉn biÕt r»ng ®¹o ®øc lµ mét h×nh th¸i x· héi bao gåm nh÷ng

nguyªn t¾c vµ chuÈn mùc x· héi, nhê ®ã con ng-êi tù gi¸c ®iÒu chØnh hµnh vi

cho phï hîp víi lîi Ých h¹nh phóc cña m×nh, sù tiÕn bé cña x· héi trong mèi

quan hÖ con ng-êi víi con ng-êi, con ng-êi víi tù nhiªn. Gi¸o dôc ®¹o ®øc lµ

qu¸ tr×nh t¸c ®éng cã môc ®Ých, cã kÕ ho¹ch ®Õn häc sinh nh»m gióp nh©n c¸ch

mçi häc sinh ®-îc ph¸t triÓn ®óng ®¾n, gióp häc sinh cã nh÷ng hµnh vi øng xö

®óng mùc trong c¸c mèi quan hÖ cña c¸ nh©n víi x· héi. Trong tÊt c¶ c¸c mÆt

gi¸o dôc th× gi¸o dôc ®¹o ®øc gi÷ mét vÞ trÝ hÕt søc quan träng v× Hå Chñ TÞch

còng ®· nªu “D¹y còng nh- häc ph¶i biÕt chó träng c¶ tµi lÉn ®øc, ®øc lµ ®¹o

®øc c¸ch m¹ng ®ã lµ c¸i gèc rÊt quan träng, nÕu kh«ng cã ®¹o ®øc c¸ch m¹ng

th× cã tµi còng v« dông”.

Nh- vËy vÊn ®Ò thø nhÊt t«i ®Æt ra trong ®Ò tµi nµy lµ: gi¸o viªn ph¶i nhËn

thøc râ trong nhµ tr-êng THCS gi¸o dôc ®¹o ®øc lµ mÆt gi¸o dôc ph¶i ®-îc ®Æc

biÖt coi träng v× nÕu c«ng t¸c nµy ®-îc coi träng th× chÊt l-îng toµn diÖn sÏ

®-îc n©ng lªn v× ®¹o ®øc cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi c¸c mÆt gi¸o dôc kh¸c,

mµ ®Ó thùc hiÖn nh÷ng yªu cÇu vÒ néi dung gi¸o dôc ®¹o ®øc cho häc sinh th×

vai trß cña tËp thÓ s- ph¹m l¹i gi÷ mét vÞ trÝ quan träng vµ cã tÝnh quyÕt ®Þnh.

ThÕ nh-ng ®iÒu quan träng lµ gi¸o dôc nh- thÕ nµo bëi v× gi¸o dôc ®¹o ®øc

kh«ng chØ lµ viÖc truyÒn thô kh¸i niÖm tri thøc ®¹o ®øc mµ quan träng h¬n lµ

kÕt qu¶ gi¸o dôc ph¶i ®-îc thÓ hiÖn thµnh t×nh c¶m, niÒm tin, hµnh ®éng thùc tÕ

cña häc sinh. Gi¸o dôc ®¹o ®øc nã lµ c¶ mét qu¸ tr×nh l©u dµi phøc t¹p ®ßi hái

ph¶i cã c«ng phu kiªn tr× liªn tôc. Muèn lµm ®-îc ®iÒu nµy ng-êi gi¸o viªn d¹y

v¨n ph¶i n¾m ®-îc ®Æc tr-ng cña bé m«n m×nh phô tr¸ch. Ai còng biÕt r»ng

m«n Ng÷ v¨n cã vÞ trÝ ®Æc biÖt ngoµi viÖc gióp c¸c em b-íc ®Çu cã n¨ng lùc

c¶m thô c¸c gi¸ trÞ ch©n, thiÖn, mü trong nghÖ thuËt, n¨ng lùc sö dông TiÕng

ViÖt nh- mét c«ng cô ®Ó t- duy vµ giao tiÕp th× viÖc båi d-ìng t©m hån, t×nh

c¶m cho häc sinh gãp phÇn h×nh thµnh ë häc sinh biÕt th-¬ng yªu, quý träng

gia ®×nh, b¹n bÌ, cã lßng yªu quª h-¬ng ®Êt n-íc, lßng nh©n ¸i bao dung, tinh

thÇn t«n träng lÏ ph¶i, sù c«ng b»ng, lßng c¨m ghÐt c¸i xÊu, c¸i ¸c. Mµ ®iÒu nµy

ng-êi gi¸o viªn v¨n l¹i cã c¬ héi h¬n c¸c bé m«n khoa häc kh¸c.

Gi¸o viªn thùc hiÖn : Bïi ThÞ Dung- Tr-êng THCS Trµng An

§Ò tµi: “Gi¸o dôc t×nh c¶m ®¹o ®øc häc sinh th«ng qua bé m«n Ng÷ V¨n”

ChÝnh v× vËy, trong ®Ò tµi nµy t«i muèn ®-a ra mét sè thùc nghiÖm vÒ vÊn

®Ò kÕt hîp gi¸o dôc t×nh c¶m ®¹o ®øc cho häc sinh th«ng qua:

- Giê ®äc hiÓu v¨n b¶n

- Giê tËp lµm v¨n

- Ho¹t ®éng ngo¹i khãa v¨n häc

II.2. Ch-¬ng II: Néi dung vÊn ®Ò nghiªn cøu:

§¹o ®øc lµ mét hiÖn t-îng x· héi, lµ s¶n phÈm quan hÖ gi÷a con ng-êi víi

con ng-êi, gi÷a c¸ nh©n con ng-êi víi tËp thÓ, víi céng ®ång x· héi. §¹o ®øc lµ

yÕu tè c¬ b¶n cña nh©n c¸ch, lµ nÒn t¶ng cña b¶n chÊt con ng-êi. §Ó v-¬n tíi sù

hoµn thiÖn tr-íc hÕt con ng-êi ph¶i v-¬n lªn vÒ ®¹o ®øc. VËy mµ trong x· héi

hiÖn nay l¹i cßn kh«ng Ýt nh÷ng hiÖn t-îng tiªu cùc, nh÷ng hµnh vi xÊu thiÕu

nh©n c¸ch ®· vµ ®ang tõng b-íc lµm tæn h¹i ®¹o ®øc truyÒn thèng cña thÕ hÖ trÎ

chóng ta. V× vËy viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc häc sinh th«ng qua c¸c m«n häc trong

nhµ tr-êng lµ hÕt søc cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch. Ng-êi gi¸o viªn lªn líp ngoµi

nhiÖm vô lµ h-íng dÉn c¸c em tiÕp nhËn kiÕn thøc v¨n hãa mµ cßn ph¶i h×nh

thµnh cho c¸c em nh÷ng kh¸i niÖm vÒ nh©n c¸ch ®¹o ®øc. V× x-a nay trong viÖc

®µo t¹o con ng-êi, v¨n ch-¬ng vÉn ®-îc sö dông nh- mét c«ng cô ®¾c hiÖu.

Kh«ng ai cã thÓ phñ nhËn tÇm quan träng cña v¨n ch-¬ng trong viÖc x©y dùng

vµ gi÷ g×n ®¹o ®øc x· héi, ®óng nh- vai trß x· héi- nh©n v¨n cña nã. NÕu nãi

ng-êi gi¸o viªn lµ nh÷ng kü s- t©m hån th× ®iÒu ®ã ®óng nhÊt ®èi víi c¸c thÇy

c« gi¸o d¹y v¨n. V× v¨n häc chÝnh lµ bé m«n dÔ g©y xóc ®éng vui buån, t¸c

®éng nhiÒu nhÊt ®Õn thÕ giíi néi t©m cña con ng-êi. H¬n n÷a viÖc båi ®¾p t©m

hån d©n téc cho thÕ hÖ trÎ l¹i cµng cÇn thiÕt trong xu thÕ héi nhËp thÕ giíi hiÖn

nay ®Ó hä kh«ng tù ®¸nh mÊt m×nh mµ ph¸t huy ®Çy ®ñ n¨ng lùc néi sinh cña

d©n téc trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n-íc.

Tuy vËy trªn thùc tÕ gi¶ng d¹y, nhiÒu gi¸o viªn cßn coi nhÑ ®iÒu nµy mµ hä

cho r»ng d¹y ®¹o ®øc trong nhµ tr-êng lµ viÖc cña gi¸o viªn chñ nhiÖm vµ gi¸o

viªn gi¶ng d¹y bé m«n gi¸o dôc c«ng d©n. Trong môc tiªu bµi d¹y cã môc gi¸o

dôc t×nh c¶m, th¸i ®é cho häc sinh thÕ nh-ng khi lªn líp gi¸o viªn l¹i chØ lo lµm

sao truyÒn thô ®-îc hÕt ®-îc ®Çy ®ñ kiÕn thøc s¸ch gi¸o khoa lµ tèt l¾m råi, mµ

kh«ng chó ý ®Õn viÖc gi¸o dôc t×nh c¶m th¸i ®é cho häc sinh. Nãi vÒ sù xuèng

cÊp cña ®¹o ®øc häc sinh cã nhiÒu nguyªn nh©n, gia ®×nh th× chØ quan t©m ®Õn

viÖc con häc ®-îc mÊy ®iÓm chø ®©u cã quan t©m ®Õn viÖc con ch¬i thÕ nµo?

Gi¸o viªn thùc hiÖn : Bïi ThÞ Dung- Tr-êng THCS Trµng An

§Ò tµi: “Gi¸o dôc t×nh c¶m ®¹o ®øc häc sinh th«ng qua bé m«n Ng÷ V¨n”

ch¬i víi ai? cßn nhµ tr-êng th× chó träng nhiÒu ®Õn d¹y kiÕn thøc h¬n lµ d¹y

®¹o ®øc. ChÝnh v× vËy míi dÉn ®Õn t×nh tr¹ng häc sinh thiÕu tinh thÇn ý thøc

trong häc tËp, l-êi häc c¸c giê häc nãi tù do, nãi leo c« gi¸o, vÒ nãi dèi cha mÑ.

Kü n¨ng øng xö trong giao tiÕp h¹n chÕ, t×nh tr¹ng häc sinh nãi trèng kh«ng víi

thÇy c«, víi bè mÑ kh«ng ph¶i lµ Ýt. Trong cuéc sèng th× tá ra Ých kû, kh«ng biÕt

quan t©m chia sÎ víi nh÷ng ng-êi xung quanh, ham ch¬i ®ua ®ßi...

Nh- vËy ®Ó n©ng cao chÊt l-îng gi¸o dôc toµn diÖn th× ng-êi gi¸o viªn ph¶i

cã nh÷ng nhËn thøc ®óng ®¾n vµ ®-a vÊn ®Ò gi¸o dôc ®¹o ®øc vµo trong gi¶ng

d¹y cña m×nh. §ã lµ néi dung mµ t«i muèn ®Æt ra trong bµi viÕt nµy.

* Néi dung vµ biÖn ph¸p thùc hiÖn:

M«n V¨n lµ mét m«n cã tÇm quan träng ®Æc biÖt trong nhµ tr-êng, thÕ

nh-ng d¹y v¨n kh«ng gièng nh- bÊt kú m«n häc nµo kh¸c. Gi¸o viªn d¹y LÞch

sö th× quan t©m ®Õn sù kiÖn, gi¸o viªn §Þa lý quan t©m ®Õn c¸c yÕu tè tù nhiªn

vµ x· héi, d¹y To¸n chó ý ®Õn c¸c con sè l¹nh lïng. D¹y v¨n kh«ng chØ cÇn ®Õn

kiÕn thøc lµ ®ñ mµ thªm vµo ®ã lµ c¶m xóc, t×nh c¶m sù rung ®éng cña con tim,

c¸i xuÊt thÇn cña t©m hån, cÇn ®Õn c¸i kh«ng khÝ v¨n, chÊt v¨n trong líp häc

trong mçi c¸ nh©n thÇy vµ trß. Trong bµi viÕt nµy t«i chØ xin nªu néi dung vµ

biÖn ph¸p thùc hiÖn trong ba ho¹t ®éng cña qu¸ tr×nh d¹y häc m«n Ng÷ V¨n.

Thø nhÊt: Gi¸o dôc t×nh c¶m ®¹o ®øc häc sinh th«ng qua giê ®äc- hiÓu

v¨n b¶n

Theo c¸c nhµ t©m lý häc th× løa tuæi häc sinh c¬ së lµ løa tuæi n»m trong

nh÷ng n¨m th¸ng mµ con ng-êi ®ang më ra cho m×nh nh÷ng c¶m xóc vµ høng

thó míi mÎ. §©y lµ løa tuæi giµu c¶m xóc nhÊt trong mét ®êi ng-êi. ThÕ giíi

néi t©m vµ quan hÖ x· héi xung quanh cña løa tuæi nµy rÊt phøc t¹p vÒ hµnh vi.

C¸c em cßn mang tÝnh trÎ con nh-ng ý thøc l¹i cho m×nh lµ ng-êi lín. C¸c em

th-êng m©u thuÉn gi÷a hµnh ®éng bªn ngoµi vµ néi t©m bªn trong. C¸c em ®·

cã høng thó vµ c¶m xóc míi mÎ, ph-¬ng ph¸p hiÕu ®éng, c¸c em ngåi häc

kh«ng yªn, hay nãi chuyÖn riªng, thiÕu tËp trung trong giê häc. §Ó æn ®Þnh do

lµn sãng nµy lµ ®iÒu rÊt khã. Nh-ng chÝnh c¸i hiÕu ®éng c¶m xóc Êy b¶n th©n

nã l¹i bao hµm mét n¨ng lùc s¸ng t¹o to lín, cô thÓ lµ n¨ng khiÕu s¸ng t¹o biÓu

hiÖn râ trong v¨n häc. C¸c em dÔ dµng ®ång c¶m víi nh©n vËt, nhËp cuéc sèng

víi t¸c gi¶, løa tuæi c¸c em ®· xuÊt hiÖn mét chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ vÒ n¨ng lùc

c¶m thô v¨n häc. Sù ®¸nh gi¸ nh×n nhËn cña c¸c em ®· cã ý thøc. Dùa vµo ®Æc

Gi¸o viªn thùc hiÖn : Bïi ThÞ Dung- Tr-êng THCS Trµng An

§Ò tµi: “Gi¸o dôc t×nh c¶m ®¹o ®øc häc sinh th«ng qua bé m«n Ng÷ V¨n”

®iÓm t©m lý nµy mµ ng-êi gi¸o viªn v¨n ph¶i biÕt t¹o høng thó häc, häc sinh cã

thÝch häc bé m«n th× míi nãi ®Õn chuyÖn båi d-ìng cho c¸c em t×nh c¶m, th¸i

®é sau giê häc ®-îc. V× thÕ trong giê hiÓu v¨n b¶n b-íc ®Çu tiªn t«i muèn t¹o

høng thó cho giê häc v¨n b»ng c¸ch dÉn d¾t vµo bµi mét c¸ch hÊp dÉn. Vµo bµi

míi lµ t¹o t©m thÕ ban ®Çu, t¹o kh«ng khÝ cho mét giê häc v¨n, häc sinh cã c¶m

gi¸c tß mß muèn kh¸m ph¸ tr-íc khi ®Õn víi mét t¸c phÈm v¨n häc. ViÖc lµm

nµy cã thÓ cã gi¸o viªn cßn coi nhÑ, vµo giê v¨n sau kh©u kiÓm tra bµi cò, gi¸o

viªn bÞ øc chÕ do häc sinh kh«ng häc bµi, kh«ng so¹n bµi råi thÇy c« qu¸t m¾ng

häc sinh. Sau ®ã vµo bµi míi b»ng mét nhan ®Ò trªn b¶ng, nh- vËy th× lµm sao

t©m hån c¸c em cã thÓ rung ®éng víi c¸i hay, c¸i ®Ñp cña v¨n ch-¬ng. Cho nªn

kh©u kiÓm tra bµi cò trong m«n v¨n còng nªn nhÑ nhµng, tho¶i m¸i kh«ng nªn

l¹m dông, «m ®åm b¾t häc sinh ph¶i tr¶ lêi nh÷ng c©u hái qu¸ khã hoÆc qu¸

vôn vÆt. Lêi giíi thiÖu bµi nhÑ nhµng, hÊp dÉn cña gi¸o viªn ngay tõ gi©y phót

®Çu tiªn ®· ®-a c¸c em vµo kh«ng khÝ v¨n ch-¬ng.

VÝ dô: D¹y bµi “Mïa xu©n nho nhá” cña Thanh H¶i- Ng÷ v¨n 9 tËp II. T«i

vµo bµi nh- sau:

“ Mïa xu©n- kho¶nh kh¾c thiªn nhiªn t-¬i ®Ñp khëi ®Çu mét n¨m. Mïa

xu©n ®· tõng lµ ®Ò tµi kh¬i nguån c¶m xóc biÕt bao thi nh©n, chóng ta ®·

tõng ®-îc chiªm ng-ìng mét bøc tranh xu©n tuyÖt ®Ñp qua ng«n ng÷ th¬

ca cña thi hµo NguyÔn Du, xu©n cña ®Êt trêi- xu©n cña lßng ng-êi. Mçi

ng-êi cã mét c¶m xóc riªng khi mïa xu©n vÒ. VËy nhµ th¬ Thanh H¶i ®·

c¶m nhËn nh- thÕ nµo vÒ mïa xu©n qua nhan ®Ò “Mïa xu©n nho nhá” Êy.

H«m nay c« cïng c¸c em sÏ t×m hiÓu...”

Hay khi d¹y bµi “M©y vµ sãng” t«i giíi thiÖu nh- sau:

“T×nh c¶m gia ®×nh vµ ®Æc biÖt lµ t×nh mÉu tö cã lÏ lµ mét trong nh÷ng

t×nh c¶m thiªng liªng nhÊt vµ ®ã còng lµ nguån thi c¶m kh«ng bao giê cò,

kh«ng bao giê v¬i c¹n cña c¸c nhµ th¬, nhµ v¨n, nh¹c sÜ. Giê häc h«m nay

c¸c em sÏ ®-îc t×m hiÓu nguån c¶m xóc thiªng liªng ®ã qua mét t¸c phÈm

v¨n häc n-íc ngoµi...”.

Kh«ng nh÷ng thÕ trong giê ®äc hiÓu v¨n b¶n ng-êi gi¸o viªn biÕt kÕt hîp

khÐo lÐo víi viÖc gi¸o dôc t×nh c¶m häc sinh qua ph-¬ng ph¸p ®äc s¸ng t¹o. Bëi

®äc lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc ho¹t ®éng nhËn thøc cña con ng-êi. Nã ph¶n

Gi¸o viªn thùc hiÖn : Bïi ThÞ Dung- Tr-êng THCS Trµng An

§Ò tµi: “Gi¸o dôc t×nh c¶m ®¹o ®øc häc sinh th«ng qua bé m«n Ng÷ V¨n”

¸nh n¨ng lùc t- duy b»ng ng«n ng÷ vµ th«ng qua ng«n ng÷. Riªng ®èi víi v¨n

häc, ®äc ph¶n ¸nh nh÷ng t×nh c¶m, nh÷ng ý chÝ, nh÷ng -íc väng, nh÷ng ®éng

lùc cña t©m hån vµ cïng víi tiÕng lßng cña nhµ v¨n thÓ hiÖn trong t¸c phÈm.

§äc lµ tiÕng ®ång väng cña con ng-êi tr-íc thêi ®¹i vµ lÞch sö. §äc nã gièng

nh- mét ho¹t ®éng tinh thÇn, mét ho¹t ®éng nhËn thøc. §äc còng gióp con

ng-êi cã ý thøc kh¸m ph¸ nh÷ng gi¸ trÞ ch©n, thiÖn, mü.

ChÝnh v× thÕ d¹y v¨n kh«ng thÓ kh«ng h-íng dÉn häc sinh ®äc v¨n ph¶i

h-íng dÉn c¸c em ®äc chuÈn v¨n b¶n cã nghÜa lµ ph¶i ®äc ®óng, ®äc râ, ®äc

diÔn c¶m, ®äc hay, ®äc nh- lµ mét sù tù biÓu hiÖn, nh- lµ sù tù c¶m nhËn nªn

khi ®äc ph¶i h-íng dÉn c¸c em dùa trªn ®Æc ®iÓm thÓ lo¹i cña v¨n b¶n, tÝnh

c¸ch cña nh©n vËt, phong c¸ch cña t¸c gi¶ ®Ó ®iÒu chØnh giäng ®äc cho phï hîp.

Ng-êi gi¸o viªn v¨n ph¶i coi ph-¬ng ph¸p ®äc s¸ng t¹o lµ ph-¬ng ph¸p ®Æc biÖt

®èi víi m«n v¨n mµ trong ®ã ®äc diÔn c¶m chØ lµ mét phÇn cña ®äc s¸ng t¹o.

Gi¸o viªn ph¶i biÕt vËn dông ph-¬ng ph¸p nµy trong suèt giê häc cho ®Õn khi

bµi häc kÕt thóc, chø kh«ng ph¶i chØ lµ ®äc g©y kh«ng khÝ ®Çu giê häc nh- mét

sè ng-êi th-êng nghÜ.

Tãm l¹i “®äc” lµ mét ho¹t ®éng quan träng hµng ®Çu cho sù c¶m nhËn vµ

hiÓu biÕt, trong ho¹t ®éng “®äc” th× phÇn ®äc mÉu cña gi¸o viªn v« cïng quan

träng trong mét giê d¹y v¨n. C« gi¸o cã giäng ®äc truyÒn c¶m, hÊp dÉn tù

nhiªn sÏ lµm cho häc sinh chó ý, h¸o høc theo dâi. V× ®èi víi nghÖ thuËt cña

v¨n ch-¬ng, sù tån t¹i cña ©m thanh ng«n tõ v« cïng quan träng. VÝ dô khi d¹y

mét bµi th¬ tr÷ t×nh nÕu gi¸o viªn luyÖn cho häc sinh ®äc ng©n vang lªn b»ng

©m ®iÖu tiÕt tÊu, b»ng c¸i vá ©m thanh cña ng«n tõ th× sÏ gãp phÇn t¹o nªn

nh÷ng rung ®éng s©u xa, nh÷ng c¶m xóc thÈm mü trong t©m hån häc sinh. Nh-

vËy lµ chóng ta ®· gãp phÇn gi¸o dôc, gi¸o d-ìng t©m hån, t×nh c¶m häc sinh

qua giê v¨n häc.

Nh×n chung th× viÖc d¹y häc v¨n ë tr-êng phæ th«ng cã hai môc ®Ých chÝnh.

+ Thø nhÊt: Nh»m gióp häc sinh lÜnh héi kiÕn thøc v¨n ch-¬ng nh- tÊt c¶

c¸c m«n häc kh¸c.

+ Thø hai: Nh»m gióp häc sinh c¶m thô t¸c phÈm v¨n ch-¬ng t¹o ®iÒu kiÖn

s¾c nh÷ng gi¸ trÞ phong phó cña v¨n ch-¬ng qu¸ khø vµ hiÖn t¹i.

Gi¸o viªn thùc hiÖn : Bïi ThÞ Dung- Tr-êng THCS Trµng An

§Ò tµi: “Gi¸o dôc t×nh c¶m ®¹o ®øc häc sinh th«ng qua bé m«n Ng÷ V¨n”

ChÝnh v× vËy mµ vÊn ®Ò thø ba lµ ph¶i kÕt hîp gi¸o dôc t×nh c¶m, th¸i ®é cho

häc sinh th«ng qua ho¹t ®éng t×m hiÓu v¨n b¶n. Nãi ®Õn v¨n ch-¬ng lµ nãi ®Õn

c¸i ®Ñp, c¸i ®Ñp cña v¨n ch-¬ng kh«ng chØ thÓ hiÖn ë mÆt ng«n tõ mµ nã cßn

ng-êi gi¸o viªn d¹y v¨n ph¶i biÕt gîi më ra nh÷ng ®iÒu bÝ Èn ®»ng sau nh÷ng

Ng-êi gi¸o viªn ph¶i lµm sao cho häc sinh c¶m thô c¸i ®Ñp v¨n ch-¬ng vµ c¸i

c¸i ®Ñp Êy trªn nh÷ng bµi v¨n viÕt vµ trong lêi nãi th-êng ngµy. Muèn lµm ®-îc

®iÒu nµy ng-êi gi¸o viªn ph¶i biÕt thiÕt kÕ trong trang gi¸o ¸n cña m×nh mét hÖ

phong phó, nh-ng cã thÓ quy thµnh 2 lo¹i nh- sau:

sinh.

®óng ®Æc tr-ng ph-¬ng ph¸p bé m«n khiÕn cho ng-êi häc v¨n thËt nhÑ nhµng

c¸c em. Bëi v× ®èi víi bé m«n Ng÷ v¨n th× ng-êi thÇy kh«ng chØ truyÒn thô kiÕn

thøc, kü n¨ng v¨n häc ®óng h-íng, ®óng c¸ch trong suy diÔn, pháng ®o¸n hay

¸p ®Æt trong gi¸o dôc t- t-ëng, t×nh c¶m mµ cßn ®¹t ®Õn môc ®Ých cao c¶ nhÊt lµ

d¹y v¨n ®Ó d¹y ng-êi. T«i lÊy vÝ dô: Khi d¹y bµi “§øc tÝnh gi¶n dÞ cña B¸c Hå-

s¸nh ý nhÞ, ng-êi gi¸o viªn dÉn d¾t c¸c em vµo th¨m n¬i ¨n, chèn ë cña Ng-êi

nh- vµo mét b¶o tµng võa b×nh dÞ võa thiªng liªng. Tõ chiÕc nhµ sµn vÎn vÑn vµi

phßng víi nh÷ng ®å ®¹c ®¬n s¬ võa ®Ó ¨n ngñ võa ®Ó häp bé chÝnh trÞ bµn vÒ

lèp th« s¬. Mét vÞ Chñ tÞch n-íc nh-ng chØ ¨n, chØ h-ëng thô nh÷ng mãn nh-

s¾c quª nhµ. Tõ cuéc sèng gi¶n ®¬n cña vÞ l·nh tô mµ båi d-ìng cho c¸c em

Gi¸o viªn thùc hiÖn : Bïi ThÞ Dung- Tr-êng THCS Trµng An

§Ò tµi: “Gi¸o dôc t×nh c¶m ®¹o ®øc häc sinh th«ng qua bé m«n Ng÷ V¨n”

gi¶n dÞ vµ nh- vËy trong c¸c em sÏ h×nh thµnh ý thøc tù nguyÖn häc tËp theo

Nam sÏ mu«n ®êi táa s¸ng. Nh- vËy ng-êi gi¸o viªn v¨n kh«ng chØ cñng cè cho

t-ëng t×nh c¶m, ®¹o ®øc cña con ng-êi.

HoÆc khi d¹y bµi th¬ “BÕp löa” cña B»ng ViÖt (Ng÷ v¨n 9- tËp I). Tõ h×nh

¶nh c¸i “BÕp löa” b×nh th-êng gi¶n dÞ vµ phæ biÕn trong mäi gia ®×nh ViÖt

Nam. Nh-ng nã còng thËt thiªng liªng kú diÖu v× nã l¹i lu«n g¾n liÒn víi Bµ-

Ng-êi nhãm löa, gi÷ löa, ng-êi t¹o nªn tuæi Êu th¬ cña ch¸u. BÕp löa trë thµnh

ng-êi ch¸u ë n¬i xa. B»ng mét hÖ thèng ng«n tõ, nghÖ thuËt Èn dô ®Æc s¾c,

cña bµ ®èi víi ch¸u vµ ch¸u ®èi víi Bµ trong lóc hiÖn thùc x· héi cßn cã nh÷ng

hiÖn t-îng tiªu cùc: Con chöi l¹i cha, ch¸u c·i l¹i bµ th× vÊn ®Ò g¾n víi gi¸o dôc

®¹o ®øc häc sinh qua giê Ng÷ v¨n lµ rÊt cÇn thiÕt, lµm sao ®Ó qua mét giê häc

v¨n gi¸o viªn gãp phÇn tÝch cùc thùc hiÖn môc tiªu ®µo t¹o cña tr-êng phæ

cho häc sinh, gi¸o dôc cho c¸c em t×nh yªu quª h-¬ng ®Êt n-íc vµ tinh thÇn

quèc tÕ v« s¶n, t- t-ëng lµm chñ tËp thÓ, th¸i ®é lao ®éng XHCN vµ nh÷ng ®øc

vÒ c¸ch nh×n, c¸ch nghe vµ sù gîi c¶m, lµm thÕ nµo ®Ó c¸c em cã thÓ tù h×nh

nhê ®ã mµ biÕt yªu thÝch, sèng hån nhiªn vµ rung ®éng h¬n. C¸c em cã thÓ c¶m

nhËn ®-îc c¶ mïi h-¬ng æi chÝn nång nµn ë chèn th«n quª, gÇn gòi vµ quen

thuéc ®ang ph¶ vµo lµn giã se se l¹nh ®Çu mïa hay mét lµn s-¬ng máng manh

duyªn d¸ng ®ang gi¨ng m¾c nhÑ nhµng n¬i ®Çu th«n ngâ xãm trong bµi th¬

“Sang thu” cña H÷u ThØnh- V¨n 9. Tõ chç c¸c em ®-îc chiªm ng-ìng mét

khóc giao mïa nhÑ nhµng th¬ méng mµ còng thÇm th× triÕt lý. C¸c em sÏ thÊy

®-îc vÎ ®Ñp cña thiªn nhiªn thËt lµ hÊp dÉn, nÕu con ng-êi ta biÕt rung ®éng

tr-íc vÎ ®Ñp cña nã.

Gi¸o viªn thùc hiÖn : Bïi ThÞ Dung- Tr-êng THCS Trµng An

§Ò tµi: “Gi¸o dôc t×nh c¶m ®¹o ®øc häc sinh th«ng qua bé m«n Ng÷ V¨n”

thu” cã nh÷ng em häc sinh biÕt dËy sím ®Ó ng¾m mét c¶nh b×nh minh ®Ñp,

quan s¸t mét giät s-¬ng long lanh, mét tia n¾ng hay l¾ng nghe mét tiÕng chim

hãt, biÕt yªu th-¬ng «ng bµ, cha mÑ, anh chÞ em, quª h-¬ng, lµng xãm...th×

chÝnh nh÷ng em ®ã ®· tiÕp thu bµi gi¶ng cã hiÖu qu¶.

T«i lÊy vÝ dô vÒ mét bµi gi¶ng cô thÓ nh- sau:

Bµi 30: V¨n b¶n- Bè cña Xi M«ng

TrÝch: Guy §¬- M«pax¨ng

A. Môc tiªu cÇn ®¹t:

1. KiÕn thøc:

2. Kü n¨ng:

truyÖn.

3. Th¸i ®é:

- Gi¸o dôc häc sinh lßng yªu th-¬ng bÌ b¹n vµ më réng ra ®ã lµ t×nh yªu

th-¬ng con ng-êi.

B. ChuÈn bÞ:

C. Ph-¬ng ph¸p:

D. TiÕn tr×nh giê d¹y:

I. æn ®Þnh tæ chøc:

II. KiÓm tra bµi cò:

* Yªu cÇu: R«- Bin- X¬n sèng mét cuéc sèng kh¸c th-êng thiÕu thèn vµ

kh¾c nghiÖt mét m×nh n¬i ®¶o hoang trong thêi gian dµi. Anh ®· tù chÕ t¹o ra

Gi¸o viªn thùc hiÖn : Bïi ThÞ Dung- Tr-êng THCS Trµng An

Tải về để xem bản đầy đủ

30 trang minhvan 10/07/2024 1370

Download

Bạn đang xem 11 trang mẫu của tài liệu "SKKN Giáo dục tình cảm đạo đức học sinh thông qua bộ môn Ngữ Văn", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.

File đính kèm:

skkn_giao_duc_tinh_cam_dao_duc_hoc_sinh_thong_qua_bo_mon_ngu.doc