SKKN Đổi mới phương pháp dạy học trong việc hướng dẫn học sinh ôn tập chương IV – Đại số 7

Bước vào thế kỷ 21, nước ta đang trong công cuộc đổi mới giáo dục - đào tạo nhằm đáp ứng yêu cầu cao của xã hội. Vấn đề nâng cao chất lượng dạy học ở các cấp học, bậc học được đặt ra hết sức cấp bách. Chính vì vậy trong mấy năm gần đây ngành giáo dục - đào tạo rất coi trọng việc đổi mới phương pháp dạy học với định hướng "Tổ chức cho học sinh học tập trong hoạt động và bằng hoạt động tích cực để sáng tạo.
SỞ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO NỘI  
MÃ SKKN  
(Dùng cho HĐ chấm của Sở)  
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM  
Tên đề tài:  
ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TRONG VIỆC HƯỚNG  
DẪN HỌC SINH ÔN TẬP CHƯƠNG IV – ĐẠI SỐ 7  
Lĩnh vực  
Cấp học  
: Toán  
: THCS  
Tài liệu kèm theo : Đĩa CD  
NĂM HỌC: 2016 – 2017  
Đổi mi phương pháp dy hc trong vic hướng dn hc sinh Ôn tp chương IV - Đại s7  
MỤC LỤC  
1/28  
 
Đổi mi phương pháp dy hc trong vic hướng dn hc sinh Ôn tp chương IV - Đại s7  
PHẦN THỨ NHẤT: ĐẶT VẤN ĐỀ  
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI  
Bước vào thế kỷ 21, nước ta đang trong công cuộc đổi mới giáo dục - đào  
tạo nhằm đáp ứng yêu cầu cao của hội. Vấn đề nâng cao chất lượng dạy học ở  
các cấp học, bậc học được đặt ra hết sức cấp bách. Chính vì vậy trong mấy năm  
gần đây ngành giáo dục - đào tạo rất coi trọng việc đổi mới phương pháp dạy  
học với định hướng "Tổ chức cho học sinh học tập trong hoạt động bằng hoạt  
động tích cực để sáng tạo.  
Để làm được điều đó thì Toán học đóng một vai trò hết sức quan trọng, nó  
là chìa khoá mở cửa cho các ngành khoa học khác. Chính vậy, hơn ai hết giáo  
viên dạy toán là người phải suy nghĩ: Làm thế nào để "Tích cực hoá hoạt động  
của học sinh, khơi dậy và phát triển khả năng tự học" nhằm hình thành cho học  
sinh duy tích cực, độc lập, sáng tạo, nâng cao năng lực phát hiện giải quyết  
vấn đề, rèn luyện kĩ năng vận dụng vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem  
lại niềm vui và hứng thú học tập cho học sinh.  
Tuy nhiên đối với học sinh, toán học lại bộ môn khó, đòi hỏi phải có  
thái độ học tập đặc biệt, một hệ thống kiến thức đầy đủ, rõ ràng, sự thông hiểu  
tất cả các quy tắc, đòi hỏi phải kỹ năng, kỹ xảo trong tính toán, có duy chặt  
chẽ đúng đắn.  
Đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy tính chủ động, sáng tạo của  
học sinh trong học toán là điều bất người giáo viên nào, đứng trên bục  
giảng cũng mong muốn thực hiện được một cách có hiệu quả nhất.  
Với yêu cầu chuyển nền giáo dục ứng thí sang nền giáo dục tố chất con  
người, đặc biệt quan tâm đến phát triển năng lực người học, tạo cho học sinh có  
khả năng tự chiếm lĩnh tri thức, thể tự phát hiện giải quyết các vấn đề nảy  
sinh trong học tập, trong cuộc sống… người giáo viên Toán phải tăng cường  
thực hành Toán cho học sinh với sự trợ giúp của phương tiện thiết bị dạy học và  
đặc biệt là các phương tiện thiết bị dạy học ứng dụng công nghệ thông tin.  
Do vậy mà trong quá trình giảng dạy bộ môn toán tại trường THCS, tôi  
luôn cố gắng học hỏi, tìm tòi, áp dụng các phương pháp dạy học mới nhằm giúp  
2/28  
   
Đổi mi phương pháp dy hc trong vic hướng dn hc sinh Ôn tp chương IV - Đại s7  
học sinh có được kết quả học tập cao nhất. Trong đó, việc hướng dẫn học sinh  
ôn tập chương IV - Đại số 7 theo hướng đổi mới với sự trợ giúp của các phương  
tiện dạy học hiện đại đã đạt được những kết quả nhất định. vậy tôi đã chọn đề  
tài áp dụng việc Đổi mới phương pháp dạy học trong việc hướng dẫn học  
sinh Ôn tập chương IV - Đại số 7để thực hiện tại trường.  
Rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của các bạn đồng nghiệp.  
II. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU  
Chương trình sách giáo khoa Toán 7 .  
Giáo viên Toán.  
Học sinh khối 7.  
Hệ thống các bài tập chương 4- Đại số 7.  
III. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU  
1. Nghiên cứu tài liệu:  
Trước hết phải nghiên cứu lại phần thuyết học sinh được học. Trong  
các nội dung lý thuyết, phải xác định rõ ràng kiến thức cơ bản trọng tâm, kiến  
thức nâng cao hoặc mở rộng cho phép.  
Bước tiếp theo là nghiên cứu các bài tập trong SGK, SBT toán theo yêu  
cầu sau và tự mình phải trả lời được những yêu cầu này:  
+ Cách giải từng bài toán như thế nào  
+ Có thể có bao nhiêu cách giải bài toán này  
+ Cách giải nào là cách giải thường gặp. Cách giải nào là cơ bản  
+ Ý đồ của tác giả đưa ra bài toán này để làm gì  
+ Mục đích và tác dụng của từng bài tập như thế nào  
+ Những bài tập nào đã được cho về nhà ở tiết trước  
Nghiên cu các sách tham kho như : sách giáo viên, sách thiết kế bài ging...  
Sau khi nghiên cứu kĩ các tài liệu mới tập trung xây dựng nội dung tiết Ôn  
tập chương phương pháp ôn tập.  
2. Nội dung bài soạn :  
Nội dung bài soạn ( hay nội dung một giáo án) phải thể hiện được các đề  
mục chủ yếu sau đây:  
3/28  
   
Đổi mi phương pháp dy hc trong vic hướng dn hc sinh Ôn tp chương IV - Đại s7  
a, Mục tiêu của tiết Ôn tập chương: ( lưu ý rằng mục tiêu đưa ra được  
càng cụ thể càng tốt)  
b, Dự kiến tiến trình lên lớp của tiết Ôn tập chương:  
- Ôn tập hệ thống hoá toàn bộ kiến thức cơ bản của chương.  
- Chữa các bài tập cũ đã giao ở tiết trước :  
+ Số lượng bài tập dự kiến thời gian.  
+ Chốt lại vấn đề gì qua các bài tập này  
( về thuyết, về thuật toán, điểm cần ghi nhớ...).  
- Cho hc sinh làm bài tp mi ( chn lc trong SGK, SBT hoc tự đưa ra)  
+ Số lượng bài tập dự kiến thời gian.  
+ Mỗi bài đưa ra có dụng ý gì  
+ Chốt lại những vấn đề gì sau khi cho học sinh làm các bài toán này?  
- Hướng dẫn học sinh học bài và làm bài nhà sau tiết Ôn tập chương :  
+ Hệ thống các bài tập cho về nhà làm ( trong SGK, SBT hoặc GV tự ra).  
+ Có cần gợi ý gì cho từng bài tập cho học sinh yếu ? Cho học sinh giỏi ?  
c, Thực hiện nội dung đã nêu trên trong tiết Ôn tập chương:  
Tiến trình được thực hiện trên lớp như thế nào để phát huy được tính tích  
cực chủ động sáng tạo của học sinh ?  
Phần này thực chất những suy nghĩ dự kiến của GV sẽ tiến hành trên  
lớp. Tuy rằng hành động chưa xảy ra nhưng cũng cần dự kiến nêu lên, để sau  
này, khi thực hiện xong tiết Ôn tập chương trên lớp điều kiện để đúc rút kinh  
nghiệm dạy học cho những lần sau.  
VI. PHẠM VI NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI  
Đề tài chỉ đi vào nghiên cu mt sbài hc trong chương trình sách giáo khoa  
Toán 7  
4/28  
 
Đổi mi phương pháp dy hc trong vic hướng dn hc sinh Ôn tp chương IV - Đại s7  
PHẦN THỨ HAI: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ  
I. Cơ sca vn đề  
1. Cơ slý lun  
Tiết Ôn tập chương của môn Toán ở cấp THCS có một vị trí hết sức quan  
trọng bởi: Nếu như tiết học thuyết chỉ cung cấp cho học sinh một mảng kiến  
thức cơ bản ban đầu tiết luyện tập sau đó có tác dụng hoàn thiện các kiến  
thức cơ bản đó, nâng cao lý thuyết trong chừng mực thể, làm cho học sinh  
nhớ khắc sâu hơn những vấn đề thuyết đã học ở tiết trước thì tiết Ôn tập  
chương sẽ giúp học sinh ôn tập hệ thống hoá toàn bộ kiến thức cơ bản của cả  
một chương, rèn cho học sinh kỹ năng thực hành, vận dụng tổng hợp các kiến  
thức đã học vào giải quyết các các dạng bài tập có tác dụng rèn luyện kỹ năng  
tính toán, rèn luyện các thao tác duy để phát triển năng lực sáng tạo sau này.  
Đặc biệt, chương IV - Đại số 7 cung cấp cho học sinh các kiến thức ban  
đầu về biểu thức đại số phần kiến thức trọng tâm của học kỳ II, đồng thời nó  
cũng phần kiến thức ban đầu làm tiền đề cho phần kiến thức của chương I -  
Đại số 8. Chính vì vậy, tiết Ôn tập chương IV - Đại số 7 lại càng có vị trí quan  
trọng hơn.  
Trong tiết Ôn tập chương, phần nào đó, giáo viên được “tự do” hơn trong  
việc lựa chọn nội dung dạy học so với các tiết học khác, sao cho phợp với đối  
tượng học sinh và đạt được mục đích đề ra.  
*. Mục tiêu chung của một tiết Ôn tập chương:  
- Một là, ôn tập hệ thống hoá toàn bộ kiến thức cơ bản của cả chương  
thông qua một hệ thống bài tập ( gồm các bài tập trong sách giáo khoa, sách bài  
tập hoặc các bài tập tự chọn, tự sáng tạo của giáo viên tuỳ theo mục đích chủ  
ý của mình) đã được sắp xếp hợp lý theo kế hoạch lên lớp.  
- Hai là, ôn luyện cho học sinh các kỹ năng, thuật toán hoặc nguyên tắc  
giải toán, dựa trên cơ sở nội dung các lý thuyết toán tổng hợp đã học và phù hợp  
với trình độ tiếp thu của đại đa số học sinh của một lớp học, thông qua một hệ  
thống các bài tập hoặc một chuyên đề về các bài tập đã được sắp xếp theo chủ ý  
5/28  
   
Đổi mi phương pháp dy hc trong vic hướng dn hc sinh Ôn tp chương IV - Đại s7  
của giáo viên. Đồng thời, rèn luyện kỹ năng phát hiện sửa chữa những sai  
lầm thường mắc phải trong quá trình giải toán.  
- Ba là, thông qua phương pháp và nội dung của tiết học ( hệ thống các  
bài tập của tiết học), rèn luyện cho học sinh nề nếp làm việc có tính khoa học,  
học tập tích cực, chủ động và sáng tạo, phương pháp duy và các thao tác tư  
duy cần thiết.  
* Chú ý: Trên đây là ba yêu cầu chủ yếu của tiết Ôn tập chương. Tuy  
nhiên, cần nhớ rằng, tuỳ theo yêu cầu cụ thể của từng chương đặc điểm của  
các phân môn số học, đại số hay hình học mà trong từng tiết Ôn tập chương nổi  
lên yêu cầu trọng tâm là gì.  
* Nói tóm lại, tuỳ theo yêu cầu cụ thể của từng tiết học, mà ta đưa ra yêu  
cầu nào là trọng tâm, yêu cầu nào là chủ yếu mức độ cụ thể của từng yêu cầu.  
2. Cơ sở thực tiễn  
* Mục tiêu cụ thể của phần Ôn tập chương IV - Đại số 7:  
Học sinh được:  
Ôn tp và hthng hoá các kiến thc vbiu thc đại s, đơn thc, đa thc.  
Rèn kỹ năng viết đơn thức, đa thức bậc xác định, biến hệ số  
theo yêu cầu của đbài. Tính giá trị của biểu thức đại số, thu gọn đơn thức, nhân  
đơn thức.  
Ôn tập các qui tắc cộng, trừ các đơn thức đồng dạng. Cộng, trừ đa thức  
nghiệm của đa thức.  
Rèn kỹ năng cộng, trừ các đa thức, sắp xếp các hạng tử của đa thức theo  
cùng thứ tự, xác định nghiệm của đa thức.  
II - QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN  
1. Đặc điểm tình hình:  
- Khó khăn: Do điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường còn thiếu (phòng  
học bộ môn, phòng chức năng chưa đủ, phòng thư viện còn nhỏ hẹp..) nên  
việc tổ chức các hoạt động chuyên môn đặc biệt những năm trước còn hạn  
chế, các đầu sách tham khảo cho học sinh cũng như giáo viên còn ít, một số học  
sinh có kết quả học tập chưa cao.  
6/28  
 
Đổi mi phương pháp dy hc trong vic hướng dn hc sinh Ôn tp chương IV - Đại s7  
- Thuận lợi: Các giáo viên trong tổ đều đã có kinh nghiệm nhiều năm  
trong nghề, làm việc có tinh thần trách nhiệm cao. Bản han tôi cũng một  
giáo viên trẻ nên cũng những thuận lợi không nhỏ trong việc đổi mới phương  
pháp dạy học, đặc biệt việc sử dụng các phương tiện thiết bị dạy học hiện đại  
nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh. Học sinh của các  
lớp 7 nhìn chung là ngoan, ý thức học tập tương đối tốt, đã quen với phương  
pháp dạy học của mỗi thầy, từ lớp 6.  
Với đặc điểm như trên, việc khắc phục khó khăn, phát huy những thuận  
lợi làm sao cho chất lượng dạy học ngày càng được nâng cao là điều tất  
cả giáo viên trong trường đặc biệt quan tâm. Chúng tôi luôn xác định “học phải  
đi đôi với hành”, “lý thuyết phải gắn với thực tiễn”. Với đặc điểm bộ môn là cứ  
cuối mỗi chương lại một đến hai tiết Ôn tập chương. Đây những tiết học  
thực sự cần thiết và có tính quyết định không nhỏ đến chất lượng dạy học môn  
Toán. Bởi vừa giúp giáo viên kiểm tra được quá trình nhận thức của học sinh  
đồng thời giúp học sinh có thời gian rèn luyện kĩ năng giải toán một cách tổng  
hợp hệ thống lại toàn bộ kiến thức cơ bản của một chương, đồng thời rút ra  
những lưu ý khi giải từng dạng bài tập của chương.  
2. Nội dung  
Tiết Ôn tập chương thể được cấu trúc theo nhiều phương án khác nhau,  
tuỳ theo chủ ý của mỗi giáo viên, tuỳ theo đối tượng học sinh và sao cho phù  
hợp với mục tiêu của tiết Ôn tập chương. Ở đây, xin đưa ra hai phương án để các  
bạn tham khảo.  
a. Phương án 1:  
a) Bước 1: Nhc li mt cách có hthng các ni dung lý thuyết đã hc  
(định nghĩa, định lý, quy tc, công thc, nguyên tc gii toán...) sau đó có thể  
mrng phn lý thuyết mc độ phthông trong chng mc có thsao cho  
phù hp vi ni dung lý thuyết ôn tp ( thông qua phn kim tra ming đầu  
tiết hc).  
b) Bước 2 : Cho học sinh trình bày lời giải các bài tập đã làm nhà mà  
GV đã quy định (đã cho ở tiết trước) với yêu cầu phải trình bày cách làm trước  
nhằm kiểm tra sự vận dụng thuyết trong việc giải các bài tập toán của học  
7/28  
Đổi mi phương pháp dy hc trong vic hướng dn hc sinh Ôn tp chương IV - Đại s7  
sinh, kiểm tra kỹ năng tính toán, cách diễn đạt bằng lời và cách trình bày lời giải  
bài toán của học sinh. Sau khi đã cho học sinh của lớp nhận xét ưu, khuyết điểm  
trong cách giải, đánh giá đúng sai trong lời giải hoặc thể đưa ra cách giải  
ngắn gọn hơn, thông minh hơn..., giáo viên cần phải chốt lại vấn đề có tính chất  
giáo dục theo nội dung sau:  
- Phân tích nhng sai lm và nguyên nhân dn đến nhng sai lm đó  
(nếu có).  
- Khẳng định những chỗ làm đúng, làm tốt của học sinh để kịp thời động  
viên học sinh.  
- Đưa ra những cách giải khác ngắn gọn hơn, thông minh hơn hoặc vận  
dụng thuyết một cách linh hoạt hơn để giải các bài toán (nếu thể được).  
c) Bước 3 : Cho học sinh làm một số bài tập mới (có trong hệ thống bài  
tập của tiết Ôn tập chương học sinh chưa làm hoặc do GV tự biên soạn theo  
mục tiêu đề ra của tiết Ôn tập chương), nhằm mục đích đạt được một hoặc một  
số yêu cầu trong các yêu cầu sau:  
- Kim tra ngay được shiu biết ca hc sinh phn lý thuyết mrng  
(hoc kiến thc sâu hơn) mà GV đã đưa ra trong tiết Ôn tp chương ở đầu giờ  
hc (nếu có).  
- Rèn luyện các phẩm chất của trí tuệ: tính nhanh, tính nhẩm một cách  
thông minh, rèn luyện tính linh hoạt, sáng tạo qua các cách giải khác nhau của  
mỗi bài toán, tính thuận nghịch của tư duy...  
- Khắc sâu và hoàn thiện phần thuyết qua các bài tập có tính chất phản  
dụ, các bài tập vui có tính chất thiết thực.  
Sau khi đã cho học sinh của lớp nhận xét ưu, khuyết điểm trong cách giải,  
đánh giá đúng sai trong lời giải hoặc thể đưa ra cách giải ngắn gọn hơn, thông  
minh hơn..., giáo viên cũng cần phải chốt lại vấn đề có tính chất giáo dục giống  
như ở bước 2.  
b. Phương án 2 :  
a) Bước 1 : Cho học sinh trình bày lời giải các bài tập cũ đã cho làm nhà  
để kiểm tra học sinh đã hiểu thuyết đến đâu? kỹ năng vận dụng thuyết  
trong việc giải các bài toán như thế nào? học sinh đã mắc những sai phạm nào?  
8/28  
Đổi mi phương pháp dy hc trong vic hướng dn hc sinh Ôn tp chương IV - Đại s7  
các sai phạm nào thường mắc phải? cách trình bày diễn đạt lời giải một bài toán  
bằng lời nói, bằng ngôn ngữ toán học như thế nào?  
Đây thực ra là bước kiểm tra lại chất lượng học tập của học sinh một cách  
toàn diện về môn toán mà cụ thể kiểm tra chất lượng tiết học toán vừa qua.  
b) Bước 2 : Trên cơ sở đã nắm vững được các thông tin về các vấn đề nói  
trên, GV cần phải chốt lại các vấn đề có tính chất trọng tâm:  
- Nhắc lại một số vấn đề chủ yếu về thuyết học sinh chưa hiểu hoặc  
chưa hiểu sâu nên không vận dụng tốt vào việc giải các bài tập toán.  
- Chỉ ra những sai sót của học sinh, nhất những sai sót thường mắc phải  
của học sinh mà GV tích luỹ được trong quá trình dạy học.  
- Hướng dẫn cho học sinh cách trình bày, diễn đạt bằng lời nói, bằng ngôn  
ngữ toán học, hiệu toán học...  
c) Bước 3 : Giống như phương án 1  
Cho học sinh làm một số bài tập mới (trong hệ thống bài tập Ôn tập  
chương học sinh chưa làm hoặc các bài tập mà GV tự chọn, tự biên soạn  
theo mục tiêu của tiết Ôn tập chươngđã được đề ra), nhằm đạt được một hoặc  
một số các yêu cầu sau:  
- Hoàn thiện thuyết, khắc phục những sai lầm học sinh thường mắc  
phải.  
- Rèn luyện các phẩm chất của trí tuệ : tính nhanh, tính nhẩm một cách  
thông minh, tính linh hoạt sáng tạo trong khi giải toán.  
- Rèn luyện một vài thuật toán cơ bản mà yêu cầu học sinh cần phải ghi  
nhớ trong quá trình học tập.  
- Rèn luyện cách phân tích nội dung bài toán để tìm phương hướng giải  
quyết bài toán, các bước tiến hành giải toán.  
- Rèn luyện cách trình bày lời giải một bài toán bằng văn viết...  
* Tóm li, dù sdng phương án nào thì cũng cn phi có ba phn chyếu là:  
+ Hoàn thiện thuyết.  
+ Rèn luyện kỹ năng thực hành.  
+ Phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh.  
9/28  
Đổi mi phương pháp dy hc trong vic hướng dn hc sinh Ôn tp chương IV - Đại s7  
Đặc biệt, đối với phần bài tập, giáo viên nên phân chia các bài tập có liên  
quan với nhau theo các dạng bài tập nhất định.  
Muốn vậy, người giáo viên trước khi lên lớp phải nghiên cứu kỹ hệ thống  
các bài tập trong sách giáo khoa hoặc sách bài tập toán, sách tham khảo về nội  
dung cũng như cách giải đặc biệt là tính mục đích của từng bài tập mà các tác  
giả đã đưa ra hoặc các bài tập tự soạn theo chủ ý và mục đích của mình.  
Tiết 65 - Ôn tập chương IV (tiết 2)  
1.Các bước chuẩn bị:  
a, Nghiên cứu tài liệu:  
*) Phn lý thuyết đã hc ca chương IV - Đại s7 gm các ni dung cơ bn  
sau đây:  
- Khái niệm biểu thức đại số, giá trị của một biểu thức đại số.  
- Khái niệm đơn thức, đơn thức đồng dạng ; các phép toán cộng, trừ, nhân  
các đơn thức.  
- Khái niệm đa thức nhiều biến; các phép toán cộng, trừ đa thức.  
- Khái niệm đa thức một biến; các phép toán cộng, trừ đa thức một biến.  
- Nghiệm của đa thức một biến.  
*) Phần Ôn tập chương IV - Đại số 7 có chuẩn kỹ năng gồm:  
- Biết cách tính giá trị của biểu thức đại số.  
- Biết cách xác định bậc của một đơn thức, biết nhân hai đơn thức, biết  
thu gọn đơn thức, biết làm các phép cộng trừ các đơn thức đồng dạng.  
- Biết cách thu gọn đa thức, xác định bậc của đa thức.  
- kỹ năng cộng, trừ đa thức, đặc biệt đa thức một biến.  
- Biết kiểm tra xem một số phải nghiệm của đa thức hay không? Biết  
tìm nghiệm của đa thức một biến bậc nhất.  
*) Sau khi nghiên cứu phân phối chương trình, tôi thấy rằng phần Ôn tập  
chương IV - Đại số 7 được chia thành 2 tiết nên tôi đã xác định mục tiêu từng  
tiết như sau:  
- Tiết 1:  
Ôn tp và hthng hoá các kiến thc vbiu thc đại s, đơn thc,  
đa thc.  
10/28  

Tải về để xem bản đầy đủ

doc 29 trang minhvan 25/07/2025 190
Bạn đang xem 11 trang mẫu của tài liệu "SKKN Đổi mới phương pháp dạy học trong việc hướng dẫn học sinh ôn tập chương IV – Đại số 7", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.

File đính kèm:

  • docskkn_doi_moi_phuong_phap_day_hoc_trong_viec_huong_dan_hoc_si.doc