Một số kinh nghiệm tổ chức tiết hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhằm phát huy năng lực của học sinh lớp 6 trường THCS
Giáo dục có vai trò đặc biệt quan trọng trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Đó là nhân tố quyết định sự phát triển của đất nước. Chính vì vậy, Đảng và Nhà nước ta đã xác định: “Giáo dục là quốc sách hàng đầu”.
Một số kinh nghiệm tổ chức tiết HĐGDNGLL nhằm phát huy năng lực của học sinh lớp 6 trường THCS
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ KINH NGHIỆM
TỔ CHỨC TIẾT HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP
NHẰM PHÁT HUY NĂNG LỰC CỦA HỌC SINH LỚP 6 TRƯỜNG THCS
Lĩnh vực: Chủ nhiệm
NĂM HỌC 2016 - 2017
1 /37
Một số kinh nghiệm tổ chức tiết HĐGDNGLL nhằm phát huy năng lực của học sinh lớp 6 trường THCS
PHẦN I: MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Giáo dục có vai trò đặc biệt quan trọng trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.
Đó là nhân tố quyết định sự phát triển của đất nước. Chính vì vậy, Đảng và Nhà
nước ta đã xác định: “Giáo dục là quốc sách hàng đầu”. Ngày nay, trong điều kiện
Công nghiệp hóa, Hiện đại hóa và phát triển kinh tế thị trường, giáo dục sẽ phải
đương đầu với nhiều thách thức to lớn để đáp ứng những yêu cầu của xã hội. Do
vậy, dạy học không chỉ đơn thuần là cung cấp tri thức, rèn luyện kỹ năng môn học
mà theo UNESCO đã chỉ ra bản chất của dạy học hiện đại: “Học để biết, học để
làm việc, học để chung sống và học để làm người”. Theo quan điểm này chất
lượng giáo dục không chỉ chú trọng đến thành tích học tập mà quan trọng là phải
trang bị cho người học kỹ năng sống và năng lực hoạt động xã hội để họ có thể
thích nghi với mọi hoàn cảnh.
Muốn vậy, quá trình giáo dục phải được diễn ra bằng nhiều con đường, nhiều
phương thức và nhiều hoạt động. Chính thông qua hoạt động, nhân cách con người
được hình thành và phát triển toàn diện. Trong nhà trường có hai hệ thống giáo dục
cơ bản: một là các hoạt động giáo dục trong hệ thống các môn học cơ bản, hai là
hoạt động giáo dục ngoài hệ thống các môn học. Giáo dục của nhà trường chỉ thực
sự có hiệu quả khi có sự phối hợp hài hoà cả hai hệ thống giáo dục trên. Đây cũng
chính là lý do khiến giáo dục không chỉ bó hẹp trong không gian lớp học mà còn
mở rộng trong các không gian với các hoạt động tương ứng.
Ở các trường phổ thông, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (HĐGDNGLL)
là một trong những hoạt động đặc trưng, nó là nơi thể nghiệm, vận dụng và củng
cố tri thức trên lớp, là cơ hội để học sinh tự bộc lộ nhân cách và tự khẳng định vị
trí của mình, là môi trường nuôi dưỡng và phát triển tính chủ thể của học sinh và
cũng là dịp tốt để thu hút cả ba lực lượng giáo dục cùng tham gia. Do vậy, việc tổ
chức HĐGDNGLL một mặt nâng cao hiệu quả giáo dục mặt khác giúp học sinh
dám nghĩ, dám làm, năng động, sáng tạo đáp ứng với đòi hỏi của sự nghiệp công
nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, hội nhập với sự phát triển kinh tế của khu vực
và quốc tế. Lứa tuổi học sinh trung học cơ sở (THCS) là thời kỳ chuyển tiếp từ tuổi
ấu thơ sang tuổi trưởng thành. Ở lứa tuổi này, có sự phát triển mạnh mẽ nhưng
thiếu cân đối về các mặt sinh lý, trí tuệ, đạo đức. Hoạt động giao tiếp của học sinh
THCS rất phát triển, các em có nhu cầu cao về giao tiếp với bạn bè, có nguyện
vọng được sống và hoạt động trong tập thể. Đặc biệt trong quan hệ giao tiếp với
người lớn, các em mong muốn có được vị trí bình đẳng và được tôn trọng.
Ngoài những đặc điểm chung của học sinh THCS, thì đối với học sinh của nhà
trường còn có những đặc điểm riêng: Trường nằm trong khu vực nội thành Hà Nội
nên phần lớn các em được sống trong hoàn cảnh đầy đủ về vật chất tuy nhiên lại ít
được quan tâm về đời sống tinh thần, nhiều bậc phụ huynh do công việc bận rộn
2 /37
Một số kinh nghiệm tổ chức tiết HĐGDNGLL nhằm phát huy năng lực của học sinh lớp 6 trường THCS
không qua tâm tới con, có phụ huynh chỉ quan tâm tới việc học tập của con, nhiều
mặt khác trong đời sống các em hiểu biết rắt ít, do vậy các em ngại hoạt động,
thiếu kỹ năng sống và cách ứng xử với mọi người... Vì vậy, HĐGDNGLL lại càng
trở nên cần thiết đối với các em. HĐGDNGLL vừa giúp các em tích lũy được kinh
nghiệm thực tiễn đáp ứng nhu cầu học tập, giao tiếp lại vừa là con đường phát triển
hài hoà cân đối về mọi mặt trong quá trình phát triển nhân cách.
Trong thực tiễn, chất lượng tổ chức và thực hiện chương trình HĐGDNGLL ở
trường THCS nói chung còn nhiều bất cập. Trong quá trình dạy học và đánh giá
phần lớn giáo viên chú trọng trang bị cho học sinh những tri thức các môn học cơ
bản, ít chú trọng tới môn học HĐGDNGLL. Do vậy, việc thực hiện chương trình
môn học này còn mang tính hình thức, thiếu sinh động, sáng tạo, không gắn kết với
chương trình các môn học cơ bản cho nên chưa phát huy được hết vai trò bổ trợ,
củng cố và mở rộng tri thức cho các môn học cơ bản nhằm hình thành những phẩm
chất nhân cách toàn diện cho học sinh của con người mới. Xuất phát từ những lý
do trên chúng tôi chọn vấn đề “ Tổ chức tiết Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp nhằm phát huy năng lực của học sinh lớp 6 trường THCS”.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu thực trạng công tác tổ chức tiết HĐGDNGLL của lớp 6 trường
THCS. Trên cơ sở đó đề xuất một số biện pháp thực hiện chương trình
HĐGDNGLL ở lớp 6A3 nhằm phát huy năng lực của học sinh góp phần nâng cao
chất lượng giáo dục của trường THCS.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
- Chương trình, kế hoạch tổ chức các HĐGDNGLL cho học sinh lớp 6 trường
THCS.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
- Những biện pháp tổ chức thực hiện chương trình HĐGDNGLL ở lớp 6 trường
THCS
4. Giới hạn - Phạm vi nghiên cứu
Nội dung nghiên cứu: Sáng kiến này đi sâu nghiên cứu, đề xuất một số biện
pháp Tổ chức HĐGDNGLL cho học sinh lớp 6 trường THCS.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
5.1. Nghiên cứu những vấn đề lý luận liên quan công tác tổ chức thực hiện
chương trình HĐGDNGLL cho học sinh THCS.
5.2. Xác định thực trạng của việc tổ chức các HĐGDNGLL ở trường THCS.
5.3. Đề xuất một số biện pháp tổ chức HĐGDNGLL ở lớp 6A3 trường THCS
- Nâng cao nhận thức cho học sinh và các lực lượng giáo dục khác.
- Phát huy tính tích cực chủ động của học sinh trong xây dựng và tổ chức tiết
HĐGDNGLL.
3 /37
Một số kinh nghiệm tổ chức tiết HĐGDNGLL nhằm phát huy năng lực của học sinh lớp 6 trường THCS
- Thiết kế giáo án theo hướng tích hợp nội dung các môn học.
- Đa dạng hóa nội dung và các hình thức tổ chức các HĐGDNGLL.
- Hướng dẫn quy trình tổ chức HĐGDNGLL.
- Phát huy và sử dụng hợp lý Cơ sở vật chất và trang thiết bị cho HĐGDNGLL.
- Phối hợp giữa các lực lượng giáo dục để nâng cao hiệu quả giáo dục.
6. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: Tôi sử dụng nhóm phương pháp lý thuyết
để thu thập và xử lý các thông tin lý luận có liên quan đến vấn đề nghiên cứu:
- Phân tích và tổng hợp lý thuyết.
- Phân loại và hệ thống lý thuyết.
Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Phương pháp quan sát, phương pháp đàm
thoại, phương pháp tổng kết kinh nghiệm.
7. Phạm vi và giới hạn nghiên cứu
- Học sinh lớp 6A3 của nhà trường
4 /37
Một số kinh nghiệm tổ chức tiết HĐGDNGLL nhằm phát huy năng lực của học sinh lớp 6 trường THCS
PHẦN II:
NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH
HĐGDNGLL CHO HỌC SINH THCS
1.1. Một số khái niệm cơ bản của đề tài.
1.1.1. Hoạt động giáo dục
Hoạt động giáo dục là hoạt động của nhà giáo dục được tổ chức theo kế hoạch
chương trình nhằm hình thành nhân sinh quan, phẩm chất đạo đức, đồng thời bồi
dưỡng thị hiếu thẩm mĩ và phát triển thể chất của học sinh thông qua hệ thống tác
động sư phạm tới tư tưởng, tình cảm, lối sống của học sinh cùng kết hợp với các
biện pháp giáo dục gia đình và xã hội phát huy mặt tốt khắc phục mặt hạn chế, tiêu
cực trong suy nghĩ và hành động của các em.
Trong nhà trường hoạt động giáo dục được phân ra làm hai bộ phận chủ yếu:
- Các hoạt động giáo dục trong hệ thống các môn học và các lĩnh vực học tập
khác.
- Các hoạt động giáo dục ngoài các môn học và các lĩnh vực học tập, có thể kể
đến các hoạt động giáo dục trong nhà trường như: hoạt động giáo dục thể chất, trí
tuệ, đạo đức, thẩm mĩ, dân số, môi trường và hoạt động giáo dục tư tưởng - chính
trị, pháp luật…
1.1.2. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
HĐGDNGLL là hoạt động được tổ chức ngoài giờ học văn hóa. HĐGDNGLL ở
trường THCS giúp các em có cơ hội tham gia các hoạt động thực tiễn có thêm
những hiểu biết, học thêm được kinh nghiệm giao tiếp, để làm tăng thêm vốn sống
của mình, để rèn luyện trở thành người có nhân cách.
Trong chương trình THCS, HĐGDNGLL là hoạt động có mục đích, có kế
hoạch, có tổ chức được thực hiện ngoài giờ các môn học trên lớp, là sự tiếp nối, bổ
sung các hoạt động trên lớp, là con đường gắn lý thuyết với thực tiễn nhằm hình
thành và phát triển nhân cách toàn diện cho học sinh.
Xuất phát từ vị trí, vai trò của HĐGDNGLL thì hiện nay HĐGDNGLL đã trở
thành chương trình bắt buộc, và là một bộ phận trong quá trình giáo dục toàn diện
học sinh trong chính khóa chứ không phải ngoại khóa.
1.1.3. Biện pháp thực hiện chương trình HĐGDNGLL.
* Biện pháp: Theo từ điển Tiếng Việt thì “Biện pháp là cách làm, cách giải
quyết một vấn đề cụ thể ”.
* Biện pháp thực hiện chương trình HĐGDNGLL: là cách thức tiến hành các
nội dung trong chương trình HĐGDNGLL theo một qui trình nhằm đạt được mục
tiêu của hoạt động giáo dục.
5 /37
Một số kinh nghiệm tổ chức tiết HĐGDNGLL nhằm phát huy năng lực của học sinh lớp 6 trường THCS
Mỗi biện pháp thực hiện hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp phải đảm bảo cấu
trúc thành phần sau:
- Thực hiện một mục tiêu hoặc nhiều mục tiêu giáo dục.
- Xác định được chủ thể tham gia và các lực lượng phối hợp. Thường
HĐGDNGLL luôn có hai chủ thể là giáo viên và học sinh.
- Tính đến điều kiện chủ quan, khách quan chi phối, chế ước hiệu quả hoạt động
giáo dục.
- Thông thường lựa chọn một biện pháp tổ chức HĐGDNGLL phải xem xét tính
khả thi của biện pháp, điều đó có nghĩa là phải phân tích mối quan hệ giữa mục
tiêu, nội dung HĐGDNGLL với biện pháp thực hiện, phải tính toán đến không
gian, thời gian cơ sở vật chất và điều kiện cần thiết, đảm bảo cho các biện pháp
thực hiện có hiệu quả.
- Cuối cùng là đánh giá hiệu quả của việc sử dụng biện pháp. Để thực hiện
chương trình HĐGDNGLL có rất nhiều các biện pháp nhưng vấn đề cơ bản với
GVCN là phải biết lựa chọn các biện pháp phù hợp để thực hiện mục tiêu đặt ra.
Đặc biệt, nếu biết phối hợp các biện pháp hợp lý, phát huy các mặt tích cực của các
biện pháp thì chất lượng hiệu quả của HĐGDNGLL sẽ được nâng cao.
1.1.4. Phát huy năng lực của học sinh.
- Khái niệm năng lực có nguồn gốc tiếng La tinh “Competentia”, có nghĩa là gặp
gỡ. Ngày nay, khái niệm năng lực được hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau. Năng lực
là khả năng thực hiện có hiệu quả và có trách nhiệm các hành động giải quyết các
nhiệm vụ, vấn đề thuộc các lĩnh vực nghề nghiệp, xã hội hay cá nhân trong những
tình huống khác nhau trên cơ sởvận dụng hiểu biết kỹ năng, kỹ xảo cũng như sự
sẵn sàng hành động.
- Khái niệm phát triển năng lực ở đây cũng được hiểu đồng nghĩa với phát triển
năng lực hành động hay còn gọi là năng lực thực hiện (Competency). Năng lực
thực hiện bao gồm:
+ Các kỹ năng thực hành tâm vận; các kỹ năng trí tuệ; kỹ năng giao tiếp, giải
quyết vấn đề;
+ Có khả năng thích ứng để thay đổi;
+ Có khả năng áp dụng kiến thức của mình vào công việc;
+ Có khát vọng học tập và cải thiện;
+ Có khả năng làm việc cùng với người khác trong tổ, nhóm…
Thể hiện đạo đức lao động nghề nghiệp tốt…
- Dạy học như thế nào để hình thành và phát triển năng lực của học sinh:
+ Hiện nay trên thế giới và Việt Nam, phương pháp dạy học tích hợp được coi
là phương pháp dạy học hiệu quả để hình thành và phát triển năng lực của học
sinh. Trong dạy học tích hợp có thể coi sự liên kết các đối tượng giảng dạy, học tập
6 /37
Một số kinh nghiệm tổ chức tiết HĐGDNGLL nhằm phát huy năng lực của học sinh lớp 6 trường THCS
trong cùng một kế hoạch hoạt động để đảm bảo sự thống nhất hài hòa, trọn vẹn của
hệ thống dạy học nhằm đạt mục tiêu dạy học tốt nhất.
+ Theo ông Nguyễn Văn Khải (2008) “Dạy học tích hợp tạo ra các tình huống
liên kết tri thức các môn học, đó là cơ hội phát triển năng lực của học sinh. Khi xây
dựng các tình huống vận dụng kiến thức, học sinh sẽ phát huy năng lực tự lực, phát
triển tư duy sáng tạo”. Định nghĩa trên nêu rõ mục đích của dạy học tích hợp là
hình thành và phát triển năng lực cho học sinh.
Tổ chức các HĐGDNGLL nhằm phát triển năng lực học sinh là hình thành cho
học sinh các kỹ năng tìm hiểu kiến thức, kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng tổ chức
các hoạt động, kỹ năng giao tiếp ứng xử, kỹ năng giải quyết vấn đề…
1.2. Một số vấn đề cơ bản về tổ chức các tiết HĐGDNGLL ở trường THCS.
1.2.1. Mục tiêu của HĐGDNGLL ở trường THCS :
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là điều kiện thuận lợi để HS phát huy vai
trò chủ thể của mình trong hoạt động, nâng cao tính tích cực hoạt động, qua đó rèn
luyện những nét nhân cách của con người phát triển toàn diện.
Với ý nghĩa đó, mục tiêu của HĐGDNGLL ở trường THCS hướng tới:
a. Mục tiêu về kiến thức:
HĐGDNGLL ở THCS là một môn học đặc thù nên nó không có hệ thống kiến
thức xác định mà phản ánh tri thức của nhiều môn học, nhiều lĩnh vực khác nhau
của đời sống xã hội. Chính vì vậy, HĐGDNGLL chính là dịp, là cơ hội để học sinh
củng cố, ôn lại kiến thức đã học nhằm giúp các em khắc sâu hơn kiến thức. Do
vậy, HĐGDNGLL sẽ cung cấp làm phong phú thêm tri thức cho học sinh, nhất là
những tri thức gắn với thực tiễn, có tính cụ thể và thiết thực.
Ngoài ra, thông qua HĐGDNGLL giáo viên giúp học sinh định hướng chính trị
xã hội, có hiểu biết nhất định về truyền thống dựng nước và giữ nước, truyền thống
văn hóa của dân tộc… đồng thời nâng cao nhận thức cho học sinh về các vấn đề
mà nhân loại đang quan tâm: hòa bình, bảo vệ môi trường, sự gia tăng dân số…
b. Mục tiêu về kĩ năng:
Mục tiêu của HĐGDNGLL ở THCS là rèn luyện kĩ năng: giao tiếp, ứng xử
có văn hóa, kĩ năng tự giáo dục, kĩ năng tham gia hoạt động, kĩ năng tổ chức, kĩ
năng đánh giá hoạt động…
Giao tiếp là hình thức đặc trưng trong mối quan hệ giữa con người với con
người mà qua đó nảy sinh sự tiếp xúc tâm lý, nhu cầu tiếp xúc với người khác
trở thành tâm thế của mỗi người để cùng hợp tác với nhau hướng tới mục đích
trong học tập, lao động, vui chơi và các hoạt động tập thể khác… Chính vì vậy,
HĐGDNGLL hướng tới mục tiêu rèn luyện kĩ năng giao tiếp cho học sinh.
Hơn nữa, kĩ năng tổ chức HĐGDNGLL được hình thành và phát triển mạnh mẽ
qua việc tham gia vào các hoạt động của học sinh. Đó là kĩ năng tự lập kế hoạch
của học sinh, kĩ năng thiết kế chương trình hoạt động, kĩ năng điều khiển chương
7 /37
Một số kinh nghiệm tổ chức tiết HĐGDNGLL nhằm phát huy năng lực của học sinh lớp 6 trường THCS
trình hoạt động, kĩ năng kiểm tra, đánh giá chương trình hoạt động. Đây là kĩ năng
rất cần cho tổ chức hoạt động của học sinh. Thông qua HĐGDNGLL còn rèn luyện
cho học sinh kĩ năng tự giáo dục (tự ý thức, tự điều chỉnh…) kĩ năng hòa nhập để
thực hiện tốt nhiệm vụ của người học sinh.
c. Mục tiêu về thái độ
Thái độ tích cực của học sinh đối với HĐGDNGLL biểu thị ở hứng thú, niềm
say mê tìm tòi sáng tạo các nội dung và hình thức hoạt động thích hợp
HĐGDNGLL bồi dương hứng thú cho học sinh, những tình cảm đạo đức trong
sáng (tình cảm thầy trò, tình cảm bạn bè, tình yêu quê hương đất nước, tinh thần
đoàn kết hữu nghị…) qua đó giúp các em biết trân trọng cái tốt, cái đẹp, biết ghét
cái xấu, cái lỗi thời không phù hợp.
Thông qua HĐGDNGLL còn bồi dưỡng cho học sinh lối sống phù hợp với
các chuẩn mực đạo đức, pháp luật, phát huy bản sắc và truyền thống tốt đẹp
của quê hương, đất nước.
Qua HĐGDNGLL, phát triển tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh,
nâng cao nhận thức về chính trị, xã hội, hình thành một số kỹ năng góp phần phát
triển năng lực và nhân cách của học sinh.
1.2.2. Vai trò của HĐGDNGLL với sự phát triển toàn diện nhân cách của
học sinh THCS.
- Bổ trợ cho hoạt động dạy trên lớp: nội dung của chương trình HĐGDNGLL là
sự kết hợp tri thức của nhiều môn học khác nhau giúp học sinh củng cố, bổ sung và
mở rộng kiến thức, được tổ chức dưới các loại hình hoạt động khác nhau nhằm tạo
hứng thú học tập và hiểu biết sâu sắc thêm lịch sử của đất nước, nâng cao hiểu biết
các giá trị truyền thống dân tộc, từ đó khơi dậy ở học sinh lòng tự hào dân tộc.
- Tạo cơ hội để học sinh tự bộc lộ nhân cách và tự khẳng định: dưới sự cố vấn
và giúp đỡ của giáo viên, học sinh cùng nhau tổ chức các hoạt động tập thể trong
đời sống hàng ngày ở nhà trường, ngoài xã hội. Thông qua tổ chức hoạt động học
sinh tự bộc lộ nhân cách và tự khẳng định mình.
- Là môi trường nuôi dưỡng và phát triển tính chủ thể cho học sinh: Thông qua
HĐGDNGLL học sinh được giao việc, được chủ động hoàn thành theo mục tiêu
hoạt động, tự tổ chức các hoạt động, kiểm tra, đánh giá, tự điều chỉnh nhằm phát
huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và khẳng định vị thế của mỗi cá nhân.
- Góp phần giáo dục tinh thần hợp tác vì mục tiêu chung: Muốn thực hiện tốt
chương trình HĐGDNGLL đòi hỏi các thành viên phải biết hợp tác, chia sẻ, đoàn
kết với nhau nhằm thực hiện mục tiêu chung nhờ đó qua mỗi hoạt động các em sẽ
xích lại gần tập thể hơn, dần dần sẽ tạo được tinh thần hợp tác giữa các thành viên
trong lớp.
- Hướng sự phát triển hứng thú của học sinh vào những hoạt động bổ ích, giảm
bớt những biểu hiện yếu kém về đạo đức ở các em: HĐGDNGLL hướng hứng thú
8 /37
Một số kinh nghiệm tổ chức tiết HĐGDNGLL nhằm phát huy năng lực của học sinh lớp 6 trường THCS
học sinh vào các hoạt động bổ ích vào sân chơi thú vị với nhiều hình hức phong
phú, hấp dẫn. Do vậy, nếu thực hiện chương trình tốt sẽ cuốn hút các em vào các
hoạt động lành mạnh, hạn chế những ảnh hưởng xấu. HĐGDNGLL là môi trường
rèn luyện đối với học sinh đặc biệt là học sinh yếu kém về đạo đức bởi vì học sinh
có biểu hiện yếu kém về đạo đức thường có nhận thức sai lệch về cuộc sống, về
các chuẩn mực đạo đức. Chính vì vậy, khi tham gia vào các HĐGDNGLL các em
có thể điều chỉnh nhận thức, hành vi phù hợp với chuẩn mực xã hội. Nhờ hoạt
động và dư luận tậpthể lành mạnh sẽ điều chỉnh dần dần quá trình phát triển nhận
thức, thái độ, kĩ năng sống của học sinh.
- Giúp nhà giáo dục sớm phát hiện năng khiếu của học sinh: Thông qua
HĐGDNGLL năng lực cá nhân được thể hiện rõ nhất, các em được kiểm nghiệm
khả năng của mình trong tổ chức các hoạt động, tham gia nhiều loại hình khác
nhau từ đó có thể lựa chọn hướng đi phù hợp cho tương lai. Đối với nhà giáo dục,
họ dễ dàng quan sát học sinh để lựa chọn học sinh có năng khiếu phối hợp với nhà
trường, phụ huynh có kế hoạch và tạo điều kiện thuận lợi để các em phát triển năng
khiếu của mình.
- Là con đường gắn lý thuyết với thực hành, gắn giáo dục nhà trường với thực
tiễn xã hội: Khác với các môn học khác, HĐGDNGLL dành phần lớn thời gian
cho thực hành. Các giờ học thực hành này đòi hỏi học sinh không những nắm được
kiến thức lý luận mà còn biết vận dụng kiết thức trong sách vở đó vào giải quyết
các tình huống cụ thể. Như vậy, HĐGDNGLL làm cho quá trình đào đạo của nhà
trường gắn liền với thực tế góp phần thực hiện nguyên lý giáo dục: “Học đi đôi với
hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, nhà trường gắn liền với xã hội”.
1.2.3. Vị trí, nhiệm vụ của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp:
- Vị trí: Là bộ phận quan trọng trong hoạt động giáo dục phổ thông góp phần thực
hiện mục tiêu giáo dục, là cầu nối tạo ra mối liên hệ hai chiều giữa nhà trường với
xã hội.
- Nhiệm vụ:
+ Củng cố, hoàn thiện tri thức đã học trên lớp, vận dụng tri thức vào cuộc sống.
+ Học sinh có thêm những hiểu biết về tự nhiên, xã hội, con người: Bảo vệ môi
trường, dân số và kế hoạch hóa gia đình, các vấn đề quốc tế, …
+ Giáo dục kĩ năng giao tiếp, ứng xử có văn hóa, thói quen tốt trong học tập, lao
động, tạo điều kiện cho học sinh hòa nhập vào cuộc sống cộng đồng.
+ Hình thành và rèn luyện năng lực tự quản: năng lực tổ chức hoạt động tập thể
và cá nhân.
+ Rèn luyện kĩ năng giáo dục và tự giáo dục.
+Trực tiếp rèn luyện phẩm chất nhân cách, tính cách, tài năng và thiên hướng
nghề nghiệp cá nhân hình thành các mối quan hệ giữa con người với đời sống xã
hội, con người với thiên nhiên, với môi trường sống.
9 /37
Một số kinh nghiệm tổ chức tiết HĐGDNGLL nhằm phát huy năng lực của học sinh lớp 6 trường THCS
+ Phát huy tác dụng của nhà trường đối với đời sống, huy động cộng đồng tham
gia vào sự nghiệp giáo dục.
1.2.4. Nội dung và hình thức hoạt động ngoài giờ lên lớp ở trường THCS.
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường phổ thông rất đa dạng, phong
phú. Ta có thể phân chia nội dung và hình thức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp theo thời gian, theo chủ điểm hay theo nội dung các hoạt động. Thông thường
hoạt động trong năm học thực hiện theo các loại hình hoạt động và theo các chủ
điểm, thực hiện xen kẽ cùng với chương trình, kế hoạch học tập các môn trên lớp.
Các chủ điểm HĐGDNGLL trong trường THCS
Tháng 9 : Chủ điểm: Ngày hội khai trường.
Tháng 10 : Chủ điểm: Chăm ngoan học giỏi.
Tháng 11 : Chủ điểm: Tôn sư trọng đạo.
Tháng 12 : Chủ điểm: Uống nước nhớ nguồn.
Tháng 1,2: Chủ điểm: Mừng Đảng – Mừng xuân.
Tháng 3 : Chủ điểm: Tiến bước lên Đoàn.
Tháng 4 : Chủ điểm: Hòa bình – Hữu nghị.
Tháng 5 : Chủ điểm: Bác Hồ kính yêu.
- Hình thức hoạt động theo các loại hình hoạt động như: Hoạt động chính trị xã
hội; Hoạt động lao động công ích xã hội; Hoạt động văn hóa, khoa học, kĩ thuật.
Hoạt động văn nghệ Thể dục thể thao, tham quan du lịch; Hoạt động nhân đạo, từ
thiện, đền ơn đáp nghĩa; Hoạt động bảo vệ môi trường; Hoạt động bảo vệ trật tự trị
an, bảo vệ pháp luật, phòng chống bệnh tật và các tệ nạn xã hội.
1.2.5. Chương trình HĐGDNGLL
Chương trình HĐGDNGLL là: Văn bản Nhà nước qui định đối với môn học
HĐGDNGLL về mục tiêu, yêu cầu, nội dung, khối lượng kiến thức và kỹ năng, kế
hoạch phân phối, thời lượng cần thiết, phương pháp thích hợp, phương tiện tương
ứng theo lớp học, bậc học.
Thực hiện chương trình HĐGDNGLL về bản chất là biến quá trình giáo dục của
nhà sư phạm thành quá trình tự giáo dục, rèn luyện ở đối tượng giáo dục. Trong
nhà trường việc thực hiện chương trình HĐGDNGLL không những đòi hỏi tinh
thần tự giác, nhạy bén, linh hoạt của nhà sư phạm mà còn đòi hỏi họ có năng lực,
có kinh nghiệm trong nhiều lĩnh vực hoạt động. Do vậy, để thực hiện tốt chương
trình HĐGDNGLL thì đây không phải là công việc đơn giản. Trong thực tế hiện
nay giáo viên chưa được đào tạo một cách bài bản về việc tổ chức HĐGDNGLL.
1.2.6. HĐGDNGLL với sự phát triển toàn diện nhân cách của học sinh THCS
Hoạt động giáo dục là hoạt động có mục đích của nhà sư phạm nhằm hình
thành nhân sinh quan, những phẩm chất đạo đức nhất định cho học sinh, có chú ý
đến đặc điểm lứa tuổi của tập thể và của cá nhân học sinh. Vì vậy, khi thực hiện
chương trình HĐGDNGLL cho học sinh THSC thì nội dung, phương pháp, và các
10 /37
Một số kinh nghiệm tổ chức tiết HĐGDNGLL nhằm phát huy năng lực của học sinh lớp 6 trường THCS
hình thức tổ chức giáo dục phải căn cứ vào các giai đoạn phát triển theo lứa tuổi
của học sinh, dựa trên cơ sở nhu cầu của xã hội về giá trị con người và tùy theo khí
chất bẩm sinh của từng học sinh.
Học sinh THCS có đặc trưng nổi bật là sự phát triển nhảy vọt về tâm sinh lý
điều này có liên quan đến hiện tượng dạy thì, phát dục. Đây là thời kì chuyển từ ấu
thơ sang tuổi trưởng thành.
Các em luôn muốn chứng tỏ mình là người lớn đảm nhiệm một số công việc của
người lớn điều này làm tăng tính tích cực trong học tập và hoạt động xã hội của
học sinh. Tuy nhiên, các em chưa thấy được những hạn chế của mình, nên có biểu
hiện như bướng bỉnh dễ kích động, khó bảo… để định hướng tốt cho sự phát triển
nhân cách của các em, các thầy cô giáo, cha mẹ học sinh và những người lớn xung
quanh cần đi sâu vào thế giới nội tâm của các em hiểu rõ nhu cầu đặc điểm tâm
sinh lý để có những biện pháp kịp thời điều chỉnh và lôi cuốn học sinh vào các loại
hoạt động phát huy tính tích cực độc lập sáng tạo của học sinh, hình thành và phát
triển ở các em một nhân cách toàn diện.
Tóm lại, sự khác biệt ở lứa tuổi học sinh THCS với các lứa tuổi khác là sự phát
triển mạnh mẽ về mặt tâm lý và sinh lý nhưng thiếu cân đối về mọi mặt. Do vậy,
lứa tuổi này được gọi là lứa tuổi “khủng hoảng”, lứa tuổi “trung gian”, “chuyển
tiếp”… Những tên gọi đó nói lên tính phước tạp và tầm quan trọng của lứa tuổi này
trong quá trình phát triển của trẻ em.
1.2.7. Vai trò của giáo viên trong việc thực hiện chương trình HĐGDNGLL
HĐGDNGLL là một bộ phận hữu cơ cùng với hoạt động dạy học tạo nên sự
hài hòa, cân đối của quá trình sư phạm tổng thể nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục
của cấp học. HĐGDNGLL bao giờ cũng có hai mặt: một là tác động có mục đích,
có kế hoạch của nhà giáo dục, mặt khác là sự hưởng ứng tích cực, chủ động của
người học. Hai mặt này thể hiện bản chất của quá trình giáo dục: biến quá trình
giáo dục thành quá trình tự giáo dục ở đối tượng giáo dục.
Trong quá trình này, giáo viên giữ vai trò chủ đạo - là người cố vấn, hướng dẫn,
tổ chức các hoạt động cho học sinh. Vai trò chủ đạo của giáo viên không chỉ được
thể hiện ở nhiều dạng hoạt động: học tập, giáo dục, giao lưu, lao động, hoạt động
xã hội công ích mà còn thể hiện là người cố vấn quá trình thực hiện các hoạt động
như lập kế hoạch, tổ chức hoạt động, triển khai kế hoạch thông qua đội ngũ tự
quản, hơn nữa còn là trọng tài cố vấn khoa học, kiểm tra đánh giá kết quả hoạt
động của học sinh.
1.3. Mối quan hệ giữa HĐGDNGLL với các hoạt động khác
Mục tiêu giáo dục chỉ đạo toàn bộ các hoạt động giáo dục: hoạt động giáo dục
trong gia đình, hoạt động giáo dục trong nhà trường, hoạt động giáo dục ngoài xã
hội trong đó có HĐGDNGLL. Tất cả các hoạt động giáo dục đó chúng có mối
quan hệ tác động qua lại nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục đề ra.
11 /37
Tải về để xem bản đầy đủ
37 trang
30/04/2025
230
Bạn đang xem 11 trang mẫu của tài liệu "Một số kinh nghiệm tổ chức tiết hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhằm phát huy năng lực của học sinh lớp 6 trường THCS", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.
File đính kèm:
- mot_so_kinh_nghiem_to_chuc_tiet_hoat_dong_giao_duc_ngoai_gio.doc
