Tổ chức dạy học chủ đề “Các nước tư bản chủ nghĩa giai đoạn 1918-1945” nhằm phát triển năng lực và phẩm chất học sinh ở trường Trung học phổ thông
Trong những năm qua, thực hiện chủ trương của Bộ Giáo dục và Đào tạo về định hướng đổi mới Chương trình giáo dục phổ thông, Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An đã tổ chức nhiều lớp tập huấn cho giáo viên nhằm đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất học sinh thông qua việc xây dựng và dạy học theo chủ đề. Tuy nhiên, từ thực tế giảng dạy của bản thân cũng như đồng nghiệp, tôi thấy việc dạy học chủ đề theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất chưa phổ biến.
MỤC LỤC
Trang
PHẦN MỘT – ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài
1
1
2
3
2. Điểm mới. đóng góp của sáng kiến
PHẦN HAI – NỘI DUNG
Chương 1: Cở sở lý luận và thực tiễn trong dạy học lịch sử theo chủ đề 3
nhằm phát triển năng lực, phẩm chất học sinh ở trường THPT
1.1.Cơ sở lí luận
1.2. Cơ sở thực tiễn
1.3. Giải pháp
3
4
6
Chương 2: Xây dựng và tổ chức dạy học chủ đề “Các nước tư bản chủ 8
nghĩa giai đoạn 1918-1945” nhằm phát triển năng lực, phẩm chất học
sinh ở trường THPT
2.1. Nội dung chủ đề
8
2.2. Xác định mục tiêu chủ đề
20
22
22
2.3. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
2.4. Xây dựng bảng mô tả các mức độ nhận thức năng lực, phẩm chất...
2.5. Biên soạn câu hỏi / bài tập theo đinh hướng phát triển năng lực, phẩm 25
chất
2.6. Thiết kế và tổ chức dạy học chủ đề
40
Chương 3: Thực nghiệm sư phạm về việc xây dựng, tổ chức dạy học 59
chủ đề các nước tư bản chủ nghĩa giai đoạn 1918-1945 nhằm phát
triển năng lực, phẩm chất học sinh ở trường THPT
3.1. Đối tượng thực nghiệm
3.2. Phương pháp thực nghiệm
3.3. Kết quả thực nghiệm
PHẦN BA – KẾT LUẬN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
59
59
59
60
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG SÁNG KIẾN
Nội dung
Viết tắt
GV
Giáo viên
Học sinh
HS
Chủ nghĩa xã hội
CNXH
TBCN
CNPX
DHCĐ
CTTGI
CTTGII
PTNL, PC
SGK
Tư bản chủ nghĩa
Chủ nghĩa phát xít
Dạy học chủ đề
Chiến tranh thế giới thứ nhất
Chiến tranh thế giới thứ hai
Phát triển năng lực, phẩm chất
Sách giáo khoa
Dạy học lịch sử
DHLS
CĐ
Chủ đề
Trung học phổ thông
Phát triển năng lực, phẩm chất
Chương trình giáo dục phổ thông
THPT
PTNL, PC
CTGDPT
PHẦN MỘT: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài.
Dạy học lịch sử ở trường THPT không chỉ trang bị cho học sinh những kiến
thức cơ bản về lịch sử thế giới và lịch sử dân tộc, mà còn phát triển năng lực và
phẩm chất cho các em. Trên cơ sở đó, các em sẽ được phát triển một cách toàn
diện. Song muốn thực hiện được chức năng, nhiệm vụ đó cần thiết phải đổi mới
phương pháp dạy học theo tinh thần phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động,
sáng tạo tư duy của học sinh, bồi dưỡng cho học sinh năng lực tự học, khả năng
thực hành và lòng say mê, ý chí vươn lên trong học tập.
Nhưng trên thực tế hiện nay, phần lớn các GV dạy lịch sử ở các trường
THPT chỉ chú ý truyền thụ kiến thức lịch sử, ít quan tâm đến nhu cầu tìm hiểu,
khám phá lịch sử của học sinh nên không tạo được hứng thú học tập lịch sử cho
các em. Đó là một trong những nguyên nhân dẫn đến học sinh không quan tâm
học lịch sử, tâm lý nhàm chán, đối phó trong học lịch sử. Hậu quả là phần lớn
học sinh không nắm được kiến thức lịch sử cơ bản, mơ hồ về sự kiện, nhầm lẫn
kiến thức, điều này thể hiện rõ trong kết quả các kì thi THPT quốc gia những
năm gần đây.
Vậy, vấn đề đặt ra là làm sao khôi phục được bức tranh lịch sử sinh động
trước mắt các em, làm thế nào để học sinh có hứng thú, ấn tượng sâu sắc về bài
học lịch sử? Đây là một câu hỏi lớn cho nghành giáo dục, đặc biệt là đội ngũ
giáo viên dạy lịch sử. Bản thân tôi cũng rất trăn trở trong việc tìm ra những
phương pháp dạy học tích cực. Thông qua thực tiễn dạy học, tôi nhận thấy dạy
học theo chủ đề ở các trường THPT có vai trò và ý nghĩa to lớn, là một trong
những biện pháp đổi mới phương pháp dạy học góp phần nâng cao hiệu quả dạy
học lịch sử, đồng thời góp phần phát triển năng lực và phẩm chất học sinh. Bởi
vì, dạy học theo chủ đề là một mô hình mới với sự kết hợp giữa mô hình dạy học
truyền thống và hiện đại bằng việc chú trọng những nội dung học tập có tính
tổng quát, liên quan đến nhiều lĩnh vực. Giáo viên không dạy học chỉ bằng cách
truyền thụ kiến thức mà chủ yếu là hướng dẫn học sinh tự lực tìm kiếm thông
tin, sử dụng kiến thức vào giải quyết các nhiệm vụ có ý nghĩa thực tiễn.
Trong những năm qua, thực hiện chủ trương của Bộ Giáo dục và Đào tạo
về định hướng đổi mới Chương trình giáo dục phổ thông, Sở Giáo dục và Đào
tạo Nghệ An đã tổ chức nhiều lớp tập huấn cho giáo viên nhằm đổi mới mạnh
mẽ phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá theo định hướng phát triển năng
lực, phẩm chất học sinh thông qua việc xây dựng và dạy học theo chủ đề. Tuy
nhiên, từ thực tế giảng dạy của bản thân cũng như đồng nghiệp, tôi thấy việc dạy
học chủ đề theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất chưa phổ biến.
Các chủ đề được xây dựng trong thời gian vừa qua chủ yếu là theo các
chương/bài được xây dựng trong SGK, nội dung kiến thức còn dàn trải mà chưa
đi sâu vào một lĩnh vực cụ thể xuyên suốt một giai đoạn lịch sử hoặc một nhân
Trang 1
vật lịch sử nên về cơ bản không có cái “mới”, cái “khác” trong chủ đề so với nội
dung bài học sách giáo khoa nên chưa kích thích được sự tò mò, hấp dẫn và khả
năng tổng hợp của HS.
Mặt khác, chương trình giáo dục phổ thông mới đã được xác định sẽ dạy
theo chủ đề và chuyên đề. Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể và chương
trình giáo dục phổ thông môn Lịch sử đều hướng tới hình thành và phát triển
phẩm chất và năng lực cho người học. Vì vây, việc thiết kế và tổ chức dạy học
theo chủ đề là cần thiết, góp phần đổi mới đổi mới phương pháp dạy học theo
đinh hướng phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh.
Nhận thức được tầm quan trọng đó, bản thân tôi nhận thấy nếu tổng hợp
được kiến thức của từng chương/bài lại và đi sâu vào một lĩnh vực của các
chương/bài, mổ xẻ nó thì HS sẽ hứng thú học hơn và phát triển được các năng
lực, phẩm chất chung cũng như NL, PC riêng của bộ môn.
Với những lí do trên, tôi mạnh dạn chọn đề tài: Tổ chức dạy học chủ đề
“Các nước tư bản chủ nghĩa giai đoạn 1918-1945” nhằm phát triển năng lực
và phẩm chất học sinh ở trường Trung học phổ thông làm đối tượng nghiên
cứu. Hi vọng công trình nghiên cứu này, sẽ góp phần giúp học sinh hứng thú và
hiểu biết sâu sắc về lịch sử các nước tư bản chủ nghĩa nói riêng, về lịch sử thế
giới nói chung. Qua đó phát triển các năng lực, phẩm chất cho HS.
2. Điểm mới, đóng góp của sáng kiến.
- Hệ thống hóa cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn của việc xây dựng và tổ chức dạy
học theo chủ đề trong môn Lịch sử ở trường THPT, đáp ứng yêu cầu của đổi
mới phương pháp dạy học chương trình hiện hành và chương trình giáo dục phổ
thông môn Lịch sử năm 2018.
- Sắp xếp, xây dựng cấu trúc nội dung chủ đề bài giảng mới thông qua việc xâu
chuỗi những vấn đề theo chiều sâu các giai đoạn lịch sử của các nước TBCN từ
năm 1918 đến năm 1945
- Đề xuất các biện pháp tổ chức dạy học theo chủ đề nói chung và chủ đề “các
nước tư bản chủ nghĩa giai đoạn 1918-1945" nhằm phát triển năng lực và phẩm
chất học sinh ở trường THPT.
- Xây dựng hệ thống câu hỏi/bài tập đi sâu vào chủ đề các nước tư bản chủ nghĩa
giai đoạn 1918-1945 theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất học sinh.
- Làm phong phú thêm lý luận và thực tiễn dạy học bộ môn Lịch sử ở trường
THPT, đặc biệt là thiết kế và tổ chức dạy học theo chủ đề đáp ứng yêu cầu đổi
mới chương trình giáo dục hiện hành và CTGDPT môn Lịch sử năm 2018.
- Kết quả này giúp tôi và đồng nghiệp vận dụng trong quá trình dạy học thực
tiễn, đề tài cũng là tài liệu tham khảo hữu ích cho HS, GV trong quá trình dạy và
học.
Trang 2
PHẦN II:NỘI DUNG
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN TRONG DẠY HỌC
LỊCH SỬ THEO CHỦ ĐỀ NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC, PHẨM
CHẤT HỌC SINH Ở TRƯỜNG THPT
1.1 CƠ SỞ LÍ LUẬN
Dạy học theo chủ đề là một xu hướng dạy học có tính khoa học và thực tiễn
nhằm nâng cao năng lực của người học, giúp học sinh có đủ phẩm chất và năng
lực giải quyết các vấn đề của cuộc sống hiện tại. Nhận thức rõ điều này ở nước
ta, Bộ GD&ĐT đã tăng cường công tác chỉ đạo, xây dựng các chủ đề vào quá
trình giảng dạy. Cụ thể:
- Ngày 25/6/2013, Bộ GD&ĐT ban hành Công văn số 791/HD-BGDĐT về việc
Hướng dẫn thí điểm phát triển chương trình giáo dục nhà trường phổ thông.
Việc xây dựng các chủ đề liên môn là một trong số các hoạt động theo yêu cầu
của công văn.
- Ngày 8/10/2014, Bộ GD&ĐT ban hành Công văn5555/BGDĐT-GDTrH về
việc hướng dẫn sinh hoạt chuyên môn về đổi mới phương pháp dạy học và kiểm
tra, đánh giá; tổ chức và quản lí các hoạt động chuyên môn của trường trung
học/trung tâm giáo dục thường xuyên qua mạng. Công văn chính là cơ sở quan
trọng nhất cho việc thiết kế và tổ chức các chủ đề và chuyên đề trong DHLS ở
trường phổ thông
-Ngày 03/10/2017, Bộ GD&ĐT ban hành Công văn số 4612/BGDĐT-GDTrH
về việc Hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục phổ thông hiện hành theo
định hướng phát triển năng lực và phẩm chất HS từ năm 2017-2018.
-Ngày 26/12/2018, Bộ GD&ĐT tạo ban hành Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT
về việc Ban hành Chương trình giáo dục phổ thông. Đối với môn Lịch sử, việc
dạy học theo các chủ đề và chuyên đề được chính thức xác nhận và sẽ triển khai
trong tương lai.
- Ngày 20/03/2019, Bộ GD&ĐTban hành Công văn số 1106/BGDĐT_GDTrH.
Công văn quy định rõ: căn cứ vào đặc điểm từng vùng miền, các địa phương
nghiên cứu, lựa chọn những nội dung phù hợp để biên soạn theo chủ đề và
hướng dẫn các nhà trường tổ chức thực hiện…
Dạy học theo chủ đề là sự kết hợp giữa mô hình dạy học truyền thống và
hiện đại, ở đó giáo viên không dạy học chỉ bằng cách truyền thụ kiến thức mà
chủ yếu là hướng dẫn học sinh tự lực tìm kiếm thông tin, sử dụng kiến thức vào
giải quyết các nhiệm vụ có ý nghĩa thực tiễn.
Thông qua những hoạt động trong quá trình học tập chủ đề, giải quyết
những nhiệm vụ chuyên môn và vận dụng vào thực tiễn cuộc sống, HS sẽ hình
thành và phát triển những phẩm chất chủ yếu và NL chung theo định hướng của
Trang 3
Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể và năng lực chuyên biệt theo định
hướng của chương trình các bộ môn.
Dạy học theo chủ đề có các đặc trưng cơ bản sau:
Thứ nhất, nội dung kiến thức của các CĐ dạy học liên quan đến một hay
nhiều lĩnh vực, chuyên ngành.
Thứ hai, dạy học theo CĐ ngoài những nội dung chuyên môn còn hướng
tới những vấn đề của cuộc sống, định hướng nghề nghiệp cho HS.
Thứ ba, dạy học theo CĐ, HS sẽ được tìm hiểu, khám phá, kiến thức mới
và kinh nghiệm của bản thân HS cũng sẽ được khai thác tối đa.
Thứ tư, dạy học theo CĐ phát huy tính tích cực, chủ động, độc lập, tự giác
và sáng tạo ở HS thông qua việc giải quyết chuỗi hoạt động mang tính thực
hành, gắn với thực tiễn
Thứ năm, GV cũng phải tích cực chủ động hơn để dạy học theo chủ đề đạt
hiệu quả cao nhất.
1.2. CƠ SỞ THỰC TIỄN
1.2.1. Đối với giáo viên
Để có kết luận xác đáng, tôi đã tiến hành khảo sát tìm hiểu về phía học
sinh và phía giáo viên
Đối tượng điều tra khảo sát là GV, HS ở trường tôi đang công tác và các
trường THPT trên địa bàn huyện.
Phương pháp: gửi phiếu điều tra qua email/ facebook kết hợp với phỏng vấn.
* Nội dung: (Phiếu điều tra phụ lục 1)
Dựa trên kết quả khảo sát GVcác trường tôi công tác và GV THPT trên địa
bàn tôi nhận thấy:
- Các trường THPT đã và đang tiến hành dạy học theo CĐ.Tuy nhiên việc dạy
học theo CĐ chưa được tiến hành không thường xuyên. Trong hoạt động dạy
học, việc xây dựng các CĐ dạy học theo hướng PTNL, PC còn nặng về hình
thức, chưa thực sự đầu tư nên hiệu quả chưa cao. Phần lớn GV chưa mạnh dạn
sử dụng các phương pháp và kĩ thuật dạy học theo định hướng PTNL, PC... Việc
vận dụng phương pháp dạy học theo định hướng PTNL, PC hiện nay của một số
GV còn chưa được thường xuyên, thiếu linh hoạt, mang tính rập khuôn, máy
móc nên chưa gây được hứng thú học tập cho HS.
- Việc xây dựng CĐ mới chỉ dừng lại chủ yếu là xây dựng theo CĐ tương ứng
với các chương/bài trong sách giáo khoa. Các CĐ lịch sử được xây dựng chưa
thật sự đi sâu vào một vấn đề hay một nhân vật lịch sử còn ít, vì phần lớn giáo
viên còn ngại đảo lộn, sắp xếp lại kiến thức chương trình trong sách giáo khoa.
Trang 4
- Căn cứ vào nội dung phần hai SGK lịch sử 11 học về lịch sử thế giới hiện đại
từ năm 1917 đến năm 1945, bản thân tôi và các đồng nghiệp đều khẳng định nội
dung các nước TBCN có vị trí quan trọng trong chương trình lịch sử 11 cũng
như tiến trình phát triển của lịch sử nhân loại.Trong giai đoạn lịch sử thế giới
hiện đại, tình hình các nước TBCN giai đoạn 1918-1945 có ảnh hưởng rất lớn
đến quan hệ quốc tế và có tác động không nhỏ đến tình hình nước ta.
- SGK lịch sử 11hiện hành chỉ trình bày riêng lẽ các nước tư bản trong chương
II: các nước TBCN giữa hai cuộc chiến tranh theo từng bài: Bài 11: Tình hình
các nước TBCN giữa hai cuộc chiến tranh thế giới (1918-1939), bài 12: Nước
Đức giữa hai cuộc chiến tranh thế giới (1918-1939); Bài 13: Nước Mĩ giữa hai
cuộc chiến tranh thế giới (1918-1939). Cách bố cục, sắp xếp như vậy rời rạc,
thiếu tính hệ thống, khó so sánh, khó đánh giá, có những nội dung kiên thức
trùng lặp.
- Mặt khác, trong chương trình SGK hiện hành, sắp xếp, cấu trúc như sau:
chương II: các nước TBCN giữa hai cuộc chiến tranh thế giới (1918-1939),
gồmcác bài 11, bài 12, bài 13, bài 14, rồi sau đó là chương III:các nước châu á
giữa hai cuộc chiến tranh thế giới (1918-1939); tiếp đến chương IV -bài 17:
chiến tranh thế giới thứ hai 1939-1945. Tổng thời lượng của chương II và
chương IV là 6 tiết. Như vậy sau khi dạy các nước CNTB giữa hai cuộc chiến
tranh thế giới (1918-1939), sau hai bài nữa (bài 15, bài 16) mới dạy bài 17 mà
trong bài 17: cuộc chiến tranh thế giới thứ hai thể hiện rất rõ tình hình các nước
TBCN giai đoạn (1939-1945), các mối quan hệ giữa các nước tư bản chủ nghĩa,
cũng như mối quan hệ giữa các nước TBCN với Liên Xô, với các nước thuộc
địa, phụ thuộc. Như vậy, cách sắp xếp bố cục của chương trình SGK lịch sử 11
hiện hành không những sẽ ngắt quãng mạch kiến thức, mà còn dẫn đến dàn trải
kiến thức, rời rạc, thiếu tính hệ thống, có những nội dung kiến thức trùng lặp nên
giáo viên rất khó khăn trong việc tổ chức dạy học đạt hiệu quả cao.
1.2.2. Đối với học sinh
Dựa trên kết quả khảo sát phiếu điều tra HS (phụ lục 1) và trao đổi trực tiếp với
học sinh trường tôi công tác và các trườngTHPT trên địa bàn tôi nhận thấy:
- Hầu hết học sinh đều cho rằng chương trình SGK thì khô cứng, không hấp dẫn,
nhiều mốc thời gian sự kiện khó nhớ, khó thuộc, một số giáo viên chưa có
phươngpháp dạy học tích cực, hiệu quả nên chưa truyền được niềm đam mê, sự
hứng thú cho các em.
- Đa số học sinh còn cảm thấy xa lạ, chưa quen với việc học tập theo CĐ. Các
emđã quen học theo chương/bài trong sách giáo khoa.
- Phần lớn các em còn lúng túng với phương pháp dạy học mới, dạng bài tập vận
dụng kiến thức để giải quyết các vấn đề thực tiễn.
Trang 5
- Phần lớn HS chưa biết cách sử dụng các kiến thức thực tiễn và kiến thức liên
môn trong giải quyết các bài tập và làm bài kiểm tra.
- Khi học bài 11, bài 12, bài 13, bài 14, bài 17 theo chương trình SGK lịch sử 11
hiện hành, các em chỉ nắm được các sự kiện diễn ra trong các giai đoạn lịch sử
của từng nước TBCN riêng biệt, nhưng cũng có sẽ những đơn vị kiến thức trùng
lặp, thiếu tính liên hệ tổng thể, bao quát đầy đủ. Như vậy, các emkhó khăn trong
việc so sánh, đánh giá các nước TBCN trong cùng một giai đoạn lịch sử.
Theo chương trình SGK lịch sử 11, HS học các nước TBCN giữa hai cuộc
chiến tranh (1918-1939), sau hai bài nữa các em mới học bài 17 mà bài 17:
chiến tranh thế giới thứ hai thể hiện rõ tình hình chủ nghĩa tư bản giai đoạn
1939-1945, cách sắp xếp, bố cục như vậy sẽ ngắt quảng mạch kiến thức, ngắt
quảng mạch suy nghĩ, tu duy của HS.Các em khó so sánh đặc điểm của các nước
tư bản chủ nghĩa, khó đánh giá được những bước phát triển thăng trầm của các
nước tư bản chủ nghĩa , những tác động của các nước tư bản chủ nghĩa đến quan
hệ quốc tế cũng như tình hình Việt Nam.
- Trong SGK chủ yếu là kênh chữ cung cấp thông tin, những nội dung tích hợp
của văn học, địa lí, âm nhạc ... vào bài dạy gần như không có, kênh hình ảnh để
HS khai thác còn ít, vì vậy chưa tạo điều kiện cho HS tham gia các hoạt động
học tập và hình thành PTNL, PC trong học tập.
Với cơ sở lí luận và thực tiễn nói trên, tôi đã sắp xếp, cấu trúc lại một số
kiến thức quan trọng của Chương 2 và chương 4. Từ đó,xây dựng cấu trúc nội
dung bài giảng mới thông qua việc xâu chuỗi những vấn đềtheo chiều sâu các
giai đoạn lịch sử của các nước tư bản chủ nghĩa từ năm 1918 đến năm
1945nhằm làm nổi bật bức tranh của các nước tư bản chủ nghĩa từ 1918- 1945.
Làm rõ những bước phát triển thăng trầm của các nước tư bản chủ nghĩa tác
động đến quan hệ quốc tế cũng như tình hình Việt Nam. Đồng thời chủ đề cũng
khai thác những vấn đề trọng tâm về cuộc chiến tranh thế giới thứ hai 1939-
1945. Sau khi xây dựng, kết cấu chủ đề, tôi tiến hành tổ chức dạy học chủ đề
“Các nước TBCN giai đoạn 1918-1945” với các phương pháp dạy học tích cực
góp phần phát triển năng lực và phẩm chất cho học sinh.
1.3. Giải pháp
- Sắp xếp, xây dựng cấu trúc Chương II: bài 11, bài 12, bài 13, bài 14 và phần
nội dung chủ nghĩa tư bản trong chiến tranh thế giới thứ hai ở bài 17 - chương
IV - SGK lịch sử 11 hiện hành thông qua việc xâu chuỗi những vấn đề theo
chiều sâu các giai đoạn lịch sử của các nước TBCN từ năm 1918 đến năm 1945
thành một CĐ dạy học: “Các nước tư bản chủ nghĩa giai đoạn 1918-1945” trong
thời lượng 5tiết.
- Thiết kế và tổ chức dạy học CĐ với các phương pháp, kĩ thuật dạy học đa
dạng, phong phú phát huy tích cực, chủ động, hứng thú cho HS. Qua đó phát
triển NL, PC cho các em.
Trang 6
- Khi thiết kế chủ đề, GV cần lựa chọn nội dung nổi bật, cốt yếu và có tính vấn
đề của LS. Cần chú trọng các CĐ thể hiện mối quan hệ và sự tác động của lịch
sử thế giới với lịch sử dân tộc, hay LS địa phương.
- Để tổ chức dạy học theo CĐ lịch sử theo định hướng phát triển NL, PC học
sinh một cách hiệu quả theo tôi nên tiến hành các bước:
Bước 1: Nêu vấn đề, thu hút sự chú ý của HS vào nội dung trọng tâm của chủ
đề bằng cách GV đặt HS vào tình huống có vấn đề thông qua các bài tập nhận
thức;sử dụng phim tư liệu; thơ ca; tổ chức trò chơi; sử dụng tranh ảnh, lược
đồ…tạo không khí thoải mái nhưng cũngtạo ra sự “trở ngại” trong tư duy định
hướng nhận thức của HS.Từ đó,gây sự tập trung chú ý, kích thích trì tò mò,
mong muốn tìm hiểu, khám phá kiến thức mới cho HS.
Bước 2: Cung cấp và hướng dẫn HS khai thác các nguồn sử liệu để tìm hiểu
nội dung chủ đề lịch sử.(Nguồn sử liệu do GV cung cấp qua bài giảng hoặc HS
có thể tự tìm hiểu SGK, tư liệu tham khảo, đồ dùng trực quan, mạng internet.
Thông qua nghiên cứu sử liệu giúp khôi phục lại sự kiện, hiện tượng, phản ánh
nội dung kiến thức CĐ một cách chính xác, sinh động. Đây là cách giúp HS
từng bước thực hiện nhiệm vụ học tập với các phương pháp dạy học tích cực của
GV. Qua đó, HS chủ động chiếm lĩnh các nội dung kiến thức của chủ đề để phát
triển các năng lực, phẩm chất cần thiết.
Bước 3: Tổ chức, hướng dẫn học sinh trao đổi, thảo luận, đánh giá về các sự
kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử trong chủ đề.GV cần sử dụng linh hoat, đa
dạng, phong phú các phương pháp dạy học như ( thuyết trình, nêu vấn đề, dự án,
tích hợp liên môn, đồdùng trực quan, trao đổi, đàm thọai, tranh luận,).. kĩ thuật
dạy học : (đóng vai, khăn trải bàn, nhóm, tổ chức trò chơi,..)để khai thác và phát
triển các năng lực, phẩm chất HS
Bước 4: Cũng cố, đánh giá, kiểm tra hoạt động nhận thức, đánh giá kết quả
thực hiện nhiệm vụ của HS. Trên cơ sở sản phẩm học tập của các em, GV cho
HS tự đánh giá, đánh giá lẫn nhau, G V nhận xét, bổ sung, kết luận giúp HS hệ
thống những vấn đề cốt lõi của chủ đề, đồng thời hướng dẫn các em mở rộng
cũng cố kiến thức bằng việc tự học ở nhà, tự nghiên cứu; chuẩn bị nôi dung bài
mới.
-Tổ chức DHCĐ trong môn lịch sử được thực hiện qua một chuỗi hoạt động học
tập của HS. Trong mỗi hoạt động học tập, GV hướng dẫn HS thực hiện các
bước: chuyển giao nhiệm vụ học tập (yêu cầu rõ ràng, phù hợp với khả năng của
HS, hình thức sinh động, hấp dẫn, tạo động cơ và hứng thú để HS sẵn sàng thực
hiện nhiệm vụ ; thực hiện hiện vụ học tập HS,(GV là ngươi tư vấn, hỗ trợ, giúp
đỡ thực hiện nhiệm vụ) ; HSbáo cáo thảo luận trình bày sản phẩm học tập cụ thể
; đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ (, HS đánh giá lẫn nhau; Gv nhận xét,
đánh giá kết quả của HS rút ra kết luận.
Trang 7
Cách tổ chức DHCĐ như thế này chính là cách GV dạy cho HS cách học và
cách tự học tuân theo quy luật chung của quá trình nhận thức trực quan sinh
động – tư duy trừu tượng-thực tiễn, vừa mang đặc trưng của bộ môn.
CHƯƠNG 2: XÂY DỰNG VÀ TỔ CHỨC DẠY HỌC CHỦ ĐỀ CÁC
NƯỚC TƯ BẢN CHỦ NGHĨA GIAI ĐOẠN 1918 – 1945 NHẰM PHÁT
TRIỂN NĂNG LỰC, PHẨM CHẤT HỌC SINH Ở TRƯỜNG THPT
2.1.Nội dung chủ đề
Chủ đề gồm một số nội dung kiến thức
I. CÁC NƯỚC TƯ BẢN CHỦ NGHĨA TRONG NHỮNG NĂM 1918-1929
1. Sự thiết lập trật tự thế giới mới theo hệ thống Vécxai- Osinhtơn.
Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914-1918) đã gây thảm họa hết sức nặng nề
đối với nhân loại. Kết cục của chiến tranh đã tác động rất lớn đến tình hình thế
giới, đặc biệt đối với các nước chủ nghĩa tư bản. Sau chiến tranh thế giới thứ
nhất nền kinh tế châu Âu bị kiệt quệ. Từ chỗ là trung tâm của nền tài chính quốc
tế trong những năm 1870-1914, các nước châu Âu sau chiến tranh đếu trở thành
con nợ của Mĩ. Trong khi đó Mĩ và Nhật Bản là hai nước tư bản ngoài châu Âu
không bị chiến tranh tàn phá, lại được hưởng những lợi thế từ cuộc chiến tranh
nên vươn lên phát triển nhanh chóng. Trong quá trình chiến tranh, thắng lợi của
Cách mạng tháng Mười Nga và việc thành lập Nhà nước Xô Viết đánh dấu bước
chuyển lớn trong cục diện chính trị thế giới. Với thắng lợi của Cách mạng tháng
Mười Nga, chủ nghĩa tư bản không còn là hệ thống duy nhất trên thế giới nữa.
Điều này đã trở thành một thách thức to lớn đối với các nước tư bản chủ nghĩa.
Trong bối cảnh đó, để giải quyết những vấn đề sau chiến tranh các nước tư
bản đã tổ chức Hội nghị hòa bình ở Vécxai (1919-1920) và Oa-sinh-tơn (1921-
1922) để kí kết hòa ước và các hiệp ước phân chia quyền lợi. Một trật tự thế giới
mới được thiết lập thông qua các văn kiện được kí ở Vécxai và Oa-sinh-tơn,
thường được gọi là hệ thống Vécxai-Oasinhtơn.
Với hệ thống Vécxai-Oasinhtơn, một trật tự thế giới mới được thiết lập,
phản ánh tương quan lực lượng mới giữa các nước tư bản. Các nước thắng trận,
trước hết là Anh, Pháp, Mĩ, Nhật Bản, giành được nhiều quyền lợi về kinh tế và
xác lập sự áp đặt, nô dịch đối với các nước bại trận, đặc biệt là các dân tộc thuộc
địa và phụ thuộc. Đồng thời, ngay giữa các nước tư bản thắng trận cũng nảy sinh
những bất đồng do mâu thuẫn về quyền lợi. Chính vì thế, quan hệ hòa bình giữa
các nước tư bản trong thời gian này chỉ là tạm thời và mỏng manh. Nhằm duy trì
trật tự thế giới mới, Hội Quốc liên - một tổ chức chính trị mang tính quốc tế đầu
tiên được thành lập với sự tham gia của 44 nước thành viên.
2. Tình hình các nước chủ nghĩa tư bản sau chiến tranh thế giới thứ nhất
(1918-1929)
Trang 8
Tải về để xem bản đầy đủ
92 trang
10/04/2024
1110
Bạn đang xem 11 trang mẫu của tài liệu "Tổ chức dạy học chủ đề “Các nước tư bản chủ nghĩa giai đoạn 1918-1945” nhằm phát triển năng lực và phẩm chất học sinh ở trường Trung học phổ thông", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.
File đính kèm:
- to_chuc_day_hoc_chu_de_cac_nuoc_tu_ban_chu_nghia_giai_doan_1.docx
