SKKN Xác định nội dung và biện pháp rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh thông qua dạy học Lịch sử lớp 10 THPT - Ban cơ bản
Nghị quyết số 29-NQ/TW năm 2013 của Ban chấp hành Trung ương Đảng (khóaXI) nêu rõ: giáo dục con người Việt Nam phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; yêu gia đình, yêu Tổ quốc, yêu đồng bào; sống tốt và làm việc có hiệu quả.
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Trong những năm gần đây, dạy học nói chung và dạy học Lịch sử nói riêng
đang đứng trước yêu cầu đổi mới cả về nội dung và phương pháp dạy học theo
hướng phát huy vai trò sáng tạo của người học, bồi dưỡng cho HS năng lực tư
duy, năng lực tự giải quyết các vấn đề nảy sinh trong học tập cũng như trong đời
sống xã hội. Để đáp ứng những yêu cầu đó, dạy học lịch sử không chỉ cung cấp
cho HS những kiến thức có sẵn mà phải rèn luyện kỹ năng sống, năng lực tự học,
học suốt đời, học mọi lúc, mọi nơi.
Thông báo 242-TB/TW ngày 15/4/2009 của Bộ Chính trị (khóa X) về tiếp tục
thực hiện Nghị quyết Trung ương 2 (khóa VIII) và phương hướng phát triển giáo
dục và đào tạo đến năm 2020, đã nêu một trong những hạn chế của giáo dục phổ
thông: “Giáo dục phổ thông mới chỉ quan tâm nhiều đến “dạy chữ”, chưa quan
tâm đúng mức đến “ dạy người”, “kỹ năng sống” và “ dạy nghề” cho thanh thiếu
niên”.
Nghị quyết số 29-NQ/TW năm 2013 của Ban chấp hành Trung ương Đảng
(khóaXI) nêu rõ: giáo dục con người Việt Nam phát triển toàn diện và phát huy
tốt nhất tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; yêu gia đình, yêu Tổ quốc,
yêu đồng bào; sống tốt và làm việc có hiệu quả.
Rèn luyện KNS qua môn học ở trường THPT nhằm đạt mục tiêu trang bị cho
học sinh những kiến thức, giá trị thái độ và kỹ năng phù hợp, tạo cơ hội thuận lợi
cho học sinh phát triển toàn diện về thể chất, trí tuệ, tinh thần, đạo đức để hòa nhập
với cộng đồng và xu thế toàn cầu hóa. Lứa tuổi HS THPT là lứa tuổi đang dần hoàn
thiện nhân cách, giàu ước mơ, hoài bão, ham học hỏi, thích tìm tòi, khám phá song
thiếu hiểu biết sâu sắc về xã hội, thiếu kinh nghiệm sống, dễ bị lôi kéo, kích
động.…do đó chúng ta cần hướng các em đến những chuẩn mực hành vi, thân
thiện, sống có mục đích, hòa nhập cùng tập thể, có trách nhiệm đối với môi trường,
truyền thống văn hóa, lịch sử dân tộc.
Môn Lịch sử nói chung và lịch sử lớp 10 nói riêng là môn học có nhiều
thuận lợi trong việc giáo dục, rèn luyện KNS cho học sinh bởi nội dung của bài
học lịch sử chứa đựng nhiều bài học quý báu để giáo dục lòng yêu quê hương, đất
nước, niềm tự hào dân tộc, ý thức tự chủ, tinh thần chiến đấu, ý thức giữ gìn bảo
tồn văn hóa của nhân loại…. buộc học sinh phải vận dụng nhiều kỹ năng tư duy
sáng tạo, phân tích đánh giá, vận dụng và rút ra bài học, trách nhiệm cho bản thân.
Với những lý do trên, tôi quyết định chọn vấn đề: "Xác định nội dung và
biện pháp rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh thông qua dạy học Lịch sử lớp
1
10 THPT - Ban cơ bản” để nghiên cứu nhằm góp phần nâng cao kỹ năng sống cho
học sinh.
2. MỤC ĐÍCH, NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
2.1 Mục đích
Xây dựng một số biện pháp dễ làm, dễ thực hiện trong việc rèn luyện kỹ
năng sống cho học sinh thông qua dạy học Lịch sử lớp 10 THPT, từ đó góp phần
nâng cao chất lượng dạy - học.
2.2. Nhiệm vụ
- Nghiên cứu những cơ sở lí luận và thực tiễn của việc rèn luyện kỹ năng
sống cho học sinh trong dạy học lịch sử lớp 10 THPT.
- Xác định được các nội dung kiến thức cơ bản trong môn Lịch sử 10 có thể
kết hợp rèn luyện kỹ năng sống cho HS.
- Đưa ra một số biện pháp rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh lớp 10 THPT
qua dạy lồng ghép trong môn lịch sử.
- Tiến hành thực nghiệm sư phạm, đối chiếu kết quả thu được từ các lớp thực
nghiệm và các lớp đối chứng để rút ra những kết luận về tính khả thi và phù hợp
của sáng kiến.
3. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
- Rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh thông qua dạy học lịch sử lớp 10
THPT trong các bài học chính khóa.
- Vận dụng đối với học sinh ở trường THPT Đông Hiếu - TX Thái Hòa,
trường THPT 1/5 – huyện Nghĩa Đàn.
4. LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU
Rèn luyện KNS cho học sinh là một yêu cầu không thể thiếu được trong dạy
học, nó được xem là một trong những yêu cầu cơ bản. Rèn luyện KNS cho học sinh
nhằm trang bị những kỹ năng cần thiết trong cuộc sống, hình thành những hành vi,
thói quen lành mạnh, tích cực, tạo cơ hội để HS thực hiện quyền và nghĩa vụ của
mình, phát triển toàn diện. Do vậy, việc rèn luyện KNS trong dạy học ngày càng
được quan tâm và đã có nhiều công trình nghiên cứu đề cập tới như:
- Module THPT 35 của NXB giáo dục.
- Sáng kiến kinh nghiệm của Nguyễn Thị Ngọc Tú chuyên Lương Thế Vinh -
tỉnh Đồng Nai.
- Tạp chí giáo dục số tháng 9 năm 2018.
2
Ngoài ra, còn có một số tài liệu khác cũng đề cập tới việc rèn luyện KNS cho
học sinh phổ thông. Nhưng nhìn chung các tài liệu đó chỉ đề cập đến những khái
niệm về kỹ năng, phân loại kỹ năng, phương pháp rèn luyện KNS cho học sinh nói
chung chứ chưa đi sâu vào việc xác định các biện pháp cụ thể.
Trên cơ sở kế thừa, phát triển các đề tài đã có nhằm tìm ra các nội dung và
biện pháp cụ thể trong việc rèn luyện KNS cho HS thông qua bài dạy môn Lịch sử
lớp 10 nhằm nâng cao chất lượng dạy và học môn Lịch sử ở nhà trường THPT nói
chung và một số trường ở Nghệ An nói riêng.
5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
5.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí thuyết
Tiến hành thu thập tài liệu qua sách, báo, các văn bản liên quan đến đề tài.
Trên cơ sở đó để phân tích, tổng hợp và rút ra những vấn đề cần thiết của đề tài.
5.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Trong quá trình nghiên cứu, bản thân sử dụng các phương pháp như: điều tra
thực tế qua dự giờ, điều tra trong GV và HS, quan sát sản phẩm, thực nghiệm sư
phạm, tổng kết kinh nghiệm…Đó là những cơ sở cho việc triển khai cũng như khả
năng ứng dụng của đề tài.
3
PHẦN II. PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG I
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC RÈN LUYỆN KỸ NĂNG
SỐNG CHO HỌC SINH THÔNG QUA DẠY HỌC LỊCH SỬ LỚP 10 THPT
I. NHỮNG VẤN ĐỀ LÍ LUẬN CHUNG VỀ KỸ NĂNG SỐNG
1. Khái niệm kỹ năng sống
Có rất nhiều quan niệm khác nhau về KNS. Theo Quỹ nhi đồng Liên hiệp
quốc (UNICEF, 1996), “KNS bao gồm những kỹ năng cốt lõi như: Kỹ năng tự
nhận thức, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng xác định giá trị, kỹ năng ra quyết định, kỹ
năng kiên định và kỹ năng đạt mục tiêu”.
Theo UNESCO, có thể tiếp cận khái niệm KNS qua 4 trụ cột giáo dục: Học
để biết, học để khẳng định bản thân, học để chung sống và học để làm việc. Tiếp
cận theo 4 trụ cột đó thì KNS có thể hiểu là: kỹ năng học tập, kỹ năng làm chủ bản
thân, kỹ năng thích ứng và hòa nhập với cuộc sống, kỹ năng làm việc.
Theo Bách khoa toàn thư: KNS là tập hợp các hành vi tích cực và khả năng
thích nghi cho phép mỗi cá nhân đối phó hiệu quả với các nhu cầu và thách thức
của cuộc sống hàng ngày; nói cách khác là khả năng tâm lý xã hội. Đó là tập hợp
các kỹ năng mà con người tiếp thu qua giáo dục hoặc trải nghiệm trực tiếp được
dùng để xử lý các vấn đề và câu hỏi thường gặp trong đời sống con người.
Có thể nói KNS chính là nhịp cầu giúp con người biến kiến thức thành thái
độ, hành vi và thói quen tích cực, lành mạnh.
KNS cơ bản của HS bao gồm kỹ năng ứng xử hợp lí các tình huống trong
cuộc sống, thói quen và kỹ năng làm việc, sinh hoạt theo nhóm, ứng xử văn hóa
phòng ngừa bạo lực và các tệ nạn xã hội, suy nghĩ và hành động tích cực, học tập
tích cực.
Tóm lại, KNS có thể hiểu là khả năng làm chủ bản thân của mỗi người, khả
năng ứng xử phù hợp với những người khác, với xã hội và khả năng ứng phó tích
cực trước các tình huống của cuộc sống.
2. Phân loại kỹ năng sống
Việc phân loại KNS chỉ mang tính tương đối, tuỳ thuộc vào khía cạnh xem
xét và đặc thù của từng quốc gia, phù hợp với việc tổ chức giáo dục kỹ năng sống.
4
Dù có sự khác biệt về quan niệm về KNS nhưng các tổ chức
UNESCO,WHO và UNICEF đã thống nhất phân loại các KNS cơ bản, cần thiết
nhất cho tất cả mọi người:
+ Kỹ năng giải quyết vấn đề.
+ Kỹ năng suy nghĩ/tư duy phân tích có phê phán.
+ Kỹ năng giao tiếp hiệu quả.
+ Kỹ năng ra quyết định.
+ Kỹ năng tư duy sáng tạo.
+ Kỹ năng giao tiếp ứng xử cá nhân.
+ Kỹ năng tự nhận thức/tự trọng và tự tin của bản thân, xác định giá trị
+ Kỹ năng thể hiện sự cảm thông.
+ Kỹ năng ứng phó với căng thẳng và cảm xúc.
3. Vai trò của việc rèn luyện kỹ năng sống trong môn Lịch sử 10
Ở Việt Nam, giáo dục và đào tạo đang được đổi mới căn bản và toàn diện
giáo dục và đào tạo, mục tiêu giáo dục đang chuyển hướng từ trang bị kiến thức
nặng lý thuyết sang trang bị những năng lực cần thiết và phẩm chất cho người học.
Điều đó cũng khẳng định thêm tầm quan trọng và yêu cầu thiết yếu đưa rèn luyện
KNS vào trường học cùng với các môn học và các hoạt động giáo dục.
Khác với cách tiếp cận nội dung, tiếp cận năng lực chú trọng vào việc yêu
cầu học sinh học xong phải thể hiện được, làm được; biết vận dụng những kiến
thức để giải quyết các tình huống đặt ra trong cuộc sống, ... Vì thế, việc học tập
theo hướng tiếp cận này trở nên gần gũi và thiết thực đối với cá nhân và cộng đồng.
Do đặc điểm của việc học tập lịch sử: Chủ thể nhận thức không trực tiếp
quan sát đối tượng nhận thức nên việc người GV cần hướng học sinh đến đối tượng
nhận thức đó, rèn cho học sinh cách suy nghĩ để lĩnh hội nó. Ăng ghen đã nêu rõ: “
Lịch sử bắt đầu từ đâu, thì tư duy cũng bắt đầu từ đó”, sự nhận thức là thuộc tính
của con người, thông qua hoạt động thực tiễn trong lao động sản xuất, trong quan
hệ xã hội.
Trong khi đó, lịch sử nói chung và lịch sử lớp 10 nói riêng đóng một phần
không nhỏ trong việc rèn luyện KNS cho học sinh. Những bài học lịch sử giúp các
em hiểu hơn về sự phát triển của lịch sử thế giới, về lịch sử dân tộc, mối quan hệ
giữa lịch sử dân tộc và lịch sử thế giới, những thành tựu văn hóa của nhân loại, của
dân tộc … từ đó hiểu được trách nhiệm của bản thân trong việc giữ gìn và phát huy
những giá trị cao đẹp của cha ông, ý thức tôn trọng pháp luật, xây dựng lòng nhân
ái, lòng bao dung, tinh thần đoàn kết, ý thức bảo vệ Tổ quốc, không ngừng vươn
lên học tập, sáng tạo để xây dựng đất nước đồng thời hướng HS tới hòa bình, hòa
hợp và hợp tác.
5
II. ĐẶC ĐIỂM CỦA VIỆC DẠY HỌC LỊCH SỬ LỚP 10 THPT
1. Vị trí của chương trình lịch sử lớp 10
Theo chương trình THPT môn Lịch sử, phần lịch sử lớp 10 chiếm một vị trí
quan trọng. Đây là những thời kì lịch sử có nhiều biến động: xã hội loài người hình
thành, chế độ chiếm hữu nô lệ ra đời, thời kì phong kiến, thời kì tư bản.
Lịch sử lớp 10 được xem như là rất quan trọng không thể thiếu trong toàn bộ
khóa trình lịch sử thế giới và Việt Nam ở bậc THPT. Những kiến thức lịch sử cơ
bản của phần lịch sử lớp 10 là cơ sở để HS hiểu sâu hơn nội dung các sự kiện lịch
sử thế giới và Việt Nam trước và hoàn thiện kiến thức lịch sử ở bậc THPT một cách
lôgic, có hệ thống, qua đó nhận thức tính quy luật trong quá trình phát triển của lịch
sử. Đặc biệt, học sinh hiểu biết về lịch sử lâu đời của dân tộc, những truyền thống
tốt đẹp của dân tộc do tổ tiên để lại và không quên mất cội nguồn dân tộc, vận dụng
những bài học lịch sử để giải quyết những vấn đề của thực tế cuộc sống.
2. Mục tiêu chương trình lịch sử lớp 10
Mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp HS phát triển toàn diện về đạo đức,
trí thức... Môn lịch sử THPT nói chung và lịch sử lớp 10 nói riêng giúp học sinh
đạt được trình độ văn hóa phổ thông về lịch sử, củng cố thế giới quan khoa học,
nâng cao lòng yêu nước, yêu quê hương, giữ vững tinh thần dân tộc, tinh thần quốc
tế, từ đó có ý thức tự bồi dưỡng, nâng cao năng lực tư duy, hành động, có thái độ
ứng xử đúng đắn trong cuộc sống.
* Về kiến thức
- Giúp HS nắm được những sự kiện lịch sử cơ bản của lịch sử thế giới. Mở
đầu là sự ra đời của xã hội loài người.; sự đời của Công xã thị tộc, chế độ phong
kiến, xã hội tư bản.
- Giúp HS nắm được những kiến thức cơ bản về hai nền văn minh lớn của
loài người: phương Đông và phương Tây.
- Giúp HS nắm được những hiểu biết cơ bản về lịch sử và văn hóa các nước
gần gũi với nước ta.
- Giúp HS nắm được những sự kiện lịch sử cơ bản của lịch sử Việt Nam .
Mở đầu là thời nguyên thủy, Bắc thuộc, sự hình thành và phát triển của chế độ
phong kiến Việt Nam...
- Những thành tựu lớn về chính trị, kinh tế, văn hóa- xã hội của dân tộc, qua
đó nắm được những di sản, truyền thống tốt đẹp của tổ tiên để lại. Một số danh
nhân lịch sử.
6
- Những nhân tố chủ yếu góp phần tạo nên thành tựu đó cũng như những hạn
chế trên con đường phát triển của lịch sử dân tộc.
* Về kỹ năng:
Những kiến thức lịch sử phong phú, đầy biến động của lịch sử thế giới và
Việt Nam trong chương trình lịch sử lớp 10 là cơ sở để HS phát triển năng lực tư
duy phân tích, so sánh, nhận định, rút ra nguyên nhân, ý nghĩa của các sự kiện lịch
sử. Ngoài ra còn rèn luyện kỹ năng quan sát, sử dụng tranh ảnh, lược đồ, kỹ năng
thực hành bộ môn, kỹ năng sử dụng tài liệu tham khảo để làm sâu sắc thêm nhận
thức lịch sử.
* Về thái độ:
- Những kiến thức lịch sử thế giới và Việt Nam bồi dưỡng, rèn luyện cho
HS lòng yêu nước, niềm tự hào về những trang sử hào hùng của dân tộc. Đồng thời,
giáo dục cho HS ý thức dân tộc, đoàn kết, lòng biết ơn đối với các anh hùng dân
tộc, biết quý trọng, gìn giữ và bảo vệ những giá trị văn hóa đặc sắc của nhân loại,
thêm yêu hơn những giá trị lao động.
- Có nhận thức đúng đắn về mối quan hệ giữa các dân tộc, đặc biệt là trong
khu vực Đông Nam Á và ý thức xây dựng, bảo vệ và phát huy mối quan hệ đó.
- Nâng cao ý thức vươn lên trong học tập và lao động vì đất nước, vì dân tộc.
* Về năng lực: Năng lực tự học, năng lực tư duy lịch sử, năng lực sáng tạo và
mở rộng hiểu biết của bản thân thông qua việc sưu tầm tài liệu, hợp tác, giải quyết
vấn đề... Rút ra bài học lịch sử và vận dụng vào thực tiễn trong cuộc sống.
3. Đặc điểm tâm sinh lý học sinh lớp 10 THPT
HS lớp 10 THPT thường có độ tuổi từ 15 đến 16, đây là lứa tuổi thanh niên
mới lớn, sự phát triển tâm lý của lứa tuổi này chịu tác động của hai yếu tố: sinh lý
và xã hội. Các em có thân hình cân đối, vạm vỡ, sung sức, là thời kỳ cơ thể đang
hình thành và phát triển mạnh mẽ, do đó những hoạt động của các em được xem
như ngang hàng với người lớn.
Sự phát triển về mặt cơ thể tạo cho các em có nhiều hứng thú hoạt động xã
hội và trong nhiều lĩnh vực khác. Ở lứa tuổi này các em thực hiện được nhiều vai
trò như người lớn, do đó có tính độc lập, tự chủ trong hoạt động của mình, trong đó
các em có thể đạt được một số công việc thay bố mẹ, thực hiện những hoạt động xã
hội do đoàn thanh niên tổ chức, hình thành trong các em ý thức lao động, tinh thần
làm chủ tập thể...
a. Đặc điểm về hoạt động học tập và sự phát triển trí tuệ
7
- Trong hoạt động học tập: về nội dung, phương thức, mục đích, cách thức
học tập... khác xa với các cấp học trước, hoạt động tự học tự nghiên cứu được phát
triển cao. Trong điều kiện phát triển của các phương tiện truyền thông, trong bối
cảnh hội nhập, mở rộng giao lưu, HS tiếp cận nhiều nguồn thông tin đa dạng,
phong phú từ nhiều mặt của cuộc sống, HS không thỏa mãn với vai trò của người
tiếp thu thụ động, không chỉ chấp nhận các giải pháp đã có sẵn. Các em nảy sinh sự
lĩnh hội độc lập tri thức và phát triển các kỹ năng. Các em còn học nhiều môn học
khác nhau nhằm trang bị cho các em có cách nhìn đúng đắn về tự nhiên, xã hội, vào
nghề nghiệp... và tính trừu tượng cao hơn so với lứa tuổi trước, ý thức thái độ học
tập cũng tốt hơn.
- Đặc điểm các sự phát triển trí tuệ: Sự phát triển trí tuệ ở lứa tuổi này là tính
chủ định giữa vai trò thống trị, tư duy mang tính chất trừu tượng cao. Khi giải
quyết các vấn đề tư duy thì có phương pháp phản đề, lật ngược vấn đề để xem lại.
b. Những đặc điểm nhân cách chủ yếu
- Về sự tự ý thức
Ở lứa tuổi này đã phát triển tốt, tự mình giải quyết các công việc, các em thể
hiện được thái độ của cá nhân đối với những công việc xung quanh như bằng lòng
hay không bằng lòng. Tự ý thức là tài sản để các em soi xét, đánh giá mình về mọi
mặt trong cuộc sống có phù hợp với mục đích, yêu cầu của xã hội hay không. Tự ý
thức phát triển, biết tự kiềm chế những hành vi, hành động không đúng đắn của
mình.
- Giao tiếp với đời sống tình cảm: Giao tiếp thường xảy ra trong các nhóm
tâm lý có cùng sở thích nhu cầu hoặc đôi bạn. Tình bạn đã đi vào chiều sâu của các
em, so với lứa tuổi trước ở lứa tuổi này tình bạn phải có lòng chân thành, vị tha,
đồng cảm với nhau. Các em có nhu cầu cống hiến cho xã hội rất nhiều nhưng do
khả năng hiện có cũng đang còn hạn chế.
Do vậy, việc rèn luyện KNS cho học sinh thông qua dạy học Lịch sử lớp 10
THPT không những đáp ứng yêu cầu về giáo dục của môn học mà còn đáp ứng
được yêu cầu về tâm lý lứa tuổi của học sinh, giúp các em có khả năng tự tìm hiểu,
phát hiện và giải quyết vấn đề trên cơ sở tự giác và được tự do, tạo được khả năng
và điều kiện chủ động trong hoạt động học tập, nghiên cứu, giải quyết tốt các vấn
đề.
III. TÌNH HÌNH DẠY HỌC VÀ RÈN LUYỆN KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC
SINH LỚP 10 Ở CÁC TRƯỜNG THPT HIỆN NAY
1. Quan điểm về việc rèn luyện kỹ năng sống
a. Về phía học sinh
8
Công tác điều tra được tiến hành bằng các câu hỏi trắc nghiệm khách quan
và câu hỏi mở để HS bày tỏ ý kiến về vấn đề rèn luyện KNS trong DHLS lớp 10,
tập trung vào một số nội dung sau:
- Sự hứng thú của các em về bộ môn lịch sử.
- Những hiểu biết của các em về kỹ năng sống trong DHLS lớp 10.
- Khi học lịch sử lớp 10 có lồng ghép rèn luyện KNS em thấy như thế nào
- Vai trò của việc rèn luyện kỹ năng sống trong DHLS lớp 10.
- Về việc cần thiết đa dạng hóa các hình thức dạy học để các em hứng thú
hơn đối với việc học tập bộ môn.
Qua xử lý phiếu điều tra, trao đổi trực tiếp với HS, tôi nhận thấy:
Khi hỏi học sinh có thích học môn lịch sử không, có 10,5% HS trả lời là
không, có 60% HS trả lời là bình thường, số HS này cho rằng học môn lịch sử rất
dài và khó nhớ, nhất là các sự kiện học rồi lại quên nên học không có hiệu quả, học
lịch sử chỉ để thi tốt nghiệp. Có 15,5% HS trả lời là thích học lịch sử và 14% trả lời
là rất thích. Số học sinh này cho rằng học lịch sử rất quan trọng, nó giúp các em
hiểu hơn về lịch sử trong nước và thế giới.
b. Về phía giáo viên
- Thứ nhất: Về tầm quan trọng của việc rèn luyện kỹ năng sống trong dạy
học lịch sử là việc làm quan trọng khi dạy học. Giúp HS hiểu rõ hơn sự kiện lịch
sử và giúp các em nắm kiến thức lịch sử một cách toàn diện và sâu sắc hơn, được
hình thành một số kỹ năng bảo vệ chủ quyền đất nước, giúp giáo dục đạo đức, tình
cảm, lòng yêu nước, ý thức bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ và giữ gìn các giá trị văn hóa
của cha ông.
- Thứ hai: Một tiết học chỉ có 45 phút, trong khi đó vừa phải ổn định lớp,
kiểm tra bài cũ, dạy bài mới, củng cố, dặn dò buộc họ phải dạy cho kịp thời gian
nên không thể đưa hết việc dạy lồng ghép kỹ năng sống, mặc dù rất muốn.
Việc rèn luyện KNS trong dạy học lịch sử đã được GV nhận thức đúng tầm
quan trọng của nó, song thực hiện điều này trong thực tiễn dạy học để đạt hiệu quả
vẫn chưa cao, chưa phát huy được tính tích cực học tập của học sinh, chưa triệt để
dạy lồng ghép để rèn luyện KNS cho học sinh thông qua các tiết dạy. Khi điều tra
chúng tôi thấy có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, trong đó nguyên nhân
cơ bản thuộc về cả người dạy lẫn người học. Về phía người dạy chưa thực sự đổi
mới phương pháp dạy học, chưa xác định được nội dung và biện pháp cụ thể dễ
làm, dễ áp dụng để rèn luyện KNS. Về phía người học chưa thực sự hứng thú học
tập lịch sử, đặc biệt chưa biết cách chủ động tiếp nhận kiến thức lịch sử.
9
2. Những thuận lợi và khó khăn
Đối với học sinh THPT, đây là giai đoạn mà cơ thể phát triển mạnh nhất,
sung sức nhất tạo cho các em nhiều hứng thú trong các hoạt động để tăng tầm hiểu
biết nên được các em rất yêu thích. Mặt khác những kiến thức trong giờ học căng
thẳng nên khi được định hướng với những cách thức, biện pháp tìm hiểu mới về
kiến thức học thì học sinh thấy bổ ích, thấy được việc mình làm trong cuộc sống
hàng ngày...
Là giáo viên Lịch sử, bản thân đã được tích lũy một số kinh nghiệm và kiến
thức chuyên môn, những kiến thức xã hội, kiến thức về môn học khác liên quan.
Đặc biệt là qua lý thuyết về các hình thức tổ chức DHLS và qua hoạt động rèn
luyện KNS cho học sinh được tổ chức thường xuyên trong chương trình đào tạo.
Mặt khác, việc khơi dậy phong trào học tập gắn liền với cuộc sống hàng ngày làm
cho chương trình giáo dục ngày càng sôi động phong phú cũng đang được khuyến
khích nhân rộng. Trong khi đó, các loại phương tiện có thể sử dụng cho việc rèn
luyện KNS cho học sinh thông qua dạy học lịch sử lớp 10 hiện nay cũng khá phổ
biến như tranh ảnh, lược đồ, bản đồ, công nghệ thông tin…
Tuy nhiên bên cạnh đó cũng còn một số khó khăn cho việc thực hiện đó là
thời gian, công tác tổ chức…Vì phải tổ chức dạy kiến thức cơ bản vừa lồng ghép
KNS cho học sinh qua môn học nên thời gian hạn chế … Nhưng không vì vậy mà
những biện pháp rèn luyện KNS cho học sinh thông qua dạy học Lịch sử lớp 10
THPT không được thực hiện, chúng ta nắm vững nó để khắc phục khó khăn và phát
huy những thuận lợi.
3. Hiệu quả của việc rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh thông qua dạy học
lịch sử lớp 10 THPT
Qua công tác điều tra thăm dò ý kiến của các giáo viên Lịch sử ở một số
trường trên địa bàn thì được các thầy cô cho biết việc rèn luyện KNS cho học sinh
thông qua DHLS lớp 10 là một việc nên làm vì hiệu quả của việc tổ chức này rất
cao. Ngoài việc rèn luyện KNS nó còn rèn luyện tư duy cho học sinh, thiết lập được
mối quan hệ thầy - trò, kích thích hứng thú học tập, tăng cường sự tự tin cho học
sinh, tinh thần trách nhiệm đối với bản thân, gia đình, xã hội. Do đó các trường cần
tăng cường thời gian, kinh phí, cơ sở vật chất cho tổ, nhóm chuyên môn; có như thế
mới thực hiện được nguyên lý giáo dục “Học đi đôi với hành”, “Lý luận gắn với
thực tiễn”, “dạy chữ và dạy người” thực sự phát huy tính tích cực, tự giác, chủ
động sáng tạo đem lại niềm vui, hứng thú học tập lịch sử cho học sinh.
Mục tiêu của giáo dục là “ đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện”,
việc rèn luyện KNS cho học sinh thông qua dạy học lịch sử lớp 10 góp phần quan
trọng, đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, tăng cường bồi
10
dưỡng lòng yêu nước, yêu quê hương và gia đình, tinh thần tự tôn dân tộc, có chí
tiến thủ lập thân lập nghiệp, quý trọng lao động, sống nhân ái, bao dung, không
ngừng sáng tạo, kết nối quá khứ và hiện tại…
11
Tải về để xem bản đầy đủ
52 trang
10/03/2024
1470
Bạn đang xem 11 trang mẫu của tài liệu "SKKN Xác định nội dung và biện pháp rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh thông qua dạy học Lịch sử lớp 10 THPT - Ban cơ bản", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.
File đính kèm:
- skkn_xac_dinh_noi_dung_va_bien_phap_ren_luyen_ky_nang_song_c.docx
