SKKN Việc cung cấp vốn từ và sửa lại việc dùng từ

phßng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o quËn Thanh Xu©n

Tr-êng tiÓu häc NguyÔn tr·i

---------------

S¸ng kiÕn kinh nghiÖm

Đề tài:

Việc cung cấp vốn từ và sửa lại việc dùng từ

Giáo viên : Nguyễn Thị Thi

Lớp

: 1D

Hà Nội, tháng 4 năm 2014

I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:

Việc cung cấp vốn từ và sửa lại cách dùng từ làm tăng khả năng sử dụng

vốn từ của trẻ là việc làm hết sức quan trọng rất cần thiết và đầy ý nghĩa đối với

công tác giáo dục.

Đối tượng tôi dạy là trẻ lớp 1, vốn hiểu biết của các em quá ít ỏi. Tất cả mọi

hoạt động học tập, vui chơi tiếp xúc với môi trường xung quanh đều là mới lạ,

trẻ luôn muốn tìm hiểu, khám phá mọi sự việc, ngoài việc truyền đạt kiến thức,

cô giáo còn làm nhiệm vụ một người mẹ chỉ bảo, dẫn dắt, giải đáp mọi thắc mắc

của trò nhỏ. Nếu như giáo viên biết chú trọng việc bồi dưỡng vốn từ cho trẻ thì

trong cuộc sống hàng ngày các em mới có đủ vốn từ để tự mình diễn đạt ý mình

muốn thể hiện. Trẻ biết dùng từ ngữ chính xác, sử dụng từ cho phù hợp với

hoàn cảnh, với từng trường hợp, là một yêu cầu rất cơ bản, có ý nghĩa quan

trọng trong việc nhận thức của học sinh.

Muốn cho sự phát triển ngôn ngữ của trẻ tốt cần thông qua các hoạt động

tập thể, điều kiện và môi trường sống. Các hoạt động càng phong phú thì vốn

hiểu biết càng rộng. Hình thức để tăng nhanh vốn từ tốt nhất là thông qua việc

dạy học. Trong tất cả các môn, ta cần lưu ý rèn luyện tập nói cho trẻ như: học

vần, đạo đức, kể chuyện tự nhiên xã hội… Giáo viên là người giúp cho trẻ nói

đúng, biết chọn lời hay, ý đẹp để sử dụng.

Ví dụ: Bạn của mình học còn yếu nhưng không nên chê bạn là dốt mà chỉ

động viên bạn và cho bạn nhận xét là bạn học chưa giỏi, vở bạn viết chưa

sạch…

Giáo viên cần phát hiện những hiện tượng ngôn ngữ không bình thường của

trẻ để kịp thời sửa chữa và uốn nắn.

1

Ví dụ: Bài tập Tiếng Việt tôi giao: Hãy tìm từ mới trong đó có vần em, ươi.

Nhìn chung học sinh làm bài rất tốt nhiều từ phong phú, nghĩa của từ rất hay

nhưng vẫn còn có những từ phải sửa:

Em Sơn tìm từ mới: Lem tem.

Em An: tìm từ mới Lươi bưởi, bem bem.

Những từ tương tự như vậy rất nhiều từ đúng về cấu tạo đạt yêu cầu có vần

mới (em, ươi) nhưng hoàn toàn vô nghĩa. Lúc này giáo viên phải hướng dẫn cho

trẻ tìm từ sao cho có ý nghĩa, nghĩa hay.

Với những lý do trên, nhiều năm nay trong công tác giảng dạy tôi luôn xác

định cho mình một mục đích giúp trẻ đọc thông viết thạo tiếng mẹ đẻ, biết chọn

từ tiếng mẹ đẻ những từ thật hay, thật trong sáng, dễ hiểu. Từng bước nâng cao

khả năng của trẻ ngày càng sâu rộng hơn.

II. NHỮNG VIỆC ĐÃ THỰC HIỆN:

Đối tượng tôi dạy là học sinh lớp1, khi bước vào trường tiểu học phần lớn

chưa biết đọc, biết viết. Việc bồi dưỡng từ mới vô cùng khó khăn, ở giai đoạn

đầu. Bản thân tôi đã đưa ra biện pháp giúp trẻ tìm ra những tiếng mới rất có hiệu

quả. Vấn đề tôi nêu ra ở đây chỉ xin phép được trình bày ở phạm vi hẹp trong bộ

môn dạy học vần:

Môn học vần chia làm 3 giai đoạn:

- Giai đoạn 1: Học vần âm

- Giai đoạn 2: Học phần vần

- Giai đoạn 3: Tập đọc.

1. Giai đoạn 1:

Muốn trẻ chóng biết đọc giáo viên kết hợp với cha mẹ học sinh kèm cặp

cho trẻ nhanh chóng thuộc tất cả những chữ cái. Phân biệt được nguyên âm, phụ

2

âm và thanh điệu. Biết cách ghép phụ âm với nguyên âm, thanh điệu để có được

một tiếng mới.

Để dễ dàng tìm ra tiếng mới, học theo yêu cầu, tôi hướng dẫn cho học sinh

mỗi em lập ra hai bảng:

Bảng 1: Gồm những phụ âm đơn và 5 thanh

Âm thanh

\

Bò

Cò

Dò

Đò

Gò

Hò

/

Bó

Có

.

Bọ

Cọ

?

Bỏ

Cỏ

~

B

C

D

Đ

G

H

K

L

m

n

Bo

Co

Do

Đo

Go

Ho

Bõ

Dó

Đọ

Họ

Đỏ

Gõ

mõ

lo

lò

ló

lọ

mo

no

mò

nò

mó

nó

mọ

nọ

mỏ

nỏ

p

q

r

ro

so

to

rò

sò

tò

ró

rọ

sọ

rõ

s

sỏ

tỏ

t

tó

v

vo

xo

vò

vó

xó

vọ

vỏ

võ

x

3

Bảng 2: Gồm các phụ âm ghép

Ví dụ: Nếu ta tìm tiếng mới trong đó có âm e ta sẽ được tất cả 33 tiếng mới

có nghĩa nếu đem ghép thêm 1 tiếng khác sẽ được rất nhiều từ mới:

Âm thanh

ch

\

/

.

?

~

che

the

chè

chẻ

chẽ

th

nh

nhe

khe

ghe

nhè

khè

ghè

nhé

khé

ghé

nhẹ

ghẹ

nhẽ

khẽ

kh

gh

ghẻ

trẻ

hg

ngh

tr

nghe

tre

nghè

nghé

phé

gi

ph

phe

que

phè

què

qu

quẻ

Muốn ghép tiếng giỏi, tôi hướng dẫn cho học sinh nắm chắc luật chính tả để

ghép cho đúng:

• Cặp âm: c: chỉ ghép được với o, ô, ơ, a, u, ư

k: chỉ ghép được với e, ê, i

• Cặp âm: ng: chỉ ghép được với a, o, ô, ơ, u, ư

ngh: chỉ ghép được với e, ê, i.

4

• Cặp âm: i: chỉ dùng khi ghép với phụ âm đứng trước

y: chỉ dùng khi đứng trước không có phụ âm.

Ví dụ: Chim yến

Con kiến

Khi bắt đầu tập tìm từ mới lần lượt hướng dẫn học sinh lắp ráp vào bảng đã

kẻ sẵn tìm xem tiếng nào có nghĩa thì chọn ra và ghép với một tiếng khác. Bằng

cách này học sinh tìm rất dễ, nhanh và được rất nhiều từ.

Ví dụ: Hãy tìm ra tiếng mới trong đó có âm: O. Nếu chỉ riêng ghép O với B

với 5 dấu ta được những từ sau: Bo, Bò, Bó, Bọ, Bõ, Bõ (cả 6 tiếng tìm ra đều

có nghĩa cả).

- Đối với học sinh yếu, các em chỉ dừng lại ở đây là đạt yêu cầu bài tập.

- Đối với học sinh khá giỏi thì tôi cho tìm thành từ mới. Ở giai đoạn này

học sinh chưa biết đọc, chỉ cho các em tìm miệng, cô giáo ghi hộ lên

bảng.

Ví dụ: Với từng tiếng một

Bó – Bò – Bõ – Bọ - Bỏ

Quần bò

Con bò

Bé bò

Bò

Sữa bò

Bò gạo

Bò lê bò càng

5

Bó hẹp

Bó rơm

Gắn bó

Gò bó

Bó

Bó buộc

Bó gối

Bõ công

Bõ ghét

Bõ bèn

Bõ

Bọ gập

Sâu bọ

Bọ cạp

Bọ

Bọ hung

Bọ cánh cứng

Bọ cánh cam

Bỏ rơi

Bỏ ngỏ

Bỏ dở

Bỏ

6

Được 25 từ đồng âm khác nghĩ.

Sau mỗi tiết dạy học vần, thường thường tôi bớt ra một ít phút để củng cố

bài vừa học. Làm như vậy tôi thấy học sing giỏi lên nhanh chóng. Thuộc mặt

chữ và rất hứng thú sau mỗi giờ học.

Những từ mới vừa tìm được tôi cho cả lớp đọc lại. Những từ khó hiểu tôi

giảng nghĩa ngắn gọn giúp các em vui cười rất thích thú.

Ví dụ: Các từ khó hiểu như:

- Quần bò: quần của người chăn bò (mỹ) khi mặc bó gọn, bền, trôn gkhoer

mạnh.

- Bó hẹp: bó là nén lại, hẹp là bị khống chế không được thoải mái cho lắm.

- Bò lê bò càng: là một thành ngữ chỉ bị đánh đau đến nỗi phải bò, phải lê

đi, bò càng: càng cua nó to, nặng nề khi cua bò càng của con cua kéo lê

dưới đát.

- Bõ bèn: là từ láy phụ âm đầu ý chỉ: hả hê, vừa ý.

2. Giai đoạn 2: học phần vần

Khi việc tìm ra tiếng mới đã thành kỹ năng thì sang phần vần các em tìm

ra từ mới đã thành thạo. Các em thi nhau đòi học bằng được những từ mình vừa

tìm ra, kể cả những học sinh yếu nhất cũng dễ dàng tìm được từ mới.

Qua thực tế dạy theo cách thức trên vốn từ mới được cung cấp rất phong

phú với số lượng lớn. Bình quân mỗi một vần mới học, các em tìm được từ 5

đến 10 từ mới.

Sau mỗi bài học vần việc rèn luyện tự tìm ra tiếng mới, từ mới trong đó có

vần vừa học đã thành nếp thường xuyên.

Ở giai đoạn đầu, cô viết hộ lên bảng, sang giai đoạn hai cho các em tự viết

được vào vở của mình. Tôi chỉ nêu ví dụ: tìm tiếng, từ mới trong đó có vần

“anh”. Nếu đem ghép vào bảng sẽ được ở bảng 1:

7

Âm

thanh

\

/

.

?

~

B

C

D

Đ

g

Banh

Canh

Danh

Đanh

ganh

hanh

Bành

Cành

Dành

Đành

Bánh

Cánh

Bạnh

Cạnh

Bảnh

Cảnh

Dảnh

Đảnh

Đánh

gánh

h

k

l

hành

hạnh

hãnh

lanh

manh

nanh

lành

mành

nành

lánh

lạnh

mạnh

nạnh

lãnh

m

n

p

r

mánh

lảnh

mãnh

mảnh

ranh

sanh

tanh

vanh

xanh

rành

sành

tành

vành

rãnh

vãnh

s

sánh

tánh

vánh

rảnh

sảnh

t

tạnh

v

vạnh

x

8

Ở bảng 2:

Âm

thanh

\

/

.

?

~

Ch

Th

Nh

Kh

Gh

Ng

Ngh

Tr

Chanh

Thanh

Nhanh

Khanh

Chánh

Thánh

Nhánh

Khánh

Chạnh

Chành

Thành

Nhành

Thảnh

Nhảnh

Khảnh

Ngạnh

Ngành

Tranh

Gianh

Phanh

Quanh

Tránh

quánh

Gi

Giành

phành

Ph

Qu

Quạnh

Ở bảng 1: theo cách này tìm được 55 tiếng mới, ở bảng 2 tìm được 26

tiếng mới. Nếu như ghép thành từ và tìm từ đồng âm khách nghĩa thì nhiều vô

kể. Trong phần bài tập này, lớp tôi đã có nhiều em học sinh giỏi, tìm tiếng từ

mới rất nhanh, nhiều đúng nghĩa(các em Tú, Trang, Mai, Hoa, Đào…)

Có em nghĩ ra rất nhiều từ có nghĩa và hình tượng đẹp có sức gợi cảm từ

đó giúp các em học tốt môn văn ở các lớp trên.

Ví dụ:

Em Hoàng Lan tìm từ: cảnh giác, nhanh nhanh(từ láy)

Em Diệp Anh tìm từ: đẹp tuyệt diệu, yêu tha thiết

Em Đào tìm từ: thanh danh

Em Thanh Hải: sung sức, hùng mạnh, mỉm cười, bùng cháy, tung tăng.

Em Hồng Vân: lim dim, thoang thoảng

9

Như ở trên đã nêu giai đoạn tôi bắt gặp nhiều từ còn không bình thường

cần sửa ngay cho trẻ hiểu thêm ngữ nghĩa cũng như tư tưởng , tình cảm, hướng

dẫn các em biết chọn từ hay, từ đúng nghĩa:

Ví dụ: Chỉ khảo sát qua vài ba bài học có vần ươi, em, ết

Em Bảo Châu tìm từ mới: lợn lười

Em Quang tìm từ: chem. Đầu

Em Nhật Linh tìm từ: kém tắm

Em Tiến Trung tìm từ: con lười

Em Ngọc Tú tìm từ: chết hết.

Hàng ngày sau mỗi tiết học, giờ nghỉ dưới nhiều hình thức chơi mà học,

học mà chơi, học trò lớp tôi đã tiếp nhận được nhiều vô kể từ mới. Tôi tin rằng

việc làm này rất hữu ích cho các em.

3. Giai đoạn 3: Giai đoạn tập đọc:

Chuyển sang giai đoạn tập đọc, việc tìm từ m ới cần ở mức cao hơn nữa,

ngoài việc rèn luyện đọc đúng, đọc lưu loát diễn cảm tôi hướng dẫn các em tìm

những từ đồng nghĩa.

Ví dụ: Bài tập đọc: Chuyện ở lớp(tập đọc lớp 1)

Trong bài có câu: Đứng dậy đỏ bừng tai

Tôi lấy ra từ đó: Đỏ bừng và yêu cầu các em tìm những từ đồng nghĩa với

đỏ bừng như:

Đỏ au

đỏ loe

đỏ lựng

đỏ ngầu

đỏ quạch

đỏ rực

Đỏ chóe

Đỏ đắn

đỏ khè khè

đỏ lòm

Đỏ chói

Đỏ đòng đọc

Đỏ tươi

đỏ ửng

đỏ lừ

đo đỏ

đỏ gay đỏ gắt

đỏ thẫm

Tất cả được 21 từ đồng nghĩa với đỏ bừng. Tương tự như vậy, ở các bài

tập đọc các em rất thích thú khi tìm ra được một từ mới. Những từ khó hiểu và

10