SKKN Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9

Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.

PhÇn I

PhÇn më ®Çu

I.1. Lý do chọn đề tài:

Bộ môn toán trong nhà trường THCS đặc biệt là chương trình toán 9

có nhiệm vụ chuẩn bị cho học sinh những kiến thức , kĩ năng cơ bản

nhất, những phương pháp tư duy cần thiết để hoàn chỉnh bậc học.

Muốn đạt được điều đó đòi hỏi người học phải tích cực , sáng tạo bởi:

“Tích cực hoá hoạt động của học sinh, khơi dậy năng lực tự học của

học sinh.Nhằm hình thành cho học sinh tư duy tích cực, độc lập sáng

tạo, nâng cao năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề, rèn luyện kỹ

năng vận dụng kiến thức vào hoạt động thực tiễn tác động đến tình

cảm, đem lại niềm tin hứng thú cho học sinh”. Để đạt được điều đó

đòi hỏi người giáo viên phải thể hiện rõ phương pháp dạy học mới.

Phương pháp của người thầy rất quan trọng, có tác dụng kích thích sự

hứng thú học tập toán, khơi dạy và phát huy năng lực hoạt động nhận

thức độc lập, năng lực tự học của học sinh.

Năm học 2009-2010 là năm học với chủ đề: Tiếp tục nâng cao

chất lượng dạy học, mỗi giáo viên thực hiện một đổi mới trong

phương pháp dạy học theo hướng xây dựng môi trường sư phạm

thân thiện , bồi dưỡng tình cảm , hứng thú, tinh thần chủ động,

thái độ tích cực trong học tập của học sinh, coi trọng thực hành,

rèn luyên năng lực tự học, tự nghiên cứu của học sinh. Tăng

GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh

1

Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.

cường ứng dụng công nghệ thông tin vào đổi mới phương pháp

dạy học. xuất phát từ yêu cầu đó mà vấn đề sử dụng công nghệ

thông tin hỗ trợ vào đổi mới phương pháp dạy học được các cấp

lãnh đạo và nhiều giáo viên quan tâm.

Hiểu được điều này, bằng những kinh nghiệm dạy và học Toán, tôi

mạnh dạn đưa ra sáng kiến : “Ứng dụng công nghệ thông tin vào

giảng dạy bộ mônToán lớp 9 -THCS” với hy vọng sẽ giúp người dạy

và người học tháo gỡ được một số những tồn tại và vướng mắc trong

quá trình thực hiện.

I.2 Môc ®Ých nghiªn cøu:

Mục đích của ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học nhằm:

Nâng cao chất lượng dạy học, tạo hứng thú cho học sinh trong quá

trình dạy học nhờ kết hợp được nhiều thông tin đồng thời như kênh

hình, kênh chữ và âm thanh trong quá trình dạy học.

Đưa lên màn hình nội dung phù hợp, đúng lúc, khả năng chuyển đổi

hình ảnh nhanh chóng, sinh động.

Nâng cao được tính chủ động và sáng tạo của học sinh do tạo được sự

tuơng tác giữa học sinh và thông tin qua máy vi tính , học sinh có thể

tự tìm hiểu được thông tin xử lí thông tin để tìm hiểu và lĩnh hội kiến

thức cũng như sáng tạo trong quá trình học tập.

Nâng cao được hiệu quả của quá trình dạy học nhờ tiết kiệm được thời

gian thuyết trình, viết và vẽ các nội dung dạy học lên bảng nhờ thế mà

GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh

2

Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.

thời gian luyện tập, vận dụng kiến thức được nâng lên, kiến thức khắc

sâu hơn.

I.3 Thời gian, địa điểm:

+ Thời gian thực hiện: Trong suốt năm học 2009 - 2010

 Địa điểm: Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh - Mạo Khê - Đông

Triều - Quảng Ninh

 Đối tượng nghiên cứu: Các em học sinh lớp 9A - trường THCS

Nguyễn Đức Cảnh

I.4 Đóng góp về lí luận và thực tiễn:

Bản chất của ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học là sử dụng

những đặc tính ưu việt như:khả năng thu thập, lưu trữ, xử lí, mô phỏng

và trình diễn một lượng thông tin lớn bằng nhiều dạng: đồ thị ,vănbản,

âm thanh , hình ảnh một cách chính xác, hiệu quả.

Giáo án điện tử chỉ là phương tiện hỗ trợ đổi mới phương pháp dạy

học cho nên không nhất thiết bài học nào chúng ta cũng thực hiện

soạn giảng bằng giáo án điện tử.

Nhiều bài cần kết hợp ứng dụng công nghệ thông tin với phương

pháp giảng dạy truyền thống tức là kết hợp ghi bảng với công nghệ

phần mềm trong dạy học. Tuỳ theo kiến thức của từng phần, từng bài

mà lựa chọn phần mềm sao cho thích hợp, đủ và đúng lúcphù hợp với

nội dung kiến thức của bài . Điều quan trọng cơ bản là phải biết ứng

dụng công nghệ thông tin đưa kiến thức thực tế vào bài giảng.

GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh

3

Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.

Do đặc thù bộ môn toán thường được coi là bộ môn khô khan nên

một số em ít có hứng thú say mê học tập.Tuy nhiên thông qua việc

ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học môn toán,thông qua

phần mềm Geometter Sketchpad 4.06, Violet, Microsoft Powrpoint

2003 có thể tạo ra các hiệu ứng như hình ảnh , hình chuyển động

nhằm kích thích sự tò mò của học sinh từ đó học sinh sẽ hứng thú

hơn với môn học.

* C¬ së thùc tiÔn: Trong thực tế giảng dạy và học Toán ở trường

THCS hiện nay, tôi thấy : Đổi mới phương pháp dạy học là nội dung

quan trọng được quan tâm chỉ đạo thường xuyên , được giáo viên

hăng hái tham gia. Công nghệ thông tin phát triển , giáo viên có điều

kiện tự học tập để tiếp cận với những phương pháp dạy học mới và

kinh nghiệm giảng dạy của các giáo viên ở các vùng miền khác trong

nước và trên thế giới.Tuy nhiên việc sử dụng công nghệ thông tin vào

hỗ trợ đổi mới phương pháp dạy học các môn nói chung và môn toán

nói riêng còn gặp nhiều khó khăn vì hiện nay ứng dụng công nghệ

thông tin vào môn toán cũng mới đang ở bước khởi đầu do vây hầu

hết giáo viên mới chỉ vận dụng Microsoft Powerpoint vào việc thiết kế

và trình diễn các bài giảng điện tử là chủ yếu, việc ứng dụng còn ở

nhiều mức độ khác nhau: Từ việc vận dụng vào dạy học tương tác

giữa giáo viên và học sinh khi chưa quen với lối học chủ động ,tích

cực với thông tin trên máy vào trình diễn các bài dạy của giáo viên …

GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh

4

Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.

PhÇn II

PHÇN NéI DUNG

II.1 Chương 1: Tổng quan

Khi dạy học toán, một trong những công việc quan trọng nhất là

phương pháp giảng dạy của giáo viên giúp các em ph¸t triÓn n¨ng lùc

t- duy thông qua các ho¹t ®éng tÝch cùc trong giê häc . §Ó ®¹t ®-îc ®iÒu nµy,

phương pháp giảng dạy của gi¸o viªn đóng vai trò quan trọng trong

thành công của bài dạy cũng như kết quả vận dụng kiến thức đã học

vào giải bài tập của học sinh.

Hiện nay thế giới công nghệ thông tin phát triển mạnh. Tại Việt Nam

nền công nghệ thông tin đưa vào các ngành trong toàn xã hội.Vì vậy

giáo dục phải là đơn vị tiên phong đi đầu trong công tác giáodụccông

nghệ thông tin ,đào tạo ra con người đáp ứng năng lực sử dụng công

nghệ thông tin cho xã hội. Vì vậy ứng dụng công nghệ thông tin trong

dạy học là nhiệm vụ quan trọng, cấp thiết phải có.

Ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học là sử dụng những đặc tính

ưu việt như: khả năng thu thập, lưu trữ, xử lí, mô phỏng và trình diễn

một lượng thông tin lớn bằng nhiều dạng: đồ thị ,văn bản, âm thanh ,

hình ảnh một cách chính xác, hiệu quả nhằm hỗ trợ cho các phương

pháp dạy học truyền thống.Chính vì vậy mà ứng dụng công nghệ

GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh

5

Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.

thông tin vào dạy học nói chung và bộ môn toán nói riêng là cần thiết

và không thể thiếu.

Trong đề tài này, tôi đi từ nghiên cứu lý luận đến thực tiễn, khảo

sát chất lượng, đánh giá tình hình học tập của học sinh trước và sau

khi tiến hành thực nghiệm. Tôi cũng mạnh dạn đưa ra một số biện

pháp đã và đang tiến hành, kết quả và nêu những kiến nghị, giải pháp

cho đề tài.

II.2 Chương II: Nội dung vấn đề nghiên cứu

II.2.1 Điều tra cơ bản :

Năm học 2009 - 2010 tôi được phân công dạy Toán lớp 9A,

trường THCS Nguyễn Đức Cảnh. Dưới sự chỉ đạo của nhà trường tôi

đã điều tra và thu được kết quả như sau:

Tổng số học sinh của lớp: 39 trong đó 17 học sinh nam và 22

học sinh nữ. 2/3 số học sinh là con của gia đình cán bộ công nhân có

điều kiện quan tâm đến việc học tập của con. Số còn lại là con của gia

đình làm nghề tự do.

Qua khảo sát chất lượng đầu năm môn toán tôi thu được kết quả

sau:

Loại

Môn

Lớp 9A Giỏi

Khá

TB

Yếu

Kém

Toán

10,3% 23,1% 48,7% 12,8% 5,1%

GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh

6

Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.

Để đánh giá rõ hơn về năng lực của học sinh khi giải toán tôi cho học

sinh làm 3 bài tập ở các dạng khác nhau trong điều kiện bình thường,

kết quả như sau:

 Có 10,3% học sinh hoàn thành xuất sắc bài tập và có tính sáng

t¹o

 Có 56,4% học sinh làm được 2/3 đến 3/4 số bài tập .

 Có 33,3% học sinh chỉ làm được 1/2 số bài tập.

Tìm hiểu nguyên nhân tôi thấy :

* Về phía học sinh: Có những học sinh nắm được kiến thức cơ bản

nhưng sử dụng các kiến thức đó chưa được móc lối lôgic với nhau

hoặc có những học sinh chưa nắm được kiến thức cơ bản, chưa nắm

vững được phương pháp để giải một bài toán… Chính vì vậy mà năng

lực học toán của học sinh còn nhiều hạn chế. Học sinh học yếu toán

là do phương pháp học tập thụ động , mơ hồ, thiếu tính trực quan cụ

thể. Chưa thực hiện được quy trình từ trực quan, trực giác đến dự đoán

,tìm tòi.

Không ít học sinh thực sự chăm học nhưng chưa có phương

pháp học tập phù hợp,chưa tích cực chủ động chiếm lĩnh kiến thức

nên hiệu quả học tập chưa cao.

Nhiều học sinh hài lòng với lời giải của mình, mà không tìm lời

giải khác, không mở rộng khai thác phát triển, sáng tạo bài toán nên

không phát huy được hết tính tích cực, độc lập , sáng tạo của bản thân,

GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh

7

Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.

Đặc biệt trong môn hình học nhiều em ngại và sợ làm bài tập

hình vì rất kém trong vẽ hình, không nhìn thấy các mối quan hệ hình

học, không biết suy luận hình học, sử dụng dụng cụ hình học còn

yếu...do vậy chưa phát huy được hÕt tÝnh tÝch cùc, s¸ng t¹o dẫn đến

việc các em còn lúng túng trong khi học và làm bài tập.

*Về phía giáo viên:

Giáo viên phải nắm vững nội dung yêu cầu của chương trình, phạm

vi,mức độ kiến thức, xu hướng thời đại.

Giáo viên phải có quá trình tự học nghiêm t úc , phải biết hai ,ba … để

dạy một. Giáo viên phải bám sát phương pháp đặc trưng của bộ môn.

Giáo viên đôi khi chưa coi trọng yếu tố trực quan trong dạy hình học(

hình vẽ chưa hấp dẫn), sử dụng công cụ hình học chưa thường xuyên,

khoa học, ít bồi dưỡng năng lực suy diễn.

Nói chung phương pháp dạy của thày quyết định cách thức học tập và

nghiên cứu của trò.

Vấn đề đặt ra là: Làm thế nào để thu hút, huy động được toàn bộ các

đối tượng học sinh trong lớp có hứng thú say mê và nắm vững phương

pháp khi học và giải bài tập toán ?

Trước thực trạng trên đòi hỏi phải có các giải pháp trong phương pháp

dạy và học sao cho phù hợp.

II.2.2 Biện pháp tiến hành

Xuất phát từ tình hình thực tế điều tra và giảng dạy trực tiếp tôi

thấy sử dụng công nghệ thông tin hỗ trợ các phương pháp dạy truyền

GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh

8

Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.

thống góp phần đổi mới phương pháp dạy học rất có hiệu quả .

Những biện pháp tôi đã làm khi dạy học sinh lớp 9 như sau:

❖ Biện pháp thứ nhất: Khi học lý thuyết

Để việc cung cấp kiến thức lý thuyết được nhẹ nhàng mà học

sinh hứng thú thì giáo viên cần phân loại theo kiểu bài hình thành định

lý hay khái niệm để lựa chọn phương pháp dạy phù hợp.

Trong tiết dạy khái niệm có thể bắt đầu bằng việc dẫn dắt đến khái

niệm mới. Làm thế nào để học sinh tiếp thu khái niệm mới một cách

tự nhiên, hứng thú để các em tự mình khai thác và tìm tòi kiến thức

mới.

Ví dụ: Khi dạy bài Hàm số bậc nhất, để xây dựng khái niệm hàm số

bậc nhất , tôi đưa ra nội dung của bài toán dưới dạng sơ đồ sau:

GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh

9

Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.

Có thể đi đến khái niệm mới hoặc định lý bằng quá trình phân tích các

ví dụ cụ thể rút ra đặc điểm bản chất của từng ví dụ sau đó dùng quá

trình tổng hợp để rút ra đặc điểm chung của các ví dụ và khái quát lên

thành định nghĩa hay dự đoán được định lý. Trong quá trình dẫn dắt

để học sinh tìm ra khái niệm mới hoặc định lý thì giáo viên cần có hệ

thống câu hỏi gợi mở để học sinh tìm ra kiến thức mới .

VÝ dô: Khi dạy bài góc tạo bởi tia tiếp tuyến và dây cung : Để đưa

ra được kết luận góc tạo bởi tia tiếp tuyến và dây cung có số đo bằng ¹₂

số đo cung bị chắn, tôi cho học sinh đo góc và cung bị chắn . Học sinh

tiến hành đo và thông báo kết quả, sau đó giáo viên cho học sinh quan

sát trên màn hình cách đo và kết quả của cô làm thông qua lập trình

mô phỏng để kiểm chứng. Khi đó cả lớp cùng quan sát được từng thao

tác và số đo độ của góc một cách rõ dàng, chính xác , đẹp. Giáo viên

có thể trình chiếu lại thao tác nào cần lưu ý để học sinh quan sát lại.

GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh

10

Sáng kiến kinh nghiệm - Ứng dụng CNTT vào giảng dạy bộ môn Toán lớp 9.

VÝ dô: Khi dạy bài Hình nón: Để đưa ra công thức thể tích hình nón

liên quan đến thể tích hình trụ đã học giáo viên cho học sinh quan sát

trên màn hình cách làm thí nghiệm và kết quả thu được thông qua lập

1

trình mô phỏng .Học sinh thấy ngay đựơc thể tích hình nón bằng thể

3

tích hình trụ có cùng chiều cao và bán kính đáy .Giáo viên có thể trình

bày nhiều lần để học sinh quan sát hoặc có thể dừng lại ở bất kỳ thời

điểm nào để phân tích hoặc nhấn mạnh khắc sâu cho học sinh.Công

nghệ thông tin tạo được hứng thú cho học sinh cuốn hút được học sinh

tập trung vào bài học.

Ví dụ: Khi học cung chứa góc, việc khó đối với học sinh là vẽ cung

chứa góc.Tôi đã dùng lập trình mô phỏng các bước tiến hành thao tác

vẽ cho các em quan sát, có thể dừng lại ở những vấn đề cần khắc sâu

GV: Nguyễn Thị Hải Đăng - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh

11