SKKN Tự chủ trong thực hiện nội dung và phương pháp dạy học chương trình lớp 4

Tù chñ trong thùc hiÖn néi dung vµ ph-¬ng ph¸p d¹y häc ch-¬ng tr×nh líp 4

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ

Trong những năm đầu thực hiện chương trình sách giáo khoa (SGK) mới,

giáo viên (GV) trực tiếp giảng dạy lớp Bốn đã gặp rất nhiều khó khăn trong

khâu thực hiện nội dung và phương pháp dạy học. Bởi chương trình lớp Bốn quá

nặng so với mức độ tiếp thu của các em. Mặt khác ở lớp Bốn Tự nhiên xã hội bắt

đầu được phân ra thành các phân môn: Khoa học; Lịch sử- Địa lý nên việc học

của các em cũng gặp nhiều khó khăn vì các em bắt đầu phải làm quen với các sự

kiện Lịch sử, biểu tượng Địa lý hay một khái niệm về Khoa học,....

Ngày 13 tháng 02 năm 2006 Bộ DG&ĐT đã ban hành công văn số 896 về

việc hướng dẫn điều chỉnh việc dạy và học cho HS Tiểu học. Trong những năm

học 2006-2007; 2007-2008, GV vẫn chưa nắm bắt được hết tinh thần của công

văn này, đồng thời các văn bản hướng dẫn của cấp trên cũng chưa được cụ thể

hoá nên GV cũng chưa mạnh dạn trong việc điều chỉnh nội dung, thời lượng

cũng như phương pháp dạy học. Hầu hết GV và một bộ phận CBQL cấp cơ sở

chưa thực sự nắm bắt được thế nào là “chuẩn” vẫn xem chương trình mới là

pháp lệnh thường dạy học, đánh giá giờ dạy theo SGK và phân phối chương

trình. Vì GV xem nôị dung chương trình SGK như là chuẩn kiến thức- kỹ năng

(KT-KN) cho tất cả các đối tượng, cố làm sao cho tất cả HS đều nắm hết được

nội dung SGK nên việc dạy học dễ dẫn đến tình trạng “quá tải” gây chán nản

cho HS và bức xúc cho xã hội. Bên cạnh đó có một số GV còn đưa vào tiết học

cả những kiến thức không phù hợp với khả năng tiếp thu của HS. Phần lớn bài

học ở tất cả các môn của lớp 4 vừa khó, vừa dài trong khi quỹ thời gian thì có

hạn. Tình trạng đó đã làm cho HS mệt mỏi, sợ học, chán học. Không ít GV đã

dựa hẳn vào nội dung SGK và SGV hoặc thiết kế bài giảng sẵn để áp dụng cho

việc dạy học của mình. Chính vì thế kết quả dạy - học chưa cao.

Trong hai năm học gần đây (2008- 2009; 2009- 2010) việc dạy học ra sao

để vừa phù hợp với đối tượng dạy học vừa đảm bảo chuẩn KT-KN của chương

trình theo QĐ 16/ 2006/ Bộ DG& ĐT được các cấp, các ngành chỉ đạo sát sao

hơn, cụ thể hơn. GV đứng lớp đã mạnh dạn tự chủ, sáng tạo vận dụng công văn

896 vào dạy học. Việc tự chủ trong nội dung và phương pháp dạy học đòi hỏi ở

GV phải xác định rõ những nội dung cơ bản, cần thiết của mỗi bài học trong

SGK, chuẩn KT-KN của bài học đến đâu, để xác định mức độ cần đạt cho HS

lớp mình làm cho bài học không quá dài, không khó. Để làm được việc đó, đòi

hỏi mỗi GV cần phải đầu tư nhiều thời gian công sức nghiên cứu thiết kế nội

dung, phương pháp sao cho phù hợp với học sinh lớp mình; vừa không bỏ rơi

HS yếu, hỗ trợ cho các em vươn lên đạt trình độ “chuẩn” vừa tạo cơ hội cho HS

có năng khiếu được phát triển. Làm được như thế thì không bị sức ép vì thiếu

thời gian, tiết học không bị quả tải, không khí lớp học bớt nặng nề, căng thẳng,

HS tự tin hứng thú học tập hơn.

TrÇn ThÞ Hoµi Nam

Tr-êng TiÓu häc DiÔn Kû 1

Tù chñ trong thùc hiÖn néi dung vµ ph-¬ng ph¸p d¹y häc ch-¬ng tr×nh líp 4

Tự chủ về nội dung và phương pháp dạy học là việc tôi và các đồng

nghiệp đã và đang thực hiện nhằm đem lại hiệu quả giáo dục cao hơn. Đây là

một quá trình thể nghiệm lâu dài trong suốt cả năm học thậm chí trong nhiều

năm để đúc rút kinh nghiệm cho bản thân. Trong phạm vi đề tài này tôi đưa ra

một số giải pháp cụ thể ở một số bài học, một số tuần,... mà tôi đã thực hiện

trong những năm học qua và đã gặt hái được những kết quả đáng kể.

PHẦN II. NỘI DUNG

I.

Thực trạng của vấn đề:

A. Thực trạng:

Trong những năm đầu thực hiện chương trình SGK mới, việc GV xem

phân phối chương trình và nội dung SGK là “pháp lệnh” đã gây rất nhiều khó

khăn cho GV và HS trong việc thực hiện dạy - học ở lớp Bốn. Thời gian quy

định cho mỗi tiết học trung bình là 40 phút trong khi nội dung bài học quá nhiều

nên với thời lượng đó, nội dung đó sẽ làm cho GV và HS rất căng thẳng, mệt

mỏi. Hầu hết GV đều quan niệm phải dạy cho hết nội dung SGK, làm cho hết

các bài tập đã có ngoài ra còn phải thêm một phần mở rộng nâng cao thì giờ dạy

mới có kết quả cao.

Thời gian cứng cho mỗi buổi học là 160 phút trong khi để thực hiện được

hết nội dung yếu của SGK trong một số buổi học có khi lên đến 170 – 175 phút

nên GV rất lúng túng. Với những buổi học như thế này GV và HS phải hoạt

động rất mệt mà nội dung bài học có khi khai thác chưa sâu hoặc chưa phát triển

được năng khiếu của HS. Trong khi đó, lớp nào cũng có đủ các loại đối tượng

HS như (giỏi, khá, trung bình, yếu, khuyết tật, cá biệt). Vì vậy, trong quá trình

thực hiện chương trình SGK lớp Bốn mới GV đã gặp rất nhiều khó khăn vì

không nắm được mức đạt chuẩn cho HS là đến đâu. Nên GV đã cố gắng để tất cả

HS đều đáp ứng hết nội dung SGK.

2. Nguyên nhân:

Sự chỉ đạo về việc thực hiện công văn 896 và QĐ 16 của một số trường

chưa được cụ thể, hướng dẫn thực hiện còn chung chung, chưa xác định rõ được

cho GV trong việc tự chủ thực hiện nội dung, thời lượng và phương pháp dạy

học. Việc xếp thời khoá biểu còn cứng nhắc và nhất là việc đánh giá giờ dạy của

GV chưa bắt kịp theo hướng tự chủ.

Một số không ít GV chưa nắm bắt được tinh thần công văn 896, họ dè dặt

trong việc tự chủ về nội dung và thời lượng vì làm thì sợ sai, sợ cả sự đánh giá

của các cấp lãnh đạo về giờ dạy của mình. Mặt khác một số GV năng lực còn

hạn chế không biết nên điều chỉnh nội dung như thế nào để vừa đạt chuẩn vừa

phù hợp với HS lớp mình.

TrÇn ThÞ Hoµi Nam

Tr-êng TiÓu häc DiÔn Kû 2

Tù chñ trong thùc hiÖn néi dung vµ ph-¬ng ph¸p d¹y häc ch-¬ng tr×nh líp 4

Bên cạnh đó còn có một bộ phận không nhỏ phụ huynh nhận thức chưa

cao về vấn đề giáo dục toàn diện và không nắm được mức độ tiếp thu của con

em mình họ kỳ vọng nhiều ở con nên cũng đã tạo thêm áp lực cho GV.

Đặc điểm tâm sinh lý của HS Tiểu học còn ngại khó, nắm bắt nhanh

nhưng cũng mau quên, chóng chán. Bên cạnh đó mỗi lớp học đều có rất nhiều

đối tượng HS nên việc làm cho tất cả HS đều được học theo nhu cầu của mình và

đảm bảo đạt chuẩn là việc làm cực kỳ khó.

Ngoài ra, điều kiện về cơ sở vật chất, tài liệu, đồ dùng dạy học,... phục vụ

cho một số phương pháp dạy học mới (bàn ghế không phù hợp, ti vi, máy

chiếu,...) chưa có nên việc vận dụng phương pháp dạy học mới để tiết kiệm thời

gian gặp nhiều khó khăn.

Qua điều tra thực tế ở trường tôi cũng như ở các trường xung quanh, tất cả

GV dạy lớp Bốn đều phản ánh về thời gian dạy hai môn Toán và Tiếng Việt có

khoảng 2/3 số bài thời gian cho phép không đủ để thực hiện.

Từ thực tế trên và từ việc hiểu được tinh thần công văn 896; quyết định 16,

trong hai năm gần đây tôi đã mạnh dạn tự điều chỉnh nội dung, thời lượng và

phương pháp dạy học cho phù hợp với lớp mình dạy. Sau đây là một số giải pháp

để khắc phục những khó khăn trên nhằm nâng cao chất lượng dạy và học.

II. Các giải pháp tự điều chỉnh nội dung, thời lượng và phương

pháp dạy học.

Giải pháp 1: Tự chủ trong việc nắm bắt đối tượng và phân loại học

sinh.

Để điều chỉnh được nội dung và thời lượng dạy học cho phù hợp với lớp

mình, trước hết GV cần nắm được tình hình HS lớp mình. Có bao nhiêu em có

thể đạt được ở mức chuẩn, bao nhiêu em cần được phát triển năng khiếu và phát

triển được ở mức nào? phát triển năng khiếu gì?. Sau đó là điều kiện cơ sở vật

chất, đồ dùng dạy học có thể đáp ứng được đến mức nào? và thiết kế bài học

như thế nào cho phù hợp với các điều kiện trên là điều quan trọng nhất.

Vào đầu năm nhận lớp, tôi đã tổ chức khảo sát HS 2 môn Toán và Tiếng

Việt với nội dung đề ra khoảng 80% mức độ đề đạt chuẩn, 20 % cho HS khá và

giỏi. Sau khi nhận được kết quả kiểm tra, cùng với nhận xét trong quá trình

giảng dạy hàng ngày, đồng thời tôi cũng tham khảo thêm ở các GV cũ của những

năm trước và phụ huynh HS để phân loại HS lớp 4A - Tiểu học Diễn Kỷ. Kết

quả thu được qua bài kiểm tra đầu năm như sau:

Năm học: 2009 – 2010.

Số HS Môn

Chất lượng

TrÇn ThÞ Hoµi Nam

Tr-êng TiÓu häc DiÔn Kû 3

Tù chñ trong thùc hiÖn néi dung vµ ph-¬ng ph¸p d¹y häc ch-¬ng tr×nh líp 4

dự thi học

Giỏi

Khá

SL

Trung bình

SL T/L

(em) %

Yếu

khảo

sát

SL

TL%

T/L

SL

T/L

(em)

(em) %

23,5%

26,4%

(em) %

34

TViệt

14

13

41%

8

9

26,5%

29,4%

3

2

8,9%

6%

Toán

39,2% 9

10

Qua các kênh thông tin trên, tôi xác định được những em nào cần giáo dục

để đạt đến chuẩn (các em còn “ non” ở kiến thức nào? “ non” về đọc, về viết hay

về tính toán?) ở đối tượng này trong từng tiết học đều được tôi chú ý kèm cặp

hơn. Những em đạt chuẩn ở mức vững chắc thì tôi lại phân công cho những em

HS giỏi giúp đỡ. Còn với đối tượng HS khá, giỏi tôi tranh thủ hết thời gian còn

“dư” để giúp các em phát triển năng khiếu theo khả năng của mình. Tôi dùng kết

hợp các biện pháp dạy học với công tác chủ nhiệm để khuyến khích các em tự

chủ trong việc nắm bắt kiến thức và phát huy hết khả năng học tập của mình.

Giải pháp 2: Tự chủ trong việc xây dựng thời khoá biểu.

Để điều chỉnh được thời lượng dạy học trong một buổi, một ngày, một

tuần,... việc đầu tiên là sắp xếp thời khoá biểu cho phù hợp để ngày học nào

cũng có cả Toán, Tiếng Việt và các môn học khác; thời khoá biểu buổi một phù

hợp với buổi hai. Ví dụ :

Thứ/Buổi Thứ hai

Chào cờ

Thứ ba

Thứ tư

Thứ năm Thứ sáu

Toán Toán

Tậplàmvăn Thể dục

Thể dục

Mĩ thuật

Toán

Sáng

Toán

Khoa học

Tập đọc

Lịch sử

Đạo đức

Tập đọc

LTVC

Tậplàmvăn

Sinhhoạtlớp

Khoa học

Kỹ thuật

Tiếng Anh LTVC

Chính tả

Tin học

Tiếng Anh Địa lý

Chiều

Kể chuyện Âm nhạc

Ôn T Việt Ôn TNXH

Ôn Toán

Ôn T Việt Ôn Toán

Tin học

NGLL

Ở trường tôi các môn học Nghệ thuật, Năng khiếu, Tự chọn đều có giáo

viên riêng thời khoá biểu cho các môn này là cơ cấu cứng, nên việc sắp xếp thời

khoá biểu của lớp mình còn phụ thuộc vào thời khóa biểu chung của toàn

trường. Sau khi có thời khóa biểu chung của toàn trường tôi tự điều chỉnh, sắp

xếp thời khóa biểu của lớp tôi sao cho trong một buổi, một ngày các môn học có

thể sắp xếp điều chỉnh được về thời lượng.

TrÇn ThÞ Hoµi Nam

Tr-êng TiÓu häc DiÔn Kû 4

Tù chñ trong thùc hiÖn néi dung vµ ph-¬ng ph¸p d¹y häc ch-¬ng tr×nh líp 4

Với thời khóa biểu đó trong một buổi học, hoặc trong một ngày học tôi có

thể điều chỉnh thời lượng từ môn học này sang môn học khác hoặc từ buổi sáng

sang buổi chiều.

Như vậy: Sáng thứ 2 có 1 tiết Đạo đức xen với 2 tiết Toán và Tiếng việt.

Sáng thứ 3 có một tiết Toán xen với một tiết Khoa học.

Sáng thứ 4 có 2 tiết Toán và Tiếng việt xen với 2 tiết Khoa học và Lịch

sử

Sáng thứ 6 có 2 tiết Toán và Tiếng việt xen với tiết Sinh hoạt lớp

Riêng sáng thứ 5 có tới 3 tiết Toán và Tiếng Việt tôi có thể điều chỉnh

sang buổi chiều.

Cũng có khi nội dung bài học ở buổi một cần ôn tập củng cố kiến thức

ngay cho HS tôi chuyển tiết ôn tập từ buổi chiều sang buổi sáng để tiện ôn tập

cho HS luôn. Ví dụ sau tiết Toán của sáng thứ hai HS cần củng cố ngay kiến

thức tôi chuyển tiết Ôn luyện của buổi chiều lên để ôn cho HS vừa giúp các em

nắm bài tốt hơn vừa tiết kiệm được thời gian hơn. Hoặc sau tiết Tập làm văn của

sáng thứ năm cần có thêm thời gian để học sinh thực hiện hết yêu cầu cần đạt

hay luyên tập thêm cho HS tôi chuyển tiết Ôn luyện của buổi chiều lên đổi cho

tiết Luyện từ và câu sang buổi chiều nhằm giúp HS thuận lợi hơn trong khâu viết

đoạn văn, bài văn ... Như vậy việc sắp xếp thời khoá biểu cũng phải nghiên cứu

sao cho tiện điều chỉnh giữa các môn học trong một ngày.

Các buổi chiều đều được xen kẽ giữa các môn học Năng khiếu, Tự chọn,

Tiếng Việt và các tiết ôn tập nên việc điều chỉnh thời lượng dễ dàng hơn. Các

môn học Năng khiếu, Tự chọn, Nghệ thuật tuy thời lượng dạy học hầu hết 35

phút/ tiết nhưng họ phải thực hiện đổi tiết giữa lớp này với lớp khác nên thời

lượng cũng vừa đủ trong khoảng 40 phút.

Giải pháp 3: Tự chủ trong việc điều chỉnh nội dung, thời lượng dạy

học.

Nhiều năm học qua tôi đã thoát ly khỏi SGV và Thiết kế bài giảng. Dựa

trên tinh thần công văn 896 và QĐ 16 tôi đã mạnh dạn thay đổi một số nội dung

, điều chỉnh về thời lượng cho phù hợp với từng đối tượng HS để làm sao tất cả

HS đều được học đồng thời nó cũng phù hợp với năng lực, sở trường của mình.

Dựa vào khả năng tiếp thu của HS lớp mình, dựa vào thiết bị, đồ dùng dạy

học hiện có, tôi đã thiết kế bài giảng cho lớp mình để vừa đáp ứng chuẩn KT-

KN vừa phát triển được năng khiếu cho HS làm sao cho các em HS yếu, trung

bình tiếp thu được bài và sao cho 14 em HS giỏi không lãng phí thời gian.

Dựa vào “Chương trình giáo dục phổ thông cấp Tiểu học” (Ban hành theo

Quyết định số 16/2006/QĐBG&ĐT ngày 05/5/2006 của Bộ trưởng bộ GD&ĐT)

TrÇn ThÞ Hoµi Nam

Tr-êng TiÓu häc DiÔn Kû 5

Tù chñ trong thùc hiÖn néi dung vµ ph-¬ng ph¸p d¹y häc ch-¬ng tr×nh líp 4

và sau này là “Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức kỹ năng các môn học ở

Tiểu học - Lớp 4”, tôi đã xác định mục tiêu cần đạt cho lớp mình trong từng bài,

từng tiết học. Để đạt được mục tiêu đó, tôi đã phải trăn trở, suy nghĩ xem nên

thiết kế bài giảng như thế nào cho phù hợp cả về nội dung lẫn thời lượng.

a, Tự chủ trong việc điều chỉnh các ngữ liệu, thông số, các thuật ngữ ...

trong sách giáo khoa sao cho phù hợp với đối tượng HS , phù hợp với điều

kiện dạy học.

Điều chỉnh được nội dung thời lượng dạy học sao cho phù hợp với HS,

với điều kiện dạy học của lớp mình, mỗi tiết học, mỗi buổi học, GV đều phải đầu

tư nhiều cho việc thiết kế bài giảng của mình. Có khi nội dung đoạn văn, bài toán

không phù hợp với đối HS trường mình tôi mạnh dạn chuyển nội dung của đoạn

văn hoặc bài toán đó cho phù hợp. Ngoài nội dung SGK, GV phải nghiên cứu

tìm tòi thêm ở các loại sách tham khảo phục vụ cho dạy học.

Ví dụ 1: Để phù hợp với đồ dùng dạy học, các bài toán ở tiết “ Phân số và

phép chia số tự nhiên” nên thay đổi đơn vị bài toán từ “ cái bánh” thành “hình

tròn” để bài toán gần gũi với HS hơn, HS dễ hiểu hơn, GV sử dụng đồ dùng dạy

học dễ dàng hơn.

Ví dụ 2: Để tránh thắc mắc của HS khi học đến tiết “Luyện tập chung”

trang 176 - Toán 4, ở bài tập 1, có sách thì in: Đắc Lắc; Con Tum, có sách thì in:

Đăk Lắc, Kon Tum, ngay ở bài “Viết tên người, tên địa lý Việt Nam” – Luyện từ

và câu – GV đưa thêm những danh từ riêng này vào, vận dụng sách tham khảo

để giải thích cho HS luôn.

Ví dụ 3: Ở một số tiết kể chuyện dạng “Kể chuyện được chứng kiến tham

gia”, có một số đề bài rất khó, xa lạ đối với HS nông thôn chúng tôi nên tôi đã

điều chỉnh cho phù hợp. Cụ thể ở tuần 31, đề bài: “ Kể về một cuộc du lịch hoặc

cắm trại mà em được tham gia”. Tôi nghĩ HS chúng tôi có nhiều em chưa từng

được đi du lịch hay cắm trại thì làm sao kể được? Với đề bài này tôi đã điều

chỉnh cho HS: Nếu em nào chưa từng đi du lịch, cắm trại thì có thể kể một lần đi

thăm ông bà, người thân hoặc cũng có thể kể về một chuyến đi chơi xa.

Ví dụ 4: Khi dạy các bài “Nguyên nhân làm nước bị ô nhiễm”, “Ăn nhiều

rau và quả chín”, “ Sử dụng thực phẩm sạch và an toàn”- Môn Khoa học – tôi

đưa thêm một số nội dung, một số ví dụ cụ thể hiện hữu trên địa bàn HS cư trú,

đồng thời cho HS liên hệ nhiều đến thực tế nơi các em ở. Vì ở địa phương tôi,

vấn đề này rất nhạy bén với cả cộng đồng dân cư...

Ví dụ 5: Khi dạy bài Luyện tập miêu tả các bộ phận của cây cối - Tập

làm văn - Tuần 22 – Tôi đã thay đoạn văn tả thân cây sồi già bằng đoạn văn tả

thân cây tre để HS dễ khai thác tìm hiểu hơn vì cây tre nó gần gũi hơn với HS

nông thôn chúng tôi.

TrÇn ThÞ Hoµi Nam

Tr-êng TiÓu häc DiÔn Kû 6

Tù chñ trong thùc hiÖn néi dung vµ ph-¬ng ph¸p d¹y häc ch-¬ng tr×nh líp 4

b, Tự chủ trong việc chọn nội dung phù hợp để giao cho từng đối tượng

HS:

Theo chuẩn KT – KN thì có một số nội dung, một số bài tập trong SGK

HS không phải thực hiện hết. Nhưng làm sao để cho những HS trung bình đạt

được chuẩn và HS khá giỏi không lãng phí thời gian thì mỗi GV cần phải suy

nghĩ, lựa chọn.

Ví dụ 1: Ở tiết Toán thứ tư - Tuần 6, yêu cầu cần đạt là HS làm được các

bài tập: BT1; BT2(a,c); BT3(a,b,c); BT4( a,b).

Tôi đã thiết kế cho tiết học này với thời lượng khoảng 42 -43 phút. Cụ thể như

sau:

Bài tập1: (7 phút)

a, Viết số tự nhiên liền sau của số 2 835 917.

b, Viết số tự nhi ên li ền tr ư ớc c ủa s ố 2 835 917.

c, Đọc số rồi nêu giá trị của chữ s ố 2 trong mỗi số sau: 82 360 945;

7 283 096; 1 547 238.

Ở vế a, vế b tôi cho HS sử dụng bảng con để viết số theo yêu cầu. Vế c,

tôi cho HS lần lượt đọc số rồi nêu giá trị của chữ số 2 trong mỗi số (số được viết

sẵn trên bảng)- phần này tôi dành cho HS trung bình nêu trước lớp. Còn HS khá,

giỏi tôi đặt thêm câu hỏi: Tại sao chữ số 2 trong số đó lại có giá trị 2 triệu, 2

trăm,... hay 2 nghìn?

Bài tập2: Viết chữ số thích hợp vào chỗ chấm hỏi(?)

a, 475 ?36 > 475 836;

b, 9? 3 876 < 913 000.

c, 5 tấn 175 kg > 5 ?75 kg;

d, ? tấn 750 kg = 2750 kg.

Bài tập này theo chuẩn chỉ yêu cầu HS làm 2 vế, tôi giao cho cả lớp cùng

làm cả 4 vế, nhưng khi quan sát thấy HS trung bình đã làm được 2 -3 vế (lúc đó

HS khá, giỏi đã làm xong cả 4 vế) tôi cho cả lớp nhận xét bài của bạn và cùng

chữa bài. Với cách làm như thế thì BT2 hết khoảng 8 phút.

Bài tập3: ( Biểu đồ được tôi chuẩn bị sẵn)

HS đọc yêu cầu BT, trao đổi nhóm đôi để trả lời các câu hỏi theo yêu cầu.

Sau đó lần lượt đại diện từng nhóm trả lời trước lớp. Làm như thế thì số HS khá,

giỏi có thể giúp đỡ HS trung bình hoàn thành hết cả 4 yêu cầu bài tập. Với yêu

cầu 4 – yêu cầu khó hơn- tôi cho HS khá (giỏi) nêu kết quả và giải thích cách

làm trước lớp. Bài tập này chiếm khoảng 10 phút.

Bài tập4: ( khoảng 8 phút)

TrÇn ThÞ Hoµi Nam

Tr-êng TiÓu häc DiÔn Kû 7

Tù chñ trong thùc hiÖn néi dung vµ ph-¬ng ph¸p d¹y häc ch-¬ng tr×nh líp 4

Bài tập này tôi thực hiện tương tự Bài tập2 - vế c không bắt buộc cả lớp làm

nên tôi dành cho HS khá, giỏi. Ngoài ra tôi còn nêu thêm một số câu hỏi để HS

nhận biết thêm:

+ Năm 2000 là năm thứ mấy của thế kỷ XX?

+ Năm 2005 là năm thứ mấy của thế kỷ XXI?

+ Các em đang sống ở năm thứ mấy của thế kỷ XXI?

Bài tập5: Tìm số tròn trăm x, biết: 540 < x < 870.

Theo yêu cầu cần đạt thì HS không phải làm bài tập này nhưng ở lớp tôi có

nhiều HS giỏi nên tôi yêu cầu tất cả HS cùng làm. Bài tập này tôi dễ hoá cho HS

trung bình bằng cách cho cả lớp cùng tìm hiểu rồi nêu một số câu hỏi gợi mở cho

HS tring bình sau đó cả lớp cùng làm. Trong thời gian 5 - 6 phút tôi đặt thêm cho

HS khá, giỏi một yêu cầu nữa:

• Nếu x là số tròn chục thì 540 < x < 870 sẽ có bao nhiêu giá trị?

HS sẽ vận dụng cách tính số hạng trong dãy số để tính: số số hạng = (số

cuối - số đầu) : khoảng cách + 1 để tính luôn vế GV ra thêm

 (860 – 550) : 10 + 1 = 32. Vậy x có 32 giá trị.

Thời gian Củng cố bài tôi cho lấn sang tiết Khoa học khoảng 2 -3 phút.

Như vậy trong thời gian khoảng 42 - 43 phút bằng một số cách điều chỉnh

về nội dung và thời lượng tôi đã tạo điều kiện cho tất cả HS đều đạt chuẩn và HS

khá giỏi có điều kiện phát triển khả năng của mình.

• Ví dụ 2: Ở tiết Toán - thứ năm Tuần 6 - Bài tập cần làm BT1;BT2.

Nghiên cứu SGK tôi thấy BT1 là bài tập trắc nghiệm (khoanh vào đáp án

đúng). Bài tập này tôi thiết kế cho HS làm và chữa bài trong thời gian khoảng 10

phút và tôi đã điều chỉnh nội dung như sau:

-

HS trung bình tôi cho các em làm theo kiểu trắc nghiệm (dạng phiếu bài

tập) như trong SGK.

-

HS khá, giỏi tôi yêu cầu các em làm theo kiểu tự luận; Tôi ghi đề lên bảng

lớp, các em làm vào vở bài tập:

a, Số năm mươi triệu, năm mươi nghìn và năm mươi viết là: .....

b, Giá trị của chữ số 8 trong số 548 762 là : ....

c, Số lớn nhất trong các số 684 257; 684 275; 684 752; 684 725 là: ....

d, 8 tấn 45 kg = ... kg.

e, 2 phút 10 giây = ... giây.

TrÇn ThÞ Hoµi Nam

Tr-êng TiÓu häc DiÔn Kû 8

Tù chñ trong thùc hiÖn néi dung vµ ph-¬ng ph¸p d¹y häc ch-¬ng tr×nh líp 4

Với cách làm như thế thì HS cả lớp làm xong bài trong cùng một thời

gian. Trong khi chữa bài tôi nêu thêm một số câu hỏi phụ nhằm khắc sâu,

nâng cao thêm cho HS khá, giỏi.

Bài tập2: Dựa vào biểu đồ cho sẵn để HS trả lời các câu hỏi sau:

a, Hiền đã đọc được bao nhiêu quyển sách ?

b, Hòa đã đọc được bao nhiêu quyển sách?

c, Hòa đã đọc nhiều hơn Thực bao nhiêu quyển sách?

d, Ai đọc ít hơn Thực 3 quyển sách?

e, Ai đọc nhiều sách nhất?

g, Ai đọc ít sách nhất?

h, Trung bình mỗi bạn đọc được bao nhiêu quyển sách?

Tôi chuẩn bị biểu đồ sẵn- Thiết kế cho bài tập này khoảng 18 phút.

Sau khi HS đọc kỹ yêu cầu đề bài, tôi cho nhóm đôi chất vấn lẫn nhau,

riêng câu hỏi cuối cùng của bài tập thì yêu cầu nhóm đôi cùng tính. Khi chữa

bài, tôi nêu thêm một số câu hỏi khác để HS có thể khai thác hết trên biểu đồ

đồng thời giúp các nắm bắt được hết thông tin trên biểu đồ.

Ví dụ: ? Hoà đọc được nhiều hơn trung bình của bốn bạn bao nhiêu quyển

sách?

? Trung đọc được ít hơn trung bình của bốn bạn bao nhiêu quyển sách?

Bài tập3: (Bài tập không bắt buộc)

Một cửa hàng ngày đầu bán được 120 m vải, ngày thứ hai bán được bằng ½ số

mét vải bán trong ngày đầu, ngày thứ ba bán gấp đôi ngày đầu. Hỏi trung bình

mỗi ngày cửa hàng bán được bao nhiêu mét vải?

Tôi vẫn yêu cầu cả lớp cùng làm, trong quá trình làm tôi thấy số HS khá,

giỏi chỉ làm hết khoảng 5 – 6 phút còn HS trung bình làm tới 9- 10 phút. Bài

tập này, ở năm trước, sau khi HS khá, giỏi làm xong tôi cho cả lớp chữa bài

làm như thế thì số HS làm bài chưa xong không thoả mãn với mình. Nên ở

năm học này, tôi chờ cho cả lớp làm xong rồi mới chữa bài. Thời gian dư ra

của số HS làm xong trước tôi khuyến khích các em làm thêm một bài trong

vở bài tập nâng cao. Làm như thế tôi thấy tất cả các em đều hứng khởi hơn.

Như vậy trong tiết học này, HS ở tất cả các đối tượng đều được học theo

nhu cầu của mình vừa đáp ứng được yêu cầu chuẩn bắt buộc. Thời lượng còn

thiếu cho tiết học khoảng 2 – 3 phút tôi cho lấn sang tiết Khoa học.

Ví dụ 3: Ở một số tiết Khoa học như Phòng bệnh thiếu chất dinh dưỡng,

Phòng bệnh béo phì, .. Với đặc điểm HS trường tôi và đặc biệt là HS lớp tôi,

TrÇn ThÞ Hoµi Nam

Tr-êng TiÓu häc DiÔn Kû 9

Tù chñ trong thùc hiÖn néi dung vµ ph-¬ng ph¸p d¹y häc ch-¬ng tr×nh líp 4

gia đình các em đều có điều kiện nên có nhiều em mập hơn mức bình thường,

tôi chú trọng hơn về Phòng bệnh béo phì.

Ví dụ 4: Tiết Tập đọc Thứ năm Tuần 6 – Bài: Chị em tôi.

Mục tiêu: + Biết đọc với giọng kể nhẹ nhàng, bước đầu diễn tả được nội dung

câu chuyện.

+ Hiểu ý nghĩa: Khuyên HS không nói dối vì đó là một tính xấu mất lòng tin,

sự tôn trọng của mọi người đối với mình.

Tiết học này tôi thiết kế 42- 43 phút. Tôi tăng thêm phần luyện đọc diễn

cảm 2-3 phút để các em có thời gian luyện đọc nhiều hơn. Như vậy tôi phải

cho lấn sang tiết Lịch sử khoảng 2 -3 phút để các em có thể đáp ứng được yêu

cầu đọc diễn cảm của bài.

Ví dụ 5: Tiết 4 Lịch sử Tuần 6- Bài: Khởi nghĩa Hai Bà Trưng (Năm 40).

Bài này tôi thiết kế thời lượng 35 phút.

Để thực hiện được với thời lượng đó và đáp ứng được yêu cầu của bài thì

GV phải chuẩn bị sẵn lược đồ về diễn biến của cuộc khởi nghĩa.

Với nội dung bài này hai năm gần đây tôi thiết kế bài giảng theo kiểu “Kể

chuyện lịch sử”; Sau khi học xong bài này tôi thấy HS nhớ được nội dung bài

lâu hơn, có nhiều em kể lại được cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng và kể đầy đủ,

mạch lạc hơn.

Như vậy, trong một buổi học thời lượng cũng vừa đủ cho GV và HS thực

hiện hết yêu cầu 4 tiết học.

Những tiết học như trả bài viết Tập làm văn cho HS là những tiết học từ

xưa đến nay quyền tự chủ được giao hẳn cho GV nhưng làm thế nào để một giờ

trả bài có hiệu quả không phải là dễ. Sau đây là một thiết kế cho một tiết trả bài:

Tập làm văn – Bài: Trả bài văn viết thư. (Tuần 6)

Mục tiêu: + Biết rút kinh nghiệm về bài văn viết thư (đúng ý, bố cục rõ ràng,

dùng từ, đặt câu và viết đúng chính tả,...) tự sửa được các lỗi đã mắc trong bài

viết theo sự hướng dẫn của GV.

+ HS khá, giỏi biết nhận xét và sửa lỗi để có các câu văn hay.

Với mục tiêu trên tôi đã thiết kế cho tiết học này khoảng 40 phút.

Hoạt động 1: GV nhận xét chung về kết quả làm bài của HS cả lớp: (13 phút)

Bao gồm: + Viết đề lên bảng.

+ Nhận xét ưu điểm trong bài làm của HS.

+ Nhận xét những thiếu sót, hạn chế của HS.

+ Thông báo số điểm cho HS ( Số điểm yếu, trung bình, khá, giỏi)

TrÇn ThÞ Hoµi Nam

Tr-êng TiÓu häc DiÔn Kû 10

Tù chñ trong thùc hiÖn néi dung vµ ph-¬ng ph¸p d¹y häc ch-¬ng tr×nh líp 4

+ Trả bài cho HS.

Hoạt động 2: Hướng dẫn cho HS chữa bài ( 17 – 18 phút).

a, Hướng dẫn từng HS chữa lỗi. ( 10 phút).

- GV yêu cầu từng HS đọc bài của mình, đọc lời phê của GV; đọc những

chỗ GV chỉ lỗi trong bài.

- HS viết vào vở bài tập các lỗi và sửa lỗi bằng cách viết lại từ, câu cho

đúng.

- Sau đó đổi bài và vở bài tập cho bạn bên cạnh soát lỗi, soát lại việc sửa

lỗi của bạn.

Ở hoạt động này tôi thường để cho HS khá, giỏi giúp đỡ HS trung

bình.Ngoài việc sửa lỗí về dùng từ, đặt câu và viết đúng chính tả, tôi lưu ý cho

các em giúp bạn nhận xét thêm về bố cục bài văn; mỗi đoạn văn trình bày đã nêu

được ý rõ ràng chưa.

b, Hướng dẫn HS sửa lỗi chung (7 – 8 phút).

- Phần này tôi chọn một số lỗi chung của cả lớp viết sẵn vào bảng phụ cho

cả lớp cùng tập trung chữa lỗi.

Ở phần này tôi chỉ yêu cầu HS trung bình chữa được câu đúng ý rõ ràng,

còn HS khá giỏi phải có câu văn sửa được ở mức độ hay (có hình ảnh) và biết

nhận xét bạn đã biết sử dụng nghệ thuật dùng từ, đặt câu hay chưa.

c, Học tập cách viết đoạn văn hay: (9 -10 phút).

- Tôi cho những em có bài viết tốt lần lượt đọc một đoạn văn hoặc cả bài

trước lớp, lớp nhận xét bài của bạn. HS khá giỏi nhận xét, sửa lỗi để có đoạn văn

hay hơn hoặc cảm nhận được đoạn văn hay, câu văn hay. Nên lấy những câu

văn, đoạn văn của HS trong lớp nếu HS trong lớp không thể có bài văn, đoạn

văn viết tốt thì mới lấy đoạn văn tham khảo ở ngoài.

Hoạt động 3: Củng cố dặn dò: ( 2 phút).

Để thực hiện được yêu cầu tiết trả bài trên GV phải chuẩn bị trước tất cả

những câu văn, đoạn văn cần chữa cho HS lên bảng phụ hoặc soạn sẵn vào giáo

án điện tử thì mới tiết kiệm được thời lượng dạy học đảm bảo cho những tiết học

khác.

Sau đây là bài soạn cụ thể của sáng thứ sáu.

Tiết1: Toán: Phép trừ.

I.

Mục tiêu: + Biết đặt tính và biết thực hiên phép trừ các số có đến 6

chữ số không nhớ hoặc có nhớ không quá ba lượt và không liên

tiếp.

TrÇn ThÞ Hoµi Nam

Tr-êng TiÓu häc DiÔn Kû 11