SKKN Tổ chức hoạt động nhóm có hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Tin học ở Tiểu học

“Tổ chức hoạt động nhóm có hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Tin học ở lớp 4”

MỤC LỤC

PHẦN I – ĐẶT VẤN ĐỀ

1/ Lý do chọn đề tài……………………………………………………………

2

2/ Mục đích nghiên cứu…….............................................................................3

3/ Nhiệm vụ nghiên cứu………………………………………………............3

4/ Đối tượng nghiên cứu………………………………………………………

3

5/ Phạm vi nghiên cứu…………………………………………………………

3

6/ Phương pháp nghiên cứu……………………………………………………

4

PHẦN II – GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

1. C ơ s ở lý lu ậ n .................................................................................................................5

2. Th ự c tr ạ ng v ấ n đ ề d ạ y h ọ c Tin h ọ c trong nhà tr ườ ng hi ệ n nay ...................5

3. Gi ả i quy ế t v ấ n đ ề ........................................................................................................6

4. M ộ t s ố tình hu ố ng c ụ th ể ..........................................................................................9

5. K ế t qu ả đ ạ t đ ượ c .......................................................................................................15

PHẦN III – KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

1. K ế t lu ậ n……………………………………………………………………

17

2. Ki ế n ngh ị , đ ề xu ấ t ...............……………………………………………………….17

“Tổ chức hoạt động nhóm có hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Tin học ở lớp 4”

A - ĐẶT VẤN ĐỀ

1/ Lý do chọn đề tài

Ngày nay với sự phát triển nhảy vọt của khoa học công nghệ nói chung

của ngành Tin học nói riêng, với những tính năng ưu việt, ngày nay là một

phần không thể thiếu được của nhiều ngành trong cuộc sống xây dựng và

phát triển xã hội Đảng và Nhà nước đã xác định rõ ý nghĩa và tầm quan trọng

của tin học và công nghệ thông tin, truyền thông cũng như những yêu cầu đẩy

mạnh của ứng dụng công nghệ thông tin. Đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng

yêu cầu công nghiệp hóa - hiện đại hóa, mở cửa và hội nhập, hướng tới nền

kinh tế tri thức của nước ta nói riêng và thế giới nói chung.

Hiện nay, không chỉ ở Việt Nam mà nhiều nước đang phát triển trong

khu vực và thế giới đều đang phải đối mặt với những thách thức lớn về sự

thiếu hụt lao động có trình độ cao và kỹ năng chuyên nghiệp để đáp ứng được

nhu cầu về nguồn nhân lực cho cuộc CMCN 4.0. Chính vì vậy, câu hỏi đặt ra

không chỉ với nền giáo dục Việt Nam mà của cả thế giới là làm thế nào để

đào tạo ra nguồn nhân lực lao động để đáp ứng nhu cầu phát triển trong bối

cảnh mới của thế giới.

Chúng ta cần cải cách hệ thống giáo dục, đào tạo để tạo ra công dân

toàn cầu. Do đó, nền GD Việt Nam nói chung và các trường đại học, nơi cung

cấp cho xã hội nguồn nhân lực, lao động sẽ phải đào tạo theo chuẩn giáo dục

4.0 theo hướng bảo đảm khối kiến thức nền tảng vững chắc cho học sinh.

Thay đổi tư duy quá trình dạy và học

Chúng ta cần định vị một cách cụ thể cách thức, phương pháp của đổi

mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Theo đó, sự thay đổi về quan

niệm, tư duy của quá trình dạy và học là một trong những yếu tố then chốt để

tiến tới đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục nói chung và đổi mới theo

hướng giáo dục 4.0 nói riêng.

Đối với quá trình dạy, cần chuyển từ truyền thụ kiến thức sang hình

thành phẩm chất và phát triển năng lực người học hay là tổ chức một nền

giáo dục mở, thực học, thực nghiệp; chuyển phát triển giáo dục và đào tạo từ

chủ yếu theo số lượng sang chú trọng cả số lượng, chất lượng và hiệu quả;

chuyển từ chỉ chú trọng giáo dục nhân cách nói chung sang kết hợp giáo dục

nhân cách với phát huy tốt nhất tiềm năng cá nhân; chuyển từ quan niệm cứ

có kiến thức là có năng lực sang quan niệm kiến thức chỉ là yếu tố quan trọng

của năng lực.

Còn với việc học, cần chuyển từ học thuộc, nhớ nhiều sang hình thành

năng lực vận dụng, thích nghi, giải quyết vấn đề, tư duy độc lập. Không chỉ

học chỉ trong sách vở, qua tài liệu mà phải học qua nhiều hình thức khác như

qua trò chơi, liên hệ tương tác, cung ứng đám đông, học bằng dự án. Đặc biệt,

với học sinh, sinh viên là người lao động trong tương lai cần thay đổi suy nghĩ

học một lần cho cả đời bằng việc học cả đời để làm việc cả đời.

Tức là phương pháp giáo dục cũng phải đổi mới mạnh mẽ hơn nữa

trong việc tổ chức giáo dục qua Internet. Qua đó, hình thức giáo dục sẽ linh

hoạt về thời gian, không gian, phu hợp với điều kiện và nhu cầu cá nhân phát

Lưu Thị Hoa Ban – Trường Tiểu học Thanh Xuân Nam – quận Thanh Xuân – thành phố Hà Nội

2

“Tổ chức hoạt động nhóm có hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Tin học ở lớp 4”

triển E-learning hay sử dụng ứng dụng công nghệ điện toán đám mây cho

phép người dạy có thể cung cấp tài liệu học tập cho người học và thu thập

lại các kết quả của quá trình dạy học từ phía người học một cách liên tục và

linh hoạt.

Chính vì xác định được tầm quan trọng việc đó nên Ngành giáo dục đã

đưa môn Tin học vào trong nhà trường và ngay từ bậc Tiểu học, học sinh

được tiếp xúc với môn Tin học để làm quen dần với lĩnh vực công nghệ thông

tin, tạo nền móng cơ sở ban đầu để học những phần nâng cao trong các cấp

tiếp theo.

Môn Tin học ở bậc Tiểu học bước đầu giúp học sinh làm quen với một

số kiến thức ban đầu về công nghệ thông tin như: Một số bộ phận của máy

tính,cách sử dụng máy tính và các thao tác sử dụng máy tính một số thuật ngữ

thường dung, rèn luyện một số kỹ năng sử dụng máy tính. Hình thành cho học

sinh một số phẩm chất và năng lực cần thiết cho học sinh như:

- Góp phần hình thành và phát triển tư duy thuật giải.

- Bước đầu hình thành năng lực tổ chức và xử lý thông tin.

- Có ý thức thói quen sử dụng máy tính trong hoạt động học tập, lao

động xã hội hiện đại.

- Có thái độ đúng khi sử dụng máy tính.

- Bước đầu hiểu khả năng ứng dụng công nghệ thông tin trong học tập.

- Có ý thức tìm hiểu công nghệ thông tin trong các hoạt động xã hội.

Trong chương trình tin học cấp tiểu học chương trình quyển 2 lớp 4

gồm có các nội dung sau

Phần mềm soạn thảo văn bản (Word): Học sinh biết cách soạn thảo

văn bản và ứng dụng để trình bày đoạn văn bản sao cho phu hợp, đúng cách.

Ứng dụng soạn thảo văn bản để soạn thảo giải những bài toán đã học ở bậc

Tiểu học. Qua phần mềm Mario các con luyện gõ kĩ năng gõ bàn phím và các

thao tác sử dụng các phím trên bàn phím với các mức độ luyện tập

Phần mềm học vẽ (Paint): Học sinh ứng dụng môn Mỹ thuật, học được

từ môn Mỹ thuật sử dụng thành thạo các thanh công cụ để vẽ những bức

tranh và tô màu sao cho sinh động, hài hoà thẩm mĩ.

Mặc du vậy, việc học tin học ở trường Tiểu học của học sinh vẫn chưa

đạt hiệu quả, phần đông học sinh chưa phát huy tính tích cực, còn thụ động, ỷ

lại. Để giúp học sinh tham gia một cách tích cực, tránh tính thụ động, ỷ lại,

phương pháp dạy học trong nhà trường có một vai trò rất to lớn. Nhận thức

được việc đổi mới phương pháp giảng dạy và học tập là một trong những

vấn đề bức thiết hiện nay ở nước ta, Đảng và Nhà nước cũng như Bộ

GD&ĐT đã đưa ra nhiều nghị quyết, chỉ thị nhằm thúc đẩy việc đổi mới

phương pháp dạy học ở tất cả các cấp học, bậc học. “Đổi mới phương pháp

dạy và học, phát huy tư duy sáng tạo và năng lực tự đào tạo của người học,

coi trọng thực hành, thực nghiệm, ngoại khóa, làm chủ kiến thức, tránh nhồi

nhét, học vẹt, học chay”.

Trong quá trình học tập, học sinh được giáo viên hướng dẫn các bước

thực hành cụ thể trên máy tính. Tuy nhiên, việc truyền thụ kiến thức của giáo

Lưu Thị Hoa Ban – Trường Tiểu học Thanh Xuân Nam – quận Thanh Xuân – thành phố Hà Nội

3

“Tổ chức hoạt động nhóm có hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Tin học ở lớp 4”

viên vô tình dẫn đến tình trạng tiếp thu kiến thức một cách thụ động, chưa

phát huy được tính chủ động sáng tạo của học sinh. Vì vậy, trong quá trình

thực tế giảng dạy nhiều năm với sự trăn trở, tôi đã đi đến chọn đề tài này.

Nhằm giúp các em có một buổi học thật là lý thú và bổ ích.

Qua quá trình nghiên cứu tôi đã chọn đề tài "Tổ chức hoạt động nhóm

có hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Tin học ở Tiểu

học”. Sáng kiến đề cập đến một số kinh nghiệm giúp nâng cao hiệu quả của

hoạt động thảo luận nhóm trong dạy học Tin học nhằm đạt được mục tiêu

giáo dục đề ra. Gắn với việc nâng cao hiệu quả dạy học thông qua các biện

pháp cụ thể được đề cập đến, với mục đích đào tạo ra những con người

trong tương lai hoàn thiện hơn về mọi mặt. Con người của thời đại mới.

2/ Mục đích nghiên cứu

Sáng kiến này giúp giáo viên nâng cao chất lượng giảng dạy và đổi

mới phương pháp dạy môn Tin học ở Tiểu học từ việc hình thành cho học

sinh sự yêu thích môn học.

Mục tiêu của việc dạy học môn Tin học ở bậc Tiểu học là nhằm giúp

cho học sinh: có hiểu biết ban đầu về Tin học và ứng dụng Tin học trong

học tập và trong đời sống; có khả năng sử dụng máy tính trong việc học

những môn học khác, trong hoạt động vui chơi giải trí nhằm nâng cao chất

lượng giáo dục và thích ứng với đời sống xã hội hiện đại; và bước đầu làm

quen với cách giải quyết vấn đề có sử dụng công cụ Tin học. Để học sinh

học tốt môn Tin học, trước tiên giáo viên cần truyền lửa, giúp các em yêu

thích môn học này, say sưa tìm tòi kiến thức, chăm chỉ thực hành.

3/ Nhiệm vụ nghiên cứu

Sáng kiến này giúp giáo viên nghiên cứu các biện pháp nhằm giúp học

sinh yêu thích môn học. Từ đó có những thay đổi phu hợp nhằm phát huy

năng lực của học sinh, rèn kỹ năng thực hành hiệu quả.

4/ Đối tượng nghiên cứu

Học sinh lớp 4A và lớp 4E tại trường Tiểu học Thanh Xuân Nam

5/ Phạm vi nghiên cứu

Sáng kiến này đánh giá kết quả tập của học sinh trong năm học 2017-2018.

6/ Phương pháp nghiên cứu

Trong quá trình nghiên cứu, tôi đã sử dụng các phương pháp sau:

Phương pháp thảo luận nhóm

+ Nhóm nhỏ thông thường

+ Nhóm nhỏ “rì rầm”

+ Nhóm đồng tâm

Lưu Thị Hoa Ban – Trường Tiểu học Thanh Xuân Nam – quận Thanh Xuân – thành phố Hà Nội

4

“Tổ chức hoạt động nhóm có hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Tin học ở lớp 4”

B - GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

1. Cơ sở lý luận

Để học sinh thực sự tích cực trong học tập thì giáo viên phải giúp họ

yêu thích cái mà mình đang học hay nói cách khác là tạo hứng thú cho học

sinh. Tạo hứng thú cho người học luôn là một vấn đề quan trọng trong hoạt

động dạy - học. Bởi vì, như chúng ta biết, dạy - học là một hoạt động phức

tạp, trong đó một phần rất quan trọng là người học. Và điều này lại phụ

thuộc vào nhiều yếu tố như năng lực nhận thức, động cơ học tập, sự quyết

tâm; phụ thuộc vào môi trường học tập, người tổ chức quá trình dạy học, sự

hứng thú trong học tập. Các nhà nghiên cứu tâm lý học cho rằng, hứng thú là

thái độ đặc biệt của cá nhân đối với đối tượng nào đó, nó có ý nghĩa đối với

cuộc sống và có khả năng mang lại khoái cảm cá nhân trong quá trình hoạt

động. Sự hứng thú biểu hiện trước hết ở sự tập trung chú ý cao độ, sự say mê

của chủ thể hoạt động. Sự hứng thú gắn liền với tình cảm con người. Trong

bất cứ công việc gì, nếu có hứng thú làm việc, con người sẽ có cảm giác dễ

chịu với hoạt động, làm nẩy sinh khát vọng hành động một cách có sáng tạo.

Ngược lại, nếu không có hứng thú, du là hoạt động gì cũng sẽ không đem lại

hiệu quả cao. Đối với các hoạt động nhận thức, sáng tạo, hoạt động học tập,

khi không có hứng thú, kết quả sẽ không là gì hết, thậm chí xuất hiện cảm

xúc tiêu cực. Việc học có tính chất đối phó, miễn cưỡng, người học may lắm

chỉ tiếp thu được một lượng kiến thức rất ít, không sâu, không bản chất và vì

thế dễ quên. Khi có hứng thú, say mê trong nghiên cứu, học tập thì việc lĩnh

hội tri thức trở nên dễ dàng hơn; ngược lại, khi nắm bắt được vấn đề, tức là

hiểu được bài thì người học lại có thêm hứng thú. Trên thực tế, những người

không thích, không hứng thú khi học môn học nào đó thường là những người

không học tốt môn học đó. Chính vì vậy, việc tạo hứng thú cho người học

được xem là yêu cầu bắt buộc đối với bất cứ ai làm công tác giảng dạy, đối

với bất cứ bộ môn khoa học nào. Để tạo được hứng thú cho người học thì

hãy cho họ được làm chủ vấn đề, cho họ được tự mình suy nghĩ tìm tòi giải

quyết và trình bày kết quả của mình. Khi đó người học sẽ không còn bị thụ

động, không cảm thấy nhàm chán mà luôn hào hứng. Một trong những cách

thức giúp đạt được điều đó khi giảng dạy trên lớp là giáo viên tìm cách tổ

chức lớp học thành các nhóm và đưa ra yêu cầu cho các nhóm suy nghĩ rồi

trình bày kết quả, đó là phương pháp thảo luận nhóm.

2. Thực trạng vấn đề dạy học Tin học trong nhà trường hiện nay

Tin học là một môn học mới so với các môn học khác tại trường Tiểu

học nên không ít người còn xem nhẹ việc học Tin học. Những năm trở lại

đây, mặc du máy tính đã trở nên quen thuộc đối với người học, tuy nhiên việc

lĩnh hội kiến thức môn Tin học trên lớp cũng không phải là một việc dễ dàng

đối với học sinh bởi chương trình học ở ba khối lớp 3, 4 và 5 bao quát nhiều

nội dung. Khi giảng dạy, bất kì giáo viên nào đều mong muốn kết quả đạt

được là tốt nhất và đã áp dụng rất nhiều phương pháp khác nhau trong đó có

phương pháp thảo luận nhóm. Điều đó có nghĩa là phương pháp này đã rất

Lưu Thị Hoa Ban – Trường Tiểu học Thanh Xuân Nam – quận Thanh Xuân – thành phố Hà Nội

5

“Tổ chức hoạt động nhóm có hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Tin học ở lớp 4”

quen thuộc với chúng ta, tuy nhiên hiệu quả của việc thực hiện thì chưa cao.

Trong quá trình giảng dạy tại trường, tôi đã quan sát dự giờ và cũng áp dụng

phương pháp này trong việc dạy môn Tin học. Tuy nhiên tôi nhận thấy hiệu

quả chưa tốt bởi nhiều nguyên nhân như:

- Vấn đề được đưa ra thảo luận quá dễ hoặc kết quả đã có trong sách

giáo khoa khiến học sinh không có gì để thảo luận hay tranh cãi để giải

quyết vấn đề.

- Học sinh chưa chuẩn bị trước bài ở nhà nên còn chậm chạp trong quá

trình thảo luận.

- Học sinh vẫn còn chưa quen với việc thảo luận nhóm, vẫn chưa tự

giác học tập.

- Việc chia nhóm chưa hợp lí.

- Trong quá trình thảo luận, giáo viên chưa bao quát được lớp, chưa phát

hiện học sinh nào còn thụ động.

- Học sinh làm việc một cách bỡ ngỡ, đối phó, thiếu nhiệt tình,…

-Thời gian dành cho thảo luận khá nhiều, ảnh hưởng đến việc truyền

đạt các nội dung khác.

Trên thực tế đó, tôi đã tìm tòi nghiên cứu về phương pháp này nhằm

nâng cao hiệu quả của nó trong quá trình giảng dạy môn Tin học.

Qua khảo sát đầu năm học về lớp 4A kết quả như sau :

Hoàn thành tốt

Hoàn thành

Số lượng

30

Chưa hoàn thành

Số lượng

20

%

36,4

%

54,5

Số lượng

%

5

9,1

3. Các biện pháp tiến hành

Làm thế nào để đạt được hiệu quả dạy học tức là giúp học sinh lĩnh

hội kiến thức nhanh nhất và nhiều nhất có thể? Đây là một vấn đề khó,

không có một cách thức, con đường chung cho mọi người. Qua quá trình

giảng dạy trên lớp tôi luôn kết hợp các phương pháp khác nhau tuy từng nội

dung bài dạy. Và tôi nhận thấy rằng để kích thích tư duy và tính tích cực của

người học thì tốt nhất là cho các em tự suy nghĩ và trình bày kết quả của mình

trước bạn bè và thầy cô. Do đó tôi thường cho các em thảo luận nhóm ngay

trên lớp.

Biện pháp 1: Tìm hiểu hình thức thảo luận nhóm

- Nhóm nhỏ thông thường: Giáo viên chia lớp học thành các nhóm (từ

5 đến 7 học sinh) để thảo luận một vấn đề cụ thể và nhanh chóng đưa ra kết

luận của tập thể về vấn đề đó. Hình thức này thường được sử dụng kết hợp

với các phương pháp dạy học khác trong một bài học, một tiết học, nội dung

thảo luận của một nhóm nhỏ thông thường là các vấn đề ngắn, thời lượng ít

(từ 2 đến 5 phút).

- Nhóm nhỏ “rì rầm”: Giáo viên chia lớp thành các nhóm “cực nhỏ” từ

2 đến 3 học sinh (thường là cung một máy) để trao đổi (rì rầm) và thống nhất

một câu hỏi trả lời, giải quyết một vấn đề nêu một ý tưởng, một thái độ…

Lưu Thị Hoa Ban – Trường Tiểu học Thanh Xuân Nam – quận Thanh Xuân – thành phố Hà Nội

6

“Tổ chức hoạt động nhóm có hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Tin học ở lớp 4”

để nhóm rì rầm có hiệu quả, Giáo viên cần cung cấp đầy đủ, chính xác các

dữ kiện, gợi ý và nêu rõ yêu cầu đối với các câu trả lời để các thành viên tập

trung vào giải quyết.

- Nhóm đồng tâm: Giáo viên chia lớp thành các nhóm: nhóm thảo luận

và nhóm quan sát (sau đó hoán vị cho nhau). Nhóm thảo luận là nhóm nhỏ (6

đến 12 học sinh) có nhiệm vụ thảo luận, trình bày vấn đề được giao, các

thành viên khác trong lớp đóng vai trò là quan sát và phản biện. Hình thức

nhóm này rất có hiệu quả, nó làm tăng ý thức trách nhiệm của cá nhân học

sinh trước tập thể và tạo động cơ cho những học sinh ngại trình bày ý tưởng

của mình trước tập thể. Tạo sự hứng thú trong hoạt động thảo luận nhóm là

một hoạt động dạy học nhằm phát huy tính tích cực của người học, dạy học

hướng về người học. Việc tổ chức cho học sinh thảo luận nhóm là đặt học

sinh vào môi trường hoạt động tích cực. Trong nhóm, học sinh được thảo luận

và hợp tác làm việc với nhau. Học tập theo nhóm giúp học sinh học tập thông

qua giao tiếp, trao đổi tranh luận với nhau, chia sẻ và có cơ hội diễn đạt ý

nghĩ của mình, phát triển các kỹ năng giải quyết vấn đề. Giáo viên là người

tổ chức, hướng dẫn, kích thích hỗ trợ học sinh lĩnh hội kiến thức bằng kinh

nghiệm giáo dục của mình.

Biện pháp 2: Tìm hiểu ưu điểm của phương pháp làm việc theo nhóm

- Kiến thức của học sinh sẽ giảm bớt tính chủ quan, phiến diện làm

tăng tính khách quan khoa học.

- Kiến thức trở nên sâu sắc, bền vững dễ nhớ và nhớ nhanh hơn do

được giao lưu học hỏi giữa các thành viên trong nhóm. học sinh được rèn

luyện kĩ năng diễn đạt, phương pháp tư duy.

- Nhờ không khí thảo luận sôi nổi, cởi mở, học sinh thoải mái, tự tin

hơn trong việc trình bày ý kiến của mình và biết lắng nghe có phản biện ý

kiến của những thành viên khác. Tạo yếu tố kích thích thi đua giữa các thành

viên trong nhóm và giữa các nhóm với nhau, đặc biệt là trong những chủ đề

có tính sáng tạo cao.

- Tạo điều kiện cho giáo viên nhận được nhiều thông tin phản hồi từ

học sinh, thu được những tri thức kinh nghiệm qua các ý kiến phát biểu có suy

nghĩ và sáng tạo của học sinh.

- Phương pháp thảo luận nhóm giúp các thành viên trong nhóm chia sẻ

các băn khoăn, kinh nghiệm của bản thân, cung nhau xây dựng nhận thức mới.

Bằng cách nói ra điều mình nghĩ, mỗi người có thể nhận rõ trình độ hiểu biết

của mình về chủ đề nêu ra, thấy mình cần học hỏi thêm những gì. Bài học trở

thành quá trình học hỏi lẫn nhau chứ không phải là sự tiếp nhận thụ động từ

giáo viên. Thành công của bài học phụ thuộc vào sự tham gia nhiệt tình của

các thành viên. Vì vậy phương pháp này còn gọi là phương pháp cung tham

gia.

- Thảo luận nhóm được thực hiện tốt sẽ tăng cường tính tích cực, chủ

động của học sinh, giúp học sinh tập trung vào bài học, phát triển được kĩ

năng tư duy, óc phê phán, kĩ năng giao tiếp xã hội quan trọng khác.

Lưu Thị Hoa Ban – Trường Tiểu học Thanh Xuân Nam – quận Thanh Xuân – thành phố Hà Nội

7

“Tổ chức hoạt động nhóm có hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Tin học ở lớp 4”

- Làm việc theo nhóm thỏa mãn nhu cầu học tập cá nhân, phu hợp với

việc học hướng tới người học; khuyến khích sự độc lập tự chủ, người học

có thể đưa ra những giải pháp, cách biểu đạt riêng cho vấn đề nào đó. Nếu

trong phương pháp thuyết trình, người học chỉ có thể trao đổi với nhau được

rất ít thì trong làm việc theo nhóm các thành viên tham gia có cơ hội đưa ra

quan điểm của mình đối với chủ đề thảo luận, mặt khác ở đó cũng đòi hỏi

tăng cường tư duy độc lập và trao đổi lẫn nhau trong nhóm.

- Trong khi thực hiện phương pháp làm việc theo nhóm, giáo viên đóng

vai trò là người chuyển giao kiến thức và hiểu biết, chuẩn bị, tổ chức, theo

dõi việc thực hiện và đánh giá tổng kết kết quả làm việc của các nhóm.

Như vậy công việc của giáo viên trong làm việc theo nhóm không bao

giờ là thừa, trái lại đó là một sự rất cần thiết để giúp cho các nhóm đạt được

kết quả trong việc tìm ra những giải pháp, câu trả lời cho vấn đề được đưa

ra.

Biện pháp 3: Chuẩn bị tốt Kế hoạch dạy học

* Trước khi lên lớp cả giáo viên và học sinh đều phải chuẩn bị tốt:

Giáo viên:

- Lập kế hoạch bài dạy:

+ Đọc kỹ bài dạy nắm mục tiêu cần dạy của bài.

+ Kịch bản sư phạm.

+ Dự kiến các tình huống xảy ra trong khi thảo luận nhóm.

- Dự kiến:

+ Cách chia nhóm, số lượng nhóm.

+ Nhiệm vụ của các nhóm.

+ Thời gian thảo luận, trình bày.

- Thiết kế bài giảng: Chuẩn bị hệ thống câu hỏi nhằm khuyến khích

học sinh tích cực, hào hứng suy nghĩ ở mức độ cao và sâu hơn.

- Chuẩn bị: chuẩn bị chu đáo đồ dung và thiết bị dạy học.

- Thực hiện kế hoạch dạy học.

Học sinh:

- Chuẩn bị những thứ cần thiết mà giáo viên đã dặn dò.

- Thuộc bài cũ và chuẩn bị bài mới (xem SGK).

- Làm những bài tập của giờ học lần trước…

- Chuẩn bị bài thuyết trình về vấn đề mà giáo viên đã dặn trước (đối

với trưởng nhóm)

- Học sinh làm việc này chỉ khi nội dung thảo luận xoay quanh vấn đề

lớn cần nhiều thời gian.

 Biện pháp 4: Tổ chức tốt hoạt động nhóm trong tiết học:

- Bước 1: Giáo viên giao nhiệm vụ

+ Nêu và giải thích rõ ràng mục tiêu làm việc, giao nhiệm vụ một cách

rõ ràng cho từng nhóm làm việc để mỗi thành viên trong nhóm hiểu được

công việc cần phải làm và mô tả một cách cụ thể cách thực hiện các nhiệm

Lưu Thị Hoa Ban – Trường Tiểu học Thanh Xuân Nam – quận Thanh Xuân – thành phố Hà Nội

8

“Tổ chức hoạt động nhóm có hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Tin học ở lớp 4”

vụ đó. Cần lưu ý là nếu không đề ra nhiệm vụ rõ ràng thì không có được kết

quả thuyết phục. Những mục tiêu, nhiệm vụ, nội dung làm việc theo nhóm có

thể được viết ra giấy và phát cho mỗi nhóm.

+ Định thời gian làm việc của mỗi nhóm kể cả giờ giải lao.

+ Ấn định thời gian họp lại sau khi thảo luận nhóm (để báo cáo kết quả

làm việc ở nhóm).

+ Nêu cách thức làm việc của nhóm.

+ Cung cấp các thông tin liên quan với chủ đề.

+ Thông báo công việc của giáo viên trong thời gian các nhóm làm việc.

+ Giáo viên hướng dẫn học sinh cách thảo luận.

- Bước 2: Chia nhóm

+ Xác định số lượng người của mỗi nhóm phu hợp với yêu cầu làm

việc. Thực hiện việc chia nhóm theo những cách: ngẫu nhiên (phát bìa, thẻ,

…), theo sự chỉ định của giáo viên hoặc theo sở thích của người học.

+ Cung cấp những câu hỏi định hướng quá trình làm việc của nhóm.

- Bước 3: Thảo luận nhóm

+ Các nhóm tiến hành làm việc theo nhóm.

+ Giáo viên tham gia quản lý và định hướng làm việc cung các nhóm, hỗ

trợ cho các nhóm khi cần thiết.

+ Giáo viên tổ chức hướng dẫn các hoạt động, gợi mở, khuyến khích

học sinh tích cực hoạt động.

+ Giáo viên quản lí, giám sát học sinh thảo luận nhóm

• Trong quá trình học sinh thảo luận giáo viên theo dõi, quan sát và bổ

sung khi cần.

• Phát hiện các nhóm hoạt động không có hiệu quả, uốn nắn điều

chỉnh. Nắm chắc đặc điểm tâm lý của từng học sinh để kịp thời động viên

khuyến khích nhằm tạo không khí phấn khởi tự tin trong học tập.

• Luôn có ý thức trách nhiệm trợ giúp tránh can thiệp sâu làm hạn chế

khả năng độc lập, sáng tạo của học sinh.

• Xây dựng mối quan hệ thân thiện giữa thầy và trò, giữa trò với trò.

- Bước 4: Tiếp nhận thông tin phản hồi từ phía học sinh

+ Học sinh đại diện nhóm trình bày ý kiến của nhóm, thành viên nhóm

bổ sung ý kiến (nếu có).

+ Nhóm khác đặt câu hỏi với sự gợi mở của giáo viên để các nhóm có

cơ hội trao đổi, tranh cãi, cải chính kiến thức của mình, đồng tình kiến thức

đúng, sửa chữa kiến thức sai, bổ sung kiến thức còn thiếu từ đó làm nảy sinh

ý thức vươn lên trước bạn bè của mỗi thành viên trong nhóm nhằm phát huy

tính tích cực, chủ động trong học tập của học sinh.

+ Giáo viên tổng kết ngắn gọn theo từng nội dung thảo luận.

- Bước 5: Tổng kết rút kinh nghiệm thảo luận nhóm Khen thưởng các

nhóm, các thành viên hoạt động tích cực, sáng tạo, nhắc nhở tinh thần, thái độ

cộng tác trong việc thảo luận nhóm.

Lưu Thị Hoa Ban – Trường Tiểu học Thanh Xuân Nam – quận Thanh Xuân – thành phố Hà Nội

9

“Tổ chức hoạt động nhóm có hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Tin học ở lớp 4”

4. Một số tình huống cụ thể

Qua quá trình giảng dạy trên lớp tôi đã áp dụng phương pháp thảo luận

nhóm trong nhiều trường hợp nhằm phát huy tính tích cực của người học. Tuy

nhiên hiện nay, không nên cho rằng bất cứ bài nào cũng cần phải có thảo luận

nhóm để chứng tỏ là có quan tâm đến đổi mới phương pháp giảng dạy. Trên

thực tế, chỉ những bài mà có phần có tình huống cần thảo luận thì mới nên

chia nhóm thảo luận. Nếu không, không nhất thiết phải có thảo luận nhóm.

Sau đây tôi xin trình bày một số ví dụ cụ thể:

Ví dụ 1: Bài “Bước đầu làm quen với Logo - Tin học lớp 4” Các bước để vẽ

hình vuông

Bước 1:

+ Giáo viên đặt vấn đề để cả lớp sẽ tiến hành thảo luận nhóm và trả

lời câu hỏi.

+ Thời gian thảo luận là 3-5 phút.

+ Trong thời gian thảo luận, tất cả các thành viên đều phải tham gia tìm

hiểu vấn đề, giáo viên đóng vai trò giám sát, định hướng.

+ Sau khi thảo luận xong đại diện các nhóm sẽ báo cáo kết quả. Để vẽ

được một hình vuông có cạnh bằng 100 em phải viết các dòng lệnh:

FD 100

RT 90

FD 100

RT 90

FD 100

RT 90

FD 100

Bước 2:

Chia lớp thành các nhóm tương ứng với vị trí ngồi của học sinh, để các

nhóm tự bầu ra nhóm trưởng hoặc trong trường hợp này giáo viên có thể chỉ

định nhóm trưởng. Yêu cầu các nhóm thảo luận nhóm nhỏ rì rầm để trả lời

các câu hỏi:

• Câu hỏi 1: Hình vuông có bao nhiêu cạnh bằng nhau?

• Câu hỏi 2: Em phải viết bao nhiêu câu lệnh?

• Câu hỏi 3: Trong các câu lệnh em viết thì có bao nhiêu câu lệnh giống

nhau được viết lại?

• Câu hỏi 4: Để tránh việc viết lặp ta sử dụng lệnh nào?

Bước 3:

Các nhóm tiến hành làm việc theo nhóm: Các nhóm nhỏ thảo luận theo

từng máy. Thư ký của nhóm lớn ghi ý kiến thảo luận của các nhóm nhỏ.

Nhóm trưởng và thư ký nhóm lớn tổng hợp, chọn lọc ý kiến. Giáo viên tham

gia quản lý và định hướng làm việc cung các nhóm, hỗ trợ cho các nhóm khi

cần thiết.

Bước 4:

+ Học sinh đại diện nhóm trình bày kết quả. Các nhóm khác có thể đặt

câu hỏi.

Lưu Thị Hoa Ban – Trường Tiểu học Thanh Xuân Nam – quận Thanh Xuân – thành phố Hà Nội

10

“Tổ chức hoạt động nhóm có hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Tin học ở lớp 4”

+ Giáo viên tổng kết ngắn gọn theo từng nội dung thảo luận: Nhận xét

câu trả lời và thống nhất câu trả lời chính xác:

• Trả lời câu hỏi 1: Hình vuông có bao nhiêu cạnh bằng nhau? - Có 4

cạnh.

• Trả lời câu hỏi 2: Em phải viết bao nhiêu câu lệnh? - Phải viết 7 câu

lệnh.

• Trả lời câu hỏi 3: Trong các câu lệnh em viết thì có bao nhiêu câu lệnh

giống nhau được viết lại?

Có 4 lệnh FD 100 viết lại

Có 3 lệnh RT 90 viết lại

• Trả lời câu hỏi 4: Để tránh việc viết lặp ta sử dụng lệnh nào?

- Lệnh Repeat

Sau khi đưa ra các câu trả lời hoàn chỉnh, giáo viên đưa ra vấn đề

chính: Vậy ta dùng câu lệnh Repeat để thay thế cho 7 dòng lệnh ở trên được

không? Chúng ta muốn làm được việc này thì phải tìm ra biểu thức điều kiện.

Kết quả với cấu trúc như sau:

Repeat n [ câu lệnh vẽ hình]

Trong đó:

- n chỉ số lần lặp (ví dụ Repeat 4 có nghĩa là lặp bốn lần)

- Giữa Repeat và n phải có dấu cách.

- Cặp ngoặc phải là ngoặc vuông [ ]. Phần trong ngoặc là nơi ghi các

lệnh được lặp lại (ví dụ [FD 100 RT 90] là lệnh lặp lại).

Nhờ có lệnh lặp REPEAT mà việc gõ lệnh trong LOGO đã bớt phần

buồn tẻ, đơn điệu. REPEAT cho phép gộp các lệnh thành nhóm và lặp nhóm

lệnh này với số lần tuỳ ý.

Bước 5:

Tổng kết rút kinh nghiệm thảo luận nhóm: khen thưởng các nhóm, các

thành viên hoạt động tích cực, sáng tạo, nhắc nhở tinh thần, thái độ cộng tác

trong việc thảo luận nhóm.

Tương tự với bài vẽ hình vuông ta có thể áp dụng cho nhiều hình khác

nhau như: hình chữ nhật, hình lục giác đều, ngũ giác đều,…

Qua sử dụng Phương pháp nhóm nhỏ rì rầm học sinh đat được kết quả sau

Học sinh được học cách cộng thác trên nhiều phương diện

Học sinh được nêu quan điểm của mình, được nghe quan điểm của bạn

khác trong nhóm, trong lớp; được trao đổi, bàn luận về các ý kiến khác nhau

và đưa ra lời giải tối ưu cho nhiệm vụ được giao cho nhóm. Qua cách học đó,

kiến thức của học sinh sẽ bớt phần chủ quan, phiến diện, làm tăng tính khách

quan khoa học, tư duy phê phán của hs được rèn luyện và phát triển.

Các thành viên trong nhóm chia sẻ các suy nghĩ, băn khoăn, kinh nghiệm,

hiểu biết của bản thân, cung nhau xây dựng nhận thức, thái độ mới và học

hỏi lẫn nhau. Kiến thức trở nên sâu sắc, bền vững, dễ nhớ và nhớ nhanh hơn

do được giao lưu, học hỏi giữa các thành viên trong nhóm, được tham gia trao

Lưu Thị Hoa Ban – Trường Tiểu học Thanh Xuân Nam – quận Thanh Xuân – thành phố Hà Nội

11