SKKN Tích hợp kiến thức liên môn trong dạy – học môn Ngữ Văn 8
Trong xu thế đổi mới toàn diện nội dung, chương trình sách giáo khoa, phương pháp dạy học hiện nay, bên cạnh những thành công những kết quả đáng phát huy vẫn còn tồn tại những bất cập nhất định: Chẳng hạn, học sinh giờ đây không còn yêu thích môn Văn; cách tiếp cận, học tập môn Ngữ Văn vẫn còn thụ động. Nhiều em không thuộc nổi một bài thơ ngắn, không tóm tắt được một văn bản tự sự…
Sáng kiến kinh nghiệm: Tích hợp kiến thức liên môn trong dạy – học môn Ngữ Văn 8
Phần I: Lý lịch:
- Họ và tên: Chu Minh Đức
- Chức vụ: Tổ trưởng tổ Xã Hội.
- Đơn vị: Trường THCS Hoàn Long.
- Tên SKKN: Tích hợp kiến thức liên môn trong dạy – học môn Ngữ Văn 8. (Phần
văn bản Trung đại)
Phần II: Nội dung:
A. Đặt vấn đề:
1. Thực trạng:
- Trong xu thế đổi mới toàn diện nội dung, chương trình sách giáo khoa, phương
pháp dạy học hiện nay, bên cạnh những thành công những kết quả đáng phát huy
vẫn còn tồn tại những bất cập nhất định: Chẳng hạn, học sinh giờ đây không còn
yêu thích môn Văn; cách tiếp cận, học tập môn Ngữ Văn vẫn còn thụ động. Nhiều
em không thuộc nổi một bài thơ ngắn, không tóm tắt được một văn bản tự sự….
Bởi vậy dẫn đến rất nhiều hiện tượng dở khóc dở cười. Đặc biệt với các tác phẩm
văn học, khoảng thời gian lịch sử cách xa, như Văn học Trung đại học sinh tiếp cận
học tập hầu như thụ động, lúng túng. Lúng túng không chỉ vì vấn đề đặt ra khác
thời đại sống; tư tưởng, giá trị thẩm mỹ hoàn toàn khác thời đương đại, mà một
phần do các em rất khó tiếp cận, không hiểu hoặc hiểu chưa sâu mục đích của văn
chứng thời bấy giờ: Văn dĩ tải đạo, thơ dĩ ngôn chí. Thụ động học tập còn thể hiện
ở chỗ, tác phẩn bao giờ cũng là trung hòa của các yếu tố nghệ thuật, tư tưởng, văn
hóa, phong tục tập quán, địa lý, lịch sử…. Do đó giúp học sinh tiếp cận đúng các
tác phẩm trung đại, tìm ra được phương pháp đúng nhất người giáo viên phải cung
cấp, rèn luyện, tạo cho các em thói quen học đa chiều, tích hợp kiến thức liên môn
để giải quyết tốt một vấn đề.
1
Trường THCS Hoàn Long
Người viết: Chu Minh Đức
Sáng kiến kinh nghiệm: Tích hợp kiến thức liên môn trong dạy – học môn Ngữ Văn 8
2. Ý nghĩa của giải pháp mới:
- Với môn ngữ văn (phần văn bản) việc giảng dạy bám sát đăc trưng bộ môn là yếu
tố quan trọng nhất. Không nắm vững đặc trưng thể loại sẽ vô cùng khó khi tiếp cận
giá trị nội dung, nghệ thuật của văn bản. Tuy nhiên với các tác phẩm khác thời đại,
bên cạnh đặc trưng thể loại còn phải bám sát bối cảnh lịch sử, hệ tư tưởng thẩm mỹ
của thời đại nữa.
- Phương pháp tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học Văn nói chung, phần văn
học Trung đại nói riêng sẽ mang lại một cách tiếp cận mới đa chiều, đa kênh để các
em bước vào tác phẩm một cách hiệu quả nhất. Bởi vì tác phẩm văn học nào cũng
phản ánh dấu ấn của thời đại. Dấu ấn của thời đại bào giờ cũng in đậm nhất cũng là
hệ tư tưởng, giá trị thẩm mỹ, có tầng chiều sâu văn hóa. Bất kể tác phẩm nào cũng
phản ánh một giái đoạn lịch sử, một vùng đất….và tất nhiên đối với tác phẩm văn
học, ngôn ngữ là phương tiện để phản ánh. Bởi thế trong văn, trong thơ có cả âm
nhạc, hội họa, điêu khắc…..
- Dạy học văn theo hướng tích hợp kiến thức liên môn còn giúp giáo viên chủ động
hơn trong chuẩn bị thiết kế bài giảng; giúp học sinh có thói quen tìm hiểu, biết vận
dụng tổng hợp kiến thức để giải quyết một vấn đề. Từ đó bồi dưỡng cho các em
học sinh tinh thần tự học, sáng tạo, bồi dưỡng tư duy, bồi dưỡng tâm hồn.
3. Phạm vi nghiên cứu:
- Chương trình Ngữ văn bậc THCS.
- Các tác phẩm văn học thời trung đại lớp 8 – học kỳ II.
+ Tiết 91: chiếu dời đô – Lí Công Uẩn.
+ Tiết: 94, 95: Hịch tướng sĩ – Trần Quốc Tuấn.
+ Tiết 98: Nước Đại Việt ta – Nguyễn Trãi.
+ Tiết 102: Bàn luận về phép học – Nguyễn Thiếp.
- Kiến thức lịch sử văn hóa, địa lý, tư tưởng thời: Lí, Trần, Lê, Tây Sơn.
B. Phương pháp tiến hành:
1. Cơ sở lý luận và thực tiễn:
2
Trường THCS Hoàn Long
Người viết: Chu Minh Đức
Sáng kiến kinh nghiệm: Tích hợp kiến thức liên môn trong dạy – học môn Ngữ Văn 8
a. Cơ sở lý luận:
- Sáng kiến kinh nghiệm: Tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học văn, trước tiên
xuất phát từ ý tưởng: làm thế nào để dạy – học văn thêm hứng thú? Làm thế nào để
học sinh tiếp cận tác phẩm một cách chủ động, hiệu quả? Làm thế nào để đến với
các tác phẩm trung đại một cách tự nhiên, gần gũi? Làm thế nào để học sinh có thể
vận dụng mọi hiểu biết của mình để giải quyết một vấn đề khoa học và có hiệu quả
tốt nhất?
- Trên cơ sở mục tiêu đổi mới giáo dục nói chung, nâng cao chất lượng môn Ngữ
Văn nói riêng và trên hết là dạy học theo hương tích cực. Học sinh được chủ động
tiếp cận tác phẩm, chọn được phương pháp phù hợp để học tập với hiệu quả cao
nhất mà không bị gò bó căng thẳng.
- Mặt khác tích hợp chủ đề, vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết một vấn đề
cũng đang là phong trào của mỗi địa phương, trường học, giáo viên, học sinh cũng
tích cực thực hiện. Bởi vậy, đề tài của Tôi cũng bám sát những mục tiêu và sự định
hướng đó. Nó sẽ là một cái nhìn mới, một cách tiếp cận mới trong giảng dạy Ngữ
Văn nói chung, phần văn bản Trung đại nói riêng.
b. Cơ sở thực tiễn:
- Xuất phát từ thực tiễn 14 năm giảng dạy môn Ngữ Văn; 03 năm trực tiếp giảng
dạy Ngữ Văn 8. Do đó, bước đầu Tôi cảm nhận được: Muốn học sinh hứng thú với
môn học, muốn có hiệu quả trong giảng dạy học Văn không thể không đổi mới
phương pháp. Kiến thức ngày càng đa dạng, có xu hướng xích gần. Đặc biệt là các
môn khoa học xã hội có sự gắn kết chặt chẽ. Thậm chí một số môn học kiến thức
còn chồng chéo lên nhau. Do đó, làm thế nào để học sinh không nhàm chán, làm
thế nào để các em biết vận dụng kiến thức đã học, hiểu biết có sẵn để giải quyết tốt
một vấn đề đang là câu chuyện đáng bàn ở mỗi trường học.
- Thứ hai: Việc vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết một vấn đề không phải
là câu chuyện hoàn toàn mới. Nó đã được nhắc đến được thực hiện từ rất lâu.
Những giáo viên có kinh nghiệm vẫn đang làm, học sinh khá – giỏi các em cũng
3
Trường THCS Hoàn Long
Người viết: Chu Minh Đức
Sáng kiến kinh nghiệm: Tích hợp kiến thức liên môn trong dạy – học môn Ngữ Văn 8
đang làm. Vấn đề dặt ra ở đây là làm sao để đại bộ phận giáo viên và tất cả học sinh
cùng hưởng ứng, cùng làm. Trong Văn có Sử, trong Văn có Địa, trong Văn có văn
hóa có âm nhạc có hội họa, có tư tưởng, có giá trị thẩm mỹ. Làm thế nào để một tác
phẩm mãi sống, mãi lung linh tỏa sáng, thấm ngấm vào tâm hồn mỗi học sinh, để
các em không chỉ hiểu mà còn biết sống đẹp, sống cần lao động là vấn đề đặt ra với
mỗi giáo viên dạy Ngữ Văn.
- Do đó tích hợp kiến thức liên môn trong giảng dạy các tác phẩm văn học trung đại
không còn là vấn đề đơn thuần nữa mà nó trở thành nhiệm vụ của mỗi ai đã, đang
và sẽ là giáo viên dạy Ngữ Văn trong mỗi nhà trường.
2. Biện pháp tiến hành, thời gian tạo ra giải pháp:
* Biện pháp tiến hành:
- Hình thức: Thực nghiệm SKKN trên một lớp 8C, một lớp dạy theo phương pháp
chung 8B để thực nghiệm đối chiếu.
- Cách tổ chức:
+ Lớp thực nghiệm tiến hành theo quy trình của SKKN, lớp đối chiếu theo cách
thức chung của tiết dạy văn bản.
+ Lớp thực nghiệm tiến hành theo các bước:
-> Bước 1: Giáo viên xây dựng kế hoạch.
-> Bước 2: Giao nhiệm vụ cụ thể cho học sinh: Mục tiêu, phương pháp, phương
tiện, kiến thức liên quan, các bước tiến hành,…
-> Bước 3: Thực nghiệm.
-> Bước 4: Rú kinh nghiệm.
- Phương pháp:
+ Giáo viên: xây dựng kế hoạch, thiết kế bài học, tư liệu liên quan, thiết bị tương
ứng, dự kiến quy trình, kết quả,…
+ Học sinh: Sưu tầm, vận dụng kiến thức: Văn hóa, lịch sử, địa lí,… kỹ năng tổng
hợp, báo cáo kết quả. Có thể sưu tầm cá nhân, trao đổi, thu thập thông tin theo
nhóm.
4
Trường THCS Hoàn Long
Người viết: Chu Minh Đức
Sáng kiến kinh nghiệm: Tích hợp kiến thức liên môn trong dạy – học môn Ngữ Văn 8
* Thời gian tạo ra giải pháp:
+ Thực nghiệm trong năm học: 2012 – 2013.
+ Lớp thực nghiệm: 8C.
+ Lớp đối chiếu: 8B.
+ Tiếp tục thực hiện trong năm học: 2013 – 2014.
+ Rút kinh nghiệm – đưa ra giải pháp sau khi đánh giá kết quả cụ thể từ so sánh,
đối chiếu, rút kinh nghiệm.
+ Trao đổi, thảo luận. góp ý thông qua sinh hoạt chuyên môn của nhóm Văn của tổ
Khoa học Xã Hội.
C. Nội dung:
1. Mục tiêu:
* Nhiệm vụ 01: với giáo viên dạy bộ môn Ngữ Văn:
- Tích hợp giáo dục liên môn trong giảng dạy Văn là yêu cầu mang tính cấp thiết
hiện nay. Nó không chỉ góp phần làm sâu sắc kiến thức của bài học mà còn tạo ra
động lực lớn cho tư duy và sự hứng thú học tập của học sinh với bộ môn. Vận dụng
kiến thức liên môn sẽ tránh được việc tiếp xúc văn bản một cách khô khăn, khiên
cưỡng. Thậm chí suy diễn khi dạy các văn bản thời văn học trung đại.
- Vận dụng kiến thức liên môn giúp giáo viên luôn phải đặt mình vào bộ môn, luôn
tự làm mới chính mình, làm chủ nội dung, phương pháp, cách tổ chức dạy học. Bởi
vì chỉ có vậy người giáo viên mới có thể “truyền lửa” tinh thần đến học sinh, mới
có thể giúp các em chủ động tích cực, sáng tạo trong tiếp cận, lĩnh hội chi thức.
- Tích hợp kiến thức liên môn trong dạy văn còn giúp giáo viên luôn chủ động,
sáng tạo trước mọi yêu cầu. từ đó tiết dạy học văn bản, bên cạnh phương pháp đặc
trưng bộ môn đầy chất nghệ thuật còn có sự tươi mới, khoa học của kiến thức địa lí,
sự chính xác, logic của môn lịch sử; có chiều sâu triết lí của hệ tư tưởng, văn
hóa,… Từ đó người dạy văn có thể có cái nhìn đa chiều khi tiếp cận một tác phẩm.
Vì vậy mới có thể khơi lên “ngọn lửa” nhiệt huyết ở tinh thần học tập của học sinh.
- Dạy học vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học văn cũng là nhu cầu tự thân,
5
Trường THCS Hoàn Long
Người viết: Chu Minh Đức
Sáng kiến kinh nghiệm: Tích hợp kiến thức liên môn trong dạy – học môn Ngữ Văn 8
là yêu cầu bắt buộc của cuộc sống hôm nay. Xu thế thời đại là hội nhập toàn cầu,
khoa học là sự giao thoa, kế thừa, văn hóa là sự đan xen đa dạng,… và giáo dục
đương nhiên không thể nằm “ngoài vùng phủ sóng”. Bởi hơn đâu hết: Các môn học
luôn có sự đan xen, cài cắm. mọi kiến thức không bao giờ độc lập. Người giáo viên
yêu nghề, có trách nghiệm không thể là cái máy đã lập trình sẵn rồi cứ thể mà chạy.
Luôn đổi mới chính mình, đổi mới ngay từ tư duy tích hợp là một trách nhiệm bắt
buộc với mỗi giáo viên.
* Nhiệm vụ 02: với học sinh:
- Tích hợp kiến thức liên môn trong học văn sẽ giúp các em tránh được sự thụ
động, máy móc khi tiếp cận một văn bản văn học trung đại. Bài học của các em
không còn xơ cứng bởi những giá trị nội dung, nghệ thuật đơn thuần. Nó không còn
bị gò ép theo một quan điểm nào đó, không còn khó hiểu, mơ hồ nữa. Khi các em
vận dụng kiến thức liên môn hiệu quả sẽ hiểu hết được: “Trung quân, ái quốc”,
“Tam cương – Ngũ thường”, “Văn dĩ tả đạo – Thơ dĩ ngôn chí”,… hoặc những
biến cố lịch sử, những vùng đất con người, văn hóa vùng miến,….sẽ làm nên một
tác phẩm văn học…. và tất nhiên các em tiếp cận tác phẩm dể dàng hơn, đồng cảm
hơn giống như bảo tàng lịch sử vừa nhìn hiện vật vừa được nghe thuyết minh kĩ
lưỡng.
- Học tập theo phương pháp tích hợp kiến thức liên môn còn giúp các em thói quen
học tập chủ động, sáng tạo, bước đầu mang tính khoa học. Việc tiếp cận một tác
phẩm văn học với đa chiều kiến thức luôn đặt các em vào tình huống “có vấn đề”.
Do đó, tự các em sẽ này sinh yêu cầu phải giải quyết bằng được các vấn đề đó. Bởi
vậy, vận dụng kiến thức liên môn bao giờ cũng là phương pháp tối ưu, hiệu quả
nhất.
- Riêng với phần văn bản văn học trung đại, vận dụng kiến thức liên môn sẽ giúp
các em nắm bắt “dụng ý” của tác phẩm một cách chủ động. Bởi vì với kiến thức về
tư tưởng, văn hóa, lịch sử, địa lí của thời đại đó sẽ không có gì khó khăn khi các em
thâm nhập vào tác phẩm.
6
Trường THCS Hoàn Long
Người viết: Chu Minh Đức
Sáng kiến kinh nghiệm: Tích hợp kiến thức liên môn trong dạy – học môn Ngữ Văn 8
2. Mô tả - giải pháp:
Ở nội dung này, SKKN của Tôi sẽ tập trung vào việc dẫn dắt mô tả từng khía cạnh
vấn đề qua các bước cụ thể của quy trình thiết kế một bài học. Tính mới, giải pháp
thực hiện sẽ được chứng minh qua các ví dụ cụ thể theo nội dung bài học.
* Mô tả qua cấu trúc một bài học:
I. Mục tiêu bài học:
- Phần kiến thức:
+ Theo chuẩn kiến thức kĩ năng môn học.
+ Phần mới: Học sinh biết tìm hiểu, vận dụng kiến thức tổng hợp để giải quyết vấn
đề.
- Phần kĩ năng:
+ Theo chuẩn kiến thức kĩ năng.
+ Theo yêu cầu cụ thể của đặc trưng thể loại.
+ Phần mới: Kĩ năng tổng hợp, liên hệ, vận dụng.
- Phần thái độ:
+ Theo chuẩn kiến thức kĩ năng.
+ Phần mới: Kĩ năng tự nghiên cứu, tổng hợp.
II. Chuẩn bị phương tiện:
- Giáo viên:
+ Theo yêu cầu của bài học: Tài liệu, sách các loại, phương tiện dạy học.
+ Phần mới: lựa chọn, xây dựng, lộ kiến thức tích hợp.
- Học sinh: Ngoài đồ dùng, thiết bị, cần đầu tư tìm hiểu kiến thức lịch sử, đị lí, văn
hóa, tư tưởng liên quan.
III. Hoạt động dạy học:
- Bước 1: + Giáo viên xây dựng, thiết kế bài học theo phân phối chương trình.
+ Giao nhiệm vụ cho học sinh: Chuẩn bị bài, sưu tầm, tìm hiểu kiến thức liên môn
cần có trong bài học.
- Bước 2: Triển khai thành các hoạt động dạy – học trên lớp.
7
Trường THCS Hoàn Long
Người viết: Chu Minh Đức
Sáng kiến kinh nghiệm: Tích hợp kiến thức liên môn trong dạy – học môn Ngữ Văn 8
+ Theo tiến trình, cấu trúc bài học, đặc trưng bộ môn.
+ Khéo léo lồng ghép, tích hợp kiến thức liên quan đến các môn học.
+ Khuyến khích học sinh tìm tòi, chủ động sáng tạo.
+ Bước 3: Tổng kết – Rút kinh nghiêm: Củng cố nội dung kiến thức, kĩ năng.
+ Bước 4: Giao nhiệm vụ cho những bài học tiếp theo.
* Chứng minh qua các ví dụ:
I. Mục tiêu bài học: (Ví dụ: Tiết 91 – Chiếu dời đô)
- Kiến thức: + Qua bài học hiểu được Chiếu – thơ văn nghị luận được vua –chúa sử
dụng nhằm ban mẹnh lệnh với ngôn ngữ chặt chẽ, biểu cảm, văn biền ngẫu.
+ Hiểu được sự sáng suốt, ý chí, tinh thần dân tộc, tự chủ cao ở vua Lí Công Uẩn
trong việc dời đô.
+ Hiểu được tư tưởng: Thiên mệnh, phong thủy, tự hào về lịch sử dân tộc, cách lí
giải địa thế, văn hóa của Đại La – Thăng Long – Hà Nội.
- Kĩ năng: + Đọc diễn cảm, nắm được hệ thống luận đề, luận điểm, cách lấp luận
chặt chẽ, thuyết phục, biểu cảm của văn bản.
+ Có kĩ năng sưu tầm tài liệu: Kiến thức lịch sử thời Lí, địa thế Hà Nội, tư tưởng
của các triều đại phong kiến: Đế đô – Định đô,….
- Thái độ: + Tự hào về mảnh đất Thăng Long – Hà Nội.
+ Tự hào, kính trọng tài năng, tâm thế của vị vua sáng đầu triều Lí.
+ ham học, biết vận dụng kiến thức địa lí, lịch sử, văn hóa vào giải quyết một vấn
đề: Tại sao dời đô đến Đại La – Thăng Long.
II. Chuẩn bị phương tiện:
- Với 5 tiết học 4 văn bản: Chiếu dời đô, Hịch tướng sĩ, Nước Đại Việt ta (bình ngô
đại cáo), bàn luận về phép học, yêu cầu chuẩn bị như sau:
+ Văn bản: 4 văn bản trên, tư liệu lịch sử thời Lí, Trần, Lê, Tây Sơn; tư liệu về Lí
Công Uẩn, Trần Quốc Tuấn, Nguyễn Trãi, Nguyễn Thiếp. Tư tưởng: đế đô, Thiên
mệnh, Trung Quân, ái quốc, nhân nghĩa, dân vi bản, di công vi thực….Tài liệu địa
thế Thăng Long, thế trận nhà Trần 3 lần chống Nguyên Mông…
8
Trường THCS Hoàn Long
Người viết: Chu Minh Đức
Sáng kiến kinh nghiệm: Tích hợp kiến thức liên môn trong dạy – học môn Ngữ Văn 8
+ Giáo viên với từng bài học cụ thể: Yêu cầu học sinh đọc, sưu tầm tài liệu, tìm
hiểu kiến thức liên quan, cách lí giải biện chứng vấn đề. Xây dựng giáo án theo các
hoạt động dạy học.
+ học sinh: Ngoài soạn, chuẩn bị bài chú ý: sưu tầm, liên hệ kiến thức địa lí lãnh
thổ, giai đoan lịch sử, các triều đại phong kiến qua từng giai đoạn, tư tưởng giá trị
đạo đức trong xã hội phong kiến….
III. Hoạt động dạy học: Ví dụ qua Tiết 91 – Chiếu dời đô:
Hoạt động 1: Giao nhiệm vụ:
- Học sinh soạn bài theo mẫu:
+ Luận đề: Phải dời đô từ Hoa Lư ra Đại La.
+ Luận điểm: (1) phải dời đô khỏi Hoa Lư.
(2) Đại La phải là kinh đô mới.
+ Lập luận: -> Lí lẽ: tại sao phải dời Hoa Lư? Dời đô có thuận lợi hay không? Tại
sao Đại La có thể là kinh đô mới.
-> Dẫn chứng: Lịch sử đã có triều đại đổi vận nước lâu bền. Hai nhà Đinh Lê
không đổi: Phận ngắn, dân khổ. Đại La là trung tâm trời đất, vạn vật tốt tươi,…
- Kiến thức liên môn cần có:
+ Địa lí: Vị trí, đặc điểm tự nhiên của Hoa Lư, Hà Nội.
+ Lịch Sử: Sơ lược các triều đại: Đinh, Tiền Lê, Lí, vua Lí Công Uẩn, lịch sử Đại
La, hình tượng nước Nghiêu, nước Thuấn.
+ Tư tưởng: Thiên mệnh: Vua là thiên tử (con trời)
Hoạt động 2: Các hoạt động trên lớp:
- Bước 1: Kiểm tra việc chuẩn bị.
- Bước 2: bài học: Giới thiệu bài: Chiếu dời đô là văn bản chính luận bất hủ thể
hiện tâm thế, tài năng, tầm nhìn xa trông rộng, đầy chất biểu cảm của vua Lí Công
Uẩn.
- Bước 3: Đọc – Chú thích: Đọc dõng dạc, biểu cảm – cùng học sinh hiểu nghĩa các
từ khó.
9
Trường THCS Hoàn Long
Người viết: Chu Minh Đức
Sáng kiến kinh nghiệm: Tích hợp kiến thức liên môn trong dạy – học môn Ngữ Văn 8
- Bước 4: Hướng dẫn xác định luận đề - nội dung chính của văn bản và hệ thống
luận điểm.
+ Luận đề: Muốn quốc gia cường thịnh, vững bền, nhân dân ấm no thì phải dời đô
từ Hoa Lư ra Đại La.
+ Luận điểm: (1) Phải dời đô khỏi Hoa Lư.
(2) Định đô mới ở Đại La.
- Bước 5: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu nội dung – nghệ thuật qua thảo luận. (2
nhóm – 2 nhóm câu hỏi)
+ Nhóm 1: (1) Lí do Lí Công Uẩn dời đô khỏi Hoa Lư?
(2) Cách lấp luận có đặc điểm gì?
+ Nhóm 2: (1) Tại sao Đại La là kinh đô mới?
(2) Nhận xét cách lập luận?
(Học sinh đọc SGK, vận dụng kiến thức lịch sử, địa lí, văn hóa, tư tưởng để giải
quyết nhiệm vụ)
- Dời đô khỏi Hoa Lư:
+ Lí lẽ 1: Lịch sử đã có nhiều triều đại dời đô, đất nước cường thịnh (kiến thức lịch
sử, tư tưởng thiện mệnh, đế đô)
+ Lí lẽ 2: Hoa Lư chỉ hợp khi phòng thủ, không thể phát triển lâu dài. (Kiến thức
lịch sử, địa lí vùng Hoa Lư) Dẫn chứng về kiến thức lịch sử: Triều Nghiêu – Thuấn
(Trung Quốc), Triều Đinh – Tiền Lê (Việt Nam).
- Đại La – Kinh đô mới:
+ Lí lẽ 1: Đã là kinh đô trong lịch sử (kiến thức lịch sử)
+ Lí lẽ 2: Đại La: Đất trắng địa (kiến thức địa lí, thuật phong thủy)
+ Dẫn chứng: Đa dạng, đầy đủ
- Cách lập luận: Biết dẫn lịch sử, địa lí thuyết phục, lí lẽ dẫn chứng chặt chẽ không
thể bác bỏ; lời văn vần – nhịp theo xúc cảm xúc giàu sức biểu cảm, sức nặng,…
- Bước 6: Hướng dẫn học sinh tổng kết – Luyện tập:
+ Dùng đặc trưng bộ môn nhận định cấu trúc, tính thuyết phục của văn bản.
10
Trường THCS Hoàn Long
Người viết: Chu Minh Đức
Sáng kiến kinh nghiệm: Tích hợp kiến thức liên môn trong dạy – học môn Ngữ Văn 8
+ Dùng kiến thức lịch sử, địa lí, văn hóa để thấy sức nặng tính biểu cảm của văn
bản.
* Khả ăng ứng dụng:
SKKN dựa trên yêu cầu tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học nên hoàn
toàn có thể áp dụng một cách thuạn lợi dễ dàng. Thứ hai, với môn Ngữ Văn nói
chung, phần văn học trung đại nói riêng. Các kiến thức về văn hóa, lịch sử, địa lí
luôn xuất hiện đan xen trong từng khía cạnh, từng phần của mỗi văn bản. Do đó,
dạy học văn buôvj phải có hiểu biết về tư tưởng, thẩm mĩ của một thời đại. Dạy học
văn cũng đồng thời phải am hiểu về lịch sử, địa lí, văn hóa vùng miền, phong tục
tập quán, ý thức hệ xã hội. Bởi vậy, biết chọn nội dung tích hợp phù hợp trong dạy
một văn bản trung đại là yêu cầu mới giáo viên phải có. Không nắm được những
chi thức này thì không thể dạy thành công một văn bản, càng không thể khơi gợi
được sự hứng thú, chủ động học tập của học sinh. Thứ ba, cách chuẩn bị, thiết kế
bài giảng cũng tương đối khoa học, đơn giản theo hướng hiệu quả nên bất kỳ giáo
viên nào cũng có thể áp dụng được. Vì thế, Tôi tin rằng đây sẽ là một cách tiếp cận
đúng cho việc giảng dạy phần văn bản văn học trung đại lớp 8 của mỗi giáo viên
dạy văn.
* Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm:
Với SKKN này hiệu quả, trước tiên Tôi nhận được chính là sự hứng thú, chủ
động của học sinh trong việc học các tác phẩm trung đại vốn khô khan, khó hiểu.
Khi các em có kiến thức về hệ tư tưởng phong kiến, xác định đúng giai đoạn lịch
sử, chắc kiến thức địa lí, văn hóa các em tiếp cận văn bản đơn giản, dễ hiểu hơn rất
nhiều. Thứ nữa, tạo cho các em thói quen và kĩ năng tự học, tự nghiên cứu và đặc
biệt luôn biết khai thác kiến thức đã có để giải quyết một vấn đề mới. Đó cũng là
yêu cầu mà môn học nào cũng đặt ra. Thứ ba, dạy tích hợp trong phàn văn bản
trung đại cũng tạo ra cho giáo viên thói quen luôn tự làm mới mình. Đặc biệt với
những giáo viên chỉ đào tạo một môn ngữ văn sẽ có điều không tìm hiểu kiến thức
lịch sử, địa lí, văn hóa liên quan để bổ sung cho tư duy của mình. Và một hiệu quả
11
Trường THCS Hoàn Long
Người viết: Chu Minh Đức
Tải về để xem bản đầy đủ
18 trang
07/06/2024
1580
Bạn đang xem 11 trang mẫu của tài liệu "SKKN Tích hợp kiến thức liên môn trong dạy – học môn Ngữ Văn 8", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.
File đính kèm:
- skkn_tich_hop_kien_thuc_lien_mon_trong_day_hoc_mon_ngu_van_8.doc
