SKKN Tích hợp giáo dục pháp luật cho học sinh THCS qua môn Giáo dục công dân
Tuyên truyền, giáo dục Hiến pháp và pháp luật trong nhà trường là việc trang bị cho các em những tri thức pháp luật cần thiết, bồi dưỡng tình cảm và đặc biệt là xây dựng và hình thành trong các em ý thức pháp luật làm cơ sở cho sự hình thành hành vi và thói quen phù hợp với chuẩn mực đạo đức, với kỷ cương, nề nếp xã hội. Thực hiện giáo dục pháp luật trong nhà trường là góp phần đưa pháp luật đến với những công dân trẻ tuổi bằng con đường ngắn nhất, nhanh nhất, hiệu quả nhất, góp phần thực hiện tốt nhất mục tiêu giáo dục toàn diện mà Đảng, Nhà nước và ngành Giáo dục Đào tạo đã xác định.
Đề tài: Tích hợp giáo dục pháp luật cho häc sinh THCS qua môn Giáo dục công dân
PHẦN THỨ NHẤT: ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Trong công cuộc đổi mới đất nước, xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam
đòi hỏi có những con người mới, có tri thức khoa học, có hiểu biết về pháp luật,
có ý thức tuân thủ pháp luật. Thực tế hiện nay cho thấy, tình hình vi phạm pháp
luật trong xã hội ngày càng tăng nhất là trong lứa tuổi thanh thiếu niên. Một trong
những nguyên nhân dẫn đến tình trạng đó là tình trạng “mù” pháp luật, không
hiểu biết pháp luật, hoặc hiểu biết pháp luật không đầy đủ, không đúng từ đó dẫn
đến việc có những hành vi vi phạm pháp luật.
Mặt khác, việc mở cửa nền kinh tế cũng có những ảnh hưởng, tác động tiêu cực
đến truyền thống, đạo đức xã hội. Một số nét đẹp trong đạo đức truyền thống bị phá
vỡ, đạo đức xã hội có biểu hiện xuống cấp, ý thức pháp luật trong nhân dân chưa
cao, việc tuân thủ pháp luật chưa được coi trọng. Xã hội càng phát triển, nhu cầu
hiểu biết và vận dụng pháp luật trong các hoạt động kinh tế hay để bảo vệ quyền và
lợi ích hợp pháp của mỗi cá nhân trong xã hội càng lớn. Do đó, ngoài việc trang bị
các kiến thức văn hoá, khoa học kỹ thuật, việc tuyên truyền phổ biến, giáo dục Hiến
pháp và pháp luật trong nhà trường nhằm trang bị những tri thức pháp luật cơ bản
cho học sinh, giáo dục ý thức tự giác tuân thủ pháp luật cho các công dân trẻ - chủ
nhân tương lai của đất nước là việc làm đúng đắn, cần thiết và cấp bách đáp ứng đòi
hỏi khách quan của sự phát triển của xã hội nhằm nâng cao dân trí pháp lý và thực
hiện chủ trương của Đảng đã đề ra trong các Nghị quyết hội nghị Trung ương.
Tuyên truyền, giáo dục Hiến pháp và pháp luật trong nhà trường là việc trang bị
cho các em những tri thức pháp luật cần thiết, bồi dưỡng tình cảm và đặc biệt là xây
dựng và hình thành trong các em ý thức pháp luật làm cơ sở cho sự hình thành hành
vi và thói quen phù hợp với chuẩn mực đạo đức, với kỷ cương, nề nếp xã hội. Thực
hiện giáo dục pháp luật trong nhà trường là góp phần đưa pháp luật đến với những
công dân trẻ tuổi bằng con đường ngắn nhất, nhanh nhất, hiệu quả nhất, góp phần
thực hiện tốt nhất mục tiêu giáo dục toàn diện mà Đảng, Nhà nước và ngành Giáo
dục Đào tạo đã xác định.
Víi sù nghiªm minh cña ph¸p luËt, x· héi ngµy cµng an toµn h¬n, nh÷ng hµnh
vi vi ph¹m ph¸p luËt ®Òu bÞ xö lÝ. §· cã rÊt nhiÒu ng-êi ph¹m téi vì không thực
hiện tốt pháp luật cña nhµ n-íc khi đứng trước toà ¸n phải hối hận và xin được
hưởng sự khoan hồng. Chúng ta vẫn có nhớ hành vi phạm tội của sát thủ máu
lạnh Lê Văn Luyện, vì muốn có tiền tiêu sài, Lê Văn Luyện đã xuống tay giết cả
một gia đình gồm hai người lớn và một em nhỏ ở Phố Sàn ( Bắc Giang). Hay sát
1/ 35
Đề tài: Tích hợp giáo dục pháp luật cho häc sinh THCS qua môn Giáo dục công dân
thủ Nguyễn Hải Dương ở Bình Phước đã cùng đồng bọn ra tay giết hại cả gia
đình (5 người ) nhà bạn gái của mình chỉ để trả thù chuyện tình cảm cá nhân.
Tuy nhiên, vẫn có nhiều người khi đứng trước vành móng ngựa vẫn ngây thơ trả
lời: “Bị cáo không biết” khi chủ tọa phiên toà đặt câu hỏi: “Bị cáo có biết làm
như vậy là vi phạm pháp luật không?”. Một trong những nguyên nhân đó là do họ
thiếu hiểu biết về pháp luật nên đã sa vào con đường phạm pháp.
Những câu chuyện kể trªn cho ta thấy pháp luật có vai trò rất quan trọng
trong đời sống con người. Chính vì vậy, giáo dục pháp luật học đường là vấn đề
cấp thiết. Môn học có liên quan mật thiết với pháp luật chính là môn Giáo dục
công dân. Thông qua những bài giảng môn Giáo dục công dân, thầy cô không chỉ
dạy các em trở thành công dân tốt, người có ích cho xã hội, mà còn trang bị cho
học sinh kiến thức để các em không vi phạm pháp luật. M«n Gi¸o dôc c«ng d©n
lµ m«n häc trùc tiÕp gi¸o dôc ®¹o ®øc, t- t-ëng cho häc sinh trong ®ã cã viÖc
gi¸o dôc ý thøc ph¸p luËt. V× thÕ, t«i m¹nh d¹n chän ®Ò tµi nghiªn cøu “Tích hợp
giáo dục pháp luật cho học sinh THCS qua m«n Gi¸o dôc c«ng d©n” lµ gi¶i
ph¸p mang tÝnh l©u dµi. Qua ®Ò tµi nµy, t«i muèn gióp c¸c em häc sinh hiểu và tự
n©ng cao ý thøc chÊp hµnh ph¸p luËt khi cßn lµ häc sinh Trung häc c¬ së.
II. Môc ®Ých nghiªn cøu
ë tr-êng THCS m«n Gi¸o dôc c«ng d©n cña mçi líp 6, 7, 8, 9 ®Òu gåm 2
phÇn lµ §¹o ®øc vµ Ph¸p luËt, víi thêi l-îng t-¬ng ®-¬ng nhau. Tõ thùc tÕ cña
viÖc gi¶ng d¹y m«n Gi¸o dôc c«ng d©n t¹i tr-êng THCS, t«i nhËn thÊy nhu cÇu
®-îc hiÓu biÕt kiÕn thøc ph¸p luËt cña häc sinh ngµy cµng t¨ng. Trªn c¬ së ®ã, t«i
muèn th«ng qua môn học ®Ó n©ng cao ý thøc chÊp hµnh ph¸p luËt cho c¸c em häc
sinh. Víi mong muèn, tõ viÖc hiÓu biÕt ph¸p luËt, c¸c em häc sinh sÏ kh«ng vi
ph¹m ph¸p luËt. §ång thêi, häc sinh còng chÝnh lµ nh÷ng tuyªn truyÒn viªn tÝch
cùc tham gia tuyªn truyÒn chñ tr-¬ng ®-êng lèi cña §¶ng, chÝnh s¸ch ph¸p luËt
cña Nhµ n-íc.
III. Kh¸ch thÓ vµ ®èi t-îng nghiªn cøu
Là địa bàn dân cư tương đối phức tạp, dân cư chủ yếu là người lao động ở
các tỉnh lẻ đến thuê nhà, ở trọ để làm ăn sinh sống, vất vả với những lo toan của
cuộc sống nên họ ít có điều kiện để quan tâm đến việc học hành của con em
mình. Hơn nữa, tr×nh ®é hiÓu biÕt ph¸p luËt cña c¸c bËc cha mÑ häc sinh cßn
nhiÒu h¹n chÕ. B¶n th©n mét sè cha mÑ häc sinh còng lµ ng-êi m¾c vµo c¸c tÖ n¹n
x· héi nh-: cê b¹c, ma tóy , m¹i d©m...nªn hä còng gÆp ph¶i nhiÒu khã kh¨n
trong viÖc gi¸o dôc ®¹o ®øc, ph¸p luËt cho con em m×nh. Bªn c¹nh ®ã, nhiÒu häc
2/ 35
Đề tài: Tích hợp giáo dục pháp luật cho häc sinh THCS qua môn Giáo dục công dân
sinh vµ phô huynh häc sinh chưa thấy được sự cần thiết phải trang bị kiến thức
pháp luật, quan niÖm m«n häc Gi¸o dôc c«ng d©n lµ bé m«n phô, kh«ng cÇn thiÕt
nªn cßn cã th¸i ®é bµn quang, th¬ ¬ hoÆc chØ häc qua loa ®èi phã.
§Ó gióp c¸c em häc sinh có kiÕn thøc ph¸p luËt, trong quá trình dạy học
môn Gi¸o dôc c«ng d©ntại trường THCS tôi tuyên truyền phổ biến pháp luật tới
các em học sinh qua phương pháp dạy học tích hợp. Thông qua đề tài “Tích hợp
giáo dục pháp luật cho học sinh THCS qua môn Giáo dục công dân” tôi muốn
trang bị cho các em học sinh kiến thức pháp luật. Tôi mong muốn rằng, các em
học sinh từ chỗ hiểu biết kiến thức pháp luật sẽ nhanh chóng nhận thức được
hành vi của mình và mọi người xung quanh là đúng hay sai, có vi phạm pháp luật
hay không? Từ đó, các em sẽ nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật.
IV. NhiÖm vô nghiªn cøu:
Lµm thÕ nµo ®Ó häc sinh cã thÓ lÜnh héi, vËn dông ®-îc nh÷ng kiÕn thøc
ph¸p luËt mét c¸ch cã hÖ thèng, bµi b¶n mµ kh«ng bÞ ®¬n ®iÖu, kh« khan, nhµm
ch¸n trong tõng chñ ®Ò. §iÒu ®ã ®ßi hái gi¸o viªn d¹y m«n Gi¸o dôc c«ng d©n
ph¶i biÕt lùa chän kiÕn thøc, ph-¬ng ph¸p, h×nh thøc tæ chøc phï hîp víi tõng
bµi, tõng chñ ®Ò, tõng ®èi t-îng häc sinh.
V. Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu:
§Ó n©ng cao chÊt l-îng d¹y vµ häc gi¸o dôc ph¸p luËt ë tr-êng THCS theo
ch-¬ng tr×nh ®æi míi, d¹y mét tiÕt häc ph¸p luËt cã thÓ sö dông rÊt nhiÒu ®å dïng
(m¸y chiÕu, tranh ¶nh, b¶ng biÓu, phiÕu häc tËp t×nh huèng…) kÕt hîp víi c¸c
ph-¬ng ph¸p d¹y häc (ph-¬ng ph¸p ®µm tho¹i, ®ãng vai, th¶o luËn nhãm, trß
ch¬i...). Tuú néi dung tõng bµi mµ gi¸o viªn sö dông cho phï hîp.
Khi tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi “Tích hợp giáo dục pháp luật cho học
sinh THCS qua m«n Gi¸o dôc c«ng d©n”, t«i ®· sö dông linh ho¹t nhiÒu ph-¬ng
ph¸p nh-:
- §iÒu tra qua phiÕu tr¾c nghiÖm.
- Pháng vÊn häc sinh.
- Quan s¸t häc sinh.
- Thèng kª to¸n häc...
VI. PHẠM VI VÀ GIỚI HẠN NGHIÊN CỨU:
Ch-¬ng tr×nh gi¸o dôc ph¸p luËt (Häc k× II) cña m«n Gi¸o dôc c«ng d©n
vµ häc sinh khèi 6,7,8,9 tr-êng Trung häc c¬ së.
Gi¸o dôc ý thøc ph¸p luËt cho häc sinh chÝnh lµ gióp c¸c em cã thªm nh÷ng
hiÓu biÕt vÒ nh÷ng "chuÈn mùc ph¸p luËt" biÕt xö lý c¸c t×nh huèng b¾t gÆp
3/ 35
Đề tài: Tích hợp giáo dục pháp luật cho häc sinh THCS qua môn Giáo dục công dân
trong cuéc sèng. Trong khu«n khæ cña ®Ò tµi, t«i kh«ng thÓ nªu cô thÓ néi dung
kiÕn thøc vµ ph-¬ng ph¸p d¹y häc ë tõng tiÕt, tõng chñ ®Ò, ë tõng khèi líp mµ t«i
chØ ®-a ra b»ng mét bµi häc cô thÓ víi nhiÒu ph-¬ng ph¸p d¹y häc kh¸c nhau t¹o
lªn sù t-¬ng t¸c ho¹t ®éng gi÷a thÇy vµ trß. §ã lµ mét sè kinh nghiÖm cña t«i ®·
rót ra ®-îc trong nh÷ng n¨m gi¶ng d¹y Gi¸o dôc c«ng nh©n ë tr-êng THCS.
4/ 35
Đề tài: Tích hợp giáo dục pháp luật cho häc sinh THCS qua môn Giáo dục công dân
PHẦN THỨ HAI : GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. C¬ së lÝ luËn:
Sù nghiÖp gi¸o dôc cã vÞ trÝ quan träng trong chiÕn l-îc x©y dùng con
ng-êi, chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n-íc. Héi nghÞ lÇn II Ban
chÊp hµnh Trung -¬ng §¶ng kho¸ VIII ®· x¸c ®Þnh : " NhiÖm vô vµ môc tiªu c¬
b¶n gi¸o dôc lµ x©y dùng con ng-êi thiÕt tha g¾n bã víi lÝ t-ëng ®éc lËp d©n téc
vµ chñ nghÜa x· héi, cã ®¹o ®øc trong s¸ng, cã ý chÝ kiªn c-êng vµ b¶o vÖ tæ
quèc, c«ng nghiÖp hãa - hiÖn ®¹i hãa ®Êt n-íc, gi÷ g×n vµ ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ
v¨n ho¸ cña d©n téc; cã n¨ng lùc tiÕp thu tinh hoa v¨n ho¸ nh©n lo¹i; ph¸t huy
tiÒm n¨ng cña d©n téc vµ con ng-êi ViÖt Nam, cã ý thøc céng ®ång; cã t- duy
s¸ng t¹o; cã kÜ n¨ng thùc hµnh giái; cã t¸c phong c«ng nghiÖp; cã tÝnh tæ chøc vµ
kØ luËt; cã søc khoÎ; lµ nh÷ng ng-êi kÕ thõa x©y dùng chñ nghÜa x· héi võa
"hång" võa "chuyªn" nh- lêi c¨n dÆn cña B¸c Hå".
Bªn c¹nh môc tiªu gi¸o dôc chung th× m«n Gi¸o dôc c«ng d©n trong tr-êng
THCS cßn cã nh÷ng môc tiªu riªng ®ã lµ: trang bÞ kiÕn thøc cho c«ng d©n trªn
c¸c lÜnh vùc chÝnh trÞ, t- t-ëng, ®¹o ®øc, ph¸p luËt; h×nh thµnh ý thøc c«ng d©n; ý
thøc quyÒn vµ nghÜa vô, gi¸o dôc tinh thÇn tr¸ch nhiÖm; t×nh c¶m lµnh m¹nh cña
ng-êi c«ng d©n; rÌn luyÖn hµnh vi thãi quen, ý thøc t×nh c¶m ®¹o ®øc, phï hîp
víi chuÈn mùc x· héi, rÌn luyÖn kÜ n¨ng vËn dông kiÕn thøc ®· tÝch luü vµo cuéc
sèng hµng ngµy.
Vậy, pháp luật là gì? Pháp luật là hệ thống các quy tắc xử sự chung, có tính
bắt buộc, do nhà nước ban hành, được nhà nước đảm bảo thực hiện bằng các biện
pháp giáo dục, thuyết phục và cưỡng chế. Pháp luật của nước Cộng hòa xã hội
chủ nghĩa Việt Nam là công cụ điều chỉnh các quan hệ xã hội, thể hiện ý chí của
giai cấp công nhân và nhân dân lao động.
Ý thức pháp luật là tổng thể những quan điểm, quan niệm, tư tưởng, hành
vi thịnh hành trong xã hội về pháp luật; là thái độ tình cảm, sự đánh giá của con
người đối với pháp luật cũng như đối với hành vi pháp luật của các chủ thể trong
xã hội. Khi đời sống xã hội biến đổi thì quan điểm của con người về pháp luật và
các hiện tượng pháp lý cũng có sự thay đổi theo.
Gi¸o dôc ph¸p luËt cho c«ng d©n nãi chung vµ cho häc sinh phæ th«ng nãi
riªng lµ mét vÊn ®Ò quan träng cña mäi quèc gia v× ®-îc coi lµ mét ph-¬ng thøc
®Ó x©y dùng, ph¸t triÓn nÒn v¨n ho¸ ph¸p lÝ, ®¶m b¶o sù æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng cña
mçi quèc gia. Do đó, nội dung ch-¬ng tr×nh th-êng xuyªn ®-îc cËp nhËt, bæ
sung, ®æi míi theo tiÕn ®é ph¸t triÓn cña x· héi. Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu, gi¶ng
d¹y còng th-êng xuyªn ®-îc ®æi míi ngay tõ c¸c tiÕt häc ë c¸c cÊp häc theo ®Æc
5/ 35
Đề tài: Tích hợp giáo dục pháp luật cho häc sinh THCS qua môn Giáo dục công dân
thï riªng cña tõng bé m«n vµ néi dung ch-¬ng tr×nh; tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng cña
ng-êi häc cũng kh«ng ngõng ®-îc ph¸t huy.
Theo ThS. Giảng Viên Ngô Văn Vinh, nghiên cứu của Trung tâm Nghiên
cứu phạm học và điều tra tội phạm, trong vòng 5 năm gần đây, cơ quan Cảnh sát
điều tra các cấp đã phát hiện, khởi tố điều tra mới 35.654 bị can là trẻ vị thành
niên, chiếm khoảng hơn 16% so với tổng số bị can phạm tội hình sự do Cơ quan
Cảnh sát điều tra các cấp khởi tố điều tra.
Bàn về nguyên nhân dẫn đến hiện tượng tội phạm man rợ ngày càng trẻ hóa
Thạc sỹ, Giảng viên Ngô Văn Vinh phân tích, một phần khá lớn người chưa
thành niên hiện nay phạm tội do sống thiếu tự tu dưỡng, rèn luyện bản thân; bản
lĩnh và ý chí phấn đấu kém. “Có đến trên 80% các em thiếu sự tu dưỡng, rèn
luyện, ham chơi bời, hưởng thụ, nhất là những học sinh cá biệt đua đòi các thói
hư tật xấu, bị bạn bè lôi kéo vào con đường phạm pháp, phạm tội. Đáng chú ý,
trong số đó có đến trên 20% các em ngay từ khi mới cắp sách đến trường đã có
các biểu hiện ương bướng, cãi lại bố mẹ, thầy cô giáo; xấc láo với người lớn tuổi;
thiếu trung thực, gian dối; thích gây gổ đánh nhau. Do vậy, khi hoàn cảnh gia
đình hay trong môi trường học tập của các em phát sinh những vấn đề không
thuận lợi rất dễ làm cho các em bị sa ngã đi vào con đường phạm pháp, phạm
tội”.
Do ®ã cÇn ph¶i h×nh thµnh cho mäi ng-êi cã ý thøc chÊp hµnh nghiªm chØnh
"ph¸p luËt" ®Æc biÖt lµ ®èi t-îng häc sinh, ngay tõ khi c¸c em ch-a ph¶i lµ ng-êi
tham gia ph¸p luËt th-êng xuyªn. V× thÕ, x©y dùng ch-¬ng tr×nh gi¸o dôc ph¸p
luËt trong nhµ tr-êng lµ gi¶i ph¸p mang tÝnh l©u dµi.
II. C¬ së thùc tiÔn:
Thùc tiÔn d¹y häc m«n GDCD hiÖn nay trong tr-êng THCS cßn cã nhiÒu
bÊt cËp.ViÖc d¹y häc cßn mang tÝnh chÊt thô ®éng, ch-a ph¸t huy tÝnh chñ ®éng,
s¸ng t¹o cña häc sinh. HiÖu qu¶ d¹y vµ häc ch-a cao, ch-a ®¸p øng yªu cÇu vµ
nhiÖm vô cña m«n häc. §iÒu ®ã thÓ hiÖn ë chç c¸c giê häc diÔn ra cßn nÆng vÒ
thuyÕt tr×nh, gi¶ng gi¶i, vÊn ®¸p... ; häc sinh rÊt Ýt häat ®éng, Ýt cã c¬ héi t×m tßi
kh¸m ph¸, thÓ hiÖn m×nh, chñ yÕu lµ nghe gi¶ng mét c¸ch thô ®éng. C¸c ph-¬ng
tiÖn d¹y häc còng Ýt ®-îc sö dông, t×nh tr¹ng d¹y chay vÉn phæ biÕn. H×nh thøc tæ
chøc d¹y häc cßn nghÌo nµn, chØ bã hÑp trong khu«n khæ lªn líp ®¹i trµ, häc sinh
Ýt ®-îc tæ chøc häc tËp theo nhãm. C¸c h×nh thøc ho¹t ®éng ngo¹i kho¸ vµ thùc
hµnh ch-a ®-îc coi träng. Nh×n chung c¸c giê häc Gi¸o dôc c«ng d©n ch-a g©y
®-îc høng thó häc tËp vµ rÌn luyÖn cho häc sinh.
6/ 35
Đề tài: Tích hợp giáo dục pháp luật cho häc sinh THCS qua môn Giáo dục công dân
MÆt kh¸c, m«n Gi¸o dôc c«ng d©n víi nh÷ng kiÕn thøc ®¹o ®øc, ph¸p luËt
kh« khan, khã hiÓu, phÇn lín häc sinh cã t©m lÝ ng¹i häc. Do ®ã, vÊn ®Ò ®Æt ra
cÇn ph¶i ®æi míi c¸c ph-¬ng ph¸p d¹y häc ®Ó t¹o cho häc sinh sù høng thó, niÒm
say mª, ph¸t huy kh¶ n¨ng t- duy, s¸ng t¹o cña m×nh trong qu¸ tr×nh chiÕm lÜnh
tri thøc m«n Gi¸o dôc c«ng d©n ®ång thêi biÕt vËn dông linh ho¹t nh÷ng kiÕn
thøc ®ã xö lÝ c¸c t×nh huèng x¶y ra trong cuéc sèng hµng ngµy.
Lµ mét gi¸o viªn trùc tiÕp gi¶ng d¹y m«n Gi¸o dôc c«ng d©n, ®-îc tiÕp xóc
gÇn gòi víi ®èi t-îng häc sinh, hiÓu râ h¬n vÒ kiÕn thøc ph¸p luËt cña c¸c em.
V× vËy, t«i lu«n mong muèn cung cÊp cho häc sinh nh÷ng kiÕn thøc phæ th«ng,
c¬ b¶n vÒ ph¸p luËt. Tõ ®ã, c¸c em cã ý thøc t«n träng ph¸p luËt vµ xö sù ®óng
ph¸p luËt trong c¸c mèi quan hÖ víi gia ®×nh, nhµ tr-êng vµ x· héi.
Trong nh÷ng n¨m qua, c«ng t¸c gi¸o dôc ph¸p luËt trong nhµ tr-êng THCS
®· ®-îc thùc hiÖn th-êng xuyªn liªn tôc d-íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau: sinh
ho¹t d-íi cê, thi tuyªn truyÒn viªn giái, thi t×m hiÓu kiÕn thøc…§Ó thùc hiÖn tèt
viÖc cung cÊp th«ng tin ph¸p luËt cho häc sinh, gi¸o viªn gi¶ng d¹y m«n Gi¸o dôc
c«ng d©n ph¶i x©y dùng c¸c ph-¬ng ph¸p d¹y häc, s-u tÇm t- liÖu, tranh ¶nh,
b¨ng h×nh...phï hîp víi néi dung bµi d¹y.
HiÖn nay, viÖc gi¸o dôc ph¸p luËt trong nhµ tr-êng THCS ®-îc tiÕn hµnh
theo hai ph-¬ng thøc: gi¸o dôc trong ch-¬ng tr×nh chÝnh khãa ( m«n Gi¸o dôc
c«ng d©n) vµ th«ng qua c¸c ho¹t ®éng ngo¹i khãa ( gi¸o dôc ngoµi giê lªn líp,
sinh ho¹t d-íi cê, tiÕt häc ngo¹i khãa…)
1. Gi¸o dôc ph¸p luËt qua ho¹t ®éng chÝnh khãa:
M«n Gi¸o dôc c«ng d©n gi÷ vai trß quan träng trong viÖc gi¸o dôc cho häc
sinh ý thøc vµ hµnh vi cña ng-êi c«ng d©n, gãp phÇn h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ë
c¸c em nh÷ng phÈm chÊt vµ n¨ng lùc cÇn thiÕt cña ng-êi c«ng d©n trong x· héi.
Do vËy, m«n häc nµy gãp phÇn quan träng trong viÖc n©ng cao chÊt l-îng nguån
nh©n lùc, ®µo t¹o häc sinh thµnh nh÷ng ng-êi lao ®éng míi ®¸p øng ®-îc nh÷ng
®ßi hái cña ®Êt n-íc.
a. VÒ néi dung ch-¬ng tr×nh:
M«n Gi¸o dôc c«ng d©n ®-îc d¹y ë c¶ bèn khèi líp ( tõ líp 6 ®Õn líp 9)
víi thêi l-îng 35 tiÕt/ khèi líp/ n¨m häc. Tæng sè tiÕt cña bèn khèi líp lµ 140
tiÕt, víi hai néi dung chÝnh lµ:
+ C«ng d©n víi ®¹o ®øc: c¸c gi¸ trÞ vµ chuÈn mùc ®¹o ®øc.
+ C«ng d©n víi ph¸p luËt: C¸c quyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n; quyÒn vµ
tr¸ch nhiÖm cña nhµ n-íc.
Trong ®ã, néi dung gi¸o dôc ph¸p luËt kh«ng ®¬n thuÇn lµ c¸c kiÕn thøc vÒ
ph¸p luËt mµ ®¶m b¶o c©n ®èi, hµi hßa gi÷a yªu cÇu trang bÞ kiÕn thøc víi viÖc
rÌn luyÖn kÜ n¨ng vµ ph¸t triÓn th¸i ®é tÝch cùc cho häc sinh. Kh«ng nh÷ng trang
7/ 35
Đề tài: Tích hợp giáo dục pháp luật cho häc sinh THCS qua môn Giáo dục công dân
bÞ cho häc sinh kiÕn thøc ph¸p luËt phæ th«ng mµ cßn h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ë
häc sinh t×nh c¶m, niÒm tin, nh÷ng hµnh vi vµ thãi quen phï hîp víi nh÷ng qui
®Þnh ph¸p luËt ®-îc häc trong nhµ tr-êng; ®¶m b¶o cã sù thèng nhÊt cao gi÷a ý
thøc vµ hµnh vi , gi÷a lêi nãi vµ hµnh ®éng.
Néi dung cña gi¸o dôc ph¸p luËt kh«ng ph¶i lµ nh÷ng ®iÒu luËt, bé luËt kh«
cøng mµ ®-îc g¾n bã chÆt chÏ víi cuéc sèng thùc tiÔn cña häc sinh, g¾n liÒn víi
c¸c sù kiÖn trong ®êi sèng cña líp häc, nhµ tr-êng, ®Þa ph-¬ng, ®Êt n-íc. Ngoµi
néi dung thèng nhÊt chung cho c¶ n-íc, cßn cã phÇn “më” ®Ó d¹y c¸c vÊn ®Ò
ph¸p luËt cÇn quan t©m cña ®Þa ph-¬ng.
HiÖn nay, viÖc d¹y häc ph¸p luËt ®· ®-îc thùc hiÖn ®ång bé ë häc k× II cña
tÊt c¶ c¸c khèi líp 6,7,8,9 víi c¸c chñ ®Ò vµ néi dung chñ yÕu vÒ quyÒn vµ nghÜa
vô cña c«ng d©n trong c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi, phï hîp víi ®Æc ®iÓm
nhËn thøc cña häc sinh :
* QuyÒn trÎ em, quyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n trong gia ®×nh. Chñ ®Ò nµy gåm
c¸c néi dung:
+ C«ng -íc liªn hîp quèc vÒ quyÒn trÎ em ( Líp 6)
+ QuyÒn ®-îc b¶o vÖ, ch¨m sãc vµ gi¸o dôc cña trÎ em ( Líp 7)
+ QuyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n trong gia ®×nh ( Líp 8)
+ QuyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n trong h«n nh©n ( Líp 9)
* QuyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n vÒ trËt tù, an ninh x· héi, b¶o vÖ m«i tr-êng vµ
tù nhiªn. Chñ ®Ò nµy gåm c¸c néi dung:
+ Thùc hiÖn trËt tù an toµn giao th«ng ( Líp 6)
+ B¶o vÖ m«i tr-êng vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn ( Líp 7)
+ Phßng, chèng tÖ n¹n x· héi ( Líp 8)
+ Phßng, chèng nhiÔm HIV/AIDS ( Líp 8)
+ Phßng ngõa tai n¹n vò khÝ ch¸y, næ vµ c¸c chÊt ®éc h¹i ( Líp 8)
* QuyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n vÒ v¨n hãa, gi¸o dôc, y tÕ. Chñ ®Ò nµy gåm
c¸c néi dung:
+ QuyÒn vµ nnghÜa vô häc tËp ( Líp 6)
+ B¶o vÖ di s¶n v¨n hãa ( Líp 7)
+ QuyÒn së h÷u tµi s¶n vµ nghÜa vô t«n träng tµi s¶n cña ng-êi kh¸c (Líp 8)
+NghÜa vô t«n träng tµi s¶n nhµ n-íc vµ lîi Ých c«ng céng ( Líp 8)
+ QuyÒn tù do kinh doanh vµ nghÜa vô ®ãng thuÕ ( Líp 9)
+ QuyÒn vµ nghÜa vô lao ®éng cña c«ng d©n ( líp 9)
* C¸c quyÒn tù do d©n chñ cña c«ng d©n, bao gåm:
+ QuyÒn ®-îc ph¸p luËt b¶o vÖ tÝnh m¹ng, th©n thÓ, søc kháe, danh dù vµ
nh©n phÈm ( Líp 6)
+ QuyÒn bÊt kh¶ x©m ph¹m vÒ chç ë ( Líp 6)
8/ 35
Đề tài: Tích hợp giáo dục pháp luật cho häc sinh THCS qua môn Giáo dục công dân
+ QuyÒn ®-îc b¶o ®¶m vÒ an toµn, bÝ mËt vÒ th- tÝn, ®iÖn tho¹i , ®iÖn tÝn
( Líp 6)
+ QuyÒn tù do tÝn ng-ìng, t«n gi¸o ( Líp 7)
+ QuyÒn khiÕu n¹i, tè c¸o cña c«ng d©n ( Líp 8)
* Nhµ n-íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam – QuyÒn vµ nghÜa vô c«ng d©n
trong viÖc qu¶n lÝ nhµ n-íc, bao gåm c¸c néi dung:
+ C«ng d©n n-íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ( Líp 6)
+ Nhµ n-íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ( Líp 7)
+ Bé m¸y nhµ n-íc cÊp c¬ së ( Líp 7)
+ HiÕn ph¸p n-íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ( Líp 8)
+ Ph¸p luËt n-íc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ( Líp 8)
+ Vi ph¹m ph¸p luËt vµ tr¸ch nhiÖm ph¸p lÝ ( Líp 9)
+ QuyÒn tham gia qu¶n lÝ nhµ n-íc, qu¶n lÝ x· héi cña c«ng d©n ( Líp 9)
+ NghÜa vô b¶o vÖ Tæ quèc ( Líp 9)
b. Ph-¬ng ph¸p gi¸o dôc ph¸p luËt:
Tr-íc ®©y, viÖc gi¸o dôc ph¸p luËt cho häc sinh chñ yÕu truyÒn thô kiÕn
thøc kh« khan, nÆng nÒ, ¸p ®Æt. Cßn hiÖn nay theo ch-¬ng tr×nh míi, d¹y häc
ph¸p luËt ph¶i lµ qu¸ tr×nh tæ chøc, h-íng dÉn cho häc sinh ho¹t ®éng, ph©n tÝch,
khai th¸c c¸c th«ng tin, sù kiÖn, c¸c t×nh huèng thùc tiÔn, c¸c tr-êng hîp ®iÓn
h×nh...®Ó th«ng qua ®ã c¸c em cã thÓ tù ph¸t hiÖn vµ chiÕm lÜnh kiÕn thøc míi,
ph¸t triÓn kÜ n¨ng vµ th¸i ®é tÝch cùc chñ ®éng trong häc tËp. Qua thùc tÕ gi¶ng
d¹y, t«i ®· ¸p dông mét sè ph-¬ng ph¸p d¹y häc cho phÇn gi¸o dôc ph¸p luËt nh-
sau:
+ Ph©n tÝch c¸c th«ng tin, sù kiÖn, c¸c t×nh huèng, c¸c truyÖn kÓ...cã liªn quan
®Õn chñ ®Ò bµi häc.
+ Quan s¸t vµ ph©n tÝch tranh ¶nh, b¨ng h×nh...
+ Xö lÝ t×nh huèng.
+ Th¶o luËn, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ c¸c ý kiÕn , quan ®iÓm, th¸i ®é, hµnh vi, viÖc
lµm.
+ S¾m vai, diÔn tiÓu phÈm minh häa.
+ Ch¬i trß ch¬i.
+ Thi hïng biÖn, h¸t, móa, s¸ng t¸c th¬, vÏ tranh…
+ S-u tÇm tranh ¶nh, b¸o c¸o kÕt qu¶ s-u tÇm ...
Nãi chung, ph-¬ng ph¸p vµ h×nh thøc d¹y häc gi¸o dôc ph¸p luËt còng
phong phó ®a d¹ng nh- gi¸o dôc ®¹o ®øc, bao gåm c¶ ph-¬ng ph¸p hiÖn ®¹i vµ
ph-¬ng ph¸p truyÒn thèng. Mçi ph-¬ng ph¸p vµ h×nh thøc d¹y häc gi¸o dôc ph¸p
luËt ®Òu cã mÆt m¹nh vµ h¹n chÕ riªng, v× vËy, kh«ng nªn qu¸ l¹m dông hoÆc
xem nhÑ mét ph-¬ng ph¸p nµo. §iÒu quan träng lµ cÇn c¨n cø vµo néi dung, tÝnh
9/ 35
Đề tài: Tích hợp giáo dục pháp luật cho häc sinh THCS qua môn Giáo dục công dân
chÊt cña tõng bµi, c¨n cø vµo n¨ng lùc cña häc sinh mµ lùa chän, sö dông kÕt hîp
c¸c ph-¬ng ph¸p vµ h×nh thøc d¹y häc gi¸o dôc ph¸p luËt mét c¸ch hîp lÝ , cã
hiÖu qu¶.
2. Gi¸o dôc ph¸p luËt qua ho¹t ®éng ngo¹i khãa
Trong ®iÒu kiÖn ®-a néi dung gi¸o dôc ph¸p luËt vµo trong ch-¬ng tr×nh
gi¸o dôc chÝnh khãa lµ hÕt søc khã kh¨n do ph¶i ®¶m b¶o vÒ ch-¬ng tr×nh, thêi
l-îng, tr¸nh g©y qu¸ t¶i cho häc sinh th× viÖc gi¸o dôc ph¸p luËt th«ng qua ho¹t
®éng ngo¹i khãa ®· cã hiÖu qu¶. Th«ng qua c¸c tiÕt sinh ho¹t ngo¹i khãa, häc
sinh tiÕp thu c¸c kiÕn thøc ph¸p luËt mét c¸ch tù nhiªn, sinh ®éng, c¸c em ®-îc
tham gia d-íi nhiÒu h×nh thøc: Thi t×m hiÓu vÒ LuËt phßng chèng ma tóy, LuËt
phßng chèng HIV/AIDS, tuyªn truyÒn vÒ luËt giao th«ng, thi s¸ng t¸c tiÓu phÈm,
thi vÏ tranh, thi v¨n nghÖ...Nãi chung, ®©y lµ s©n ch¬i lµnh m¹nh, thu hót häc sinh
tham gia vµ hç trî hiÖu qu¶ cho viÖc tiÕp thu c¸c kiÕn thøc trong ch-¬ng tr×nh
chÝnh khãa.
III. Thùc tr¹ng cña ®Ò tµi nghiªn cøu.
1. §Æc diÓm chung cña tr-êng THCS nơi áp dụng đề tài SKKN .
§Ó x©y dùng néi dung tiÕt häc vµ gi¶ng d¹y cã hiÖu qu¶, ®èi t-îng nghiªn
cøu cña chóng t«i lµ c¸c em häc sinh tõ líp 6 ®Õn líp 9. Tr-êng THCS nơi tôi
công tác n»m trªn ®Þa bµn d©n c- t-¬ng ®èi phøc t¹p. Cha mÑ häc sinh chñ yÕu lµ
lao ®éng tù do. Tr-íc ®©y, nghÒ nghiÖp chÝnh cña ng-êi d©n n¬i ®©y lµ s¶n xuÊt
n«ng nghiÖp. KÓ tõ n¨m 1995 nhµ n-íc cã sù chuyÓn dÞch tõ ®Êt n«ng nghiÖp
sang ®« thÞ hãa th× ®êi sèng kinh tÕ – gi¸o dôc cña nh©n d©n nơi đây ®· cã sù
chuyÓn biÕn tÝch cùc nh-ng vÉn cßn mang dÊu Ên lµng x·. Cho nªn, c¸c bËc phô
huynh cßn ch-a quan t©m nhiÒu tíi vÊn ®Ò gi¸o dôc ph¸p luËt cho con em m×nh.
Hä cã rÊt nhiÒu hµnh vi tuú tiÖn vi ph¹m ph¸p luËt nh-: gia ®×nh bÊt hoµ, bè mÑ
nghiÖn ngËp, cê b¹c... C¸c em còng bÞ ¶nh h-ëng bëi ý thøc ®ã. ViÖc gi¸o dôc ý
thøc ph¸p luËt cho häc sinh nãi chung, häc sinh THCS nãi riªng cã ý nghÜa ®Æc
biÖt quan träng, ®ßi hái ph¶i ®-îc tiÕn hµnh mét c¸ch bÒn bØ th-êng xuyªn vµ l©u
dµi, ®ång thêi ph¶i ®¶m b¶o néi dung thiÕt thùc, sinh ®éng.
Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y Gi¸o dôc c«ng d©n c¸c khèi líp, t«i lu«n s-u tÇm
tµi liÖu, tranh ¶nh, s¸ch b¸o, bµi tËp, c©u hái ... liªn quan ®Õn néi dung bµi häc.
T×m hiÓu th«ng tin vÒ tÝnh ph¸p luËt ë ®Þa ph-¬ng, nguyªn nh©n vµ hËu qu¶
cña nã.
N¾m b¾t cñng cè kÞp thêi cho nh÷ng häc sinh ch-a cã ý thøc ph¸p luËt. Trao
®æi víi häc sinh c¸c khèi líp ®Ó biÕt thªm th«ng tin vµ c¸c biÖn ph¸p båi d-ìng.
10/ 35
Đề tài: Tích hợp giáo dục pháp luật cho häc sinh THCS qua môn Giáo dục công dân
Tham gia c¸c líp båi d-ìng vÒ vÊn ®Ò ph¸p luËt ë tr-êng THCS, dù c¸c
chuyªn ®Ò tr-êng b¹n.
Th-êng xuyªn theo dâi c¸c ch-¬ng tr×nh vÒ ph¸p luËt "Ch-¬ng tr×nh bæ trî
kiÕn thøc Gi¸o dôc c«ng d©n trªn VTV2", c¸c chuyªn môc ph¸p luËt trªn mét sè
b¸o, t¹p chÝ nh-: "T×m hiÓu ph¸p luËt" "Tuæi trÎ vµ ph¸p luËt", “Ph¸p luËt vµ
cuộc sèng”, "LuËt gia tr¶ lêi" ...
Bªn c¹nh viÖc s-u tÇm t- liÖu th× ®å dïng d¹y häc trong mçi tiÕt häc lµ rÊt
cÇn thiÕt. T«i th-êng chuÈn bÞ ®å dïng d¹y häc cho mçi tiÕt d¹y nh- sau:
+ Tranh ¶nh, b¨ng h×nh:
+ Nh÷ng c©u hái - ®¸p häc vµ lµm theo ph¸p luËt.
+ Mét sè t×nh huèng ph¸p luËt.
+ M¸y chiÕu, m¸y projecter...
+ GiÊy khæ lín, bót d¹...
2. D¹y- häc ph¸p luËt ë tr-êng THCS:
Ch-¬ng tr×nh míi ®-îc x©y dùng theo quan ®iÓm tÝch hîp. C©u tróc ch-¬ng
tr×nh theo nguyªn t¾c tÝch hîp ®ång t©m vµ ph¸t triÓn. V× vËy chñ ®Ò ph¸p luËt
®-îc bè trÝ häc tÊt c¶ ë c¸c khèi líp (tõ líp 6 ®Õn líp 9). Gåm 5 chñ ®Ò:
* QuyÒn trÎ em vµ quyÒn, nghÜa vô c«ng d©n trong gia ®×nh.
* QuyÒn vµ nghÜa vô c«ng d©n vÒ trËt tù an toµn x· héi.
* QuyÒn vµ nghÜa vô c«ng d©n vµ v¨n ho¸ gi¸o dôc vµ kinh tÕ.
* C¸c quyÒn tù do c¬ b¶n cña c«ng d©n.
* Nhµ n-íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam - QuyÒn vµ nghÜa vô c«ng
d©n trong qu¶n lý Nhµ n-íc.
C¸c chñ ®Ò ®-îc bè trÝ theo trËt tù tõ nh÷ng vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt cô thÓ, gÇn
gòi víi cuéc sèng häc sinh ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò kh¸i qu¸t h¬n, ph¶n ¸nh mèi quan
hÖ cña häc sinh víi m«i tr-êng ngµy cµng lín. Tõng chñ ®Ò cã sù x¾p xÕp, bè trÝ
c¸c néi dung d¹y häc theo nguyªn t¾c ph¸t triÓn tõ thÊp ®Õn cao, vÒ nhËn thøc
còng nh- nhu cÇu tu d-ìng rÌn luyÖn, phï hîp víi løa tuæi häc sinh trong tõng
giai ®o¹n. VÒ ph¸p luËt ch-¬ng tr×nh bè trÝ häc tõ nh÷ng néi dung thuéc hiÖn thùc
ph¸p luËt ®ang diÔn ra trong cuéc sèng ®Õn nh÷ng néi dung vÒ chÕ ®é chÝnh trÞ,
nÒn ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam.
11/ 35
Tải về để xem bản đầy đủ
35 trang
27/04/2025
150
Bạn đang xem 11 trang mẫu của tài liệu "SKKN Tích hợp giáo dục pháp luật cho học sinh THCS qua môn Giáo dục công dân", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.
File đính kèm:
- skkn_tich_hop_giao_duc_phap_luat_cho_hoc_sinh_thcs_qua_mn_gi.doc
