SKKN Thiết kế trò chơi trong dạy học Toán lớp 3

Thiết kế trò chơi trong dạy học Toán lớp 3

A. ĐẶT VẤN ĐỀ

I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI

1. Cơ sở lí luận

Toán học lại là môn khoa học tự nhiên có tính lôgíc và tính chính xác cao, nó là

chìa khóa mở ra sự phát triển của các bộ khoa học khác. Góp phần bước đầu phát

triển năng lực tư duy, khả năng suy luận hợp lí và diễn đạt đúng (nói và viết) cách

phát hiện và cách giải quyết các vấn đề đơn giản, gần gũi trong cuộc sống, kích

thích trí tưởng tượng, gây hứng thú học tập toán, góp phần hình thành bước đầu

phương pháp tự học và làm việc có kế hoạch, khoa học, chủ động, linh hoạt, sáng

tạo. Để giúp học sinh đạt được mục đích trên, giáo viên cần thiết phải có nhiều yếu

tố, trong đó yếu tố quan trọng là phương pháp dạy học.

Nếu giáo viên chỉ truyền đạt, giảng giải theo các tài liệu đã có sẵn trong Sách

giáo khoa, trong các sách hướng dẫn và thiết kế bài giảng một cách dập khuôn,

máy móc làm cho học sinh học tập một cách thụ động. Nếu chỉ dạy học như vậy thì

việc học tập của học sinh sẽ diễn ra thật đơn điệu, tẻ nhạt và kết quả học tập sẽ

không cao. Nó là một trong những nguyên nhân gây ra cản trở việc đào tạo các em

thành những con người năng động, tự tin, sáng tạo sẵn sàng thích ứng với những

đổi mới diễn ra hàng ngày.

2.Cơ sở thực tiễn

Trong thực tế, nội dung thay đổi đòi hỏi phương pháp dạy học cũng đổi mới.

“Phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh trên cơ sở khai thác triệt để

các đặc điểm tâm sinh lý của học sinh Tiểu học” là biện pháp đổi mới phương pháp

dạy và phương pháp học ở Tiểu học. Các em học sinh Tiểu học, đặc điểm nổi bật

là thích chơi hơn thích học, sự nhận thức còn mang tính cụ thể. Do đó nên tổ chức

cho các em “Học mà chơi, chơi mà học.” Một trong những biện pháp chủ yếu để

đạt được mục đích trên là gây cho các em học sinh hứng thú học tập, tạo niềm tin,

niềm vui bằng cách lôi cuốn các em vào những trò chơi toán học hấp dẫn phù hợp

với trình độ nhận thức, đặc điểm lứa tuổi của các em đặc biệt là các em những lớp

đầu cấp.

Bản thân là một giáo viên Tiểu học tôi nhận thấy rằng muốn dạy tốt chương

trình toán 3, không những người giáo viên phải nắm vững nội dung chương trình

mà còn phải luôn tìm tòi, năng động, sáng tạo để vận dụng linh hoạt những phương

pháp, hình thức tổ chức phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả dạy và học.

Xuất phát từ thực tế giảng dạy, nên trong năm học 2018 – 2019 này tôi đã chọn

và nghiên cứu đề tài: “Thiết kế trò chơi trong dạy học Toán lớp 3” và áp dụng

vào thực tế lớp mình đang dạy.

II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU

1. Đối tượng nghiên cứu :

Học sinh lớp 3D , năm học 2018 – 2019.

2. Phạm vi nghiên cứu:

Một số trò chơi giúp học sinh lớp 3 có hứng thú trong học tập

III. THỜI GIAN NGHIÊN CỨU

Từ tháng 9 năm 2018 đến hết tháng 3 năm 2019.

1

Thiết kế trò chơi trong dạy học Toán lớp 3

VI. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

1. Phương pháp nghiên cứu lý luận.

2. Phương pháp nghiên cứu bằng điều tra, quan sát.

3. Phương pháp thực nghiệm.

4. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm.

2

Thiết kế trò chơi trong dạy học Toán lớp 3

B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

I. NHỮNG NỘI DUNG LÝ LUẬN LIÊN QUAN ĐẾN VẤN ĐỀ NGHIÊN

CỨU

1. Quy luật nhận thức của học sinh Tiểu học.

Nhìn chung học sinh ở Tiểu học việc nhận thức một vấn đề nào đó thường bị

chi phối rất nhiều từ các yếu tố và hoạt động bên ngoài. Ở các lớp dưới sự tri giác

của các em mang tính trực giác, chẳng hạn như tri giác về thời gian: thời gian như

bị kéo dài khi học sinh không bị hoạt động nào lôi cuốn, bị rút ngắn khi bị lôi cuốn

vào các hoạt động hấp dẫn và mãi về sau sự tri giác của học sinh mới dần dần được

hoàn thiện thông qua các hoạt động nhận thức.

Sự chú ý chủ định còn chiếm ưu thế ở học sinh Tiểu học, sự chú ý này chưa bền

vững nhất là đối với các đối tượng ít thay đổi.

Do thiếu khả năng tổng hợp, sự chú ý của học sinh còn phân tán vào các hoạt

động khác, sự phân tích còn kém nên dễ bị lôi cuốn vào cái trực quan nội cảm. Trí

nhớ trực quan - hình tượng và trí nhớ máy móc phát triển hơn trí nhớ lôgic, trí nhớ

máy móc cũng dễ dàng hơn đối với trí nhớ logic, hiện tượng hình ảnh cụ thể dễ

nhớ hơn là câu chữ trừu tượng, khô khan.

Trí nhớ tưởng tượng tuy có phát triển nhưng còn tản mạn, ít có tổ chức và còn

chịu tác động nhiều của hứng thú kinh nghiệm sống và mẫu hình đã biết.

Mặc dù ở lứa tuổi học sinh Tiểu học có nhiều sự thay đổi hơn ở bậc

Mầm non nhưng những ham muốn vui chơi vẫn còn chiếm ưu thế, tuy nhiên nó có

bị chi phối bởi những hoạt động học tập. Với những đặc điểm nêu trên thì trong

quá trình dạy học cần phải tổ chức một loại hình hoạt động sao cho nó phù hợp với

đặc điểm lứa tuổi của học sinh Tiểu học. Trong các loại hình hoạt động đã được

vận dụng trong dạy và học thì loại hình hoạt động “Học mà chơi, chơi mà học” nó

đã đáp ứng được những yêu cầu nêu trên. Ngoài ra với loại hình này là huy động tư

duy tổng hợp trên cơ sở kiến thức cơ bản và ngược lại thông qua trò chơi các kiến

thức cơ bản được củng cố một cách hoàn thiện hơn. Đó là một trong những nguyên

lý dạy học. Nguyên lý này đối với Tiểu học đã được các nhà Giáo dục chứng

minh.

Qua các thông tin đại chúng: Phát thanh - truyền hình, báo chí mà đặc biệt là

báo Thiếu niên - Nhi đồng và Toán học tuổi thơ đã đề cập đến loại hình nêu trên

khá sinh động và thu được nhiều kết quả cao trong dạy học. Đổi mới phương pháp

dạy học là đưa phương pháp dạy học mới vào nhà trường trên cơ sở phát huy mặt

tích cực của phương pháp truyền thống để nâng cao chất lượng dạy học, nâng cao

hiệu quả giáo dục.

Với sự phát triển của xã hội ngày càng đi lên, đặc biệt là sự phát triển của khoa

học - kỹ thuật thì giáo dục, đặc biệt là giáo dục Tiểu học, cần phải thực hiện đổi

mới toàn diện và đồng bộ để chuẩn bị học vấn cơ sở và khả năng thích ứng chủ

động, sáng tạo cho những người lao động trong điều kiện công nghiệp hoá - hiện

đại hoá đất nước Việt Nam đầu thế kỷ XXI (thế kỷ của Công nghệ thông tin).

Đứng trước sự phát triển đó của xã hội, tất cả các nước trên thế giới trong đó có

Việt Nam đã thực hiện cuộc cách mạng về phương pháp dạy học. Theo kinh

3

Thiết kế trò chơi trong dạy học Toán lớp 3

nghiệm nhiều nước trên thế giới chỉ ra rằng: “Cuộc cách mạng về phương pháp

(đổi mới phương pháp dạy học) sẽ đem lại bộ mặt mới, sức sống mới cho giáo dục

trong xã hội hiện đại”. Hơn nữa ở các bậc học càng thấp, vai trò của phương pháp

càng quan trọng, đặc biệt Tiểu học là bậc học nền tảng bao gồm nhiều học sinh.

Nhận thức được tầm quan trọng của phương pháp dạy học ở Tiểu học, từ năm

1991 trung tâm nghiên cứu nội dung và phương pháp phổ thông thuộc viện khoa

học giáo dục đã phối hợp với nhiều cơ quan của Bộ Giáo dục và Đào tạo, nhiều Sở

Giáo dục và Đào tạo trong cả nước tổ chức nghiên cứu đề tài “Đổi mới phương

pháp dạy học”. Với kết quả nghiên cứu ban đầu được thử nghiệm ở một số vùng và

tất cả các giáo viên Tiểu học khi vận dụng phương pháp đổi mới trong dạy học đều

xác nhận tính hiệu quả của các giải pháp và có tính khả thi rất cao. Đến nay việc

vận dụng đổi mới phương pháp trong dạy học đã được ban hành rộng rãi trong cả

nước và chắc chắn nó sẽ đem lại nhiều hứa hẹn trong tương lai.

Vậy bản chất của đổi mới phương pháp dạy học là đổi mới các hình thức tổ

chức dạy học cộng với các hoạt động hợp lý của thầy và trò trong mỗi một nội

dung (mỗi một đơn vị kiến thức) trong quá trình dạy - học.

2. Trò chơi trong giờ học toán:

a. Quan niệm về trò chơi toán học:

- Trò chơi toán học là trò chơi trong đó có chứa một yếu tố toán học nào đó.

- Trò chơi toán học có thể phân theo số lượng người tham gia chơi:

+ Trò chơi tập thể.

+ Trò chơi cá nhân.

- Trò chơi có thể là trò chơi vận động, có thể là trò chơi trí tuệ, cũng có thể kết

hợp cả trò chơi vận động và trò chơi trí tuệ.

Vì trò chơi toán học mang đầy đủ các đặc điểm của các trò chơi, nhưng chúng

ta cần phân biệt trò chơi toán học và trò chơi phi toán học. Trò chơi toán học là trò

chơi ít nhiều có tổ chức trong đó một yếu tố kiến thức toán học nào đó còn trò chơi

phi toán học thì không chứa một yếu tố toán học nào trong trò chơi. Mức độ trò

chơi sẽ được nâng dần theo từng lớp, theo mức độ kiến thức. Càng lên lớp trên

tính trí tuệ phải cao hơn. Trong nhà trường trò chơi toán học có thể tổ chức như

một hoạt động dạy học toán. Cơ sở tâm lý và sinh lý khẳng định hoạt động dạy

toán học dưới dạng trò chơi toán học rất phù hợp với lứa tuổi học sinh Tiểu học.

Thực tế cũng cho thấy hình thức tổ chức trò chơi toán học được học sinh hưởng

ứng tích cực và tham gia có hiệu quả cao.

- Xét về mục đích phục vụ dạy học nói chung trò chơi toán học có thể là:

+ Trò chơi nhằm dẫn dắt hình thành tri thức mới.

+ Trò chơi nhằm củng cố kiến thức, rèn luyện kỹ năng

+ Trò chơi nhằm ôn tập, rèn luyện tư duy trong giờ ngoại khoá.

- Nếu phân loại trò chơi theo các mạch kiến thức ở toán Tiểu học ta có:

+ Trò chơi có nội dung số học và yếu tố đại số.

+ Trò chơi có nội dung về đại lượng và đo đại lượng.

+ Trò chơi có nội dung hình học.

+ Trò chơi có nội dung yếu tố thống kê.

+ Trò chơi rèn luyện, ứng dụng kỹ năng giải toán.

4

Thiết kế trò chơi trong dạy học Toán lớp 3

b. Chuẩn bị tổ chức một trò chơi toán học:

Căn cứ vào nội dung, kiến thức, trình độ học sinh và điều kiện hiện có. Giáo

viên lựa chọn nội dung để tổ chức thành trò chơi đưa vào dạy học như một hoạt

động toán. Giáo viên phải đặc biệt chú ý xác định được rõ mục đích học tập của trò

chơi.

Các bước chuẩn bị và tiến hành trò chơi:

+ Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị những đồ dùng dụng cụ cần thiết có thể giao

cho học sinh những dụng cụ dễ kiếm.

+ Công bố luật chơi: Giáo viên phải giải thích cách chơi, trong đó nêu rõ

những ai trực tiếp chơi, ai cổ động, ai đánh giá (người đánh giá không nhất thiết

phải là giáo viên), chơi như thế nào, chơi trong thời gian bao lâu, phần thưởng là

gì? Chú ý chọn hình thức ngắn gọn, dễ dàng, dễ giải thích cách chơi, không nên

giải thích dài dòng học sinh mất hứng thú ngay từ đầu khi tham gia chơi.

+ Tiến hành: Dù trực tiếp hay gián tiếp tất cả học sinh của lớp đều phải tham

gia vào trò chơi, giáo viên theo dõi và giúp đỡ học sinh tháo gỡ những vướng mắc

nếu cần.

+ Nhận xét: Giáo viên nhận xét khuyến khích học sinh (có thể phát quà như

bút, thước, truyện tranh, giấy, vở…).

c. Ý nghĩa tác dụng của trò chơi toán học:

Học sinh Tiểu học luôn hiếu động, ham chơi, thích cái mới lạ, nhưng lại chóng

chán. Đối với trẻ trò chơi là phát hiện mới, kích thích tính tò mò, muốn tìm hiểu

khám phá. Do vậy quan điểm “Thông qua hoạt động vui chơi để tiến hành hoạt

động học tập” rất phù hợp với nhà trường Tiểu học.

Trong quá trình dạy toán ở Tiểu học, sử dụng trò chơi học tập có nhiều tác dụng

như:

+ Giúp học sinh thay đổi loại hình hoạt động trong giờ học, làm cho giờ học

bớt căng thẳng, tạo cảm giác thoải mái, dễ chịu. Học sinh tiếp thu kiến thức nhẹ

nhàng, gây hứng thú học tập.

+ Kích thích sự tìm tòi, tạo cơ hội để học sinh tự thể hiện mình.

+ Thông qua hoạt động vui chơi, học sinh vận dụng kiến thức linh hoạt, kích

thích trí tưởng tượng, trí nhớ, từ đó phát triển tư duy mềm dẻo, học tập cách sử lý

thông minh trong những tình huống phức tạp, tăng cường khả năng vận dụng trong

cuộc sống để dễ dàng thích nghi với điều kiện mới của xã hội.

+ Thông qua hoạt động vui chơi còn giúp các em phát triển được nhiều

phẩm chất đạo đức như tinh thần đoàn kết, thân ái, giúp đỡ, lòng trung thực, tinh

thần cộng đồng, trách nhiệm.

II . THỰC TRẠNG

Năm học 2018 – 2019 tôi được phân công chủ nhiệm lớp 3D với tổng số 57

học sinh. Sau khi nhận lớp, qua quá trình giảng dạy học sinh, tôi thấy lớp tôi có

những thuận lợi và khó khăn như sau :

1.Thuận lợi :

- Đa số học sinh ngoan có ý thức phấn đấu vươn lên trong học tập. Trong lớp có

nhiều em yêu thích học môn Toán. Kĩ năng phân tích đề tốt và giải toán tư duy

lôgic rất nhanh. Trong giờ học rất tích cực phát biểu xây dựng bài. Cha mẹ học

5

Thiết kế trò chơi trong dạy học Toán lớp 3

sinh luôn quan tâm sát sao và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho con trong quá trình

học tập.

- Cơ sở vật chất : Trường lớp sạch sẽ, thoáng mát, đủ ánh sáng, đây là yếu tố

luôn mang lại sự thoải mái giúp cho học sinh học tập tốt hơn. Ngoài ra lớp học

được trang bị đầy đủ đồ dùng học tập cũng như đồ dùng dạy học luôn góp phần

không nhỏ trong việc nâng cao chất lượng học tập cho học sinh.

- Các đồng chí trong Ban giám hiệu nhà trường luôn quan tâm chỉ đạo sát sao

trong lĩnh vực chuyên môn. Nhắc nhở và giúp đỡ kịp thời tới từng giáo viên trong

quá trình giảng dạy, tạo điều kiện tốt giúp học sinh đạt được kết quả cao trong

học tập.

2. Khã kh¨n.

Bên cạnh những em có thức học tốt, học toán nhanh, trong lớp tôi vẫn còn tồn

tại một số học sinh tính toán chưa nhanh, thiếu tập trung trong giờ học. Đặc biệt là

rất nhiều em chưa có hứng thú khi học Toán. Trong giờ học Toán, khi gặp các bài

toán phát triển tư duy các em thường ngại suy nghĩ. V× vËy mµ giê häc to¸n cßn

trÇm không sôi nổi, häc sinh cßn thô ®éng trong häc tËp. mét sè häc sinh yÕu kÐm

cßn ng¹i häc to¸n. Sau tuần thứ 10, tôi có ra một đề toán khảo sát để kiểm tra kiến

thức của học sinh. Sau khi học sinh làm bài, tôi đã nhận xét và thu được kết quả

như sau :

Hoàn thành tốt

Hoàn thành

Chưa hoàn thành

Tổng số

HS

Số lượng

Tỷ lệ

Số lượng

32

Tỷ lệ

Số lượng

Tỷ lệ

57

12

21,1 %

56,1 %

13

22,8 %

3. Nguyên nhân : Sở dĩ kết quả học tập chưa cao là do :

- Các em chưa có hứng thú học Toán, ngại suy nghĩ và sợ những bài toán phát

triển tư duy. Không có kĩ năng phân tích đề, không hiểu được mối quan hệ giữa

các dữ liệu của bài toán, không xác định đúng câu hỏi của bài và không xác định

đúng được dạng toán.

- Chủ quan không đọc kĩ đề bài, chưa hình thành kĩ năng làm bài và kiểm tra kết

quả sau khi làm.

Mặt khác qua dự giờ thăm lớp các bạn đồng nghiệp cũng như tìm hiểu tài liệu,

sách báo tôi nhận thấy rằng

* Về giáo viên: Các hình thức tổ chức trong giờ học toán còn đơn điệu nghèo

nàn; việc sử dụng hình thức trò chơi trong giờ học toán chưa thực sự chú trọng.

Hơn nữa tài liệu nói về hình thức tổ chức trò chơi học tập còn hạn chế, dụng cụ, đồ

dùng phục vụ cho trò chơi chưa được trang bị. Một số tài liệu, dự án có đưa ra các

hình thức tổ chức trò chơi phong phú nhưng chưa sát thực và không mang tính khả

thi cao.

* Về học sinh: Trò chơi được sử dụng trong giờ học toán tạo hứng thú cho các

em giúp các yêu thích, say mê môn học nhưng nếu không dùng thường xuyên thì

thao tác của các em sẽ lúng túng, bỡ ngỡ trước các tình huống của trò chơi. Các

6

Thiết kế trò chơi trong dạy học Toán lớp 3

em học sinh được chơi trong giờ học thì quả thật các em rất thích nên gây hứng thú

cho các em và giờ học trở nên nhẹ nhàng, kiến thức được ghi nhớ trong đầu các em

rất sâu và rất hợp với quy luật nhận thức.

Mặt khác về nội dung chương trình toán 3 thì phần kiến thức nặng nhưng rõ

ràng và rất khoa học. Phần kiến thức và hệ thống bài tập được sắp xếp từ dễ đến

khó theo logic chặt chẽ. Tuy nhiên chúng ta vẫn dạy theo cách thức cũ thì giờ học

toán cho dù ở chương trình rất khoa học nhưng vẫn rất khô cứng với học sinh. Vậy

thì càng rất cần có sự gia công sư phạm, có sự thiết kế và sắp xếp nội dung từng

bài dạy phù hợp với hình thức tổ chức và phương pháp dạy học đổi mới của người

giáo viên thì giờ học toán càng trở nên sinh động. Các em hứng thú học tập thì sẽ

mang lại kết quả học tập cao.

Từ cơ sở lý luận, từ cơ sở thực tế tôi nhận thấy việc thiết kế trò chơi góp phần

đổi mới phương pháp dạy học, nâng cao chất lượng hiệu quả dạy học môn toán nói

chung và toán lớp 3 nói riêng là rất cần thiết.

III. THỰC HIỆN THIẾT KẾ MỘT SỐ TRÒ CHƠI TOÁN HỌC LỚP 3.

Sau khi có kết quả khảo sát đầu năm, kết hợp với việc nghiên cứu sách Toán

lớp 3 và sách tham khảo, tôi bắt đầu thực hiện tổ chức các trò chơi áp dụng vào các

tiết dạy. Tùy từng mục tiêu, kiến thức ở từng tiết học, tôi luôn tổ chức các trò chơi

sao cho hợp lý để gây hứng thú và giúp các em hiểu bài tốt hơn. Để các trò chơi

góp phần mang lại hiệu quả cao trong giờ học, khi tổ chức và thiết kế trò chơi phải

đảm bảo những nguyên tắc sau :

1 . Nguyên tắc áp dụng:

a. Nguyên tắc vừa sức dễ thực hiện:

- Mỗi trò chơi phải củng cố được một nội dung toán học cụ thể trong chương

trình (có thể là kiến thức cần kiểm tra bài cũ, bài mới, kiến thức luyện tập, thực

hành…).

- Toán 3 chương trình mới được xây dựng và chia làm 5 mạch kiến thức: Số

học và yếu tố đại số; Đại lượng và đo đại lượng; Yếu tố hình học; Yếu tố thống

kê; Các dạng toán giải. Các trò chơi được xây dựng từ các dạng bài tập có chọn

lọc của các tiết học trong 5 mạch kiến thức trên nhưng có thể mang những cái tên

đầy gợi cảm, gây hứng thú cho học sinh góp phần hình thành củng cố hệ thống

kiến thức.

- Các trò chơi phải giúp các em học sinh rèn luyện kỹ năng toán học, phát

huy trí tuệ, óc phân tích, tư duy sáng tạo, tư duy lôgic…

- Trò chơi phải phù hợp với quỹ thời gian của tiết học toán, thích hợp với

môi trường học tập.

- Trò chơi phải có sức hấp dẫn thu hút sự tham gia của tất cả học sinh trong

lớp, tạo không khí vui vẻ, thoải mái và thư giãn.

- Trò chơi phải gần gũi, sát thực phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi của học

sinh lớp 3. Không quá khó và quá cầu kỳ nhưng cũng không nên đơn giản quá là

cho học sinh không phát huy được tính trí tụê trong trò chơi.

b. Nguyên tắc khai thác và thực hành.

- Sử dụng triệt để, nội dung kiến thức cơ bản cũng như đồ dùng, phương tiện

có sẵn của môn học (ở thư viện, đồ dùng của giáo viên, học sinh…).

7

Thiết kế trò chơi trong dạy học Toán lớp 3

- Các đồ vật, đồ dùng tự làm được giáo viên khai thác từ những vật liệu gần

gũi xung quanh (từ các phế liệu như võ hộp bánh kẹo, đầu gỗ, đầu nứa, nắp chai,

giấy bìa…) sao cho đồ dùng vừa đảm bảo tính khoa học, tính giáo dục, tính thẩm

mỹ nhưng rẻ tiền và ít tốn kém.

Vậy từ các nguyên tắc trên và dựa vào nội dung kiến thức trong sách giáo

khoa, căn cứ vào thời gian, mục tiêu đề ra ở mỗi tiết học cũng như đối tượng các

em học sinh, môi trường học tập ở trường Tiểu học Thị trấn Thanh Hà nơi tôi công

tác để tôi thiết kế các trò chơi sử dụng trong giờ học toán 3 .

c. Cách tổ chức trò chơi :

Thời gian tiến hành: thường từ 3 - 7 phút

- Đầu tiên là giới thiệu trò chơi :

+ Nêu tên trò chơi.

+ Hướng dẫn cách chơi bằng cách vừa mô tả vừa thực hành, nêu rõ quy định

chơi.

- Chơi thử và qua đó nhấn mạnh luật chơi

- Chơi thật

- Nhận xét kết quả chơi, thái độ của người tham dự, giáo viên có thể nêu

thêm những tri thức được học tập qua trò chơi, những sai lầm cần tránh.

- Thưởng - phạt: Phân minh, đúng luật chơi, sao cho người chơi chấp nhận

thoải mái và tự giác làm trò chơi thêm hấp dẫn, kích thích học tập của học sinh.

Phạt những học sinh phạm luật chơi bằng những hình thức đơn giản, vui (như chào

các bạn thắng cuộc, hát một bài, nhảy lò cò...)

Tõ c¸c nguyªn t¾c trªn, t«i ®· c¨n cø vµo néi dung kiÕn thøc trong s¸ch gi¸o

khoa, c¨n cø vµo thêi gian, môc tiªu ®Ò ra ë mçi tiÕt häc còng nh- ®èi t-îng häc

sinh, n¬i t«i ®ang c«ng t¸c ®Ó thiÕt kÕ c¸c trß ch¬i sö dông trong giê häc to¸n . Sau

đây tôi xin giới thiệu một số trò chơi tiêu biểu mà tôi đã áp dụng trong quá trình

dạy toán cho học sinh lớp 3:

2. Thực hiện một số trò chơi toán học lớp 3:

* Trò chơi có nội dung số học và yếu tố đại số.

Trò chơi thứ 1: Xếp hàng thứ tự

( Trò chơi có thể áp dụng ở các tiết:

So sánh các số trong phạm vi 10 000

So sánh các số trong phạm vi 100 00.)

* Mục tiêu: Giúp học sinh củng cố cách so sánh và sắp xếp các số theo thứ

tự từ bé đến lớn và ngược lại.

* Chuẩn bị: Giáo viên - chuẩn bị 2 lá cờ hiệu (Cờ giấy nhỏ, 2 lá có màu khác

nhau)

Học sinh - mỗi đội 5 mảnh bìa (có kích thước 10 x 15cm) trong mỗi mảnh

bìa có ghi các số.

VD Tiết 1: Đọc, viết và so sánh các số có 3 chữ số bài tập số 4, 5 trang 3

SGK Toán 3.

Khi tổ chức trò chơi giáo viên có thể chuẩn bị nội dung ghi trong bìa: 537;

162; 573; 621; 126.

8

Thiết kế trò chơi trong dạy học Toán lớp 3

* Chọn đội chơi: Mỗi đội 5 em; các em tự đặt tên cho đội mình (ví dụ: tên

gọi tương ứng với màu sắc của cờ hiệu như đội Xanh, đội Đỏ).

* Cách chơi: Hai đội trưởng lên nhận bìa của tổ và phát bìa cho mỗi bạn ở

đội mình. Giáo viên yêu cầu hai đội quan sát, tự so sánh các số vừa nhận trong

nhóm với nhau (trong 1, 2 phút).

* Quy ước: Khi giáo viên hô hiệu lệnh và giơ 2 lá cờ trên 2 tay về hai phía

(sang ngang) yêu cầu các em nghe, giơ biển lên cao và xếp mỗi đội một hàng

ngang, bắt đầu từ giáo viên. Khi cô đưa 2 lá cờ song song về phía trước các em tập

hợp hàng dọc.

* Giáo viên bắt đầu hô các cách khác nhau như: “Tập hợp theo thứ tự từ bé

đến lớn”; “Tập hợp theo thứ tự từ lớn đến bé” sau hai ba lần thi thay đổi các biển

giữa hai đội rồi tiếp tục chơi.

* Ban thư ký ghi kết quả và tổng hợp điểm. Mỗi lần xếp hàng đúng thứ tự,

nhanh, không ồn ào, xô lấn, làm lộn xộn, cho 10 điểm. Xếp chậm, không thẳng

hàng, mất trật tự trừ 2 điểm. Đội nào xếp sai không ghi điểm. Sau 5 phút kết thúc

trò chơi đội nào nhiều điểm sẽ thắng cuộc.

Trò chơi thứ 2 : Những con số.

( Trò chơi được áp dụng trong các tiết đọc viết các số tự nhiên).

* Mục tiêu: Giúp học sinh nắm vững cấu tạo số tự nhiên 3, 4, 5,…, chữ số.

* Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị 6 con xúc sắc lập phương trên các mặt có ghi

các số từ 0 đến 9, học sinh chuẩn bị giấy bút, hai đội (mỗi đội 4 em) thi đua giữa

hai đội với nhau. Thời gian chơi 4 phút.

* Cách chơi:

Hai đội ngồi ở hai bàn hai bên, giáo viên đứng ở giữa, học sinh cả lớp đứng

quan sát cổ vũ. Giáo viên gieo đồng thời 6 con xúc sắc, đọc lệnh hãy viết tất cả các

số có 3; 4; 5; … chữ số vào giấy và góp kết quả lại. Các em sẽ bàn và phân công

mỗi bạn viết một loại ( 3, 4… chữ số). Hết bốn phút tất cả dừng bút nộp kết quả lại

cho giáo viên. Trong đội nếu kết quả các số trùng nhau tính điểm một lần. Giáo

viên tổng hợp lại đội nào viết được nhiều số đội đó thắng cuộc, phần thưởng là bút

bi, giấy….

Trò chơi thứ 3: Kết bạn

( Trò chơi có thể áp dụng cho tiết Luyện tập về phép cộng trong phạm vi 10.000 -

bài số 2 trang 103 sách giáo khoa. )

* Mục tiêu:

- Rèn luyện, củng cố kỹ năng tính nhẩm nhanh các phép tính cộng, trừ hoặc

nhân, chia (số tròn chục, tròn trăm).

- Luyện tác phong nhanh nhẹn, tinh mắt.

* Chuẩn bị: Giáo viên chuẩn bị 10 đến 15 tấm bìa hình chữ nhật kích thước

10 x 15cm; có dây đeo. Mỗi tấm đều ghi một phép tính hoặc kết quả tương ứng.

VD: Tiết cộng trừ các số có 3 chữ số (không nhớ) bài tập số 1, trang 4

Nội dung ghi trong thẻ như sau:

300 + 400

500 + 40

300

504

9

Thiết kế trò chơi trong dạy học Toán lớp 3

700 + 400

700

540

124

480

100 + 20 + 4

500 + 4

700 - 200 - 20

* Cách chơi: Học sinh xung phong lên rút thẻ của mình, sau đó tất cả đội

tập hợp thành vòng tròn, các em đeo thẻ trước ngực, mỗi em tự quan sát số thẻ của

mình đứng trước và sau số thẻ của bạn nào trong nhóm mình. Tự tính nhẩm kết

quả hoặc phép tính tương ứng với kết quả hoặc phép tính ghi trên thẻ của mình.

* Yêu cầu cả đội nhảy cò cò, vừa hát vừa vỗ tay cùng cả lớp: “Nhảy cò cò

cho cái giò nó khỏe, đi xen kẽ cho nó khỏe cái giò”. Khi giáo viên hô “Tìm bạn!

Tìm bạn!” các em phải nhanh chóng tìm và chạy về với bạn đeo thẻ có kết quả

hoặc phép tính tương ứng với thẻ của mình. Những ai tìm đúng, tìm nhanh bạn

mình nhất thì ghi được điểm 10. bạn nào tìm sai thì phải tự nhẩm lại để tìm đúng

bạn mình. Sau một lượt giáo viên đổi thẻ lẫn lộn, sau đó cho các em tiếp tục chơi

hoặc nhóm khác chơi.

Trò chơi thứ 4: Truyền điện.

( Trò chơi này có thể áp dụng trong các bài dạy bảng nhân; bảng chia )

* Mục tiêu:

+ Luyện tập, củng cố kĩ năng làm các phép tính cộng , trừ không nhớ trong

phạm vi 1000.

+ Giúp học sinh thuộc nhân, chia trong bảng.

* Chuẩn bị : Trò chơi này không cần chuẩn bị bất kỳ đồ dùng nào.

* Cách chơi: Các em ngồi tại chỗ. Giáo viên sẽ “châm ngòi” đầu tiên, giáo

viên đọc một phép tính chẳng hạn 4x8 rồi chỉ vào một em, em đó phải bật ngay ra

kết quả. Nếu kết quả đúng thì em có quyền “truyền điện” một bạn khác. Em sẽ

đọc bất cứ phép tính nào, ví dụ 36:9 và chỉ vào một bạn. Bạn đó lập tức phải có kết

quả là 4, rồi lại “truyền điện” tiếp. Trò chơi cứ tiếp tục như vậy. Nếu em nào được

quyền trả lời mà lúng túng không bật ra ngay được kết quả thì bị “điện giật”. Giáo

viên sẽ lại chỉ định một em khác bắt đầu. Sau khi kết thúc trò chơi những bạn bị

“điện giật” thì bị phạt hát một bài.

+ Trò chơi này không cầu kì nhưng vẫn gây được không khí vui, sôi nổi, hào hứng

trong giờ học cho các em.

Trò chơi thứ 5: Con số xếp hàng .

* Mục tiêu: Giúp học sinh củng cố, so sánh và sắp xếp các số theo thứ tự từ

bé đến lớn và ngược lại .

* Chuẩn bị : Thời gian cho cuộc chơi là 5 phút. Mỗi đội chuẩn bị 4 mảnh bìa

kích thước (10 x 15cm ) có giây buộc để đeo vào cổ của các thành viên đội chơi. 8

mảnh bìa của 2 đội ví dụ được ghi như sau:

- 194 ; 178; 192 ; 194.

- 189 ; 195 ; 169 ; 194 .

Chọn 2 đội chơi, mỗi đội 4 em chơi. Giáo viên có thể đặt tên cho 2 đội: Hoạ

mi, Sơn ca… Chuẩn bị cử ban thư ký ghi kết quả và tổng kết điểm.

* Cách chơi :

10

Thiết kế trò chơi trong dạy học Toán lớp 3

Hai đội lên nhận biển về phát đeo vào cổ thành viên đội mình. Giáo viên yêu

cầu 2 đội quan sát, tự so sánh các số vừa nhận được trong nhóm mình (1 phút).

Quy ước: Hai đội phải xếp hàng ngang quay mặt xuống lớp để biển số trước

ngược cho thư ký và cổ động viên quan sát.

- Giáo viên bắt đầu hô các cách khác nhau như: “Tập hợp theo thứ tự từ bé

đến lớn” hoặc “Tập hợp theo thứ tự từ lớn đến bé” (chú ý: quy ước cho cả hai đội

sắp xếp theo thứ tự từ phải qua trái hoặc ngược lại theo từng hiệu lệnh).

- Ban thư ký ghi kết quả và tổng kết điểm: Mỗi lần xếp hàng đúng thứ tự,

nhanh, không ồn ghi 10 điểm. Không thẳng hàng, ồn, trừ 2 điểm. Xếp hàng sai

không có điểm. Sau 5 phút đội nào nhiều điểm sẽ thắng cuộc được thưởng bút chì,

thước kẻ…v.v

( Trò chơi có thể được đổi biển của hai đội cho nhau để chơi tiếp và được

thực hiện ở các tiết học so sánh các số tự nhiên).

Trò chơi thứ 6: Mặt nạ thông minh.

( Trò chơi này có thể sử dụng ở rất nhiều bài tính giá trị biểu thức chỉ cần thay đổi

nội dung ghi ở trên máy. )

* Mục tiêu : Giúp học sinh củng cố lại kiến thức về thực hiện phép tính

trong biểu thức. Rèn kỹ năng nhận xét, quan sát và khả năng diễn đạt mạch lạc.

* Chuẩn bị : Giáo viên thiết kế trên bài giảng điện tử 2 biển mặt nạ (1 mặt -

một mặt cười mầu đỏ, một mặt mếu mầu xanh). Chọn 2 đội chơi, mỗi đội chơi 3

bạn, cử thư ký ghi kết quả và điểm. Số học sinh còn lại trong lớp đều tham gia chơi

vừa nhận xét vừa làm cổ động viên cho các đội chơi. Giáo viên chuẩn bị thiết kế

các bài toán trên máy. Thời gian chơi 7 - 10 phút.

* Cách chơi: Thi đua giữa các đội với nhau. Giáo viên đưa trên máy; sử

dụng hiệu ứng lần lượt xuất hiện các cách thực hiện các bài toán. Ví dụ như sau:

321 + 500 x 2

= 321 + 1000

8 x 8 + 576

= 64 + 576

= 640

=

1321

843 - 123 x 5

= 720 x 5

= 3600

609 x 9 - 4845

= 5481 - 4845

=

646

Mỗi lần giáo viên xuất hiện hiệu ứng, 2 đội chơi quan sát nội dung và kiểm

nghiệm nhanh phép tính và kết quả để đưa ra đáp án mặt cười hay mặt mếu. Giáo

viên mời đại diện từng đội giải thích bài toán đúng hoặc sai ở chỗ nào mà đội mình

lại đưa ra kết quả như thế. Cuối cùng giáo viên đưa đáp án quay mặt nạ. Ban thư

ký tổng hợp điểm. Mỗi lần trả lời đúng thì được 10 điểm. Nếu quay mặt đúng

11