SKKN Sử dụng mạng xã hội trong xây dựng văn hóa nhà trường và tư vấn hướng nghiệp
Mạng xã hội đã bỏ xa thông tin từ trường học (18,86%), bạn bè (17,92%) và truyền thông truyền thống (5,66%) để trở thành nguồn thông tin nghề nghiệp hàng đầu. Thế hệ Z Việt Nam với lợi thế được đào tạo và khả năng tìm kiếm thông tin trở nên chủ động trong sự nghiệp sớm hơn so với những thế hệ trước. Nhiều con đường lựa chọn nghề nghiệp đã được đặt ra cho các em song không phải ai cũng tìm đúng thông tin phù hợp với điều kiện, năng lực, phẩm chất cá nhân của mình.
MỤC LỤC
Trang
A. PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài....................................................................................................................1
2. Tính lịch sử của sáng kiến kinh nghiệm...........................................................................3
3. Điểm mới và đóng góp của sáng kiến...............................................................................4
B. NỘI DUNG..........................................................................................................5
1. Mạng xã hội.............................................................................................................................5
1.1. Một số hiểu biết chung …………………………………………………….5
1.2. Mặt tích cực của mạng xã hội………………………………………………5
1.3. Mặt trái của mạng xã hội…………………………………………………..7
2. Sử dụng mạng xã hội vào xây dựng văn hóa nhà trường ............................................9
2.1. Văn hóa nhà trường……………………………………………………….9
2.2. Cách thức sử dụng mạng xã hội vào xây dựng văn hóa nhà trường………9
3. Mạng xã hội trong công tác tư vấn hướng nghiệp.......................................................20
3.1. Tư vấn hướng nghiệp trong nhà trường…………………………………...20
3.2. Cách thức sử dụng mạng xã hội vào tư vấn hướng nghiệp cho học sinh .. 22
4. Vận dụng thực tiễn và kết quả khảo nghiệm ................................................................23
4.1. Mạng xã hội với xây dựng văn hóa nhà trường …………………………………………23
4.2. Mạng xã hội với tư vấn hướng nghiệp du học và xuất khẩu lao động ………………….26
5. Một số kiến nghị, đề xuất..................................................................................................28
C. KẾT LUẬN .......................................................................................................29
A. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài:
Mấy năm gần đây, trên Internet xuất hiện ngày càng nhiều các mạng xã hội,
công cụ tìm kiếm, kết nối thông tin khác. Chúng phát triển nhanh, lan tỏa rộng
khắp toàn cầu, điển hình là Facebook, Twitter, Youtube, Google, Yahoochat,
Gmail... Riêng Facebook, chỉ sau mấy năm ra đời, mạng xã hội này đã có khoảng
2,3 tỷ người khắp thế giới sử dụng, hơn một nửa trong đó sử dụng hàng ngày. Vào
năm 2005 mạng xã hội chia sẻ video lớn nhất hiện nay – Youtube ra đời. Đến nay,
Youtube có hơn 1 tỷ người dùng, tương đương 1/7 dân số thế giới. Ở Việt Nam
hiện nay, cả nước có số lượng mạng xã hội là 259. Người dùng Internet ở nước ta
nhìn chung có trình độ học vấn tương đối khá, là học sinh, sinh viên, trí thức, công
chức, viên chức. Khi ngồi trước máy, ngoài nhu cầu học tập, tìm kiếm thông tin bổ
ích qua các báo, tạp chí và trang thông tin điện tử chính thống, người dùng mạng
xã hội còn sử dụng để kết nối bạn bè, chia sẻ thông tin. Mạng xã hội được ví như
quyền lực mềm, quyền lực thứ 5. Có rất nhiều minh chứng thể hiện rõ sức mạnh
quyền lực trên thông qua các mạng xã hội như facebook, zalo, twiter... Nó bao
trùm qua mọi lĩnh vực, từ giải trí, an sinh xã hội, văn hóa đến những câu chuyện
phiếm vỉa hè mà người ta bàn ra tán vào mọi lúc mọi nơi, cũng dễ dàng tác động
đến công chúng thông qua quyền lực mềm- mạng xã hội. Còn ở nước ta, những
mặt tích cực của mạng xã hội cũng rất đáng kể ra với những ví dụ điển hình tác
động sâu rộng đến dư luận. Hẳn ai cũng biết câu chuyện cảm động của BS.
Nguyễn Ngọc Chung, Phó giám đốc Bệnh viện Đa khoa Vị Xuyên (Hà Giang)
cách đây ít lâu. Hình ảnh vị bác sĩ ra chợ kêu gọi quyên tiền ủng hộ để mổ cho một
cặp song sinh đang nguy kịch tính mạng, chỉ trong vài phút đã làm lay động cộng
đồng mạng khắp cả nước. Hàng trăm triệu đồng tiền mặt đã được gửi tới để điều trị
cho các cháu. Nếu không có facebook thì không thể làm được điều này. Mới đây
nhất như việc kêu gọi giúp đỡ đồng bào bị ảnh hưởng và thiệt hại nặng nền do
mưa, lũ ở Hà Giang và Yên Bái, hay hành động mẹ bé Hải An đã hiến giác mạc
của bé sau khi bé bị u não và qua đời… Chỉ bằng những hình ảnh chân thực được
truyền đi trên mạng xã hội đã làm lay động trái tim hàng triệu người trên mọi miền
tổ quốc. Mạng xã hội đã trở thành cầu nối để chúng ta cùng nhau chia sẻ những nỗi
đau và mất mát với những người đang phải trải qua những ngày sóng gió.
Trong tầng lớp học sinh, sinh viên, công chức, viên chức đã từng và đang
học tập, công tác tại địa bàn Nghệ An, các công cụ như facebook, zalo, messenger
được sử dụng phổ biến. Các nhóm bạn lớp ra trường lâu muốn kết nối lại cũng
thông qua các công cụ này rất hữu ích, nhà trường muốn thông tin đến các thế hệ
học sinh thì sử dụng mạng xã hội cũng rất hiệu quả. Trong những năm gần đây,
việc sử dụng mạng xã hội vào điều hành công việc cũng đã được khai thác. Ở các
nhà trường, mạng xã hội đã len lỏi vào tất cả các sinh hoạt, từ chuyên môn, điều
hành công việc đến kết nối bạn bè, chia sẻ thông tin cuộc sống, hình thành dần một
1
nền văn hóa mạng.…Đa số nhà trường đã quan tâm chú ý đến việc tuyên truyền tác
động hai mặt của mạng xã hội đến cho học sinh, khuyến cáo học sinh cẩn trọng
trong khi tham gia tương tác trên mạng nhưng để khai thác mặt tích cực của mạng
xã hội vào phục vụ các hoạt động của nhà trường, từ đó góp phần tạo nên một bản
sắc văn hóa của ngôi trường đó thì không phải ngôi trường nào cũng chú ý hoặc có
làm thì cũng là hoạt động riêng lẻ của các nhân hoặc của tổ chức nhưng thiếu tính
đồng bộ, thống nhất theo lộ trình, quy trình chung trong toàn đơn vị.
Ở một góc nhìn khác, trong những năm gần đây, nhu cầu được gặp gỡ kết nối bạn
học cũ diễn ra phổ biến trong các thế hệ học sinh. Bên cạnh nhu cầu gặp gỡ, các
anh chị còn mong muốn đóng góp một phần vào sự phát triển giáo dục của trường,
nhất là giúp đỡ học sinh có hoàn cảnh khó khăn vươn lên trong cuộc sống. Vấn đề
là nhà trường cần có thông tin về các thế hệ học sinh để kết nối, tập hợp và phải
xem đây là một nguồn lực phát triển, chưa nói đến việc ủng hộ tài trợ mà ngay chỉ
việc lấy sự thành đạt của học sinh khóa trước, những thành công của các tấm
gương học sinh vượt khó đã là một bài học lớn trong giáo dục, hơn cả mọi bài diễn
thuyết về đạo đức, về nghị lực sống. Văn hóa nhà trường là sự chung tay xây dựng
của nhiều thế hệ, được đúc kết lại thành truyền thống.
Ở một góc độ khác, mạng xã hội cũng có những tác động to lớn đến lựa chọn nghề
nghiệp của giới trẻ hiện nay. Theo Adecco Việt Nam- đơn vị hàng đầu thế giới về
tuyển dụng và giải pháp nhân sự, thực hiện và công bố tại thành phố Hồ Chí Minh
ngày 26-6- 2019, qua khảo sát và phân tích chuyên sâu hơn 600 cá nhân ở 3 thành
phố lớn Hà Nội, Đà Nẵng và thành phố Hồ Chí Minh cho thấy, hơn 48% thế hệ Z
(1995-2015) – thành viên mới nhất của lực lượng lao động biết đến nghề nghiệp
hiện tại của mình qua mạng xã hội.
Mạng xã hội đã bỏ xa thông tin từ trường học (18,86%), bạn bè (17,92%) và
truyền thông truyền thống (5,66%) để trở thành nguồn thông tin nghề nghiệp hàng
đầu. Thế hệ Z Việt Nam với lợi thế được đào tạo và khả năng tìm kiếm thông tin
trở nên chủ động trong sự nghiệp sớm hơn so với những thế hệ trước. Nhiều con
đường lựa chọn nghề nghiệp đã được đặt ra cho các em song không phải ai cũng
tìm đúng thông tin phù hợp với điều kiện, năng lực, phẩm chất cá nhân của mình.
Trong những năm gần đây, ngoài con đường lập nghiệp truyền thống sau tốt
nghiệp THPT như thi vào các trường ĐH, CĐ, trường nghề thì du học, xuất khẩu
lao động cũng là một con đường được nhiều phụ huynh, học sinh lựa chọn. Tuy
nhiên, thông tin các công ty tư vấn đưa ra thường hấp dẫn về chi phí rẻ, việc làm
thuận lợi khi ở nước ngoài, thu nhập cao chưa hẳn đã hoàn toàn chính xác với thực
tế. Sở GD&ĐT Nghệ An cũng đã có công văn 1870/SGD&ĐT- GDCN-GDTX
ngày 8 tháng 10 năm 2019 nhằm chấn chỉnh hoạt động này, trong đó cũng đã chỉ
rõ những điều còn tồn tại trong công tác tư vấn hướng nghiệp du học và xuất khẩu
lao động. Mới đây nhất, Công đoàn ngành giáo dục Nghệ An cũng đã có công văn
234/HD-CĐN ngày 29 tháng 11 năm 2019 về tuyên truyền trên facebook. Thủ
tướng Chính phủ trong cuộc họp triển khai công tác dân vận đầu năm 2020 cũng đã
2
chỉ đạo cần tăng cường công tác truyền thông trên mạng xã hội. Điều đó cho thấy,
người đứng đầu Chính phủ, các cơ quan quản lý Nhà nước, các tổ chức xã hội đã
xem không gian mạng là một xã hội thực sự, ở đó, các chủ thể xã hội có thể tương
tác. Sự việc đau lòng diễn ra tại Anh vào cuối tháng 10 năm 2019, 39 người nhập
cư trái phép chết trong xe thùng đông lạnh tại hạt Essex của Anh vào cuối năm
2019 mà chủ yếu là người Nghệ An, Hà Tĩnh là bài học cho những ai thiếu thông
tin hoặc có thông tin không chính xác, không đầy đủ về “miền đất hứa” mà bất
chấp tính mạng. Do vậy, học sinh, phụ huynh cần một nguồn thông tin khác để
kiểm chứng, so sánh trước khi đưa ra những quyết định. Không gì cụ thể, chân
thực hơn là từ những học sinh trường mình đã đi đến đó, đang thực tế học tập, làm
việc, trải nghiệm chia sẻ. Chúng tôi sử dụng mạng xã hội làm công cụ để tạo lập
nhóm, cung cấp thông tin cho học sinh để các em chia sẻ, tìm hiểu thông tin trực
tiếp với các anh chị.
Với những yêu cầu xuất phát từ thực tiễn và đáp ứng yêu cầu đòi hỏi của
giáo dục, chúng tôi lựa chọn đề tài “ Sử dụng mạng xã hội trong xây dựng văn hóa
nhà trường và tư vấn hướng nghiệp” như một sự đúc kết, chia sẻ kinh nghiệm cùng
đồng nghiệp để chúng ta cùng thực hiện tốt hơn nhiệm vụ giáo dục của mình.
2. Tính lịch sử của sáng kiến kinh nghiệm
Tìm hiểu về mạng xã hội thì đã có nhiều bài viết, nhất là các tác giả đi sâu
vào phân tích tác động mặt trái của mạng xã hội đối với đời sống xã hội. Do mạng
xã hội rất phức tạp nên hiện tại chưa có một công trình khoa học nghiên cứu đầy
đủ về nó mà chỉ có các công trình, bài viết chuyên khảo, chuyên đề nghiên cứu
từng mảng của đời sống xã hội. Riêng mạng xã hội trong giáo dục, các bài viết
phần nhiều đi sâu vào tìm hiểu tác động hai mặt của nó đối với giáo dục đạo đức,
định hướng lối sống, giá trị thẩm mỹ… cho giới trẻ. Ứng dụng mạng xã hội vào
xây dựng văn hóa nhà trường và tư vấn hướng nghiệp, theo hiểu biết cá nhân tôi,
có thể ở một số đơn vị đã làm nhưng là làm theo kinh nghiệm mà chưa có sự đúc
kết đầy đủ. Để tạo nên bản sắc của một nhà trường cần nhiều yếu tố hợp thành, sự
chung tay của nhiều thế hệ giáo viên, học sinh. Những kỷ niệm về mái trường, về
thầy cô, bè bạn nếu được khơi dậy phát huy cũng sẽ là một động lực, một cơ sở để
từng bước hình thành nên truyền thống nhà trường. Trong lĩnh vực hướng nghiệp ở
nhiều đơn vị, ngoài chương trình được quy định trong chương trình giáo dục phổ
thông thì sự quan tâm của giáo viên chưa được nhiều. Việc định hướng học sinh đi
du học hay xuất khẩu lao động là một chủ trương được tỉnh Nghệ An khuyến khích
song nhiều trường lại phụ thuộc thông tin vào các công ty tư vấn, những người môi
giới mà chưa có sự chủ động. Do vậy, một sự tổng hợp các kinh nghiệm chúng ta
đã thực hiện thành một công trình đầy đủ là điều cần thiết, dù rằng là nhỏ nhoi
song một ý tưởng tốt mà giúp ích được cho học sinh, cho công tác giáo dục thì tôi
cho rằng, ý nghĩa không nhỏ chút nào. Mục đích và ý nghĩa của bản sáng kiến này
là ở chỗ đó.
3
3. Điểm mới và đóng góp của sáng kiến
Bản đúc rút kinh nghiệm này là tổng hợp những giải pháp mà đơn vị tôi đã
thực hiện và thấy có hiệu quả. Từ những kinh nghiệm riêng lẻ, từ những hiểu biết
chung chung về mạng xã hội, chúng tôi đã bóc tách ra từng mảng, sử dụng nó như
một công cụ để thực hiện mục tiêu của mình. Điểm mới ở đây là sử dụng mạng xã
hội đi vào những công việc, việc làm cụ thể, không lý luận chung chung. Trong
thời đại 4.0, tốc độ và lượng thông tin tăng theo cấp số nhân, việc định hướng
thông tin đúng là điều rất cần thiết. Đóng góp của bản sáng kiến này là chỉ ra
những giải pháp cụ thể, các thao tác cụ thể trong quá trình thực hiện chủ trương là
tạo dựng các giá trị văn hóa của một nhà trường và một lĩnh vực trong tư vấn
hướng nghiệp, trên cơ sở đó, các đơn vị bạn có thể tham khảo và triển khai cho phù
hợp với đặc điểm đơn vị mình.
4. Phương pháp nghiên cứu và phạm vi của sáng kiến kinh nghiệm
Phương pháp được sử dụng trong bản sáng kiến này là phân tích, thống kê.
Phân tích nhu cầu, số liệu của nhà trường, của học sinh cũ, thống kê các hoạt động
đã triển khai, từ đó, đúc rút thành những giải pháp cơ bản,những kinh nghiệm.
Về phạm vi, bản sáng kiến không có tham vọng bao quát hết các giá trị văn
hóa của một nhà trường và toàn bộ các hoạt động của lĩnh vực tư vấn hướng
nghiệp mà chỉ đi sâu vào hai ý chính:
- Để hình thành bản sắc văn hóa của một nhà trường thì có quá nhiều giải pháp,
trong phạm vi bản sáng kiến này, chúng tôi chỉ đề cập đến một giải pháp là sử
dụng mạng xã hội để thông tin các hoạt động của nhà trường, thông tin các hoạt
động phong trào, các hoạt động tri ân, thiện nguyện, những việc làm hay, những
thành tích nổi bật của thầy cô, học sinh… tạo dựng nên bản sắc văn hóa của
trường, đồng thời, kết nối, tập hợp các thế hệ học sinh của nhà trường, sử dụng các
tấm gương vượt khó thành tài để giáo dục học sinh hiện tại, từ đó dần hình thành
nên những giá trị văn hóa của nhà trường, sử dụng vào giáo dục đạo đức truyền
thống nhà trường cho học sinh .
- Sử dụng mạng xã hội tạo lập các nhóm học sinh của nhà trường đang theo học ở
nước ngoài kết nối với học sinh đang theo học tại trường, trực tiếp cung cấp cho
các em những thông tin chính xác, khách quan về tương lai nghề nghiệp, việc làm,
thu nhập ở nước đó cho những học sinh đang có nguyện vọng du học hay xuất
khẩu lao động, thay vì chỉ nghe một chiều sự tuyên truyền, tư vấn của các công ty
môi giới.
4
B. NỘI DUNG
1. Mạng xã hội:
1.1. Một số hiểu biết chung:
Mạng xã hội (tiếng Anh: social networking) là dịch vụ nối kết các thành viên cùng
sở thích trên Internet lại với nhau với nhiều mục đích khác nhau không phân biệt
không gian và thời gian. Những người tham gia vào dịch vụ mạng xã hội còn được
gọi là cư dân mạng. Mạng xã hội, hay còn có thể biết đến dưới những tên gọi khác
như "cộng đồng ảo" hay "trang hồ sơ", là một trang web mang mọi người đến với
nhau để nói chuyện, chia sẻ ý tưởng và sở thích, hay làm quen với những người
bạn mới.
Dịch vụ mạng xã hội có những tính năng như chat, e-mail, phim ảnh, voice
chat, chia sẻ file, blog và xã luận. Mạng đổi mới hoàn toàn cách cư dân mạng liên
kết với nhau và trở thành một phần tất yếu của mỗi ngày cho hàng trăm triệu thành
viên khắp thế giới. Các dịch vụ này có nhiều phương cách để các thành viên tìm
kiếm bạn bè, đối tác: dựa theo group (ví dụ như tên trường hoặc tên thành phố),
dựa trên thông tin cá nhân (như địa chỉ e-mail, số điện thoại…), hoặc dựa trên sở
thích cá nhân (như thể thao, phim ảnh, sách báo, hoặc ca nhạc), lĩnh vực quan tâm:
kinh doanh, mua bán... Dựa trên các nền tảng mạng xã hội, các thành viên có thể
liên kết với thành viên khác, ban đầu là những người mà họ có liên hệ, rồi tới bất
kì ai có liên hệ với người trung gian đó. Mạng xã hội chính bao gồm hai đặc điểm
cơ bản. Đặc điểm thứ nhất là có sự tham gia trực tuyến của các cá nhân hay các
chủ thể... Đặc điểm thứ hai là mạng xã hội sẽ có các trang web mở, người chơi tự
xây dựng nội dung trong đó và các thành viên trong nhóm đấy sẽ biết được các
thông tin mà người dùng viết. Ngày nay có rất nhiều các mạng xã hội, một số các
loại mạng xã hội tiêu biểu hay được sử dụng ở nước ta phải đến ở đây là: facebook,
zalo, viber, messenger, youtube…
1.2. Mặt tích cực của mạng xã hội
Những năm gần đây, mạng xã hội đã có bước phát triển mạnh mẽ, tác động
lớn đến đời sống xã hội ở hầu hết các quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam.
Mạng xã hội đã trở thành một thuật ngữ phổ biến với những tính năng đa dạng cho
phép người dùng kết nối, chia sẻ, tiếp nhận thông tin một cách nhanh chóng, hiệu
quả.
Nhìn từ góc độ quản lý nhà nước, mạng xã hội là hệ thống thông tin cung
cấp một cách nhanh chóng cho cộng đồng người sử dụng mạng các dịch vụ lưu trữ,
cung cấp, sử dụng, tìm kiếm, chia sẻ và trao đổi thông tin với nhau, bao gồm dịch
vụ tạo trang thông tin điện tử cá nhân, diễn đàn, trò chuyện trực tuyến, chia sẻ âm
thanh,hình ảnh và các hình thức dịch vụ tương tự khác.
Nhìn từ góc độ văn hóa- xã hội, mạng xã hội là tập hợp các mối quan hệ
giữa các cá nhân, nhóm cá nhân, tổ chức trên môi trường internet. Chính vì thế,
5
mạng xã hội có thể coi là một loại hình cộng đồng song mang tính chất ảo, trong
đó bao gồm nhiều cộng đồng trực tuyến khác nhau nhằm thỏa mãn các nhu cầu về
vật chất và tinh thần của con người. Một số cộng đồng như Facebook, Youtube,
Zalo… thu hút một số lượng lớn người tham gia, ngày càng đóng vai trò quan
trọng trong đời sống xã hội.
Tại Việt Nam, các mạng xã hội bắt đầu du nhập từ những năm 2000 dưới
hình thức các trang nhật ký điện tử (blog). Đến nay, có 259 mạng xã hội được cấp
giấy phép hoạt động với khoảng 35 triệu người dùng, chiếm 37% dân số. Trung
bình mỗi ngày người Việt Nam vào mạng xã hội hơn 2 giờ. Đối tượng sử dụng
mạng internet thường xuyên nhất là nhóm lứa tuổi từ 15-40 tuổi. Nhóm đối tượng
này chủ yếu là học sinh, sinh viên và người lao động. Nhìn chung, họ là những
người trẻ, có điều kiện tiếp cận với máy tính và mạng internet, nhanh nhạy trong
việc tiếp thu những tiến bộ khoa học công nghệ cũng như những trào lưu mới trên
thế giới. Ngày nay, bất kỳ ai chỉ với một chiếc điện thoại thông minh, một máy
tính bảng hay máy tính cá nhân có kết nối internet đều có thể tham gia vào mạng
xã hội. Với nội dung phong phú và cách thức sử dụng dễ dàng, mạng xã hội mang
lại rất nhiều tiện ích, nổi bật là:
- Mạng xã hội ngày càng góp phần quan trọng trong việc củng cố niềm tin của
quần chúng nhân dân đối với sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước và điều hành của
Chính phủ. Trong những năm qua, tình trạng quan liêu, cửa quyền, tham nhũng,
hách dịch tại một số cơ quan, đơn vị, địa phương đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng
đến uy tín của chính quyền, làm suy giảm niềm tin của nhân dân đối với Đảng,
Nhà nước. Mạng xã hội đã đưa các thông tin phản ánh và các cơ quan hữu trách đã
có những hành động xử lý, tạo niềm tin trong nhân dân. Ngày nay, cùng với sự
phát triển của khoa học công nghệ, vai trò của mạng xã hội đã và đang được các cơ
quan, tổ chức nhà nước sử dụng một cách có hiệu quả, giúp thu hẹp khoảng cách
với người dân. Ví dụ như tháng 10 năm 2015, Chính phủ đã lập 02 tài khoản
facebook là “Thông tin Chính phủ” và “Diễn đàn cạnh tranh quốc gia” với kỳ vọng
giúp người dân tiếp cận kịp thời các văn bản, quy phạm pháp luật mới ban hành,
thông tin thời sự chính trị, kinh tế- xã hội, hoạt động của lãnh đạo Đảng, Nhà nước.
Việc này không chỉ đáp ứng nhu cầu thông tin của người dân, khuyến khích người
dân đồng hành cùng Chính phủ, góp phần thiết thực định hướng dư luận trên mạng
xã hội.
- Mạng xã hội góp phần tích cực vào sự phát triển nhận thức, tư duy và kỹ năng
sống của con người. Mạng xã hội đang ngày càng trở thành nơi cung cấp tin tức,
kiến thức về tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Chỉ với một vài thao tác đơn
giản, người dùng sẽ luôn nhận được những thông tin cập nhật kịp thời về lĩnh vực,
vấn đề mà mình quan tâm theo dõi, kết nối bạn bè, chia sẻ thông tin… Qua đó giúp
họ có thể nắm bắt được các xu thế của đời sống, những tâm tư tình cảm của bạn bè,
người thân… phục vụ cho công việc và cuộc sống của mình, đồng thời qua mạng
xã hội, bản thân người sử dụng cũng có cơ hội giới thiệu bản thân, bày tỏ quan
6
điểm cá nhân. Ở góc độ khác, trên mạng xã hội có nhiều trang dạy kỹ năng sống
như ngoại ngữ, nấu ăn, sửa chữa, giao tiếp, tâm lý, thể thao… giúp người dùng có
những kỹ năng cơ bản cần thiết trong cuộc sống hiện đại mà không cần đến lớp
hay đóng học phí.
- Mạng xã hội góp phần tích cực vào sự phát triển của văn hóa cộng đồng. Văn hóa
mạng xã hội là một bộ phận của văn hóa cộng đồng và có ảnh hưởng ngày càng
lớn đến văn hóa cộng đồng. Nhờ áp dụng tiến bộ của khoa học kỹ thuật, mạng xã
hội cho phép người dùng có thể kết nối, tương tác với bạn bè, gia đình, cộng đồng
ngày một thuận tiện hơn. Người dùng có thể dễ dàng chia sẻ tình cảm, niềm vui,
nỗi buồn… với cộng đồng. Sự tham gia của cá nhân vào các công việc chung của
cộng đồng cũng được thúc đẩy. Công tác xã hội như cứu trợ thiên tai, xóa đói giảm
nghèo, chia sẻ, hỗ trợ các thân phận nghèo khó, cô đơn có nhiều kết quả tốt, tạo
được hiệu ứng lan tỏa trong xã hội, nhanh hơn và thiết thực hơn cách làm truyền
thống theo “đúng quy trình”. Nội lực của cộng đồng được phát huy hiệu quả hơn
trong công cuộc phát triển kinh tế- xã hội. Các hình thức kinh doanh online trên
mạng xã hội của cá nhân và doanh nghiệp ngày càng phát triển, mang tính chuyên
nghiệp.
- Mạng xã hội góp phần thúc đẩy quá trình hội nhập quốc tế trên lĩnh vực văn hóa
của Việt Nam. Các mạng xã hội, nhất là mạng xã hội xuyên quốc gia như
Facebook, Youtube… đã tạo ra những cơ hội, khả năng tiếp xúc, giao lưu văn hóa,
thúc đẩy xích lại gần nhau, hiểu biết lẫn nhau giữa dân tộc ta với các dân tộc khác
trên thế giới. Thông qua mạng xã hội, thế giới biết đến Việt Nam hơn như một dân
tộc yêu chuộng hòa bình, tôn trọng công lý, năng động với một kho tàng các giá trị
văn hóa phong phú, đầy bản sắc.
2.2. Mặt trái của mạng xã hội:
Bên cạnh mặt tích cực, mạng xã hội cũng tồn tại không ít những yếu tố tiêu
cực, ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường xã hội, lợi ích cộng đồng và an ninh trật
tự, điển hình là:
- Mạng xã hội đã và đang trở thành công cụ hàng đầu để các thế lực thù địch lợi
dụng tiến hành phá hoại tư tưởng. Trong những năm qua, các thế lực thù địch,
phản động đã lập ra và sử dụng hàng ngàn trang mạng xã hội vào các hoạt động
tuyên truyền phá hoại tư tưởng. Chúng tập trung xuyên tạc, nói xấu chủ nghĩa
Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt
Nam. Hiện nay, nhiều trang mạng xã hội của bọn phản động trong- ngoài như
“Dân làm báo”, “Quan làm báo”… thường xuyên đăng tải những bài viết với lời lẽ
chống Đảng, chống chế độ một cách điên cuồng, mù quáng. Chúng tuyên truyền
xuyên tạc chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, lợi dụng chiêu bài phản
biện xã hội, đấu tranh chống tiêu cực, tham nhũng, bảo vệ môi trường… để đăng
tải những bài viết có thông tin sai lệch, không được kiểm chứng, suy diễn xuyên
tạc, từ đó kết luận các chủ trương, chính sách đó là sai lầm và đòi xóa bỏ. Lợi dụng
những sơ hở, thiếu sót trong triển khai các chính sách phát triển kinh tế- xã hội của
7
chính quyền các cấp, các vụ phức tạp như Đồng Tâm (Hà Nội), ô nhiễm môi
trường biển do Formosa gây ra ở các tỉnh miền Trung, việc thảo luận dự luật đơn
vị hành chính- kinh tế đặc biệt… để kích động dư luận, hình thành tâm lý phản
kháng, tư tưởng bất mãn, chống đối, tiến tới kêu gọi biểu tình, bạo loạn lật đổ chế
độ.
- Mạng xã hội làm gia tăng nguy cơ lộ lọt bí mật nhà nước, thông tin cá nhân.
Trong số 35 triệu người dân Việt Nam sử dụng mạng xã hội, có không ít người là
cán bộ, đảng viên, làm việc trong các cơ quan, đơn vị có liên quan đến bí mật nhà
nước. Nhiều người có thói quen thích chia sẻ thông tin về cuộc sống, công việc,
hoạt động của cơ quan, đơn vị lên mạng xã hội hoặc sử dụng mạng xã hội làm
công cụ liên lạc, trao đổi. Trong khi đó, hiểu biết về công tác bảo vệ bí mật nhà
nước của một số cán bộ, đảng viên chưa cao, trách nhiệm ý thức bảo mật chưa tốt,
làm gia tăng nguy cơ lộ lọt bí mật nhà nước. Một số người đăng thông tin cá nhân,
lịch trình công tác, ảnh gia đình…lên mạng đã mang lại nhiều hệ lụy đáng tiếc.
- Mạng xã hội tác động tiêu cực đối với sự phát triển văn hóa. Mạng xã hội phát
triển làm gia tăng nguy cơ xói mòn bản sắc văn hóa dân tộc. Khi mạng xã hội phát
triển thì dòng chảy của những cuộc bá quyền, xâm lăng văn hóa trở nên mạnh mẽ
hơn về cường độ, mở rộng về quy mô, tác động đến hầu hết các cá nhân, nhất là số
người trẻ. Xuất hiện các trào lưu tuyên truyền, cổ vũ lối sống, các giá trị phương
Tây, như tôn thờ tự do cá nhân, lối sống thực dụng, văn hóa đồi trụy, bạo lực… đi
ngược lại truyền thống văn hóa dân tộc. Tình trạng nhiễu loạn thông tin, thật giả
lẫn lộn trên mạng xã hội đang ở mức báo động, ảnh hưởng đến các giá trị văn hóa
tốt đẹp của cộng đồng. Hiện nay, nghiện mạng xã hội đang là thực trạng phổ biến,
khiến nhiều người dùng dành ít thời gian cho người thật việc thật ở quanh mình.
Bên cạnh đó, nó cũng khiến bạn buồn phiền khi bạn coi trọng bạn bè “ảo” hơn
cuộc sống thực, dần dà làm giảm tương tác giữa người với người trong đời sống
thực tế, làm tăng tình trạng trầm cảm, giảm tính sáng tạo. Hoạt động tung tin đồn,
giật gân câu “like” trên mạng xã hội ngày càng gia tăng, gây hoang mang trong dư
luận. Một số vụ việc trên mạng xã hội (như BOT giao thông) thu hút số lượng rất
lớn người quan tâm, theo dõi, hình thành tâm lý đám đông, áp lực dư luận, có thể
tạo ra các giá trị lệch lạc hay khuynh hướng phức tạp trong văn hóa ứng xử.
- Mạng xã hội đang trở thành công cụ, môi trường “màu mỡ” để tội phạm lợi dụng
hoạt động. Với đặc tính ảo, mạng xã hội thường xuyên được các đối tượng phạm
tội về hình sự, kinh tế, ma túy lợi dụng để hoạt động với các thủ đoạn như tạo tài
khoản ảo để kết bạn, làm quen sau đó lừa đảo chiếm đoạt tiền, tài sản; tiến hành
đánh cắp mật khẩu, chiếm giữ quyền kiểm soát tài khoản trái phép để thu thập các
thông tin cá nhân, nhất là những thông tin bí mật về tài chính, từ đó tìm cách đánh
cắp, trục lợi. Một số đối tượng còn sử dụng mạng xã hội làm công cụ liên lạc trong
quá trình mua bán, vận chuyển các loại hàng cấm, ma túy, vũ khí, vật liệu nổ và
các hoạt động phạm tội khác.
8
2. Sử dụng mạng xã hội vào xây dựng văn hóa nhà trường
2.1. Xây dựng văn hóa nhà trường
Văn hóa nhà trường là một tập hợp các giá trị, niềm tin, hiểu biết, chuẩn
mực cơ bản được các thành viên trong nhà trường cùng chia sẻ và tạo nên bản sắc
của nhà trường đó. Văn hóa nhà trường liên quan đến toàn bộ đời sống vật chất,
tinh thần của một nhà trường. Nó biểu hiện trước hết ở tầm nhìn, sứ mạng, triết lý,
mục tiêu, các giá trị, phong cách quản lý, lãnh đạo, ứng xử, bầu không khí tâm
lý…Tất cả được thể hiện thành hệ thống các chuẩn mực, các giá trị, niềm tin, quy
tắc ứng xử… được xem là tốt đẹp và được mỗi người trong nhà trường chấp nhận.
Văn hóa nhà trường cần phải được nuôi dưỡng, phát triển bởi các lý do sau:
- Sự phát triển của học sinh chịu ảnh hưởng rất lớn của môi trường văn hóa xã hội
nơi các em lớn lên. Môi trường văn hóa trường học thuận lợi sẽ tạo điều kiện tốt
cho các em có cơ hội phát triển và ngược lại, môi trường thiếu thân thiện sẽ làm
thui chột các cơ hội đó, thậm chí còn tạo ra những giá trị lệch lạc trong học sinh.
- Một môi trường văn hóa nhà trường lành mạnh, thân thiện sẽ làm giảm những
tâm lý không tốt của giáo viên và giảm thiểu những hành vi, lời nói thiếu lịch sự
của học sinh.
- Văn hóa nhà trường lành mạnh sẽ nuôi dưỡng, hỗ trợ việc dạy và học, là sức hút
lôi kéo, tập hợp các thế hệ học sinh của nhà trường cùng chung tay tạo nên bản sắc
của trường.
Văn hóa nhà trường là môi trường sống của giáo viên, học sinh, có tác động trực
tiếp đến hiệu quả giáo dục, góp phần quan trọng trong quá trình hình thành lối
sống, cách ứng xử của học sinh. Đối với giáo viên, một môi trường văn hóa lành
mạnh sẽ khuyến khích các mối quan hệ hợp tác, chia sẻ chuyên môn, kinh nghiệm.
Giáo viên có tâm lý thoải mái trao đổi về những khó khăn mà họ đang gặp. Bầu
không khí tin cậy, cởi mở, tôn trọng lẫn nhau sẽ tạo động lực cho giáo viên đổi
mới, nâng cao chất lượng dạy học. Đối với học sinh, một ngôi trường thân thiện sẽ
cuốn hút các em đến lớp, mạnh dạn bày tỏ quan điểm cá nhân, tích cực khám phá
trải nghiệm, tích cực tương tác với thầy cô, nhóm bạn, xây dựng mối quan hệ ứng
xử tôn trọng, hiểu biết học hỏi lẫn nhau.
2.2. Cách thức sử dụng mạng xã hội vào xây dựng văn hóa nhà trường
Công cụ sử dụng là facebook, messenger, zalo là các công cụ được sử dụng
phổ biến hiện nay trong tạo lập nhóm và liên hệ bạn bè. Các bước thực hiện như
sau:
2.2.1. Lập trang facebook của nhà trường. Các nhà trường hiện nay đang sử dụng
các trang thông tin chính thống, có bản quyền như wedsite, địa chỉ email để cung
cấp, nhận thông tin và truyền tải thông tin cho các cấp có mối quan hệ chỉ đạo như
Sở GD&ĐT, UBND cấp huyện. Nội bộ các trường hiện nay sử dụng zalo để lập
nhóm tùy thuộc vào đặc điểm công việc như nhóm chi bộ, nhóm GVCN và Đoàn
9
trường, nhóm các tổ chuyên môn...Thực tế chúng tôi thấy, thông tin được xử lý qua
zalo rất nhanh chóng, kịp thời, công việc trôi chảy bởi ai cũng có thông tin ngay
lập tức sau khi người gửi truyền tin, chỉ cần mỗi người có một smart phone và cài
đặt tính năng.
Tuy nhiên, đối với các “cư dân” mạng ngoài trường thì lại là một chuyện
khác. Việc tiếp cận thông tin qua email trường là điều không thể bởi bởi đây là
đường truyền tin công vụ, chỉ người có thẩm quyền được cấp mật khẩu mới đăng
nhập được, qua wedsite thì ít người sử dụng bởi các thao tác đăng nhập nhiều công
đoạn, qua zalo thì chỉ có nội bộ mới là thành viên. Vậy, facebook là công cụ hữu
hiệu bởi ai cũng có thể truy cập, chỉ cần kết bạn.
Hiện tại, trường chúng tôi đã lập trang facebook có tên: Trường Phan Thúc Trực
với hình đại diện là logo nhà trường. Trên trang này, chúng tôi đăng tải các thông
tin về các hoạt động của nhà trường, nhất là các hoạt động của trường, những việc
làm hay, những hành động đẹp, những thành tích tiêu biểu của thầy trò, các phong
trào thi đua, các hoạt động tri ân, thiện nguyện…
Cách lập trang:
Nhập tên, email hoặc số điện thoại di động, mật khẩu, ngày thành lập trường.
Nhấp vào Đăng ký.
Xác nhận email hoặc số điện thoại di động của mình.
10
Tải về để xem bản đầy đủ
30 trang
10/04/2024
1090
Bạn đang xem 11 trang mẫu của tài liệu "SKKN Sử dụng mạng xã hội trong xây dựng văn hóa nhà trường và tư vấn hướng nghiệp", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.
File đính kèm:
- skkn_su_dung_mang_xa_hoi_trong_xay_dung_van_hoa_nha_truong_v.doc
