SKKN Rèn luyện kỹ năng lập dàn ý cho bài văn miêu tả trong chương trình Ngữ văn 6

Rèn luyện kỹ năng lập dàn ý cho bài văn miêu tả trong chương trình Ngữ văn 6

MỤC LỤC

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ .......................................................................................2

1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI :.................................................................................2

2. MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ TÀI :..........................................................................3

3. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU : .......................................................................3

4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU :............................................3

5. THÀNH PHẦN THAM GIA NGHIÊN CỨU :............................................4

6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU :...............................................................4

7. KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU: ......................................................................4

PHẦN II : NỘI DUNG ..........................................................................................5

1. THỰC TIỄN VÀ ĐIỀU KIỆN RÈN LUYỆN. .............................................5

2. PHƯƠNG PHÁP RÈN LUYỆN KĨ NĂNG LẬP DÀN Ý CHO BÀI VĂN

MIÊU TẢ TRONG CHƯƠNG TRÌNH NGỮ VĂN 6......................................7

2.1. PHƯƠNG PHÁP ĐỌC VÀ PHÂN TÍCH ĐỀ .......................................7

2.2. PHƯƠNG PHÁP TÌM Ý........................................................................8

2.3. PHƯƠNG PHÁP LẬP DÀN Ý..............................................................9

2.4. MỘT SỐ DÀN Ý MẪU CỦA HS ........................................................12

PHẦN III : KẾT THÚC VÀ KHUYẾN NGHỊ ...................................................16

1. KẾT THÚC VẤN ĐỀ : ...............................................................................16

2. KHUYẾN NGHỊ :.......................................................................................16

Rèn luyện kỹ năng lập dàn ý cho bài văn miêu tả trong chương trình Ngữ văn 6

Tên đề tài :

RÈN LUYỆN KỸ NĂNG LẬP DÀN Ý CHO VĂN MIÊU TẢ

TRONG CHƯƠNG TRÌNH NGỮ VĂN 6

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ

1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:

Văn miêu tả là một thể loại văn quan trọng có số thời lượng lớn trong phân

phối chương trình về phân môn tập làm văn ở Ngữ văn 6 tập 2. Với quan điểm

tích hợp trong chuyên đề cải cách giáo dục đại trà bắt đầu từ những năm học

2002 - 2003 thì thể loại văn miêu tả không phải là mới đối với học sinh lớp 6.

Mà ở đây nó phát huy có kế thừa và nâng cao hơn so với bậc tiểu học với những

yêu cầu chính là giúp học sinh nắm vững thế nào là miêu tả đồng thời, đi sâu

vào hai kiểu bài : Tả cảnh, tả người.

Ở dạng văn tả cảnh gồm 2 loại: tả cảnh thiên nhiên và cảnh sinh hoạt. Ở

dạng văn tả người cũng gồm có 2 loại: tả chân dung hoặc tả người trong hoạt

động, lao động cụ thể.

Qua các tiết học – học sinh được rèn luyện các kỹ năng cơ bản và hình

thành thói quen thiết yếu khi viết hoàn chỉnh bài văn. Nhưng trong phân phối

chương trình không có bài viết cụ thể nào về kỹ năng “lập dàn ý” cho văn

miêu tả.

Như chúng ta đã biết, để viết bài miêu tả tốt trước hết cần có kỹ năng quan

sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét cụ thể, chính xác, sinh động về đối tượng

mình cần tả. Công việc này, mỗi người có thể làm một cách khác nhau. Có

người chỉ im lặng quan sát rồi ghi nhớ ở trong đầu. Có người ghi chép rất tỉ mỉ

công phu. Và lại có những người tham khảo qua sách vở, qua thực tế ... rồi nung

nấu, ấp ủ, chắt lọc ... mới có những liên tưởng hay, độc đáo. Nếu vậy, khi viết

hoàn chỉnh một bài văn miêu tả đòi hỏi người viết phải sắp đặt trình tự ra sao, bố

cục như thế nào nhằm tạo sự hứng cảm, tò mò và yêu thích của bạn đọc. Đó là

công việc, là kỹ năng không thể bỏ qua : kỹ năng « Lập dàn ý ... »

Dàn ý là xương sống của bài văn. Nếu không có nó, bài văn thường hay

sót ý hoặc lủng củng, hoặc xa đề, lạc đề. Nếu người học có thói quen lập dàn

ý trước trước khi viết bài thì người viết đã hình dung bố cục chọn lọc các ý,

các hình ảnh tiêu biểu, sinh động để thể hiện trong bài làm của mình. Đặc

biệt, với thể văn miêu tả, nếu không có dàn ý thì người viết khó lựa chọn thứ

tự miêu tả. Hơn nữa, khi liên tưởng, so sánh tưởng tượng thường hay trùng

lặp, không sát hợp.

Rèn luyện kỹ năng lập dàn ý cho bài văn miêu tả trong chương trình Ngữ văn 6

Xuất phát từ vấn đề nêu trên, bản thân nhận thấy kỹ năng “lập dàn ý ...”

cho văn miêu tả ở chương trình ngữ văn 6 là một khâu vô cùng quan trọng. Và

chính nó tạo dựng bố cục - nội dung hòan chỉnh của bài. Đồng thời, với quan

điểm tích hợp - tích cực của đặc trưng môn học thông qua các văn bản mẫu ở

phần văn và các biện pháp tu từ tiêu biểu ở phân môn Tiếng Việt phải có những

câu hỏi gợi mở, sáng tạo giúp học sinh suy nghĩ liên tưởng khi vận dụng vào kỹ

năng “lập dàn ý cho văn miêu tả”. Nếu rèn luyện tốt kỹ năng trên còn giúp học

sinh có sự tổng hợp hóa, khái quát hóa vấn đề sâu sắc. Giáo dục ý thức vươn tới

cái “chân, thiện, mỹ” qua chủ đề của bài văn được tả. Từ đó, người học sinh sẽ

có những bài học thiết thực giúp ích cho bản thân - phấn đấu vươn lên.

2. MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ TÀI :

• Đối với học sinh :

Đề tài được nghiên cứu trước hết nhằm giúp cho HS lớp 6 học văn miêu tả tốt

hơn, có kỹ năng lập dàn ý và có thể viết được những bài văn miêu tả hay hơn,

không bị thiếu ý, sót ý và tránh sắp xếp ý không khoa học, lô – gic.

• Đối với giáo viên :

Nội dung đề tài có thể coi như một cuốn sách tham khảo giúp cho các GV đang

giảng dạy bộ môn Ngữ văn 6 có thể chuẩn bị bài tốt hơn trong việc hướng dẫn

HS viết bài văn miêu tả.

• Đối với phụ huynh HS :

Đề tài : « Rèn luyện kỹ năng lập dàn ý cho bài văn miêu tả trong chương trình

Ngữ văn 6 » sẽ cung cấp cho phụ huynh một công cụ hỗ trợ giúp cho việc hướng

dẫn con học bài và kiểm tra bài của con tại nhà thuận tiện hơn. Phụ huynh khi có

tài liệu là đề tài nghiên cứu này trong tay sẽ không còn cảm thấy mông lung và

sợ hãi trong việc hướng dẫn con học bài nếu như còn sợ điều minh hướng dẫn

không sát với nội dung SGK và không phù hợp với phương pháp con được học

trên lớp nữa.

3. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU :

Đề tài hướng tới nghiên cứu các phương pháp để rèn luyện kĩ năng lập dàn ý cho

bài văn miêu tả đối với HS lớp 6

4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU :

Đề tài được nghiên cứu dựa trên lý thuyết về những bài học về văn miêu tả đã có

trong chương trình Ngữ văn 6 – Học kì II cùng với những quan sát thực tiễn rút

Rèn luyện kỹ năng lập dàn ý cho bài văn miêu tả trong chương trình Ngữ văn 6

ra được trong quá trình giảng dạy, từ đó tổng hợp, bổ sung thêm và đưa ra

những kĩ năng cơ bản cho việc lập dàn ý đối với một bài văn miêu tả ở bất kì

dạng văn miêu tả nào.

Các bài học về văn Miêu tả trong chương trình Ngữ văn 6 – HK II :

• Tìm hiểu chung về văn miêu tả (trang 15, SGK Ngữ văn 6, tập 2

NXBGDVN)

• Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả (trang 27,

SGK Ngữ văn 6, tập 2, NXBGDVN)

• Luyện nói về quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu

tả (trang 235, SGK Ngữ văn 6, tập 2, NXBGDVN)

• Phương pháp tả cảnh (trang 49, SGK Ngữ văn 6, tập 2, NXBGDVN)

• Phương pháp tả người (trang 59, SGK Ngữ văn 6, tập 2, NXBGDVN)

• Luyện nói về văn miêu tả (trang 71, SGK Ngữ văn 6, tập 2, NXBGDVN)

• Ôn tập văn miêu tả (trang 120, SGK Ngữ văn 6, tập 2, NXBGDVN)

5. THÀNH PHẦN THAM GIA NGHIÊN CỨU.

Đề tài nghiên cứu là của cá nhân người viết thực hiện.

6. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.

• Phương pháp phân tích.

• Phương pháp so sánh đối chiếu.

• Phương pháp xã hội học.

• Phương pháp thống kê, phân loại.

7. KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU.

Đề tài được nảy sinh qua quá trình thực tiễn giảng dạy bộ môn Ngữ văn (Ngữ văn 6)

trong nhà trường THCS của bản thân người viết.

Người viết sau khi nhận thấy tình hình thực tế của việc viết bài văn miêu tả ở đối

tượng HS lớp 6 đã lên kế hoạch rèn kỹ năng lập dàn ý cho các em – kỹ năng quan

trọng nhất đối với việc viết bài sau đó quan sát, theo dõi sự tiến bộ của các HS thông

qua các tiết học và đối sánh kết quả của những bài làm được viết trước và sau khi

rèn luyện kỹ năng lập dàn ý.

Rèn luyện kỹ năng lập dàn ý cho bài văn miêu tả trong chương trình Ngữ văn 6

PHẦN II : NỘI DUNG

I. THỰC TIỄN VÀ ĐIỀU KIỆN RÈN LUYỆN.

Là học sinh lớp đầu của bậc trung học cơ sở - các em chưa quen với môi

trường giáo dục mới. Hơn nữa, trong chương trình mới tuy thời lượng số tiết của

bộ môn có giảm, nhưng yêu cầu chất lượng khá cao. Phương pháp giảng dạy đặc

trưng môn phải làm sao phát huy tính tự giác, tích cực sáng tạo của người học.

Do vậy là giáo viên giảng dạy phân môn - tôi có vận dụng linh hoạt một số

phương pháp mới phù hợp chung với đối tượng học sinh mình dạy. Nhất là ở

phân môn tập làm văn, khi nói tới kỹ năng “Lập dàn ý” học sinh rất ngại và lúng

túng. Cụ thể là các em chưa phân biệt được dàn ý đại cương và dàn ý chi tiết.

Chưa biết chọn lựa hình ảnh tiêu biểu, trọng tâm để nêu bố cục đầy đủ trong dàn

bài. Với thực tế như trên, khi giới thiệu về văn miêu tả, ngoài việc hình thành kỹ

năng quan sát, tưởng tượng, nhận xét và so sánh - giáo viên phải gợi mở cách

sắp đặt phù hợp. Giúp các em nhận rõ tầm quan trọng của thói quen trên. Muốn

vậy, cần yêu cầu học sinh tìm đọc tài liệu tham khảo, có sổ tay văn học, xem các

chương trình truyền hình có ý nghĩa đối với việc hình thành năng lực quan sát

hoặc có thể cung cấp cho các em về các thông tin đối tượng miêu tả và điều

quan trọng đòi hỏi giáo viên phải thường xuyên kiểm tra đánh giá để hình thành

kỹ năng và thói quen cho học sinh.

Với những suy nghĩ trên, trong thời gian giảng dạy tôi đã vận dụng phương

pháp đổi mới phù hợp đặc trưng bộ môn và đã thu được kết quả sau :

Ngay từ tiết học đầu “Tìm hiểu chung về văn miêu tả ” kết hợp với trọng

tâm bài, khi tìm hiểu đề bài, viết bài đòi hỏi giáo viên định hướng rõ về kỹ năng

“lập dàn ý” giúp học sinh nhận biết, tích luỹ kiến thức thực hành - sắp đặt theo

trình tự bố cục phù hợp sinh động. Tiếp theo với giờ học “Quan sát, tưởng

tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả” người dạy phải gợi ý cách sắp đặt,

trình bày các hình ảnh tiêu biểu mà bản thân đã lựa chọn theo trình tự hợp lý.

Cuối giờ, giáo viên yêu cầu học sinh tự lập dàn ý ở nhà cho các đề bài của tiết

“Luyện nói quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả”.

Trong giờ hoc tại lớp 6A2 (Trường THCS Khương Mai), giáo viên kiểm tra,

đánh giá sự chuẩn bị bài của học sinh, kết quả: Tổng số học sinh trung bình mỗi

lớp : 42 em. Bài có dàn ý tốt = 8 bài, tức 19%. Bài có dàn ý đạt TB = 17 bài tức

40.5% ; dàn ý chưa đạt yêu cầu = 1 bài tức 40.5%.

Sau giờ luyện nói, tôi ra đề và yêu cầu học sinh chuẩn bị dàn bài ở nhà. Đề

bài như sau:

Rèn luyện kỹ năng lập dàn ý cho bài văn miêu tả trong chương trình Ngữ văn 6

Đề bài : Tả cánh đồng quê em vào một buổi đẹp trời.

Với giờ học phương pháp tả cảnh của tuần sau. Giáo viên kiểm tra, chấm,

chữa bài cụ thể.

Dàn ý mẫu :

a. Mở bài: Giới thiệu cánh đồng quê em vào buổi đẹp trời (Cánh đồng ở

đại điểm nào? Tên gọi của nó nếu có? Cánh đồng hiện ra trước mắt em vào buổi

nào ? mùa nào?).

b. Thân bài: (Theo thứ tự từ bao quát --> nét nổi bật)

* Tả bao quát quang cảnh cánh đồng:

Đặc điểm về không gian (rộng, hẹp, giới hạn thế nào ... ) bầu trời ra sao?

Các khu vực nổi bật trên cánh đồng (nếu có sự phân chia) màu sắc nổi bật.

* Tả những nét nổi bật của cánh đồng (trong buổi đẹp trời) khu ruộng nổi

bật trồng gì? Màu sắc ra sao? Đặc điểm về hình dáng ô ruộng? Cảnh bố trí cây

trồng ? So sánh khu ruộng ấy với những khu ruộng bên cạnh?

Cảnh về dòng mương hoặc kênh rạch như thế nào ? Con đường, hàng cây,

cây cổ thụ (nếu có) bờ cỏ ...

Một vài hoạt động tiêu biểu của con người trên cánh đồng (làm cỏ, bón

phân, tát nước ... ?) cảnh chim chóc, trâu bò trên cánh đồng (nếu có).

* Chú ý : Nhớ nêu bật những nét đẹp của cánh đồng quê em trong buổi đẹp

trời thông qua những suy nghĩ và cảm xúc chân thành, thể hiện lòng yêu quê

hương tha thiết.

c. Kết bài : Cảm nghĩ chung về cánh đồng quê em trong buổi đẹp trời đã tả

khác với cánh đồng trước đây, cánh đồng ở buổi khác. Tương lai của cánh đồng?

Hoặc cảnh đẹp của cánh đồng gợi cho em tình cảm gì đối với quê hương ?

Qua kiểm tra, kết quả lần này như sau :

Tổng số bài : 42; Dàn bài khá ( tốt ) : 14 bài = 33.3%

Bài viết văn tả cảnh ở nhà yêu cầu phải lập dàn ý rồi mới viết hoàn chỉnh.

Khi chấm, giáo viên phải đánh giá cụ thể. Để chuẩn bị tốt cho giờ học “ Phương

pháp tả người” giáo viên ra đề bài và yêu cầu chuẩn bị dàn ý ở nhà.

Đề bài : Ở gia đình em (hoặc gia đình mà em quen biết) có một em bé

đang tập nói, tập đi. Em hãy tả hình dáng và tính nết thơ ngây của em bé đó?

Dàn bài mẫu :

Rèn luyện kỹ năng lập dàn ý cho bài văn miêu tả trong chương trình Ngữ văn 6

a. Mở bài : Giới thiệu khái quát về em bé ( tên, con ai, trai hay gái ? béo

hay gầy ? )

b. Thân bài :

- Hình dáng :

+ Bụ bẫm - cườm tay, cổ chân có ngấn.

+ Da hồng hào - môi đỏ chót - răng nhỏ và đều.

+ Tóc lơ thơ, mềm mại, mắt long lanh đen nhánh.

+ Hay cười - dễ khóc.

+ Nói ngọng, đi như chạy ...

- Tính tình : Láu lỉnh? Nhút nhát?

c. Kết luận : Em bé là niềm vui cho cả nhà. Em ước bé lớn mau để cùng đi

học chung.

Trong các giờ học tiếp theo giáo viên kiểm tra, nhận xét và yêu cầu viết bài

hoàn chỉnh. Nhất là, qua tiết trả bài và tiết ôn tập - giáo viên củng cố, khắc sâu

và hình thành thói quen về kỹ năng “lập dàn ý cho văn miêu tả” .

Với giờ ôn tập, giáo viên ra đề và chữa bài ở lớp.

Kết quả : Tổng số bài : 42 ; Bài khá tốt : 24 = 57,1%

Bài TB : 18 = 42.9%, không còn bài nào không đạt yêu cầu.

2. PHƯƠNG PHÁP RÈN LUYỆN KĨ NĂNG LẬP DÀN Ý CHO BÀI VĂN

MIÊU TẢ TRONG CHƯƠNG TRÌNH NGỮ VĂN 6.

2.1. PHƯƠNG PHÁP ĐỌC VÀ PHÂN TÍCH ĐỀ.

- Đọc đề và phân tích đề là bước vô cùng quan trọng đối với việc viết bài ở bất

cứ thể loại văn nào và ở bài văn miêu tả cũng thế. Tuy việc xác định đối tượng

miêu tả và giới hạn, phạm vi miêu tả có phần dễ dàng hơn đối với một số loại

văn khác mà điển hình là văn Nghị luận nhưng hiện tượng xác định nhầm đối

tượng vẫn xảy ra ở một số bộ phận HS. Chính vì lí do đó mà trước khi đi vào rèn

luyện kỹ năng lập dàn ý thì HS cần tiến hành bước đọc đề để xác định đối tượng

cần miêu tả một cách chính xác.

- HS cần lưu ý việc xác định đối tượng miêu tả là bước đệm quan trọng cho việc

tìm ý và lập dàn ý đúng kiểu bài, dạng bài yêu cầu.

Rèn luyện kỹ năng lập dàn ý cho bài văn miêu tả trong chương trình Ngữ văn 6

2.2. PHƯƠNG PHÁP TÌM Ý.

- Vì miêu tả là kiểu văn bản nhằm giúp người đọc, người nghe hình dung được

hình ảnh của một sự vật, sự việc, con người, phong cảnh,… làm cho những cái

đó như hiện lên trước mắt người đọc, người nghe nên việc tìm ý tập trung chủ

yếu vào việc quan sát đối tượng miêu tả để nhận ra đặc điểm nổi bật nhất của đối

tượng. Cân nhắc xem đặc điểm nào là đặc điểm quan trọng để tập trung làm nổi

bật trong bài nhằm khắc họa đối tượng một cách ấn tượng nhất. Luôn ghi nhớ,

muốn quan sát tốt phải nhạy cảm trước sự vật theo định hướng yêu cái đẹp,

trọng cái thực, quý cái thiện.

- Những điều cần lưu ý đối với việc quan sát tìm đặc điểm của đối tượng để

miêu tả :

+ Ngoài việc biết quan sát đối tượng thì người viết phải biết từ những điều mình

quan sát được đưa ra nhận xét, liên tưởng, ví von, so sánh,… Người viết phải

biết nhìn nhận, xem xét sự vật ; hình dung về sự vật trong mối quan hệ với các

sự vật xung quanh ; phải ví von, so sánh để có những liên tưởng độc đáo.

+ Với mỗi loại đối tượng miêu tả, HS đều phải dựa trên những kết quả quan sát

để tái hiện cảnh vật với những chi tiết tiêu biểu, từ hình ảnh, âm thanh, mùi vị

đến các cảm giác khác,…

+ Ngay khi tìm ý, người viết phải xác định đến vấn đề góc nhìn và điểm nhìn để

quan sát đối tượng và lựa chọn các ý phù hợp sẽ đưa vào bài viết :

Ví dụ : Khi miêu tả ngôi trường của em, nhưng dưới góc nhìn của một HS cũ xa

trường thì người đó sẽ có những quan sát, nhận xét và lựa chọn ý đưa vào bài

viết của mình khác với một học sinh đang học tại ngôi trường.

Người ta thường nói đến góc nhìn về không gian (vị trí quan sát), góc nhìn về

thời gian (thời điểm quan sát) và góc nhìn tâm lí (vị thế, tư cách, tâm trạng

người quan sát)… HS Giỏi là người phải biết thay đổi « điểm nhìn » sao cho

cách nhìn luôn được năng động, đa dạng, nhiều chiều.

+ Nhìn chung có thể sơ đồ hóa quá trình quan sát đối tượng để có được ý cho bài

văn miêu tả như sau :

Tiếp xúc với đối tượng -> định mục đích -> chọn vị trí -> huy động giác

quan và trí tuệ quan sát bao quát -> tập trung vào trọng điểm -> lựa chọn

và ghi nhớ tư liệu.

- Một số bài tập rèn kỹ năng quan sát và nhận xét, liên tưởng, tưởng tượng của

HS :

Rèn luyện kỹ năng lập dàn ý cho bài văn miêu tả trong chương trình Ngữ văn 6

Bài tập 1 : Nếu tả lại quang cảnh quê hương em ở hai thời điểm buổi sáng

và buổi chiều thì các hình ảnh, sự vật sau đây sẽ được em liên tưởng, so

sánh với những gì ?

Hình ảnh sự vật

Mặt trời

Buổi sáng

Buổi chiều

Bầu trời

Những hàng cây

Núi (đồi)

Những ngôi nhà

Bài 2 : Em hãy quan sát và ghi chép lại những đặc điểm về ngôi trường mà

em đang theo học.

(Đối với bài tập này, GV thu lại kết quả bài làm với các ý quan sát của HS để so

sánh các bài với nhau sẽ thấy được khả năng quan sát, nhận xét, liên tưởng và

tưởng tượng của mỗi em là khác nhau. Từ kết quả đó, khi chữa bài có thể định

hướng cho các em HS có bài làm mà kết quả quan sát còn sơ sài, cho các em

tham khảo các ý kiến quan sát, nhận xét của các bạn khác về ngôi trường để các

em học tập và tích cực quan sát, tìm hiểu các đối tượng miêu tả xuất hiện trong

các bài tập khác.)

Bài 3 : a- Vận dụng biện pháp so sánh để bổ sung thêm cho đoạn văn tả bóng

mát trong sân trường em.

b- Vận dụng biện pháp nhân hóa để viết một vài câu văn tả cây bóng mát

trong sân trường em.

2.3. PHƯƠNG PHÁP LẬP DÀN Ý.

- Dàn ý là xương sống của bài văn, một dàn ý tốt sẽ là tiền đề của việc viết một

bài văn tốt.

- Lợi ích của việc lập dàn ý trước khi viết bài :

+ Không bỏ sót ý, quên ý.

+ Các ý được suy nghĩ, sắp xếp theo một trình tự nhất định hợp lí, hợp lo – gic.

+ Hình dung về bài viết với các phần, các đoạn mạch lạc, rõ ràng.

+ Không mất thời gian định hình, không bị lúng túng khi bắt đầu viết bài.

+ Rèn tác phong làm việc có kế hoạch, không ngẫu hứng, tùy tiện.

Rèn luyện kỹ năng lập dàn ý cho bài văn miêu tả trong chương trình Ngữ văn 6

- Với mỗi 1 đối tượng miêu tả, chúng ta cần có những dàn ý khác nhau với các ý

cơ bản. Sau quá trình học tập, làm các bài luyện tập, tôi tạm đưa ra với HS một

số dàn ý cơ bản để HS có thể từ đó phát triển ra thành các dàn ý cụ thể với các

đề văn được giao trên lớp :

* Dạng bài văn miêu tả chân dung người :

A. Mở bài: Giới thiệu được người mà em định miêu tả (Tên, mối quan hệ - lí

do biết người đó)

- MB theo lối trực tiếp.

- MB theo lối gián tiếp.

B. Thân bài:

• Lựa chọn trình tự miêu tả

- Chi tiết luôn từng bộ phận

- Khái quát chung về hình dáng -> Miêu tả chi tiết.

• Miêu tả khái quát chung:

- Hình dáng: thấp, cao, thanh mảnh,…

- Tính cách: thân thiện, cởi mở, lạnh lùng,…

• Miêu tả chi tiết:

- Khuôn mặt:

+ Hình dáng chung của khuôn mặt (tròn, bầu bĩnh, trái xoan, …)

+ Các bộ phận trên khuôn mặt: mắt, mũi, tai, trán, miệng, tóc,…

- Các bộ phận khác:…

• Miêu tả tính cách:

- Cử chỉ, hành động.

- Thái độ và cách làm việc.

- Cách nói năng.

- Cách ứng xử và các mối quan hệ của người đó với mọi người

xung quanh.

• Nói về mối quan hệ riêng của bản thân mình với người đó:

Kỉ niệm giữa bản thân với người đang được miêu tả.

C. Kết bài: Bày tỏ tình cảm của bản thân mình với người được miêu tả.

* Dạng bài văn miêu tả người trong lúc hoạt động:

A. Mở bài: Giới thiệu được nhân vật và hành động mà nhân vật đang thực

hiện (Miêu tả mẹ em lúc em bị ốm

Miêu tả mẹ em lúc em mắc lỗi

Miêu tả mẹ em lúc biết em làm được việc tốt)

Rèn luyện kỹ năng lập dàn ý cho bài văn miêu tả trong chương trình Ngữ văn 6

B. Thân bài: Tập trung miêu tả sự thay đổi về ngoại hình, tình cảm, thái

độ, tính cách của nhân vật đó khi rơi vào hoàn cảnh ấy hoặc khi sự việc

đang xảy ra.

VD: Miêu tả mẹ em khi em đang bị ốm.

• Miêu tả sự thay đổi về nét mặt, thái độ, tình cảm của mẹ lúc mới nghe tin

em bị ốm.

• Miêu tả mẹ trong những ngày chăm sóc em khi em bị ốm (diễn biến khi

sự việc xảy ra)

- Sự thay đổi về ngoại hình, dáng vẻ của mẹ trước khi em bị ốm và

trong lúc em bị ốm như thế nào?

(Khi em không bị ốm -> mẹ nhìn như thế nào?

Lúc em bị ốm -> mẹ nhìn như thế nào?

- Miêu tả cử chỉ, hành động của nhân vật khi diễn ra sự việc – cử chỉ

hành động của mẹ đã làm để chăm sóc em lúc em bị ốm.

(Mẹ đã làm những việc gì để chăm sóc em, giúp em nhanh khỏi

ốm?)

- Cảm nhận của em về tâm trạng, tình cảm của mẹ em lúc đó.

• Miêu tả mẹ lúc sự việc kết thúc, cảm xúc và tâm trạng lúc đó như thế nào?

C. Kết bài: Tình cảm và ấn tượng của em với người được miêu tả sau khi sự

việc đã xảy ra có gì thay đổi?

* Dạng bài miêu tả phong cảnh thiên nhiên:

A. Mở bài: Giới thiệu được khung cảnh thiên nhiên cần miêu tả.

B. Thân bài:

• Lựa chọn trình tự miêu tả

- Chi tiết luôn từng bộ phận

- Khái quát chung về hình dáng -> Miêu tả chi tiết.

• Miêu tả khái quát chung về cảnh:

- Không gian

- Bầu trời

- Màu sắc chung của khung cảnh thiên nhiên.

• Miêu tả chi tiết: Tưởng tượng và sáng tạo để hình dung ra một khu vườn

trong một buổi sáng đẹp trời với những chi tiết như:

- Miêu tả các loại cây cối.

- Miêu tả các loại hoa cỏ.

- Miêu tả các loại chim chóc và hoạt động của các loài động vật.

- Miêu tả sự xuất hiện của con người và hoạt động của con người

trong khung cảnh thiên nhiên đó.