SKKN Rèn luyện kỹ năng đọc, viết số có bốn chữ số cho học sinh Lớp 3

Phßng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o quËn thanh xu©n

---------------

Mã SKKN

S¸ng kiÕn kinh nghiÖm

§Ò tµi:

“rÌN luyÖn kü n¨ng ®äc, viÕt sè cã bèn ch÷ sè

Cho häc sinh líp 3

LÜnh vùc/M«n: To¸n

N¨m häc: 2015-2016

RÌn luyÖn kü n¨ng ®äc, viÕt sè cã bèn ch÷ sè cho häc sinh líp 3

MỤC LỤC

Phần 1: Mở đầu

I. Lý do chọn đề tài..................................................................................................1

II. Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc dạy đọc, viết số có bốn chữ số....................2

Phần 2: Nội dung

I. Thực trạng ............................................................................................................3

II. Kết quả khảo sát..................................................................................................3

III. Các biện pháp rèn kỹ năng đọc, viết số có bốn chữ số cho học sinh lớp 3 .......4

1. Mục tiêu...............................................................................................................4

2. Chương trình sách giáo khoa toán 3....................................................................4

3. Các biện pháp rèn kỹ năng đọc, viết số có bốn chữ số cho học sinh lớp 3 .........4

Phần 3: Kết quả và bài học kinh nghiệm

1. Kết quả.................................................................................................................11

2. Bài học kinh nghiệm............................................................................................11

1

RÌn luyÖn kü n¨ng ®äc, viÕt sè cã bèn ch÷ sè cho häc sinh líp 3

PHẦN 1: MỞ ĐẦU

I/ Lý do chọn đề tài:

Như chúng ta đã biết dạy học Toán ở tiểu học nhằm giúp học sinh: Có

những kiến thức cơ bản ban đầu về số học các số tự nhiên, phân số, số thập

phân; các đại lượng thông dụng; một số yếu tố hình học và thống kê đơn giản.

Giải được các bài toán đơn giản có ứng dụng nhiều trong thực tế xây dựng nền

móng toán học để các em học tiếp lên các bậc học trên đồng thời ứng dụng thiết

thực trong cuộc sống hàng ngày của các em. Góp phần bước đầu phát triển năng

lực tư duy, khả năng suy luận hợp lý và diễn đạt đúng (nói và viết) cách phát

hiện và cách giải quyết các vấn đề đơn giản, gần gũi trong cuộc sống; kích thích

trí tưởng tượng, gây hứng thú học tập toán; góp phần hình thành bước đầu

phương pháp tự học và làm việc có kế hoạch, khoa học, chủ động, linh hoạt,

sáng tạo.

Để giúp học sinh đạt được mục đích trên, giáo viên cần thiết phải có nhiều

yếu tố, trong đó yếu tố quan trọng là phương pháp dạy học. Trong đó việc dạy

đọc viết số là một trong những nhiệm vụ quan trọng và quyết định trong việc

học toán của các em học sinh. Đối với tiểu học tư duy của các em đang dần dần

chuyển từ trực quan sinh động sang tư duy trừu tượng, tư duy của các em chưa

thực sự hình tượng các vấn đề phức tạp, do vậy việc đọc, viết số là một trong

những vấn đề đem lại hiệu quả cao trong việc học toán cho các em.

Có nhiều biện pháp giúp học sinh đọc viết đúng các số có nhiều chữ số

phù hợp với đặc điểm tư duy của học sinh bậc tiểu học, đem lại niềm vui và

hứng thú trong học toán của họ

Chính vì vậy, mà trong chuyên đề này tôi chọn đề tài “ Rèn kỹ năng đọc,

viết số có bốn chữ số cho học sinh lớp 3”

làm đề tài nghiên cứu của mình để trao đổi với các thầy cô giáo, cùng các đồng

chí và các bạn.

2

RÌn luyÖn kü n¨ng ®äc, viÕt sè cã bèn ch÷ sè cho häc sinh líp 3

II/ Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc dạy đọc, viết số có bốn chữ số:

Bậc tiểu học tạo ra những cơ sở ban đầu rất cơ bản và bền vững cho trẻ

em tiếp tục học lên bậc học trên, hình thành những cơ sở ban đầu, đường nét ban

đầu của nhân cách. Những gì thuộc về tri thức và kỹ năng, về hành vi và tình

người... được hình thành và định hình ở học sinh tiểu học sẽ theo suốt cuộc đời

mỗi người (như chữ viết, như kĩ năng thực hiện các phép tính, như kĩ năng ứng

xử trong cuộc sống thường ngày....). Trong đó kĩ năng học toán và giải toán là

một nội dung quan trọng trong việc học tập và cuộc sống mỗi con người. Đồng

thời Toán học là một môn công cụ để học các môn học khác, phục vụ trực tiếp

cuộc sống của con người.

Việc lĩnh hội kiến thức, kỹ năng toán và đọc, viết số có bốn chữ số là yêu

cầu cơ bản của học sinh học tập bộ môn Toán. Để giải quyết yêu cầu cơ bản

trên. Học sinh không chỉ nghe đọc mẫu mà phải được tham gia hoạt động, thực

hành, rèn luyện kỹ năng đọc, viết số có bốn chữ số. Do vậy trong việc dạy toán

cho học sinh người giáo viên cần phải dạy cho học sinh phương pháp học toán,

phương pháp thực hành rèn luyện kỹ năng đọc, viết số có bốn chữ số.

Đọc, viết số là cơ sở giúp học sinh học môn toán. Do đó đòi hỏi học sinh

phải được trang bị kiến thức về đọc, viết số một cách cơ bản, có hệ thống.

Hệ thống kiến thức đọc, viết số được sắp xếp xen kẽ với các mạch kiến

thức cơ bản khác của môn Toán bậc tiểu học. Đọc, viết số ở bậc tiểu học, học

sinh vừa thực hiện nhiệm vụ củng cố kiến thức toán học đã lĩnh hội, đồng thời

vận dụng kiến thức ấy vào đọc, viết, so sánh các số, thực hiện các phép tính.

Dạy học toán ở tiểu học nhằm giúp học sinh biết cách vận dụng những

kiến thức về toán vào các tình huống thực tiễn đa dạng, phong phú và những vấn

đề thường gặp trong cuộc sống. Nhờ học toán học sinh có điều kiện rèn luyện và

phát triển năng lực tư duy, rèn luyện phương pháp suy luận và những phẩm chất

cần thiết của người lao động mới.

3

RÌn luyÖn kü n¨ng ®äc, viÕt sè cã bèn ch÷ sè cho häc sinh líp 3

PHẦN 2: NỘI DUNG

I. Thực trạng:

Trong mọi hoạt động của nhà trường Ban giám hiệu và đội ngũ giáo viên

luôn coi việc đổi mới phương pháp dạy học là nhiệm vụ trọng tâm. Coi trọng

việc dạy cho học sinh có phương pháp học tập đúng, rèn kỹ năng thực hành ứng

dụng trong cuộc sống. Nhà trường đã có nhiều điển hình trong hoạt động dạy và

học. Có nhiều cô giáo đạt danh hiệu giáo viên giỏi cấp thành phố, cấp quận,

nhiều học sinh đạt giải cao trong các kỳ thi học sinh giỏi các cấp.

Trong hoạt động dạy học, nhà trường luôn lấy học sinh làm trung tâm, áp

dụng các phương pháp dạy học phát huy tính tích cực của học sinh. Trong đó

môn Toán là môn học được giáo viên và học sinh trong trường đầu tư thời gian

và trí tuệ nhiều nhất. Trong các giờ học toán, giáo viên và học sinh đã nghiên

cứu và áp dụng nhiều phương pháp dạy toán khác nhau vào việc rèn kỹ năng đọc

viết số có bốn chữ số.

II. Kết quả khảo sát:

Sĩ số: 52 học sinh.

Cuối học kì 1

Chưa hoàn thành

Hoàn thành

15 29%

Hoàn thành tốt

37 71%

Như vậy, qua nghiên cứu thực trạng tôi thấy hầu hết các em học sinh lớp

3 trường tôi đã biết đọc, viết đúng số có bốn chữ số. Song vẫn còn một số em

đọc, viết số có bốn chữ số chưa đúng. Chính vì vậy tôi đã chú ý đến việc rèn kỹ

năng đọc, viết số có bốn chữ số cho học sinh lớp 3.

4

RÌn luyÖn kü n¨ng ®äc, viÕt sè cã bèn ch÷ sè cho häc sinh líp 3

III. Các biện pháp rèn kỹ năng đọc, viết số có bốn chữ số cho học sinh lớp 3:

Để rèn kỹ năng đọc, viết số có bốn chữ số cho học sinh lớp 3, giáo viên

phải xác định được mục tiêu về dạy đọc, viết số có bốn chữ số và chương trình

sách giáo khoa toán 3, cụ thể như sau:

1/ Mục tiêu:

- Nhận biết các số có bốn chữ số.

- Biết đọc, viết các số có bốn chữ số và nhận ra giá trị của các chữ số theo vị

trí của mỗi chữ số ở từng hàng.

- Biết mối quan hệ giữa đơn vị của hai hàng liền kề nhau.

- Biết viết một số thành tổng các số theo các hàng và ngược lại.

- Biết sử dụng cấu tạo thập phân của số và giá trị theo vị trí của các chữ số để

so sánh các số có bốn chữ số.

- Biết xác định số lớn nhất, số bé nhất trong một nhóm có không quá bốn số

cho trước.

- Biết sắp xếp các số có bốn chữ số theo thứ tự từ bé đến lớn hoặc ngược lại.

2/ Chương trình sách giáo khoa toán 3:

Môn toán lớp 3 gồm 175 tiết. Trong đó có 5 tiết dạy về đọc, viết số có bốn

chữ số.

• Các tiết lý thuyết gồm 3 tiết ( Tiết 91, 93, 94)

• Các tiết thực hành gồm 2 tiết ( Tiết 92, 95 )

3/ Các biện pháp rèn kỹ năng đọc, viết số có bốn chữ số cho học sinh lớp 3:

Khi dạy đọc, viết số có bốn chữ số ở lớp 3, giáo viên cần rèn cho học sinh

các kỹ năng như:

- Hình thành biểu tượng về số có bốn chữ số.

- Xác định hàng tương ứng với từng chữ số trong số có bốn chữ số.

- Rèn kỹ năng viết số có bốn chữ số dựa vào cấu tạo thập phân của số và

giá trị theo vị trí của các chữ số trong số đó.

5

RÌn luyÖn kü n¨ng ®äc, viÕt sè cã bèn ch÷ sè cho häc sinh líp 3

- Rèn kỹ năng đọc số có bốn chữ số.

Bước 1: Hình thành biểu tượng về số có bốn chữ số.

Để hình thành biểu tượng về số có bốn chữ số ta xét một số 1423, có thể tổ

choc các hoạt động như sau:

• Hình thành số 1423

-Hoạt động 1. Hướng dẫn học sinh lấy các tấm ô vuông như SGK đặt trên bàn:

+ Lấy lần thứ nhất: 10 tấm ô vuông, mỗi tấm có 100 ô vuông, xếp thành một

hàng. Ta lấy được 1000 ô vuông.

+ Lấy lần thứ hai: 4 tấm ô vuông, mỗi tấm có 100 ô vuông, xếp thành một

hàng. Ta lấy được 400 ô vuông.

+ Lấy lần thứ ba: 2 thanh ô vuông, mỗi thanh có 10 ô vuông, xếp thành một

hàng. Ta lấy được 20 ô vuông.

+Lấy lần thứ tư: 3 ô vuông nhỏ. Ta lấy được 3 ô vuông.

- Hoạt động 2: Yêu cầu học sinh đọc toàn bộ số ô vuông đã có trên bàn hoặc đã

lấy ra, các em có thể đọc như sau:

+ Một nghìn bốn trăm hai mươi ba ô vuông.

+ Một nghìn, bốn trăm , hai chục, ba đơn vị.

+ Một nghìn bốn trăm hai mươi ba.

Giáo viên yêu cầu học sinh nhắc lại số thẻ đã lấy được để biểu diễn cho số ô

vuông trong mỗi hàng, sau mỗi lần học sinh nêu được thì viết số vào hàng

tương ứng.

Cụ thể là:

Hàng thứ nhất lấy được 1 thẻ 1000 ( 1000 ô vuông) viết 1 vào hàng nghìn.

Hàng thứ hai lấy được 4 thẻ 100 ( 400 ô vuông) viết 4 vào hàng trăm.

Hàng thứ ba lấy được 2 thẻ 10 ( 20 ô vuông) viết 2 vào hàng trục.

Hàng thứ tư lấy được 3 thẻ 1

( 1000 ô vuông) viết 3 vào hàng đơn vị.

6

RÌn luyÖn kü n¨ng ®äc, viÕt sè cã bèn ch÷ sè cho häc sinh líp 3

Ta có bảng sau:

Hàng

Nghìn

1

Trăm

Chục

Đơn vị

4

2

3

- Từ kết quả ghi số ô vuông được lấy theo hàng như trên, giáo viên có thể hỏi:

Số trên gồm mấy nghìn, mấy trăm, mấy chục, mấy đơn vị ?

Học sinh nêu: Số gồm 1 nghìn 4 trăm, 2 chục, 3 đơn vị.

- Hoạt động 3: Tổ chức cho h/s ghi số: 1423 ( Viết liền các số của hàng nghìn,

hàng trăm, hàng chục, hàng đơn vị ta được số 1423).

-Hoạt động 4: Tổ chức cho h/s đọc số từ cách ghi trên.

+ Gọi h/s đọc số 1423 ( gợi ý cho h/s cách đọc tương tự như đọc số có ba

chữ số).

+ H/S rút ra cách đọc: Một nghìn bốn trăm hai mươi ba.

Sau khi hình thành được được biểu tượng, cách viết, đọc số 1423, tiếp tục

hình thành biểu tượng, cách viết, cách đọc một số nữa là số 4231 (Bốn nghìn hai

trăm ba mươi mốt). Tiếp đó thông qua các bài tập thực hành có dạng dựa vào

cấu tạo để viết số, đọc số.

HS dần dần hình thành được biểu tượng về các số có bốn chữ số, biết đọc,

viết số có bốn chữ số. Để học sinh hình thành chắc chắn biểu tượng về các số có

bốn chữ số, cần chia các số có bốn chữ số thành các dạng khác nhau:

+ Số có bốn chữ số mà cả bốn chữ số đều khác 0.

+ Số có bốn chữ số mà chữ số hàng trăm có giá trị là 0.

+ Số có bốn chữ số mà chữ số hàng chục có giá trị là 0.

+ Số có bốn chữ số mà chữ số hàng đơn vị có giá trị là 0.

Qua các bài dạy các dạng số có bốn chữ số HS có thể tự nhận thấy rằng một

số được gọi là số có bốn chữ số khi nó có đủ các chữ số ở tất cả các hàng: Hàng

nghìn, hàng trăm, hàng chục, hàng đơn vị, trong đó chữ số hàng trăm, hàng

chục, hàng đơn vị có thể bằng 0 nhưng chữ số hàng nghìn phải khác 0.

7

RÌn luyÖn kü n¨ng ®äc, viÕt sè cã bèn ch÷ sè cho häc sinh líp 3

Bước 2: Dạy đọc, viết số có bốn chữ số:

Việc dạy đọc, viết số là hoạt động liền ngay sau khi hình thành biểu tượng

số. Vì thế việc dạy đọc, viết các số vẫn dựa vào hình ảnh trực quan đó là các thẻ

số đã được mô tả ở trên.

Như vậy có thể thấy học sinh có thể dựa vào kinh nghiệm đã tích luỹ được ở

toán lớp 2 để học đọc, viết số tương ứngvới các hình ảnh trực quan. Mặt khác

với việc sử dụng các hình ảnh trực quan- thẻ số có mức độ trừu tượng và khái

quát cao hơn các hình ảnh trực quan học sinh có khả năng đọc, viết các số có

nhiều chữ số. Căn cứ vào quy ước về giá trị biểu diễn của các thẻ số, khi thấy 1

thẻ số 1000 HS tự hình dung ra được là có 1000 ô vuông. Hoặc chỉ cần viết,

chẳng hạn 7 ở cột hàng nghìn . HS tự hiểu được số 7 ở đây biểu thị cho 7 thẻ số

dạng 1000 tức là có 7000 đơn vị, Đây là sự tiếp tục củng cố về “ Giá trị theo

vị trí( theo hàng) của chữ số” đã được chuẩn bị tong bước ở lớp 1 lớp 2.

- Nội dung dạy học đọc, viết các số có bốn chữ số đều có cùng cấu trúc, cụ thể

là:

+ Dạy học đọc, viết các số có tất cả các chữ số đều khác 0. Trong trường hợp

này giáo viên rèn cho học sinh khi đọc đến chữ số hàng chục ta đọc thêm từ

“mươi’’ rồi đọc đến chữ số hàng đơn vị.

+ Dạy học đọc, viết các số có các chữ số ở hàng cao nhất khác 0 và các chữ

số còn lại đều là 0 hoặc có ít nhất một chữ số là 0.

Trong trường chữ số 0 đứng ở hàng trăm đọc là không trăm, chữ số 0 đứng ở

hàng chục đọc là linh, chữ số 0 đứng ở hàng đơn vị đọc là mươi.

+ Trong quá trình dạy học đọc, viết các số đều có các bài luyện tập về

đọc, viết một nhóm các số liên tiếp nhau. Dạng bài tập đọc, viết số này giúp làm

rõ dần đặc điểm của dãy số tự nhiên (Nếu thêm 1 vào một số thì được số liền sau

nó: Nếu bớt 1 ở một số thì được số liền trước nó) và cũng để củng cố kỹ năng

đọc, viết các số một cách chắc chắn cho học sinh.

Như vậy, khi dạy học đọc, viết các số nên căn cứ vào nội dung bài học để xác

định có

8

RÌn luyÖn kü n¨ng ®äc, viÕt sè cã bèn ch÷ sè cho häc sinh líp 3

những hoạt động nào, trong đó học sinh tham gia mức nào, Sử dụng đồ dùng

trực quan gì để HS tự nêu được cách đọc, viết các số.

*

Trong khi dạy học sinh đọc số có 4 chữ số tôi lưu ý cho học sinh cách

đọc số có 4 chữ số ở một số trường hợp sau :

- Trường hợp 1: Số có 4 chữ số mà có chữ số 1 đứng ở hàng đơn vị:

+Nếu chữ số hàng chục là 0 hoặc 1thì chữ số 1 ở hàng đơn vị được đọc

là “Một”.

Ví dụ:1301: Đọc là Một nghìn ba trăm linh một .

1311: Đọc là Một nghìn ba trăm mười một

+ Nếu chữ số hàng chục lớn hơn 1 thì chữ số 1 ở hàng đơn vị đọc là “ Mốt ”.

Ví dụ : 8721: Đọc là Tám nghìn bảy trăm hai mươi mốt.

- Trường hợp 2: Chữ số 5 trong số có 4 chữ số.

+ Chữ số 5 đứng ở hàng đơn vị:

Nếu chữ số ở hàng chục là 0 thì đọc chữ số 5 ở hàng đơn vị là “ Năm”

Ví dụ: 2005: Đọc là Hai nghìn không trăm linh năm.

Nếu chữ số hàng chục khác 0 thì chữ số 5 ở hàng đơn vị đọc là “ Lăm”

Ví dụ:2415 :Đọc là Hai nghìn bốn trăm mười lăm.

+ Chữ số 5 đứng ở hàng nghìn, trăm, chục khi đọc ta đọc là “ Năm”

Ví dụ: 5555 Đọc là Năm nghìn năm trăm năm mươi lăm.

*Trong khi dạy học sinh viết số có 4 chữ số tôi lưu ý cho học sinh cách viết

số có 4 chữ số ở một số trường hợp sau :

+ Trường hợp 1: Dựa vào cách đọc số để viết số:

Hướng dẫn học sinh viết từ trái sang phải viết bắt đầu từ chữ số hàng cao nhất

đến hàng thấp nhất.

Ví dụ: Năm nghìn chín trăm bốn mươi bảy. Viết là 5947

+ Trường hợp 2: Dựa vào cấu tạo số để viết số:

Trường hợp này khó nên học sinh thường lúng túng. Vì vậy tôi lưu ý học sinh

đọc kỹ đầu bài và chỉ ra được các hàng tương ứng với từng chữ số.

Ví dụ: Viết số gồm : Tám nghìn, năm trăm, năm chục.

Tám nghìn: Chữ số 8 ở hàng nghìn

9

RÌn luyÖn kü n¨ng ®äc, viÕt sè cã bèn ch÷ sè cho häc sinh líp 3

Năm trăm: Chữ số 5 ở hàng trăm

Năm chục: Chữ số 5 ở hàng chục

Hàng đơn vị không có thì ghi chữ số 0.

Viết số gồm : Tám nghìn, năm trăm, năm chục: Viết là: 8550.

*Trong khi dạy học sinh viết số có 4 chữ số tôi còn lưu ý cho học sinh một

số bài tập về viét một nhóm các số liên tiếp nhau.

Dạng bài tập này cần cho học sinh nhận xét để tìm ra quy luật của dãy số

Ví dụ: Bài 3 (trang 95) Viết số thích hợp vào chỗ chấm :

a, 3000 ; 4000 ; 5000 ; ........; ........; .........

b, 9000; 9100 ;9200 ; ..........; .........; ........

c, 4420 ; 4430 ; 4440 ;..........;..........;.........

Hướng dẫn học sinh tìm ra quy luật của dãy số:

Dãy số phần a là dãy số tròn nghìn. Số viết tiếp vào dãy số này là 6000;

7000; 8000

Dãy số phần b là dãy số tròn trăm. Số viết tiếp vào dãy số này là 9300;9400

;9500.

Dãy số phần c là dãy số tròn chục. Số viết tiếp vào dãy số này là 4450 ; 4460;

4470.

10