SKKN Phát huy tính tích cực học tập của học sinh thông qua việc sử dụng trò chơi ô chữ trong giảng dạy Sinh học 9
Thế kỷ XXI mở ra nhiều thử thách và vận hội đối với mỗi quốc gia, con người: hoặc là vươn lên để hội nhập, hoặc chịu tụt hậu. Bản chất của thế kỷ XXI là khoa học công nghệ và kỹ thuật thông tin, là những công nghệ cao, xã hội thông tin, kinh tế tri thức, toàn cầu hoá, đòi hỏi con người luôn phải tìm tòi, học hỏi, học mọi nơi, mọi lúc, học thường xuyên, học suốt đời…mới mong hội nhập được.
Sáng kiến kinh nghiệm
1
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
PHÒNG GD & ĐT QUẬN THANH XUÂN
------------------------
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
“PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC HỌC TẬP
CỦA HỌC SINH THÔNG QUA VIỆC SỬ DỤNG
TRÒ CHƠI Ô CHỮ TRONG GIẢNG DẠY SINH HỌC 9”
NĂM HỌC 2015-2016
Phát huy tích tích cực học tập của học sinh thông qua việc sử dụng trò chơi ô chữ
Sáng kiến kinh nghiệm
2
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
MỤC LỤC
Nội dung
Trang
A.ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
3
5
5
II. MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ TÀI
III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
IV. PHƯƠNG PHÁP TIẾN HÀNH
5
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN:
5
7
II.XÂY DỰNG TRÒ CHƠI Ô CHỮ
III. MỘT SỐ VÍ DỤ CỤ THỂ
IV. KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM
8
18
20
C.KẾT LUẬN
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Phát huy tích tích cực học tập của học sinh thông qua việc sử dụng trò chơi ô chữ
Sáng kiến kinh nghiệm
3
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
A.ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Thế kỷ XXI mở ra nhiều thử thách và vận hội đối với mỗi quốc gia, con
người: hoặc là vươn lên để hội nhập, hoặc chịu tụt hậu. Bản chất của thế kỷ XXI
là khoa học công nghệ và kỹ thuật thông tin, là những công nghệ cao, xã hội
thông tin, kinh tế tri thức, toàn cầu hoá, đòi hỏi con người luôn phải tìm tòi, học
hỏi, học mọi nơi, mọi lúc, học thường xuyên, học suốt đời…mới mong hội nhập
được. Phấn đấu để trở thành “xã hội học tập” là mục tiêu của Đảng và Nhà nước
ta trong giai đoạn hiện nay: “Giáo dục- Đào tạo phải thực sự trở thành quốc sách
hàng đầu. Bằng nhiều hình thức đa dạng đảm bảo cho mọi người được học…Cải
tiến chất lượng dạy và học, khắc phục những tiêu cực, yếu kém trong ngành Giáo
dục để hoàn thành tốt việc đào tạo, bồi dưỡng nguồn lực con người CNH-HĐH
Đất nước” (Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ VIII).
Điều đó, đòi hỏi mỗi chúng ta đều phải đầu tư và suy nghĩ để tìm ra những
giải pháp tốt nhất và phải đổi mới phương pháp dạy học, giúp các tài năng- tương
lại của đất nước mang ánh sáng trí tuệ, để xây dựng một đất nước phồn vinh theo
kịp tốc độ phát triển như vũ bão của thời đại. Chính vì thế, nhiệm vụ cấp bách và
cấp thiết phải làm là cần có một công cuộc cách mạng trong giáo dục để nâng cao
chất lượng giáo dục nhằm đáp ứng cho nhu cầu phát triển KT-XH của đất nước.
Trên lĩnh vực giáo dục, đổi mới phương pháp dạy và học (PPDH) là một
vấn đề đã được đề cập và bàn luận rất sôi nổi từ nhiều thập kỷ qua. Các nhà
nghiên cứu PPDH đã không ngừng nghiên cứu , tiếp thu những thành tựu mới của
lý luận dạy học hiện đại để đưa nền giáo dục nước ta ngày càng hiện đại hơn và
mang tính thực tiễn nhiếu hơn, đáp ứng được nhu cầu học tập ngày càng cao của
nhân dân. Những năm gần đây, định hướng đổi mới PPDH đã được thống nhất
theo tư tưởng tích cực hoá hoạt động học tập HS dưới sự tổ chức hướng dẫn của
GV : HS tự giác chủ động tìm tòi, phát triển, giải quyết nhiệm vụ nhận thức và có
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Phát huy tích tích cực học tập của học sinh thông qua việc sử dụng trò chơi ô chữ
Sáng kiến kinh nghiệm
4
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ý thức vận dụng linh hoạt, sáng tạo các kiến thức kỹ năng đã thu nhận được. Với
mong muốn các em HS học tốt hơn môn Sinh học và ngày càng ham mê bộ môn
này, bản thân mỗi người GV luôn luôn phải tìm ra các phương pháp phù hợp với
từng đối tượng HS và kích thích lòng ham muốn học tập bộ môn Sinh học ở các
em. Môn Sinh học ở trường THCS có vai trò quan trọng trong việc thực hiện mục
tiêu đào tạo của nhà trường THCS.
Môn sinh học ở trường THCS là môn học có tính đặc thù, rất gần gũi với
thiên nhiên (động vật, thực vật, môi trường, con người…) và với chính bản thân
học sinh. Môn học này cung cấp cho các em học sinh một hệ thống kiến thức phổ
thông, cơ bản, thiết thực rất thực tế trong đời sống. Vì vậy việc phát huy khả năng
tư duy, tính tự giác, tinh thần chủ động, tính tích cực, sáng tạo và vận dụng kiến
thức vào thực tiễn là hết sức cần thiết trong học tập bộ môn Sinh học. Thông qua
bài học các em có thể hệ thống, lôgic lại các kiến thức mà các em đã biết qua
thực tế. Ngược lại,các em áp dụng được ngay kiến thức lĩnh hội vào thiên nhiên
xung quanh mà các em đang sinh sống. Song làm được những điều trên không
phải là dễ dàng.
Như chúng ta đã biết, học sinh lứa tuổi THCS là lứa tuổi hiếu động ưa tìm
tòi, sáng tạo, luôn thích thú những điều mới lạ, ít kiên trì và nhẫn nại. Do nội
dung sách giáo khoa đã đổi mới, một số tiết thực hành luyện tập đã tăng nhưng
môn học vẫn là mới mẻ cho học sinh, vả lại vấn đề đổi mới phương pháp dạy học
của giáo viên còn rất khác nhau.
Để khắc phục và cải thiện tình hình về tâm lý cho học sinh cũng như chất
lượng học tập của học sinh đối với bộ môn này, đồng thời nâng cao chất lượng
giảng dạy bộ môn điều cấp thiết phải làm đó là đổi mới PPDH. Trong phạm vi đề
tài này tôi chỉ xin đưa ra một vấn đề đổi mới PPDH mà bản thân tôi đã áp dụng
để bạn bè đồng nghiệp cùng trao đổi, đó là “Phát huy tính tích cực học tập của
học sinh thông qua việc sử dụng trò chơi ô chữ trong giảng dạy sinh học 9”.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Phát huy tích tích cực học tập của học sinh thông qua việc sử dụng trò chơi ô chữ
Sáng kiến kinh nghiệm
5
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
II. MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ TÀI
Trong đề tài này, tôi xin đề cập đến vấn đề “Phát huy tính tích cực học
tập của học sinh thông qua việc sử dụng trò chơi ô chữ trong giảng dạy sinh học
9”
(Phần II: Sinh vật và Môi trường)
Việc sử dụng trò chơi ô chữ có thể áp dụng trong:
- Phần kiểm tra bài cũ.
- Phần củng cố bài.
-Tiết luyện tập, ôn tập chương.
III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
Đề tài này áp dụng đối với học sinh lớp 9 trung học cơ sở.
IV. PHƯƠNG PHÁP TIẾN HÀNH
- Phương pháp nghiên cứu:
+ Phương pháp nghiên cứu lí luận.
+ Phương pháp nghiên cứu tổng kết kinh nghiệm.
+ Phương pháp thực nghiệm sư phạm.
Đề tài được tiến hành trong phần Sinh vật và Môi trường – sinh học lớp 9 ở
các tiết dạy cụ thể sau:
Bài 41.Môi trường và các nhân tố sinh thái
Bài 47.Quần thể sinh vật
Bài 49. Quần xã sinh vật
Bài 50.Hệ sinh thái
Bài 53. Tác động của con người đối với môi trường.
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN:
Trò chơi với mục đích vốn có của nó là đẻ giải trí, để giảm bớt sự căng
thẳng, nhưng khi sử dụng hợp lý trò chơi sẽ góp phần phát triển toàn diện như tác
động tới tình cảm, tăng cường sự đoàn kết, tính tập thể, khả năng phản ứng
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Phát huy tích tích cực học tập của học sinh thông qua việc sử dụng trò chơi ô chữ
Sáng kiến kinh nghiệm
6
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
nhanh, linh hoạt, óc quan sát và phán đoán, phát triển tính sáng tạo khéo léo ở
người học.
Việc sử dụng trò chơi trong dạy học ngày càng đa dạng, phong phú. Khi gắn
bó trò chơi vào môn học sẽ góp phần làm cho kiến thức hàn lâm, khô khan hay
trừu tượng trở nên đơn giản hơn, dễ hiểu, tiếp nhận hơn. Sử dụng trò chơi trong
dạy học sinh học cũng không nằm ngoài mục đích đó. Hơn nữa sử dụng trò chơi
trong dạy học sinh học còn có phần ưu thế hơn, hiệu quả hơn vì sinh học là môn
học thực nghiệm, kiến thức gắn bó liền với thực tế, ứng dụng trong cuộc sống
hàng ngày.
Có thể chia trò chơi một cách khại quát thành các chủ đề sau:
- Tôi là ai.
- Chọn đáp án đúng.
- Giải ô chữ.
- Đoán từ, cụm từ trong đoạn thông tin.
- Chạy tiếp sức.
- Ai nhanh nhất.
Trong đó trò chơi giải ô chữ khá quen thuộc với học sinh và dễ chơi (các em
đã được làm quen trên truyền hình). Trò chơi này góp phần phát triển kiến thức
thực tế cho các em. Qua ô chữ, học sinh nhớ và khắc sâu được các kiến thức của
bài học cũng như liên hệ thực tiễn vào cuộc sống.
Tuy nhiên trò chơi ô chữ cũng có một số hạn chế : Hạn chế về việc rèn luyện
năng lực diễn đạt viết, năng lực sáng tạo, năng lực lập luận, phân tích, lý giải về
một vấn đề nào đó. Do vậy nên sử dụng trò chơi vào khi kiểm tra bài cũ hoặc
củng cố bài hoặc trong các giờ ôn tập chương giúp học sinh hứng thú với giờ học
và khắc sâu kiến thức hơn chứ không nên dùng trong các bài kiểm tra đánh giá
học sinh.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Phát huy tích tích cực học tập của học sinh thông qua việc sử dụng trò chơi ô chữ
Sáng kiến kinh nghiệm
7
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
II.XÂY DỰNG TRÒ CHƠI Ô CHỮ
1. Cánh xây dựng ô chữ:
Việc xây dựng các ô chữ đố vui trong giảng dạy sinh học phổ thông cần đảm
bảo:
-Kiến thức phải bám sát chương trình, chỉ nên dung các kiến thức mà các em
đã được học trên lớp.
-Phải đảm báo sát mục tiêu của bài dạy
- nên mở rộng thêm một số kiến thức có lien quan đến thực tế đời sống hàng
ngày.
- Trong một ô chữ nên có cả câu hỏi khó, câu hỏi dễ để kích thích sự tích
cực của học sinh.
- Có thể xây dựng ô chữ theo các chủ đề kiến thức hoặc theo từng bài học
hay kiến thức tổng hợp tùy theo mục đích.
- Ô chữ được xây dựng theo cấu trúc gồm một số từ hàng ngang và một từ
hàng dọc (hoặc một từ khóa riêng).
2. Cách sử dụng ô chữ:
Các ô chữ có thể sử dụng trong các bài dạy (khi kiểm tra bài cũ, củng cố bài
hoặc trong giòi ôn tập, tổng kết chương…), miễn sao nội dung kiến thức của các
câu hỏi phải bám sát nội dung bài học, không mất quá nhiều thời gian và gây
được hứng thú cho học sinh. Tuy nhiên khi sử dụng trò chơi trong giờ học có thể
dẫn đến hiện tượng mất trật tự giáo viên phải hết sức lưu ý khâu tổ chức lớp.
3. Cách tổ chức:
* Học sinh hoạt động theo nhóm: các đội lần lượt chọn câu hỏi, đội nào
không trả lời được thì đội khác có quyền trả lời.
- Ban giám khảo gồm một bạn ghi câu hỏi, một bạn ghi đáp án và ghi điểm
các tổ
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Phát huy tích tích cực học tập của học sinh thông qua việc sử dụng trò chơi ô chữ
Sáng kiến kinh nghiệm
8
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
- Ô chữ được kẻ trên bảng phụ hoặc trên máy tùy theo sự chuẩn bị của giáo
viên
- Tính điểm: + Hàng ngang 10 điểm
+ Câu hỏi phụ 10 điểm
+Hàng dọc hoặc từ khóa 40 điểm
( Lưu ý sau ít nhất 2 từ hang ngang mới được đoán từ hàng dọc hoặc thừ
chìa khóa).
- Giáo viên tổng kết cho điểm các nhóm.
*Cũng có thể tổ chức trò chơi trước cả lớp, học sinh nào có ý kiến trả lời
nhanh nhất sẽ được chọn, phần thưởng có thể là một tràng pháo tay, một món quà
nhỏ hay một điểm số nào đó…
III. MỘT SỐ VÍ DỤ CỤ THỂ
PHẦN SINH VẬT VÀ MÔI TRƯỜNG
Bài 41: MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
1.Mục tiêu của ô chữ:
Củng cố, khắc sâu kiến thức về nhân tố sinh thái, giới hạn sinh thái và khái
niệm môi trường sống của sinh vật..
2.Sử dụng ô chữ: Trong phần củng cố sau khi học xong bài hoặc kiểm tra
bài cũ trước khi học bài 42
3. Ô chữ: Gồm 5 từ hàng ngang và một từ chìa khóa
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Phát huy tích tích cực học tập của học sinh thông qua việc sử dụng trò chơi ô chữ
Sáng kiến kinh nghiệm
9
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
*Câu hỏi:
-Hàng ngang 1:(14 chữ cái) Những yếu tố của môi trường tác động tới sinh vật
gọi là gì?
-Hàng ngang 2:(12 chữ cái) Không khí, đất, nước thuộc nhóm nhân tố sinh thái
này?
-Hàng ngang 3:(15 chữ cái) Khoảng chịu đựng của sinh vật đối với ảnh hưởng
của các nhân tố vô sinh mà sinh vật có thể tồn tại, sinh trưởng và phát triển
-Hàng ngang 4:(12 chữ cái) Điều kiện thích hợp nhất để sinh vật sinh trưởng và
phát triển tốt?
-Hàng ngang 5:(11 chữ cái) Điều kiên tối đa mà sinh vật có thể chịu đựng được?
-Từ chìa khóa: Chỉ tất cả những gì bao quanh sinh vật.
*Đáp án:
-Hàng ngang 1:(14 chữ cái) NHÂN TỐ SINH THÁI => gợi ý từ khóa: T, I, Ô
-Hàng ngang 2:(12 chữ cái) NHÂN TỐ VÔ SINH => gợi ý từ khóa: Ô, N, S
-Hàng ngang 3:(15 chữ cái) GIỚI HẠN CHỊ ĐỰNG => gợi ý từ khóa: G,Ơ,N
-Hàng ngang 4:(12 chữ cái) ĐIỂM CỰC THUẬN => gợi ý từ khóa: M,Ư
-Hàng ngang 5:(11 chữ cái) GIỚI HẠN TRÊN => gợi ý từ khóa: R,G
-Từ chìa khóa: MÔI TRƯỜNG SỐNG
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Phát huy tích tích cực học tập của học sinh thông qua việc sử dụng trò chơi ô chữ
Sáng kiến kinh nghiệm
10
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Bài 47: QUẦN THỂ SINH VẬT
1.Mục tiêu của ô chữ:
Củng cố, khắc sâu kiến thức về nhân quần thể sinh vật, mối quan hệ của
các sinh vật trong quần thể và những đặc trưng cơ bản của quần thể.
2.Sử dụng ô chữ: Trong phần củng cố sau khi học xong bài 47 hoặc kiểm
tra bài cũ của bài 48
3. Ô chữ: Gồm 6 từ hàng ngang và một từ chìa khóa
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Phát huy tích tích cực học tập của học sinh thông qua việc sử dụng trò chơi ô chữ
Sáng kiến kinh nghiệm
11
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
*Câu hỏi:
-Hàng ngang 1:(5 chữ cái) Số lượng cá thể trên một đơn vị diện tích hay thể tích
-Hàng ngang 2:(12 chữ cái) Tỷ lệ giữ số lượng cá thể đực/cá thể cái
-Hàng ngang 3:(8 chữ cái) Người ta dung biểu đồ này để biểu diễn thành phần
nhóm tuổi của quần thể sinh vật.
-Hàng ngang 4:(5 chữ cái) Quan hệ giữa các cá thể cùng loài để giúp nhau kiếm
được nhiều thức ăn hơn, chống lại kẻ thù tốt hơn
-Hàng ngang 5:(9 chữ cái) Ngoài quan hệ hỗ trợ các sinh vật cùng loài còn có
quan hệ này
-Hàng ngang 6:(6 chữ cái) Hiện tượng các sinh vật cùng loài có xu hướng sống
gần nhau giúp nhau tìm thức ăn, chỗ ở, tự vệ và duy trì nòi giống.
-Từ chìa khóa: Chỉ nhóm các sinh vật cùng loài, cùng sống trong một khu vực
nhất định, ở một thời điểm nhất định.
*Đáp án:
-Hàng ngang 1:(5 chữ cái) MẬT ĐỘ => gợi ý từ khóa: T
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Phát huy tích tích cực học tập của học sinh thông qua việc sử dụng trò chơi ô chữ
Tải về để xem bản đầy đủ
20 trang
05/06/2025
360
Bạn đang xem 11 trang mẫu của tài liệu "SKKN Phát huy tính tích cực học tập của học sinh thông qua việc sử dụng trò chơi ô chữ trong giảng dạy Sinh học 9", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.
File đính kèm:
- skkn_phat_huy_tinh_tich_cuc_hoc_tap_cua_hoc_sinh_thong_qua_v.doc
