SKKN Nâng cao tính sáng tạo trong hoạt động nhóm của học sinh môn Tin học 8
Trong những năm gần đây, việc thay sách giáo khoa và mở các lớp bồi dưỡng, tập huấn của Bộ và của các Sở giáo dục – Đào tạo đồng thời cũng là việc bồi dưỡng phương pháp giảng dạy mới đã hoàn chỉnh từ cấp Trung học cơ sở đến bậc Trung học phổ thông.
SKKN: Nâng cao tính sáng tạo trong hoạt động nhóm của học sinh môn Tin học 8
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI
MÃ SKKN
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Nâng cao tính sang tạo trong hoạt động
nhóm của học sinh môn Tin học 8
Lĩnh vực: Tự chọn
Cấp học: Trung học cơ sở
Năm học 2015-2016
Trang 1
SKKN: Nâng cao tính sáng tạo trong hoạt động nhóm của học sinh môn Tin học 8
MỤC LỤC
1) Cơ sở lí luận:..........................................................................................3
a) Nội dung: ............................................................................................4
c) Một số giải pháp: ................................................................................8
Trang 2
SKKN: Nâng cao tính sáng tạo trong hoạt động nhóm của học sinh môn Tin học 8
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Trong những năm gần đây, việc thay sách giáo khoa và mở các lớp bồi
dưỡng, tập huấn của Bộ và của các Sở giáo dục – Đào tạo đồng thời cũng là
việc bồi dưỡng phương pháp giảng dạy mới đã hoàn chỉnh từ cấp Trung học
cơ sở đến bậc Trung học phổ thông. Trong các phương pháp được giới thiệu
bồi dưỡng, tập huấn, đáng chú ý hơn cả là phương pháp: Thảo luận nhóm
trong lớp học.
Theo các nhà chuyên môn thì một trong những tình trạng học sinh yếu
kém đó là do “Phương pháp giảng dạy chưa tốt”. Nghị quyết Đại hội XI Đảng
Cộng sản Việt Nam cũng luôn nhấn mạnh đến cần phải đổi mới chương trình
và phương pháp giảng dạy để ngày càng đạt chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu
phát triển của đất nước ta.
Như vậy, phương pháp giảng dạy trong quá trình lên lớp của giáo viên ở
nhà trường có tầm quan trọng đặc biệt, nếu không muốn nói là có ý nghĩa
quyết định, vì người giáo viên dù có chuẩn bị nội dung phong phú và chu đáo
đến đâu đi nữa nếu không sử dụng đúng phương pháp giảng dạy thì chắc chắn
sẽ làm cho khả năng tiếp thu kiến thức của học trò bị hạn chế và kết quả sẽ
không đạt được như mục tiêu đề ra trong tiết học.
Vì thế để tạo cho học sinh tham gia một cách chủ động và tích cực trong
việc học thì cần đẩy mạnh việc dạy học “Lấy học sinh làm trung tâm” thông
qua việc cho học sinh thảo luận nhóm ngay trong lớp dưới sự hướng dẫn của
giáo viên.
Đối với môn tin học thì điều đó lại càng cần thiết, vì có những kiến thức
trừu tượng, khó hiểu, mà các em lại không có nhiều thời gian cho môn học
này, và cũng vì các em phải tập trung cho các môn học chính, những môn mà
các em sẽ thi tốt nghiệp hay đại học. Nhưng làm sao vận dụng tốt phương
pháp thảo luận nhóm để giảng dạy môn Tin học? Sẽ được tổ chức như thế
nào? Mục tiêu của bài là gì? Cách thực hiện ra sao?... Quả là một vấn đề đang
đặt ra nhiều thử thách mà người giáo viên cần phải nghiên cứu giải quyết. Để
Trang 3
SKKN: Nâng cao tính sáng tạo trong hoạt động nhóm của học sinh môn Tin học 8
góp phần giải quyết phần nào những khó khăn nói trên, tôi xin trình bày đề tài
“Nâng cao tính sáng tạo trong hoạt động nhóm của học sinh môn Tin học”
Trang 4
SKKN: Nâng cao tính sáng tạo trong hoạt động nhóm của học sinh môn Tin học 8
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
1) Cơ sở lí luận:
Đối với phương pháp thảo luận nhóm thì nó đã được hình thành rất lâu ở
các trường đại học của nhiều nước tiên tiến trên thế giới trong những thập
niên 70 của thế kỉ trước. Sau đó, phương pháp làm việc theo nhóm nhỏ được
mang ra áp dụng không những ở cấp đại học mà còn ở cấp tiểu học và trung
học. Tại Việt Nam, một số giáo sư thuộc khoa Tâm lí - Giáo dục của các
trường đại học bắt đầu nghiên cứu và công bố các công trình của mình vào
cuối thập niên 1990 và đem ra áp dụng tại các trường sư phạm trong thời gian
gần đây đã đem lại hiệu quả đáng khích lệ.
Trong số các phương pháp dạy học đang sử dụng, phương pháp dạy học
thảo luận nhóm có nhiều ưu thế trong thực hiện mục tiêu giáo dục hiện nay
tránh được lối học thụ động trên lớp, giáo viên thường đưa ra nhiều biện pháp
để kích thích khả năng tư duy và sáng tạo của học sinh.
Học tập chịu sự tác động của các tác nhân nhận thức, xã hội, văn hoá,
liên nhân cách do vậy dạy học phải tổ chức các dạng như tác động đa dạng
cho học sinh tham gia, phải tạo ra các hoạt động dạy học đa dạng như tác
động nhận thức cá nhân (tự phát hiện, tìm tòi và lĩnh hội); tác động xã hội,
văn hoá (như gắn việc học với hoàn cảnh cụ thể, với bối cảnh văn hoá và xã
hội, thời đại); phải tạo ra các tác động tâm lí (sự hợp tác, gắn kết, chia sẽ
trách nhiệm và lợi ích).
Có thể nói, mô hình thảo luận nhóm sẽ giúp cho học sinh cố gắng tìm
hiểu và phát biểu trong nhóm của mình để trình bày cho cả lớp, đồng thời tinh
thần hợp tác trong nhóm sẽ được phát huy và hỗ trợ lẫn nhau giữa các thành
viên trong nhóm.
Như thế, khi một vấn đề được đem ra thảo luận trách nhiệm nghiên cứu
và tìm hiểu vấn đề sẽ được thông qua trong nhóm và dù cho vấn đề được giải
quyết đúng hay sai trước khi có nhận xét của nhóm khác và sau cùng là của
giáo viên, vấn đề đó đương nhiên đã tạo sự chú ý và cố gắng tìm hiểu ở mỗi
Trang 5
SKKN: Nâng cao tính sáng tạo trong hoạt động nhóm của học sinh môn Tin học 8
thành viên và việc học tập do vậy sẽ tích cực hơn. Do đó, việc học tập sẽ
mang lại kết quả tốt hơn, tránh được học sinh chỉ biết ngồi nghe giáo viên một
cách thụ động và dĩ nhiên trong trường hợp như thế kết quả học tập sẽ không
mang lại như ý muốn.
Khi nhóm thảo luận hoạt động dưới sự giám sát của giáo viên, những
thói quen xấu như nói chuyện riêng, thiếu tập trung, đùa giỡn,…ít nhiều sẽ bị
loại trừ. Động lực trong nhóm sẽ được phát huy và những động lực tiềm tàng
ở mỗi cá nhân có dịp được bộc lộ.
Trong khi thảo luận nhóm, việc giao lưu giữa các học sinh đương nhiên
diễn ra. Thông thường thì trong một nhóm trình độ học sinh không khi nào
tuyệt đối bằng nhau, trong nhóm chắc chắn sẽ có những học sinh khá hơn
những học sinh còn lại. Đây cũng chính là cơ hội để cho học sinh học tập lẫn
nhau (học thầy không tày học bạn) và khi được giáo viên tổng kết giải đáp
học sinh sẽ hiểu bài hơn, nhớ lâu hơn và vì vậy việc học tập mang lại kết quả
tốt hơn.
Như vậy, phương pháp thảo luận nhóm một mặt vừa chú trọng phát huy
tính tích cực cao, tính chủ động, sáng tạo của học sinh; mặt khác lại chú trọng
sự phối hợp, hợp tác giữa các học sinh trong quá trình học tập, cần kết hợp
năng lực cạnh tranh và năng lực hợp tác ở học sinh. Để sử dụng có hiệu quả
phương pháp thảo luận nhóm, giáo viên cần phải chú trọng xây dựng trách
nhiệm cá nhân và trách nhiệm nhóm, xây dựng vị thế của mỗi học sinh trong
nhóm và trong lớp, hình thành kĩ năng làm việc nhóm cho học sinh.
Trang 6
SKKN: Nâng cao tính sáng tạo trong hoạt động nhóm của học sinh môn Tin học 8
2) Nội dung, biện pháp thực hiện các giải pháp của đề tài:
a) Nội dung:
Phương pháp thảo luận nhóm là một trong những phương pháp dạy học
đã phát huy được tính tích cực, tự giác của người học. Phương pháp này đã
tạo được một môi trường học tập thuận lợi mà ở đó trí tuệ tập thể đã được
phát huy cũng như vai trò hoạt động xã hội của cá nhân được trải nghiệm.
Các bước tiến hành thảo luận nhóm:
Thứ nhất, xác định rõ mục tiêu của cuộc thảo luận.
Thứ hai, xây dựng nội dung thảo luận.
Thứ ba, xây dựng cấu trúc tiến trình thảo luận từng vấn đề.
Thứ tư, dự kiến hệ thống câu hỏi nêu vấn đề và câu hỏi gợi mở sẽ
được sử dụng trong quá trình thảo luận.
Thứ năm, kế hoạch thảo luận cần thông báo cho học sinh biết trước.
Một số yêu cầu khi tiến hành thảo luận nhóm:
Chia nội dung bài dạy thành những vấn đề nhỏ có liên kết với nhau.
Chia lớp học thành nhiều nhóm nhỏ.
Cử ra một nhóm trưởng và một thư ký trong mỗi nhóm.
Giao nhiệm vụ cho từng cá nhân, các nhóm.
Trong mỗi chủ đề thảo luận, nên thực hiện theo quy trình chung của
thảo luận.
Các sản phẩm được giới thiệu và trình bày trước nhóm, lớp.
Đảm bảo yếu tố cạnh tranh và thi đua trong các nhóm.
Đảm bảo yếu tố thông tin phản hồi từ các nhóm.
Giáo viên đóng vai trò trọng tài, cố vấn, kiểm tra, kết luận.
Vai trò của phương pháp thảo luận nhóm:
Đối với học sinh:
Hoạt động nhóm là một phương pháp rất tốt về tư duy logic, về cách
đào sâu và trau rồi kiến thức, giúp cho học sinh bước đầu biết nêu và giải
Trang 7
SKKN: Nâng cao tính sáng tạo trong hoạt động nhóm của học sinh môn Tin học 8
quyết vấn đề khoa học, biết phân tích, đánh giá, nhận xét những nhận định
của người khác và bảo vệ ý kiến của mình với những suy luận có căn cứ. Qua
thảo luận nhóm giúp học sinh hình thành giao tiếp, tổ chức lãnh đạo, khả năng
tư duy, tinh thần hợp tác, trao đổi, giúp đỡ, hoà nhập cộng đồng.
Đối với giáo viên:
Phương pháp hoạt động nhóm giúp giáo viên có điều kiện bổ sung và
mở rộng những kiến thức, giúp giáo viên đánh giá sự tiếp thu của học sinh và
trình độ tư duy của các em.. Thảo luận nhóm còn là nơi áp dụng và kiểm
nghiệm tính đúng đắn của những phương pháp và phương thức giảng dạy và
học tập có tính đặc thù của môn học, cũng như đối với phần, chương, mục của
bài giảng.
b) Biện pháp thực hiện:
Có rất nhiều cách thức khác nhau để giáo viên có thể nâng cao hiệu quả
của những tiết thảo luận, nếu như giáo viên là người có tâm huyết, được đào
tạo tốt, nắm chắc quy trình và có biện pháp tổ chức thảo luận hữu hiệu thì
người dạy có thể phát huy tối đa mặt tích cực của phương pháp thảo luận
nhóm, nó là phương pháp có nhiều ưu việt nó đã phát huy được tính tích cực,
tự giác của người học và khả năng thực thi tương đối cao so với các phương
pháp khác. Để sử dụng có hiệu quả phương pháp này trong giảng dạy môn tin
học, theo tôi, giáo viên cần phải:
Thứ nhất: Nắm được những nguyên tắc trong việc xây dựng quy trình
thảo luận nhóm, bao gồm:
Nguyên tắc đảm bảo mối quan hệ giữa giáo viên và học sinh.
Nguyên tắc đảm bảo hài hòa giữa các hình thức dạy và học.
Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống.
Thứ hai: Xây dựng quy trình thực hiện phương pháp thảo luận nhóm.
Theo tôi quy trình này là một hệ thống bao gồm 3 giai đoạn và 10 bước,
được thể hiện ở sơ đồ dưới đây:
Trang 8
SKKN: Nâng cao tính sáng tạo trong hoạt động nhóm của học sinh môn Tin học 8
(Sơ đồ:Tích hợp quá trình dạy học theo phương pháp thảo luận nhóm)
Bước
Giáo viên
Giai đoạn
Học sinh
Xác định mục tiêu bài học
Xác định nhiệm vụ bài
1
học
Xây dựng, thiết kế nội
dung bài học
Nghiên cứu nội dung bài
2
3
Lập kế
hoạch thảo
luận
học
Lựa chọn phương pháp,
Lựa chọn phương pháp,
phương tiện
phương tiện
Thành lập nhóm, giao
Gia nhập nhóm, nhận
nhiệm vụ, tự nghiên cứu
4
5
6
nhiệm vụ
Tổ chức thảo luận theo cặp
Hợp tác với bạn cùng bàn
Thực hiện
nội dung
thảo luận
Tổ chức thảo luận trong
Hợp tác với bạn trong
nhóm
nhóm
Tổ chức thảo luận giữa các
Tham gia thảo luận lớp
Tự kiểm tra, đánh giá
7
8
9
nhóm
Trọng tài, cố vấn, kiểm tra
Tổng kết,
đánh giá
Tổng kết, nhận xét, đánh
Tóm tắt rút ra kết luận,
kinh nghiệm
giá chung
Giao nhiệm vụ cho bài học
Tiếp nhận nhiệm vụ của
10
mới
bài học
Trang 9
SKKN: Nâng cao tính sáng tạo trong hoạt động nhóm của học sinh môn Tin học 8
Thứ ba: Chuẩn bị những điều kiện cần thiết cho hoạt động nhóm:
Phương pháp thảo luận nhóm thành công hay không còn tùy thuộc vào
sự chuẩn bị của giáo viên và học sinh. Nếu giáo viên chuẩn bị tốt, dự kiến
được tình huống xảy ra và có những biện pháp xử lí kịp thời cũng như có sự
hợp tác từ học sinh thì phương pháp thảo luận nhóm sẽ mang lại kết quả cao.
Vì vậy, trước khi lên lớp, giáo viên cần chuẩn bị tốt các nội dung sau:
Mục tiêu của hoạt động nhóm bài học này là gì?
Những vấn đề thảo luận trong nhóm là những vấn đề gì?
Nên chia lớp ra làm mấy nhóm?
Hoạt động này có phù hợp với số lượng học sinh trong nhóm không?
Hoạt động này cần bao nhiêu thời gian?
Tất cả học sinh tham gia có thu được lợi ích từ hoạt động này không?
Thiết bị dạy học cần dùng là những thiết bị gì?
Dự kiến tình huống xảy ra và cách giải quyết.
Học sinh phải chuẩn bị những gì?
Soạn giáo án cho phù hợp với việc thảo luận nhóm.
Chuẩn bị những phương án dự bị…
Bên cạnh đó, giáo viên cũng cần nhắc nhở học sinh chuẩn bị trước các
nội dung sau:
Thuộc bài cũ và chuẩn trước bị bài mới.
Làm những bài tập của giờ lần trước (nếu có)
Chuẩn bị những thứ cần thiết mà giáo viên đã dặn dò…
c) Một số giải pháp:
Việc phân chia nhóm thường dựa trên: số lượng học sinh của lớp học,
đặc điểm học sinh và chủ đề bài học. Cách chia nhóm như thế nào là hợp lí:
có thể theo một tiêu chuẩn nào đó của bài học hay của giáo viên và cũng có
thể hoàn toàn ngẫu nhiên hoặc có thể theo số điểm danh, theo giới tính, theo
vị trí ngồi…
Trang 10
SKKN: Nâng cao tính sáng tạo trong hoạt động nhóm của học sinh môn Tin học 8
Giáo viên giao câu hỏi cho từng nhóm (có thể chiếu lên máy chiếu, viết
lên bảng phụ, viết vào giấy giao cho từng nhóm…) hướng dẫn học sinh cách
thực hiện, phân bố thời gian hợp lí, giải đáp thắc mắc của học sinh trước khi
chính thức đi vào hoạt động, đồng thời ghi lại chủ đề và chỉ dẫn lên bảng,
máy chiếu hay thiết bị khác…
Trong một tiết dạy giáo viên có thể chọn một trong số các cách chia
nhóm sau đây (tuỳ theo đặc điểm của lớp và và nội dung bài học). Bản thân
tôi đã áp dụng linh hoạt tùy theo bài theo các cách như sau:
Cách 1: Chia nhóm nhỏ cùng thảo luận:
Với cách này có thể chia theo chỗ ngồi 2 bàn quay lại thành một nhóm
nhỏ (khoảng 6-8 học sinh) để thảo luận về một khía cạnh xoay quanh một vấn
đề nào đó. Sau thời gian thảo luận mỗi nhóm nhỏ cử một thành viên trình bày
ý kiến của cả nhóm cho cả lớp nghe (giáo viên yêu cầu các nhóm trình bày ý
kiến của nhóm sau không được lặp lại ý của nhóm trước đã trình bày).
Ví dụ: Trong bài 9 SGK tin học 8 trang 73 “LÀM VIỆC VỚI DÃY SỐ”;
mục 1 “Dãy số và biến mảng”. Giáo viên cho các nhóm cùng thảo luận nội
dung: Dữ liệu kiểu mảng:
Giáo viên có thể chỉ định bất kì nhóm trình bày ý kiến nhưng nhóm sau
không lặp lại ý của nhóm trước sau đó giáo viên nhận xét, kết luận.
Cách 2: Chia nhóm theo tổ:
Nhóm này được xây dựng dựa trên các tổ đã được chia sẵn trên lớp để
thảo luận các vấn đề giáo viên giao cho các nhóm (tùy theo đặc điểm của lớp
mà có các nhóm tương ứng, thông thường trong lớp học có 4 tổ giáo viên sẽ
chia làm 4 nhóm để thảo luận). Sau khi các nhóm thảo luận sẽ cử đại diện
trình ý kiến của nhóm cho cả lớp, sau đó các nhóm khác nhận xét bổ sung ý
kiến và cuối cùng giáo viên nhận xét kết luận ý kiến của từng nhóm.
Ví dụ: Trong bài tập và thực hành 2 SGK trang 27 “VIẾT CHƯƠNG
TRÌNH ĐỂ TÍNH TOÁN”. Cách thực hiện giáo viên chia lớp làm 4 nhóm,
mỗi nhóm một phương hướng để thảo luận.
Trang 11
Tải về để xem bản đầy đủ
20 trang
24/05/2025
250
Bạn đang xem 11 trang mẫu của tài liệu "SKKN Nâng cao tính sáng tạo trong hoạt động nhóm của học sinh môn Tin học 8", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.
File đính kèm:
- skkn_nang_cao_tinh_sang_tao_trong_hoat_dong_nhom_cua_hoc_sin.doc
