SKKN Nâng cao kỹ năng viết và cân bằng các phương trình hóa học

Bài tập hóa học là một trong những nguồn để hình thành kiến thức kỹ năng mới cho học sinh. Bài tập hóa học là phương tiện hữu hiệu để rèn luyện và phát triển tư duy cho học sinh. Bài tập hóa học cũng là công cụ để kiểm tra kiến thức, kỹ năng của học sinh. Thông qua giải bài tập hóa học giúp học sinh rèn luyện, củng cố về kiến thức hóa học.

Download

PHÒNG GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO HUYỆN VỤ BẢN

TRƯỜNG THCS HIỂN KHÁNH

------------

S¸ng kiÕn dù thi cÊp huyÖn

BÁO CÁO SÁNG KIẾN

Nâng cao kỹ năng viết và cân

bằng các phương trình hóa học

m«n: Ho¸ häc 8

Tác giả:Phạm Thị Lý

Trình độ chuyên môn:Đại học Hóa học

Chức vụ : Giáo viên

Nơi công tác: Trường THCS Hiển Khánh

Vụ Bản, ngày 25 tháng 5 năm 2020.

Nâng cao kỹ năng viết và cân

bằng các phương trình hóa học

Rèn luyện kỹ năng viết và cân bằng phương

trình phản ứng

Bài tập hóa học là một trong những nguồn để hình thành kiến thức kỹ năng

mới cho học sinh. Bài tập hóa học là phương tiện hữu hiệu để rèn luyện và

phát triển tư duy cho học sinh. Bài tập hóa học cũng là công cụ để kiểm tra

kiến thức, kỹ năng của học sinh. Thông qua giải bài tập hóa học giúp học sinh

rèn luyện, củng cố về kiến thức hóa học.

Để hình thành kỹ năng giải bài tập hóa học, ta phải xét sự hình thành từng hệ

thống kỹ năng mà nội dung chương trình đã đề ra. Nếu tính theo đơn vị kiến

thức thì có rất nhiều dạng bài tập nhưng dạng bài tập nào cũng đòi hỏi có kiến

thức, kỹ năng cơ bản mới giải được. Một trong những kiến thức, kỹ năng đó là

phải lập được phương trình hóa học, vì đa số bài tập hóa học được tính theo

phương trình hóa học. Như vậy để giải được bài tập hóa học ta phải lập được

phương trình hóa học đúng và chính xác.

Để giải quyết vấn đề đặt ra, yêu cầu phải hiểu các khái niệm như phương trình

hóa học là gì? Phản ứng hóa học là gì? Chất bị biến đổi gọi là gì? Phương trình

hóa học được ghi như thế nào?

1. Phương trình hóa học

Phương trình hóa học là sự biểu diễn những phản ứng hóa học bằng công thức

hóa học.

Hai vế của phương trình hóa học không có nghĩa là đồng nhất như ở phương

trình toán học mà là sự biến đổi từ chất này thành chất khác tức là chất ở vế

trái mất đi và chất ở vế phải sinh ra. Vì vậy không được đổi chỗ hai vế của

phương trình hóa học, không được thêm bớt một chất nào đó.

• Ý nghĩa của phương trình hóa học:

– Phương trình hóa học biểu diễn ngắn gọn phản ứng hóa học, cho biết những

chất tham gia và sản phẩm trong phản ứng đó.

– Phương trình hóa học cho biết tỉ lệ về số nguyên tử, phân tử của các chất

trong phản ứng.

Ví dụ: Kẽm phản ứng với axit clohiđric tạo thành muối kẽm clorua và hiđro.

Chất tham gia ở đây là kẽm và axit clohiđric.

Chất tạo thành ở đây là muối kẽm clorua và khí hiđro.

Ta có phương trình hóa học: Zn + 2HCl → ZnCl₂+ H₂↑

• Các yêu cầu để viết được phương trình hóa học:

– Để viết được một phương trình hóa học đòi hỏi phải có những kiến thức sau:

+ Công thức của các chất tham gia cũng như các sản phẩm phải viết như thế

nào cho đúng.

+ Các chất đó thuộc đơn chất hay hợp chất.

+ Công thức của đơn chất hay hợp chất viết như thế nào.

– Để thực hiện được các vấn đề trên, học sinh cần phải luyện tập viết đúng kí

hiệu hóa học của các nguyên tố, công thức của đơn chất, hợp chất.

– Để hình thành kỹ năng viết đúng kí hiệu hóa học, ngay từ những bài đầu học

về nguyên tố hóa học, kí hiệu hóa học, giáo viên yêu cầu học sinh tập nghe,

nhìn, viết, đọc. Học nhìn giáo viên viết kí hiệu và luyện tập chứ không phải

viết một cách tuỳ tiện.

– Để hình thành kỹ năng sử dụng công thức hóa học cần lưu ý:

+ Viết đúng công thức hóa học khi biết số nguyên tử của mỗi nguyên tố tạo

nên một phân tử chất. Mà muốn viết đúng công thức hóa học của hợp chất

phải thuộc hoá trị.

+ Học thuộc hoá trị, viết đúng kí hiệu hóa học thì sẽ lập được sơ đồ phản ứng

hóa học.

Việc lập sơ đồ phản ứng hóa học chỉ là bước đầu. Muốn giải được bài tập hóa

học ta cần phải có một phương trình hóa học đúng, chính xác.

Như vậy đòi hỏi phải thuộc tính chất hóa học của một số chất tiêu biểu (muối,

axit, bazơ …) và phải biết cân bằng phản ứng hóa học.

2. Cân bằng phương trình hóa học

•

Phương pháp cân bằng phương trình hóa học đơn giản

Bắt đầu từ những nguyên tố mà số nguyên tử có nhiều và không bằng nhau.

Trường hợp số nguyên tử ở vế này là số chẵn và ở vế kia là số lẻ thì trước hết

phải làm chẵn số nguyên tử cho chất mà có số nguyên tử lẻ, rồi tiếp tục đặt

hệ số cho phân tử chứa số nguyên tử chẵn ở vế còn lại sao cho số nguyên tử

ở 2 vế bằng nhau. Cần lưu ý trong quá trình cân bằng không được thay đổi các

chỉ số nguyên tử trong các công thức hóa học. Không được viết 2O, 3N, 4H …

vì các khí này ở dạng phân tử.

Nếu sản phẩm không tan ta viết kèm theo dấu mũi tên xuống, đặt cạnh công

thức hóa học của chất đó. Nếu là chất khí đặt dấu mũi tên quay lên. Nếu phản

ứng cần điều kiện thì ghi điều kiện ở trên mũi tên.

Ví dụ :

P + O₂→ P₂O₅

Ta thấy số nguyên tử oxi có nhiều và không bằng nhau, một vế có số lẻ là 5

nên:

Bước 1: Làm chẵn số nguyên tử O.

Đặt hệ số 2 trước P₂O₅, như vậy số nguyên tử oxi ở vế phải là 10.

Đặt hệ số 5 trước O₂ở vế trái.

P + 5O₂→ 2P₂O₅

Bước 2: Cân bằng các nguyên tử còn lại.

4P + 5O₂→ 2P₂O₅

Trong trường hợp phân tử có 3 loại nguyên tố thì thường số nguyên tử của 2

loại nguyên tố kết hợp với nhau thành một nhóm nguyên tử, ta xem cả nhóm

tương đương với một nguyên tố.

Ví dụ : Al + H₂SO₄→ Al₂(SO₄)₃+ H₂

Ta xem nhóm SO₄tương đương như một nguyên tố.

Ta thấy nhóm SO₄có nhiều nhất và không bằng nhau ở 2 vế. Nên ta đặt hệ số

3 trước H₂SO₄sau đó cân bằng số nguyên tử H và cuối cùng là nguyên tử nhôm.

2Al + 3H₂SO₄→ Al₂(SO₄)₃+ 3H₂

Ví dụ : NaOH + Fe₂(SO₄)₃→ Fe(OH)₃+ Na₂SO₄

Ta thấy số nguyên tử Na ở vế trái là một, Fe là 2 và ở vế phải Na là 2 và Fe là

một, nên ta làm chẵn số nguyên tử Na và Fe trước.

2NaOH + Fe₂(SO₄)₃→ 2Fe(OH)₃+ Na₂SO₄

Tiếp đó cân bằng nhóm -OH vì một bên là 2, một bên là 6, cho nên ta đặt hệ

số 3 trước NaOH.

2.3NaOH + Fe₂(SO₄)₃→ 2Fe(OH)₃+ Na₂SO₄

Tiếp đó cân bằng số nguyên tử Na vì một bên 6, một bên 2, cho nên đặt 3

trước Na₂SO₄.

6NaOH + Fe₂(SO₄)₃→ 2Fe(OH)₃+ 3Na₂SO₄

Như vậy muốn luyện tập cho các em biết cách lập phương trình hóa học ta

phải luyện cho các em từ phương trình đơn giản đến phức tạp.

Đó là phương pháp cân bằng cho những phương trình hóa học đơn giản, có thể

tính nhẩm để tìm ra hệ số phản ứng. Còn đối với những phản ứng oxi hóa –

khử phức tạp, ít sử dụng, hệ số lớn thì học sinh không thể cân bằng bằng cách

tính nhẩm mà phải có phương pháp nhất định. Để cân bằng một phản ứng oxi

hóa – khử thì phương pháp được sử dụng đặc trưng nhất là phương pháp thăng

bằng electron.

•

Phương pháp thăng bằng electron

Phạm vi áp dụng: Áp dụng cho những phản ứng oxi hóa – khử.

Nguyên tắc: Tổng số electron do chất khử nhường phải bằng tổng số electron

mà chất oxi hóa nhận.

Các bước cân bằng:

Bước 1: Xác định số oxi hóa của các nguyên tố trong phản ứng để tìm chất

oxi hóa và chất khử.

Bước 2: Viết quá trình oxi hóa và quá trình khử, cân bằng mỗi quá trình.

Bước 3: Tìm hệ số thích hợp cho chất oxi hóa và chất khử sao cho tổng số

electron do chất khử nhường bằng tổng số electron do chất oxi hóa nhận.

Bước 4: Đặt các hệ số của chất oxi hóa và chất khử vào sơ đồ phản ứng. Từ

đó cân bằng nguyên tố không thay đổi số oxi hoá (thường theo thứ tự: kim

loại (ion dương), gốc axit (ion âm), môi trường (axit, bazơ, nước).

Bước 5: Kiểm soát số nguyên tử oxi ở 2 vế (phải bằng nhau).

Ví dụ: Fe + H₂SO₄đặc, nóng → Fe₂(SO₄)₃+ SO₂+ H₂O

Để rèn kỹ năng viết và cân bằng phương trình phản ứng giáo viên có thể đưa

ra một số bài tập như: bổ túc chuỗi phản ứng, viết phương trình phản ứng,

chứng minh tính chất của các chất, thực hiện chuỗi biến hóa …

1. Tên sáng kiến: B-íc ®Çu ®æi míi kiÓm tra kÕt qu¶ häc tËp m«n: Ho¸häc

2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Môn Hóa học

3. Thời gian áp dụng sáng kiến:

Từ ngày 30 tháng 9 năm 2016 đến ngày 28 tháng 2 năm 2017

4. Tác giả:

Họ và tên: Phạm Thị Lý

Năm sinh:1984

Nơi thường trú: Cộng Hòa -Vụ bản - Nam định

Trình độ chuyên môn: Đại học Hóa Học

Chức vụ công tác: Giáo viên

Nơi làm việc: Trường THCS Hiển Khánh

Tỷ lệ đóng góp tạo ra sáng kiến: 100 %.

5. Đơn vị áp dụng sáng kiến:

Tên đơn vị: Trường THCS Hiển Khánh

Địa chỉ: Hiển Khánh -Vụ bản - Nam định

Điện thoại: 03503980043

BÁO CÁO SÁNG KIẾN

I. Điều kiện hoàn cảnh tạo ra sáng kiến:

Cách đánh giá truyền thống không đem lại hiệu quả và chỉ đánh giá được

1 mặt về học tập màkhông đổi mới được phương pháp đánh giá cho bộ môn

Môn Hóa học là môn khoa học tự nhiên ,điều đó nói lên tầm quan trọng

của nó trong việc giải thích các hiện tượng hóa học trong thực tế,giải các bài toán

và viết các phương trình hóa học.

Xuất phát từ những căn cứ đó ,chương trình đã nêu mục tiêu tổng quát của

môn hóa học .Môn hóa học có vị trí đặc biệt trong việc thực hiện mục tiêu chung

của trường trunghọc cơ sở,góp phần hình thành những con người có trình độ học

vấn phổ thông cơ sở,chuẩn bị cho các em tiếp tục học lên bậc cao hơn

II. Mô tả giải pháp:

1. Mô tả giải pháp trước khi tạo ra sáng kiến

§inh h-íng ®æi míi ®¸nh gi¸ bé m«n Ho¸ häc ë líp 9.

. Môc ®Ých cña viÖc kiÓm tra, ®¸nh gi¸ lµ kiÓm tra thùc hiÖn môc tiªu gi¸o

dôc cña bËc häc, cÊp häc.

. Néi dung kiÓm tra ®¸nh gi¸

Do môc tiªu, néi dung ch-¬ng tr×nh m«n häc ®· thay ®æi, môc tiªu ®¸nh gi¸ ®·

thay ®æi nªn néi dung ®¸nh gi¸ còng cÇn thay ®æi cho phï hîp.

- Chó ý ®¸nh gi¸ theo tØ lÖ phï hîp 3 møc ®é cña néi dung ho¸ häc: biÕt,

hiÓu, vËn dông.

- §¸nh gi¸ cÇn tËp trung vµo néi dung hµnh cña HS.

- Chó ý ®¸nh gi¸ ®-îc kiÕn thøc vÒ ph-¬ng ph¸p ho¹t ®éng ®Ó chiÕm lÜnh

kiÕn thøc ho¸ häc.

- Chó ý ®¸nh gi¸ n¨ng lùc ho¹t ®éng trÝ tuÖ, t- duy s¸ng t¹o, vËn dông kiÕn

thøc ho¸ häc ®· häc vµo thùc tiÔn cña HS.

- Chó ý ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng hîp t¸c vµ lµm viÖc trong nhãm trong qu¸ tr×nh

häc tËp cña HS v.v...

2. Mô tả giải pháp sau khi có sáng kiến: (trọng tâm)

1. KiÕn thøc

BiÕt vµ hiÓu ®-îc:

- TÝnh chÊt chung cña c¸c hîp chÊt v« c¬: oxit, axit, baz¬, muèi, kim lo¹i, phi

kim vµ mèi quan hÖ giòa c¸c chÊt

- TÝnh chÊt chung cña c¸c hîp chÊt v« c¬ cô thÓ : CaO, SO₂, NaOH, Ca(OH)₂,

HCl, H₂SO₄, kim lo¹i, phi kim cô thÓ: Al, Fe, Cl₂, C, Si vµ mét sè hîp kim, hîp

chÊt cña chóng: gang, thÐp, CO, CO₂, H₂CO₃, muèi cacbonat, SiO₂, H₂SiO₃, silicat,

c«ng nghiÖp silicat.

- Kh¸i niÖm hîp chÊt h÷u c¬, mét sè hîp chÊt h÷u c¬ cô thÓ: metan, etilen,

axetilen, benzen, r-îu etylic, axit axetic, chÊt bÐo, hîp chÊt gluxit( ®-êng

glucoz¬, sacaroz¬), tinh bét vµ xen luloz¬, polime…

- Ph-¬ng ph¸p ®iÒu chÕ mét sè chÊt quan träng vµ c¸c ph¶n øng ho¸ häc lµm c¬

së.

- Mét sè øng dông quan träng cña mét sè chÊt v« c¬, kim lo¹i, phi kim, mét sè

hîp chÊt h÷u c¬ tiªu biÓu

2. KÜ n¨ng

- Quan s¸t thÝ nghiÖm, hiÖn t-îng, m« h×nh, h×nh vÏ, biÓu b¶ng

- Nghiªn cøu thÝ nghiÖm: tiÕn hµnh thÝ nghiÖm, quan s¸t m« t¶ hiÖn t-îng, gi¶i

thÝch, viÕt ph-¬ng tr×nh ho¸ häc ( nÕu cã), rót ra nhËn xÐt.

- Thu thËp th«ng tin tõ kªnh ch÷, kªnh h×nh cña SGK

- Gi¶i bµi tËp ho¸ häc

VËn dông kiÕn thøc vÒ chÊt ®Ó:

- Gi¶i thÝch hiÖn t-îng thùc tÕ cã liªn quan ®Õn ho¸ häc

- Dù ®o¸n ph¶n øng vµ hiÖn t-îng x¶y ra

- LËp mèi quan hÖ vÒ biÕn ®æi ho¸ häc gi÷a c¸c chÊt v« c¬, gi-· c¸c chÊt h÷u c¬,

giòa c¸c chÊt v« c¬ vµ h÷u c¬.

- ViÕt c¸c ph-¬ng tr×nh ph¶n øng cô thÓ vÒ mèi quan hÖ gi÷a c¸c chÊt.

- NhËn biÕt mét sè chÊt b»ng ph-¬ng ph¸p hãa häc

- TÝnh khèi l-îng nguyªn liÖu hoÆc s¶n phÈm trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt CaO,

NaOH, gang vµ thÐp...

- TÝnh % khèi l-îng hoÆc thÓ tÝch cña chÊt trong hçn hîp chÊt v« c¬ vµ h÷u

c¬ ( hçn hîp khÝ, hçn hîp r¾n, hçn hîp láng) ®· häc.

- T×m c«ng thøc cña kim lo¹i, oxit kim lo¹i, chÊt h÷u c¬ theo c¸c sè liÖu thÝ

nghiÖm

- TÝnh nång ®é cña dung dÞch: nång ®é %, nång ®é mol

3. §inh h-íng ®æi míi ®¸nh gi¸ bé m«n Ho¸ häc ë líp 9.

3.1. Môc ®Ých cña viÖc kiÓm tra, ®¸nh gi¸ lµ kiÓm tra thùc hiÖn môc tiªu

gi¸o dôc cña bËc häc, cÊp häc.

3.2. Néi dung kiÓm tra ®¸nh gi¸

Do môc tiªu, néi dung ch-¬ng tr×nh m«n häc ®· thay ®æi, môc tiªu ®¸nh gi¸ ®·

thay ®æi nªn néi dung ®¸nh gi¸ còng cÇn thay ®æi cho phï hîp.

- Chó ý ®¸nh gi¸ theo tØ lÖ phï hîp 3 møc ®é cña néi dung ho¸ häc: biÕt,

hiÓu, vËn dông.

- §¸nh gi¸ cÇn tËp trung vµo néi dung hµnh cña HS.

- Chó ý ®¸nh gi¸ ®-îc kiÕn thøc vÒ ph-¬ng ph¸p ho¹t ®éng ®Ó chiÕm lÜnh

kiÕn thøc ho¸ häc.

Tải về để xem bản đầy đủ

48 trang minhvan 10/03/2024 1370

Download

Bạn đang xem 11 trang mẫu của tài liệu "SKKN Nâng cao kỹ năng viết và cân bằng các phương trình hóa học", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.

File đính kèm:

skkn_nang_cao_ky_nang_viet_va_can_bang_cac_phuong_trinh_hoa.docx