SKKN Nâng cao chất lượng học tập môn Toán cho học sinh lớp 1A, trường Tiểu học Vạn Thọ 1

A. MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Trong xây dựng cơ bản, như khi xây một toà nhà cao tầng hiện đại thì

việc xử lý móng là hết sức quan trọng, mà nền móng ngôi nhà lại là phần nằm

sâu trong lòng đất, nên người ta thường chỉ nhìn thấy những tầng cao ở trên; chỉ

có những người xây dựng, những người có chuyên môn mới thấy rõ tầm quan

trọng, giá trị đích thực của nó. Bậc Tiểu học cũng được coi như cái nền móng

của ngôi nhà tri thức kia. Chính vì vậy, Điều 2 của Luật phổ cập Giáo dục Tiểu

học đã xác định bậc Tiểu học là bậc học đầu tiên nền tảng của hệ thống giáo dục

quốc dân. Bậc Tiểu học đã tạo những cơ sở ban đầu rất cơ bản và bền bền vững

cho các em tiếp tục học các bậc học trên. Nội dung giảng day của Tiểu học luôn

gắn liền với thực tiễn, phục vụ thiết thực cho cuộc sống, không chỉ có thế mà

mỗi môn học ở Tiểu học đều góp phần vào việc hình thành và phát triển nhân

cách học sinh.

Trong các môn học ở bậc Tiểu học, môn Toán là một trong những môn có

vị trí rất quan trọng. Các kiến thức, kĩ năng của môn Toán có nhiều ứng dụng

trong đời sống, giúp học sinh nhận biết mối quan hệ về số lượng và hình dạng

không gian của thế giới hiện thực. Chương trình môn Toán lớp Một hiện hành

được cấu trúc thành 4 mạch kiến thức:

- Số học

- Đại lượng và đo đại lượng

- Yếu tố hình học

- Giải bài toán có lời văn.

Đối với mạch kiến thức "Giải toán có lời văn", là một trong những mạch

kiến thức cơ bản xuyên suốt chương trình Toán cấp tiểu học. Thông qua giải

toán có lời văn, các em được phát triển trí tuệ, được rèn luyện kỹ năng tổng hợp:

đọc, viết, diễn đạt, trình bày, tính toán. Toán có lời văn là mạch kiến thức tổng

hợp của các mạch kiến thức toán học, giải toán có lời văn các em sẽ được giải

các loại toán về số học, các yếu tố đại số, các yếu tố hình học và đo đại lượng.

Toán có lời văn là chiếc cầu nối giữa toán học và thực tế đời sống, giữa toán học

với các môn học khác.

Trong những năm học qua, khi được làm công tác chủ nhiệm lớp Một và

trực tiếp giảng dạy môn Toán 1, tôi nhận thấy nhiều em không hiểu nội dung bài

toán có lời văn dẫn đến không làm được bài; một số học sinh chưa biết cách đặt

câu lời giải phù hợp; một số em chưa biết dùng phép tính nào để giải bài toán và

có nhiều em chưa biết cách trình bày bài làm. Nếu người giáo viên không quan

tâm hình thành và rèn luyện cho các em kĩ năng giải toán có lời văn ngay từ ban

đầu thì nhiều em sẽ không biết làm các dạng bài toán có lời văn, dẫn đến chất

lượng học tập môn Toán thấp, ảnh hưởng kéo dài khi các em học tiếp các lớp

trên.

1

Như vậy, việc rèn luyện kĩ năng giải toán có lời văn cho học sinh lớp Một

là một việc làm rất cần thiết góp phần nâng cao chất lượng học tập môn Toán.

Chính vì thế, tôi chọn sáng kiến: Nâng cao chất lượng học tập môn Toán

cho học sinh lớp 1A, trường Tiểu học Vạn Thọ 1 bằng việc rèn kĩ năng giải toán

có lời văn

2. Mục đích nghiên cứu đề tài

Với sáng kiến này, mục đích nghiên cứu của bản thân tôi là:

- Giới thiệu một số giải pháp của bản thân và đồng nghiệp đã làm nhằm

rèn kĩ năng giải toán có lời văn cho học sinh lớp 1A, Trường Tiểu học Vạn Thọ

1.

- Giúp học sinh lớp 1A, Trường Tiểu học Vạn Thọ 1 hình thành và rèn

luyện kĩ năng giải toán có lời văn tốt hơn, từ đó làm nâng cao chất lượng học tập

môn Toán cho học sinh.

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Giải pháp làm nhằm rèn kĩ năng giải toán có lời văn cho học sinh lớp

Một.

3.2. Khách thể nghiên cứu

Học sinh lớp 1A, Trường Tiểu học Vạn Thọ 1

4. Giả thuyết nghiên cứu

Với những giải pháp đã thực hiện và học hỏi kinh nghiệm của đồng

nghiệp sẽ rèn kĩ năng giải toán có lời văn, góp phần nâng cao chất lượng học tập

môn Toán cho học sinh lớp 1A, trường Tiểu học Vạn Thọ 1.

5. Nhiệm vụ nghiên cứu

5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận

- Sự phát triển quá trình nhận thức của học sinh đầu cấp Tiểu học.

- Nội dung chương trình giải toán có lời văn ở lớp 1.

- Các giải pháp rèn luyện kĩ năng giải toán có lời văn cho học sinh lớp 1.

5.2. Nghiên cứu thực trạng

- Những thuận lợi trong quá trình dạy học môn Toán 1, phần giải toán có

lời văn.

- Những khó khăn, vướng mắc của giáo viên khi dạy các bài giải toán có

lời văn.

5.3. Đề xuất giải pháp

- Hình thành giải toán có lời văn qua việc dùng hình ảnh giúp học sinh

nêu phép tính.

2

- Rèn giải toán có lời văn qua việc đọc tóm tắt nêu phép tính.

- Rèn kĩ năng nhìn hình ảnh phát triển thành bài toán có lời văn, nêu phép

tính.

- Rèn kĩ năng đọc hiểu bài toán, tóm tắt và trình bày bài toán có lời văn

theo đúng các bước đã học.

6. Phạm vi và giới hạn đề tài

- Nội dung: giải pháp rèn luyện kĩ năng giải toán có lời văn cho học sinh

lớp 1A, trường Tiểu học Vạn Thọ 1

- Thời gian: từ ngày 11/2018 đến ngày 9/2019

- Đối tượng áp dụng: học sinh lớp 1A, trường Tiểu học Vạn Thọ 1.

7. Phương pháp nghiên cứu

Để hoàn thành đề tài này, tôi đã sử dụng các phương pháp sau:

- Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Tôi đã tìm hiểu một số tài liệu như

chuẩn kiến thức kĩ năng môn Toán 1; tài liệu bồi dưỡng, nâng cao giúp học sinh

biết giải toán có lời văn ,…

- Phương pháp điều tra quan sát: qua phương pháp này, điều tra quan sát

được thực tiễn việc xây dựng nề nếp cho học sinh lớp Một có những thuận lợi và

khó khăn gì để tiến hành lựa chọn giải pháp thay thế.

- Phương pháp thực nghiệm: ứng dụng những giải pháp của bản thân vào

thực tế, qua đó khắc phục hạn chế trong các lần ứng dụng.

- Phương pháp đối chiếu, so sánh: Đối chiếu kết quả trước và sau khi thực

hiện đề tài.

- Phương pháp tổng hợp kinh nghiệm: tổng hợp, ghi chép các kinh

nghiệm đã được đồng nghiệp thực hiện và kinh nghiệm qua các lần thực nghiệm.

B. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

Chương 1: Cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu

1. Cơ sở khoa học

1.1. Sự phát triển quá trình nhận thức của học sinh đầu cấp Tiểu học

a) Tư duy

Tư duy mang đậm màu sắc xúc cảm và chiếm ưu thế ở tư duy trực quan

hành động.

Các phẩm chất tư duy chuyển dần từ tính cụ thể sang tư duy trừu tượng

khái quát

Khả năng khái quát hóa phát triển dần theo lứa tuổi. Tuy nhiên, hoạt động

phân tích, tổng hợp kiến thức còn sơ đẳng ở phần đông học sinh tiểu học.

3

b) Tưởng tượng

Tưởng tượng của học sinh tiểu học đã phát triển phong phú hơn so với trẻ

mầm non nhờ có bộ não phát triển và vốn kinh nghiệm ngày càng dầy dạn. Tuy

nhiên, tưởng tượng của các em vẫn mang một số đặc điểm nổi bật sau:

Ở đầu tuổi tiểu học thì hình ảnh tưởng tượng còn đơn giản, chưa bền vững

và dễ thay đổi.

c) Ngôn ngữ

Hầu hết học sinh tiểu học có ngôn ngữ nói thành thạo. Khi trẻ vào lớp

Một bắt đầu xuất hiện ngôn ngữ viết. Nhờ có ngôn ngữ phát triển mà trẻ có khả

năng tự đọc, tự học, tự nhận thức thế giới xung quanh và tự khám phá bản thân

thông qua các kênh thông tin khác nhau.

Ngôn ngữ có vai trò hết sức quan trọng đối với quá trình nhận thức cảm

tính và lý tính của trẻ, nhờ có ngôn ngữ mà cảm giác, tri giác, tư duy, tưởng

tượng của trẻ phát triển dễ dàng và được biểu hiện cụ thể thông qua ngôn ngữ

nói và viết của trẻ. Mặt khác, thông qua khả năng ngôn ngữ của trẻ ta có thể

đánh giá được sự phát triển trí tuệ của trẻ.

d) Chú ý

Ở đầu tuổi tiểu học chú ý có chủ định của trẻ còn yếu, khả năng kiểm

soát, điều khiển chú ý còn hạn chế. Ở giai đoạn này chú ý không chủ định chiếm

ưu thế hơn chú ý có chủ định. Trẻ lúc này chỉ quan tâm chú ý đến những môn

học, giờ học có đồ dùng trực quan sinh động, hấp dẫn có nhiều tranh ảnh, trò

chơi hoặc có cô giáo xinh đẹp, dịu dàng,...Sự tập trung chú ý của trẻ còn yếu và

thiếu tính bền vững, chưa thể tập trung lâu dài và dễ bị phân tán trong quá trình

học tập.

e) Trí nhớ

Loại trí nhớ trực quan hình tượng chiếm ưu thế hơn trí nhớ từ ngữ - lôgic.

Giai đoạn lớp Một, các em ghi nhớ máy móc phát triển tương đối tốt và

chiếm ưu thế hơn so với ghi nhớ có ý nghĩa. Nhiều học sinh chưa biết tổ chức

việc ghi nhớ có ý nghĩa, chưa biết dựa vào các điểm tựa để ghi nhớ, chưa biết

cách khái quát hóa hay xây dựng dàn bài để ghi nhớ tài liệu.

d) Ý chí

Ở đầu tuổi tiểu học hành vi mà trẻ thực hiện còn phụ thuộc nhiều vào yêu

cầu của người lớn (học để được bố cho đi ăn kem, học để được cô giáo khen,

quét nhà để được ông cho tiền,...) Khi đó, sự điều chỉnh ý chí đối với việc thực

thi hành vi ở các em còn yếu. Đặc biệt các em chưa đủ ý chí để thực hiện đến

cùng mục đích đã đề ra nếu gặp khó khăn.

Nói tóm lại, sáu tuổi vào lớp Một là bước ngoặt lớn của trẻ thơ. Môi

trường thay đổi, đòi hỏi trẻ phải hình thành và rèn luyện nhiều kiến thức, kĩ năng

phù hợp với lứa tuổi mới. Nắm bắt được các đặc điểm này, người giáo viên phải

các phương pháp dạy học linh hoạt, nhất là trong dạy học môn Toán. Trong tiết

4

học, người giáo viên phải biến các kiến thức "khô khan" thành những hình ảnh

có cảm xúc, đặt ra cho các em những câu hỏi mang tính gợi mở, lưu ý khả năng

tập trung chú ý của các em, sử dụng lời nói ngắn gọn, tình cảm, thu hút các em

vào các hoạt động nhóm, hoạt động tập thể để các em có cơ hội phát triển quá

trình nhận thức lý tính của mình một cách toàn diện.

1.2. Nội dung chương trình giải toán có lời văn cho học sinh lớp Một

Để dạy tốt môn Toán lớp 1 nói chung, "Giải bài toán có lời văn" nói riêng,

điều đầu tiên mỗi giáo viên phải nắm thật chắc nội dung chương trình, sách giáo

khoa.Trong chương trình toán lớp Một, giai đoạn đầu học sinh còn đang học chữ

nên chưa thể dạy ngay "Bài toán có lời văn".

Trong chương trình toán lớp 1, phần giải bài toán có lời văn chia làm hai

giai đoạn.

+ Giai đoạn 1:

Mặc dù đến tận tuần 23, học sinh mới được chính thức học cách giải "Bài

toán có lời văn" song chúng ta đã có ý ngầm chuẩn bị từ xa cho việc làm này

ngay từ bài "Phép cộng trong phạm vi 3" ở tuần 7.

Bắt đầu từ tuần 7, trong hầu hết các tiết dạy về phép cộng, trừ trong phạm vi

10 đều có các bài tập thuộc dạng "Nhìn tranh nêu phép tính" ở đây học sinh

được làm quen với việc:

- Xem tranh vẽ.

- Nêu bài toán bằng lời.

- Nêu câu trả lời.

- Điền phép tính thích hợp (với tình huống trong tranh).

Ví dụ: Sau khi xem tranh vẽ ở trang 46 (sách giáo khoa), học sinh tập nêu

bằng lời: "Có 1 quả bóng trắng và 2 quả bóng xanh. Hỏi có tất cả mấy quả

bóng?" rồi tập nêu miệng câu trả lời : "có tất cả 3 quả bóng", sau đó viết vào dãy

năm ô trống để có phép tính: 1 + 2 = 3

+ Giai đoạn 2:

Ở giai đoạn này chủ yếu là các bài toán được viết dưới dạng tóm tắt hoặc

đầy đủ cả lời văn, nhưng yêu cầu cao hơn đối với học sinh các em phải viết đầy

đủ bài giải của bài toán bao gồm câu trả lời, phép tính và đáp số. trong giai đoạn

này các em phải rèn kĩ năng:

- Đọc kĩ đề bài: Đề toán cho biết những gì ? Đề toán yêu cầu gì ?

- Tóm tắt đề bài.

- Tìm được cách giải bài toán.

- Trình bày bài giải.

- Kiểm tra lời giải và đáp số.

.

5

Ví dụ: (Bài 2 trang 151, Toán 1). Sau khi đọc bài toán, học sinh phải tìm hiểu

được:

- Bài toán cho biết gì? (Tổ em có: 9 bạn, trong đó có: 5 bạn nữ).

- Bài toán hỏi gì? (Tổ em có mấy bạn nam?)

- Muốn biết tổ em có mấy bạn nam, ta làm như thế nào? (thực hiện phép tính

9 – 5)

- Hướng dẫn để học sinh viết câu trả lời, phép tính và đáp số của bài toán.

1.3. Một số phương pháp sử dụng trong dạy "Giải bài toán có lời văn"ở

lớp Một

a) Phương pháp trực quan

Khi dạy “Giải bài toán có lời văn” cho học sinh lớp 1 thường sử dụng

phương pháp trực quan giúp học sinh tìm hiểu đề bài, tóm tắt đề toán thông qua

việc sử dụng tranh ảnh, vật mẫu, sơ đồ… Từ đó tìm ra cách giải một cách thuận

lợi. Đặc biệt trong sách giáo khoa Toán 1 có hai loại tranh vẽ giúp học sinh

“Giải toán có lời văn” đó là: Một loại gợi ra phép cộng, một loại gợi ra phép trừ.

Như vậy chỉ cần nhìn vào tranh vẽ học sinh đã định ra được cách giải bài toán.

Trong những trường hợp này bắt buộc giáo viên phải sử dụng tranh vẽ và

phương pháp trực quan.

b) Phương pháp hỏi đáp (đàm thoại)

Sử dụng khi hướng dẫn học sinh tìm hiểu, phân tích đề bài, tìm đường lối

giải, chữa bài làm của học sinh ...

c) Phương pháp dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề

Với mục đích giúp các em khắc sâu những kiến thức về “Giải toán có lời

văn” trong quá trình giảng dạy giáo viên nên áp dụng phương pháp dạy học này.

Giáo viên có thể tạo tình huống có vấn đề bằng cách cho sẵn lời giải, học

sinh tự đặt phép tính hoặc cho sẵn phép tính học sinh đặt câu lời giải. Cho hình

vẽ học sinh đặt lời bài toán và giải.

Ngoài ra, giáo viên còn sử dụng thường xuyên các phương pháp khác

như: phương pháp thực hành, phương pháp thảo luận nhóm, phương pháp kiến

tạo,...

2. Cơ sở thực tiễn

Trong quá trình giảng dạy ở Tiểu học, đặc biệt dạy lớp Một, tôi nhận thấy hầu

như giáo viên nào cũng phàn nàn khi dạy đến phần giải toán có lời văn ở lớp Một.

Học sinh rất lúng túng khi nêu câu lời giải, thậm chí nêu sai câu lời giải, viết sai phép

tính, viết sai đáp số. Những tiết đầu tiên của giải toán có lời văn mỗi lớp chỉ có

khoảng 20% số học sinh biết nêu câu lời giải, viết đúng phép tính và đáp số. Số còn

lại là rất mơ hồ, các em chỉ nêu theo quán tính hoặc nêu miệng thì được nhưng khi

viết các em lại rất lúng túng, làm sai, một số em làm đúng nhưng khi cô hỏi lại không

biết trả lời thế nào. Chứng tỏ các em chưa nắm được một cách chắc chắn cách giải bài

toán có lời văn. Giáo viên phải mất rất nhiều công sức khi dạy đến phần này.

6

Chương 2: Thực trạng của vấn đề nghiên cứu

1. Đặc điểm tình hình

1.1 Thuận lợi

- Được sự quan tâm, động viên to lớn của Ban giám hiệu nhà trường trong

công tác dạy học lớp Một, trong đó có môn Toán.

- Bản thân cũng đã có kinh nghiệm chủ nhiệm lớp Một trong 10 năm học

và trực tiếp giảng dạy môn Toán.

- Đa số phụ huynh học sinh quan tâm đến việc học tập đầu cấp Tiểu học

của con em mình. Bên cạnh đó, còn được sự quan tâm chung của các lực lượng

trong và ngoài nhà trường.

- Đa số học sinh có đa số học sinh lễ phép vâng lời, học sinh ham học, có

hứng thú học tập môn Toán nói chung và “Giải bài toán có lời văn” nói riêng.

1.2. Khó khăn

Bên cạnh những thuận lợi, công tác giảng dạy lớp Một nói chung và môn

Toán nói riêng luôn gặp nhiều khó khăn. Có thể kể đến những khó khăn như

sau:

- Về học sinh:

+ Một số em đọc hiểu chưa thông thạo dẫn đến đọc xong không hiểu nội

dung bài toán có lời văn, chưa phân tích được bài toán cho biết gì, bài toán yêu

cầu gì.

+ Một số em chỉ biết nêu phép tính mà chưa biết cách đặt câu lời giải phù

hợp.

+ Một số em chưa biết trình bày bài làm của mình sao cho đúng các bước.

- Về giáo viên:

+ Đôi khi chỉ quan tâm đến việc rèn học sinh biết cộng, trừ trong phạm vi

100, mà coi “Giải toán có lời văn” là đơn giản, dễ dàng nên chưa tìm tòi nghiên

cứu để có phương pháp giảng dạy có hiệu quả.

+ Khả năng phối hợp, kết hợp với nhiều phương pháp để dạy mạch kiến

thức “Giải toán có lời văn” ở lớp Một còn thiếu linh hoạt.

2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu

Trong quá trình giảng dạy môn Toán ở lớp 1A, trường Tiểu học Vạn Thọ

1, tôi nhận thấy học sinh đã làm được như:

- Học sinh hứng thú, ham thích học dạng toán có lời văn ở những bài đầu

tiên, có hình ảnh minh họa bài toán.

- Có khoảng vài em học sinh biết nêu câu lời giải, viết đúng phép tính và

đáp số.

Bên cạnh đó, vẫn còn nhiều mặt mà học sinh chưa làm được như:

7

- Một số học sinh chưa biết cách đặt câu lời giải phù hợp.

- Các em chỉ nêu được phép tính theo quán tính hoặc nêu miệng thì được

nhưng khi viết các em lại rất lúng túng, làm sai phép tính.

- Một số em làm đúng nhưng khi cô hỏi lại không biết trả lời thế nào.

Chứng tỏ các em chưa nắm được một cách chắc chắn cách giải bài toán có lời

văn. Giáo viên phải mất rất nhiều công sức khi dạy đến phần này. Cụ thể:

Kết quả khảo sát lần đầu trước khi áp dụng sáng kiến:

Đề bài: (Bài tập 1, sách giáo khoa môn Toán 1, trang 121) Trong vườn có

12 cây chuối, bố trồng thêm 3 cây chuối. Hỏi trong vườn có tất cả bao nhiêu cây

chuối?

Số học sinh đạt /

Xếp loại

Lỗi của học sinh

Tỉ lệ %

8,3%

Tổng số

Hoàn thành

2/24

tốt

Trình bày đủ bài giải, chưa

làm đúng câu lời giải.

3/24

6/24

12,5%

Hoàn thành

Chỉ làm đúng phép tính và

đáp số, sai tên đơn vị và câu

lời giải.

25%

Chưa hoàn

13/24

Không biết làm bài

54,2%

thành

Chương 3: Giải pháp nghiên cứu

1. Mục tiêu của giải pháp

Rèn luyện kĩ năng giải Toán có lời văn cho học sinh lớp Một nhằm giúp

cho học sinh:

- Nhận biết thế nào là bài toán có lời văn, nhận biết về cấu tạo của bài

toán có lời văn.

- Đọc hiểu, phân tích, tóm tắt bài toán.

- Giải toán đơn về thêm (bớt) bằng một phép tính cộng (trừ).

- Trình bày bài giải gồm: câu lời giải, phép tính, đáp số.

- Tìm lời giải phù hợp cho bài toán bằng nhiều cách khác nhau.

2. Mô tả bản chất của giải pháp:

2.1. Mô tả chi tiết, đầy đủ và rõ ràng các bước thực hiện giải pháp:

Bước 1: Tìm hiểu các mức độ và biện pháp hướng dẫn học sinh giải bài

toán có lời văn ở lớp Một

8

Mức độ 1: Ngay từ đầu học kỳ I các bài toán được giới thiệu ở mức độ

nhìn hình vẽ, viết phép tính. Mục đích cho học sinh hiểu bài toán qua hình vẽ,

suy nghĩ chọn phép tính thích hợp.

Thông thường sau mỗi phép tính ở phần luyện tập có một hình vẽ gồm 5

ô vuông cho học sinh chọn ghi phép tính và kết quả phù hợp với hình vẽ. Ban

đầu để giúp học sinh dễ thực hiện, sách giáo khoa ghi sẵn các số và kết quả:

Ví dụ: Bài 5: Viết phép tính thích hợp: (sách giáo khoa/ trang 46)

a)

Chỉ yêu cầu học sinh viết dấu cộng vào ô trống để có: 1 + 2 = 3

b)

Đến câu này nâng dần mức độ, học sinh phải viết cả phép tính và kết quả:

1

+

1

=

2

Và yêu cầu tăng dần, học sinh có thể nhìn từ một tranh vẽ bài 4 trang 77

diễn đạt theo 2 cách.

8

+

1

=

9

Cách 1: Có 8 hộp thêm 1 hộp, tất cả là 9 hộp

Cách 2: Có 1 hộp đưa vào chỗ 8 hộp, tất cả là 9 hộp.

1

+

8

=

9

Tương tự câu b: Có 7 bạn và 2 bạn đang đi tới. Tất cả là 9 bạn.

Cách 1:

7

+

2

7

=

9

Cách 2:

2

+

Đến bài 3 trang 85:

Học sinh quan sát và cần hiểu được: Lúc đầu trên cành có 10 quả. Sau đó

rụng 2 quả. Còn lại trên cành 8 quả.

10 -

2

=

8

10

Ở đây giáo viên cần động viên các em vừa diễn đạt bằng miệng vừa ghi

đúng phép tính.

Mức độ 2: Đến cuối học kỳ I học sinh đã được làm quen với tóm tắt bằng

lời:

Bài 3 trang 87

Có : 10 quả bóng

Cho : 3 quả bóng

Còn :.... quả bóng?

Học sinh từng bước làm quen với lời thay cho hình vẽ, học sinh dần dần

thoát ly khỏi hình ảnh trực quan từng bước tiếp cận đề bài toán. Yêu cầu học

sinh phải đọc và hiểu được tóm tắt, biết diễn đạt đề bài và lời giải bài toán bằng

lời, chọn phép tính thích hợp nhưng chưa cần viết lời giải.

Tuy không yêu cầu cao, tránh tình trạng quá tải với học sinh, nhưng có thể

động viên học sinh hoàn thành tốt làm nhiều cách, có nhiều cách diễn đạt từ một

hình vẽ hay một tình huống sách giáo khoa.

Mức độ 3: Giới thiệu bài toán có lời văn bằng cách cho học sinh tiếp cận

với

một đề bài toán chưa hoàn chỉnh kèm theo hình vẽ và yêu cầu hoàn thiện (tiết

81). Tư duy học sinh từ hình ảnh phát triển thành ngôn ngữ, thành chữ viết.

Giải toán có lời văn ban đầu được thực hiện bằng phép tính cộng là phù

hợp với tư duy của học sinh.

Cấu trúc một đề toán gồm 2 phần: phần cho biết và phần hỏi, phần cho

biết gồm có 2 yếu tố.

Mức độ 4: Để hình thành cách giải bài toán có lời văn, sách giáo khoa đã

nêu một bài toán, phần tóm tắt đề toán và giải bài toán hoàn chỉnh để học sinh

làm quen. ( Bài toán- trang 117)

Giáo viên cần cho học sinh nắm vững đề toán, thông qua việc tóm tắt đề

toán. Biết tóm tắt đề toán là yêu cầu đầu tiên để giải bài toán có lời văn.

Bài giải gồm 3 phần: câu lời giải, phép tính và đáp số.

Chú ý rằng tóm tắt không nằm trong lời giải của bài toán, nhưng phần tóm

tắt cần được luyện kỹ để học sinh nắm được bài toán đầy đủ, chính xác. Câu lời

giải trong bài giải không yêu cầu mọi học sinh phải theo mẫu như nhau, tạo điều

kiện cho học sinh diễn đạt câu trả lời theo ý hiểu của mình. Quy ước viết đơn vị

của phép tính trong bài giải học sinh cần nhớ để thực hiện khi trình bày bài giải.

11