SKKN Năm giải pháp giúp học sinh lớp 5A, Trường Tiểu học Vạn Thọ 1 học tốt từ đồng âm, từ nhiều nghĩa; phân biệt từ đồng âm với từ nhiều nghĩa

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VẠN NINH

TRƯỜNG TIỂU HỌC VẠN THỌ 1

SÁNG KIẾN

“NĂM GIẢI PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 5A,

TRƯỜNG TIỂU HỌC VẠN THỌ 1 HỌC TỐT

TỪ ĐỒNG ÂM, TỪ NHIỀU NGHĨA; PHÂN BIỆT

TỪ ĐỒNG ÂM VỚI TỪ NHIỀU NGHĨA”

Tên tác giả: Nguyễn Thị Diễm My

MỤC LỤC

Tên

Trang

Năm học 2018-2019

I. Đặt vấn đề

1

1. Lý do chọn đề tài

1

2. Lịch sử của đề tài

1

3. Mục đích nghiên cứu đề tài

4. Nhiệm vụ và phương pháp nghiên cứu

5. Giới hạn (phạm vi) nghiên cứu

6. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu

II. Giải quyết vấn đề

1

2

1. Cơ sở lý luận của vấn đề

2

2. Thực trạng của vấn đề

3

3. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề

4. Hiệu quả của đề tài

6

20

22

23

24

III. Kết luận

1. Đúc kết lại nội dung chính đã trình bày

2. Đề ra biện pháp triển khai áp dụng đề tài vào thực tiễn

3. Kiến nghị

4. Hướng phát triển của đề tài

Tài liệu tham khảo

25

I. ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Lý do chọn đề tài:

Không biết mọi người có cảm giác thế nào, riêng tôi mỗi khi được thấy ai

đó là người ngoại quốc nói hoặc hát được những bài hát tiếng Việt, một cảm xúc

thán phục xen lẫn xúc động và niềm tự hào về tiếng Việt lại trào dâng trong

lòng. Trong thời kỳ đổi mới và hội nhập hiện nay, Việt Nam chúng ta đang mở

2

rộng quan hệ ngoại giao với nhiều nước trong khu vực và trên thế giới. Nhiều

người nước ngoài biết đến Việt Nam, biết nói, hát và giao tiếp bằng tiếng Việt

cũng là điều bình thường . Nhưng sự thán phục của tôi đối với họ là bởi một lẽ

đi sâu vào ngôn ngữ tiếng Việt của chúng ta thực sự có nhiều khía cạnh khó, đôi

khi chính chúng ta cũng còn có sự nhầm lẫn. Một trong những nội dung khó của

tiếng Việt là phần nghĩa của từ.

Trong chương trình Tiếng Việt lớp 5, mảng nội dung nghĩa của từ được

tập trung và được biên soạn có hệ thống trong phần Luyện từ và câu. Nhiều năm

liền trong quá trình dạy học, tôi thấy các em học sinh dễ dàng tìm được các từ

trái nghĩa, việc tìm các từ cùng nghĩa, gần nghĩa cũng không mấy vất vả. Tuy

nhiên, khi học xong từ nhiều nghĩa và từ đồng âm thì các em bắt đầu có sự nhầm

lẫn và khả năng phân biệt các từ đồng âm với từ nhiều nghĩa của học sinh không

được như mong đợi của cô giáo. Kể cả một số học sinh hoàn thành tốt môn

Tiếng Việt cũng làm thiếu chính xác. Vì vậy, tôi mạnh dạn chọn đề tài “Năm

giải pháp giúp học sinh lớp 5A, Trường Tiểu học Vạn Thọ 1 học tốt từ đồng

âm, từ nhiều nghĩa; phân biệt từ đồng âm với từ nhiều nghĩa” để nghiên

cứu.

2. Lịch sử của đề tài:

Đề tài được hình thành dựa trên những biện pháp nhằm giúp cho học sinh

học tốt từ đồng âm, từ nhiều nghĩa; phân biệt từ đồng âm với từ nhiều nghĩa. Sau

đó, qua quá trình giảng dạy, bản thân tôi tích góp và học hỏi thêm nhiều biện

pháp khác nhau để nhằm nâng cao chất lượng dạy học phân môn Luyện từ và

câu lớp 5.

3. Mục đích nghiên cứu đề tài:

Với đề tài sáng kiến này, mục đích nghiên cứu của bản thân tôi là:

- Giới thiệu một số giải pháp của bản thân đã làm nhằm nâng cao chất

lượng học tập cho học sinh lớp 5A, Trường Tiểu học Vạn Thọ 1.

- Giúp học sinh lớp 5A, Trường Tiểu học Vạn Thọ 1 học tốt từ đồng âm,

từ nhiều nghĩa; phân biệt từ đồng âm với từ nhiều nghĩa, từ đó làm nâng cao

chất lượng học tập.

4. Nhiệm vụ và phương pháp nghiên cứu:

4.1. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Nghiên cứu vấn đề lí luận.

- Nguyên cứu thực trạng và đề ra giải pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy

học về từ nhiều nghĩa - từ đồng âm cho học sinh.

- Rút ra những bài học kinh nghiệm trong việc dạy - học từ đồng âm, từ

nhiều nghĩa.

4.2. Phương pháp nghiên cứu

Để hoàn thành đề tài này, tôi đã sử dụng các phương pháp sau:

3

- Phương pháp nghiên cứu tài liệu: đọc tài liệu Hướng dẫn học Tiếng Việt

5, tài liệu tham khảo, các chuyên đề có liên quan đến vấn đề nghiên cứu.

- Phương pháp điều tra, khảo sát: điều tra thực trạng dạy học phân môn

Luyện từ và câu, dự giờ thực tế giáo viên và học sinh lớp 5.

- Phương pháp thực nghiệm, thống kê, phân loại: kiểm tra chất lượng học

sinh về kỹ năng thực hành làm bài tập phân biệt từ đồng âm và từ nhiều nghĩa để

kiểm chứng lý luận của đề tài và đánh giá kết quả học tập của học sinh khi áp

dụng nội dung đã nghiên cứu.

- Phương pháp thực hành.

- Phương pháp phân tích tổng hợp.

5. Giới hạn (phạm vi) nghiên cứu:

- Nội dung: việc dạy từ đồng âm, từ nhiều nghĩa; phân biệt từ đồng âm

với từ nhiều nghĩa ở lớp 5.

- Thời gian: từ tháng 9/2017 đến tháng 5/2018.

- Đối tượng áp dụng: học sinh lớp 5A, Trường Tiểu học Vạn Thọ 1.

6. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu:

Sáng kiến “Năm giải pháp giúp học sinh lớp 5A, Trường Tiểu học Vạn

Thọ 1 học tốt từ đồng âm, từ nhiều nghĩa; phân biệt từ đồng âm với từ nhiều

nghĩa” là một trong những sáng kiến nói riêng về nâng cao chất lượng dạy học

môn Tiếng Việt được tích góp những kinh nghiệm có sẵn từ rất lâu. Nội dung

sáng kiến chưa được công khai dưới nhiều hình thức sử dụng, mô tả bằng văn

bản hay bất cứ hình thức nào khác; không trùng với nội dung và giải pháp trước

đó.

Kết quả nghiên cứu mang lại hiệu quả thiết thực trong việc nâng cao chất

lượng dạy học môn Tiếng Việt của bản thân tôi trong những năm vừa qua.

II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

1. Cơ sở lý luận của vấn đề:

Trong chương trình Tiểu học, mỗi môn học đều có tính ưu việt riêng, có

những nội dung giáo dục riêng; về tâm hồn, tình cảm, trí thức, kĩ năng… Nhưng

đối với nhu cầu thực tiễn của lớp 5 thì yêu cầu về kiến thức, kĩ năng phân môn

Luyện từ và câu đóng một vai trò hết sức quan trọng. Phân môn Luyện từ và câu

lớp 5 có nhiều kiến thức cơ bản, những kiến thức ấy học sinh cần phải đạt để

làm bàn đạp cho việc học tốt các môn học ở lớp trên. Phân môn Luyện từ và câu

trang bị cho học sinh hệ thống kiến thức cơ bản như kĩ năng dùng từ, đặt câu;

mở rộng và làm phong phú vốn từ ngữ cho các em; giúp các em nói và viết đúng

ngữ pháp.

Từ đồng âm, từ nhiều nghĩa trong phân môn Luyện từ và câu cung cấp

cho các em biết khái niệm, cách tìm và lựa chọn sử dụng đúng từ đồng âm, từ

4

nhiều nghĩa; tạo điều kiện để các em có năng lực nhận biết các sự vật, hiện

tượng một cách đầy đủ, nhanh chóng và chính xác.

Học sinh tiểu học vốn từ còn ít, từ ngữ mà các em được cung cấp ở trường

học chưa thể đủ so với nhu cầu giao tiếp hàng ngày. Khả năng sử dụng, phân

biệt từ đồng âm, từ nhiều nghĩa cũng như vận dụng vào từng hoàn cảnh còn gặp

nhiều khó khăn. Vì vậy, giúp học sinh tăng vốn từ, hiểu nghĩa từ, sử dụng hiệu

quả vốn từ là công việc, nhiệm vụ quan trọng trong sự phát triển ngôn ngữ của

học sinh. Nhờ đó mà vốn từ của học sinh đã được bổ sung cả về số lượng, chất

lượng, làm cho tiếng Việt thêm phong phú và mang đậm nét đặc sắc riêng mà

không thể lẫn với một thứ ngôn ngữ nào khác.

2. Thực trạng của vấn đề:

2.1. Thực trạng chung:

a. Thuận lợi:

- Luôn được sự quan tâm của Ban lãnh đạo cũng như sự đồng thuận của

tập thể giáo viên trong trường; thường xuyên tổ chức các hoạt động như chuyên

đề, thao giảng, hội giảng, qua đó trao đổi và rút ra được nhiều kinh nghiệm.

- Thực hiện mô hình trường học mới tạo điều kiện cho học sinh mạnh dạn,

tự tin, sôi nổi.

- Thư viện nhà trường đã có đầy đủ Tài liệu Hướng dẫn học và các tài liệu

tham khảo phục vụ công tác giảng dạy và học tập.

- Học sinh nhiệt tình tham gia các hoạt động học tập, mạnh dạn, tự tin

trình bày những ý kiến của bản thân.

b. Khó khăn:

- Có nhiều gia đình học sinh thuộc diện gia đình nghèo, khó khăn, trình độ

dân trí nói chung còn thấp nên chưa nhận thức đúng về việc học tập của con em

mình.

- Vốn từ đồng âm, từ đồng nghĩa của học sinh nói riêng cũng như vốn từ

tiếng Việt nói chung còn hạn chế.

2.2. Thực trạng lớp 5A, trường Tiểu học Vạn Thọ 1:

Trong thực tế quá trình giảng dạy lớp 5A, Trường Tiểu học Vạn Thọ 1,

tôi nhận thấy: học sinh làm các bài tập về từ đồng âm nhanh và ít sai hơn khi

học các bài tập về từ nhiều nghĩa. Đặc biệt, khi cho học sinh phân biệt và tìm

các từ có quan hệ đồng âm, các nghĩa của từ nhiều nghĩa trong một số văn cảnh

thì đa số học sinh lúng túng và làm bài chưa đạt yêu cầu.

Để kiểm tra khả năng phân biệt từ đồng âm, từ nhiều nghĩa sau phần học

từ đồng âm, từ nhiều nghĩa tôi đã ra đề kiểm tra (học sinh lớp 5A năm học 2017

- 2018) như sau:

ĐỀ KIỂM TRA LẦN 1

Môn: Tiếng Việt lớp 5 – Ngày kiểm tra: 23/10/2017

5

Thời gian làm bài: 40 phút (Không kể thời gian giao đề)

Câu 1: Trong các từ in đậm sau đây, những từ nào là từ đồng âm,

* Trong các từ in đậm sau đây, những từ nào là từ đồng âm, những từ nào

là từ nhiều nghĩa?

a) chín

Lúa ngoài đồng đã chín vàng.

Tổ em có chín học sinh.

Nghĩ cho chín rồi hãy nói.

b) đường.

Bát chè này nhiều đường nên rất ngọt.

Các chú công nhân đang chữa đường dây điện thoại.

Ngoài đường, mọi người đang đi lại nhộn nhịp.

c) vạt.

Những vạt nương màu mật.

Lúa chín ngập lòng thung.

(Nguyễn Đình Ảnh)

Chú Tư lấy dao vạt nhọn đầu chiếc gậy tre.

Những người Giáy, người Dao

Đi tìm măng, hái nấm.

Vạt áo chàm thấp thoáng

Nhuộm xanh cả nắng chiều.

(Nguyễn Đình Ảnh)

* Bảng thống kê kết quả điểm bài kiểm tra từng học sinh:

STT

HỌ VÀ TÊN

ĐIỂM

6

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

Nguyễn Ngọc Tuấn Anh

Trần Minh Âu

5

4

6

3

4

9

4

5

7

3

6

7

8

4

6

10

3

10

5

8

6

5

Võ Vũ Bảo

Trần Văn Cường

Nguyễn Quốc Đạt

Cao Tâm Đoan

Nguyễn Ngọc Quỳnh Giao

Nguyễn Thị Thanh Hiền

Nguyễn Thị Kim Huệ

Nguyễn Khắc Huy

Trần Nhật Anh Kha

Đặng Thị Mỹ Linh

Nguyễn Trường My

Lê Văn Nhất

Nguyễn Thị Mỹ Quang

Đặng Minh Quốc

Nguyễn Trần Mỹ Quyền

Trần Thị Thanh Tâm

Huỳnh Diệu Thiện

Phạm Ngọc Thôi

Ngô Thị Tuyết Thương

Nguyễn Trường Tiên

Phan Tấn Tính

Ngô Trọng Tốt

Nguyễn Thị Tường Vy

7

* Bảng thống kê kết quả điểm kiểm tra theo tỉ lệ %:

Sĩ số

Điểm

9 - 10

7 - 8

5 - 6

dưới 5

SL

3

%

SL

4

%

SL

10

%

SL

%

25

12,0

16,0

40,0

8

32,0

Với kết quả như trên thực sự là một vấn đề đáng lo ngại, vì thế tôi đã trăn

trở tìm ra nguyên nhân của thực trạng trên. Sau đây là một số nguyên nhân:

- Về phía giáo viên:

+ Chưa vận dụng hiệu quả các phương pháp dạy từ đồng âm và từ nhiều

nghĩa.

+ Hình thức tổ chức dạy học chưa phong phú và chưa hiệu quả.

- Về phía học sinh:

+ Chưa nắm vững kiến thức về từ đồng âm và từ nhiều nghĩa.

+ Chưa biết cách nhận diện từ đồng âm và từ nhiều nghĩa.

+ Chưa biết cách phân biệt từ đồng âm và từ nhiều nghĩa.

+ Hiểu sai nghĩa của từ.

Chính vì thế để giúp học sinh có khả năng phân biệt từ đồng âm, từ nhiều

nghĩa tôi đã quyết định chọn đề tài: “Năm giải pháp giúp học sinh lớp 5A,

Trường Tiểu học Vạn Thọ 1 học tốt từ đồng âm, từ nhiều nghĩa; phân biệt từ

đồng âm với từ nhiều nghĩa” nhằm giúp cô và trò hứng thú hơn khi học nội dung

này, góp phần nâng cao hiệu quả của việc dạy và học phân môn Luyện từ và câu

lớp 5.

3. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề:

3.1. Nắm vững kiến thức về từ đồng âm, từ nhiều nghĩa và phương

pháp dạy từ đồng âm, từ nhiều nghĩa:

3.1.1. Nắm vững kiến thức về từ đồng âm, từ nhiều nghĩa:

Phần từ đồng âm và từ nhiều nghĩa có nhiều từ học sinh dễ nhầm lẫn và

khó xác định là từ đồng âm hay từ nhiều nghĩa, giáo viên cần giúp các em nhấn

mạnh ở khái niệm.

*Từ đồng âm : Là những từ giống nhau về âm nhưng khác nhau về nghĩa

(Hướng dẫn học Tiếng Việt 5 - tập 1A - Trang 89)

8

Đây là kiến thức cô đọng, xúc tích nhất dành cho học sinh tiểu học ghi

nhớ, vận dụng khi làm bài tập, thực hành.

Cần chú ý thêm từ đồng âm còn bao gồm cả từ đồng âm ngẫu nhiên

(nghĩa là có 2 hay hơn 2 từ có hình thức ngữ âm ngẫu nhiên giống nhau, trùng

nhau nhưng giữa chúng không có mối quan hệ nào, chúng vốn là những từ hoàn

toàn khác nhau) như trường hợp “câu” trong “câu cá” và “câu” trong “đoạn văn

có 5 câu” là từ đồng âm ngẫu nhiên và cả từ đồng âm chuyển loại (nghĩa là các

từ giống nhau về hình thức ngữ âm nhưng khác nhau về nghĩa, đây là kết quả

của hoạt động chuyển hoá từ loại của từ).

- Ví dụ:

a) + cuốc (danh từ), đá (danh từ): cái cuốc, hòn đá.

+ cuốc (động từ), đá (động từ): cuốc đất, đá bóng.

b) + thịt (danh từ): miếng thịt.

+ thịt (động từ): thịt con gà.

Trong giao tiếp cần chú ý đầy đủ đến ngữ cảnh để tránh hiểu sai nghĩa của

từ hoặc dùng từ với nghĩa nước đôi do hiện tượng đồng âm.

- Ví dụ: Đem cá về kho

Câu trên có thể hiểu là hai cách:

Cách 1: Đem cá về kho cất để dự trữ.

Cách 2: Đem cá về để kho lên ăn.

* Từ nhiều nghĩa: là từ có một nghĩa gốc và một hay một số nghĩa

chuyển. Các nghĩa của từ nhiều nghĩa bao giờ cũng có mối liên hệ với nhau.

(Hướng dẫn học Tiếng Việt 5 - Tập 1A - Trang 107)

- Ví dụ: Từ “mắt” trong câu “Quả na mở mắt” là nghĩa chuyển.

Chúng ta có thể hiểu, một từ có thể gọi tên nhiều sự vật hiện tượng, biểu

thị nhiều khái niệm (khái niệm về sự vật, hiện tượng) trong thực tế khách quan

thì từ ấy được gọi là từ nhiều nghĩa. Các nghĩa trong từ nhiều nghĩa có mối liên

hệ mật thiết với nhau.

Muốn hiểu rõ hơn khái niệm về từ nhiều nghĩa ta có thể so sánh từ nhiều

nghĩa với từ một nghĩa.

- Từ nào là tên gọi của một sự vật, hiện tượng biểu đạt một khái niệm thì

từ ấy chỉ có một nghĩa.

Ví dụ: Từ “xe đạp” chỉ loại xe người đi có hai bánh hoặc ba bánh, dùng

sức người đạp cho quay bánh.

Đó là nghĩa duy nhất thông dụng của từ “xe đạp”. Vậy có thể nói từ “xe

đạp” là từ chỉ có một nghĩa.

9

- Từ nào là tên gọi của nhiều sự vât, hiện tượng, biểu thị nhiều khái niệm

thì từ ấy là từ nhiều nghĩa.

Ví dụ: Từ “ăn” có các nghĩa sau đây:

+ ăn cơm: tự cho vào cơ thể thức ăn để nuôi sống cơ thể.

+ ăn cưới: ăn uống nhân dịp cưới.

+ tàu ăn hàng: tiếp nhận hàng để chuyên chở.

+ ăn hoa hồng: nhận lấy để hưởng.

+ ăn con xe: giành về mình phần hơn, phần thắng.

+ da ăn nắng: hấp thụ cho thấm vào, nhiễm vào.

+ ăn ảnh: vẻ đẹp được tôn lên (trong ảnh).

+ sông ăn ra biển: lan ra hoặc hướng đến nơi nào đó.

Như vậy từ “ăn” là một từ nhiều nghĩa.

Trong Tài liệu hướng dẫn học Tiếng Việt 5, phân môn Luyện từ và câu

không đề cập tới nghĩa đen và nghĩa bóng của từ nhiều nghĩa mà đề cập tới

nghĩa chuyển và nghĩa gốc. Nghĩa đen chính là nghĩa gốc của từ còn được gọi là

nghĩa trực tiếp, là nghĩa đầu tiên của từ, là cơ sở để tạo ra các nghĩa khác. Trong

từ điển, nghĩa đen được nói tới đầu tiên. Nghĩa bóng cũng chính là nghĩa

chuyển, là loại nghĩa được hình thành từ nghĩa đen (hoặc nghĩa chuyển này được

hình thành từ nghĩa chuyển khác), có mối liên hệ mật thiết với nghĩa đen. Nghĩa

bóng (nghĩa chuyển) là sản phẩm của hoạt động chuyển nghĩa của từ theo các

phương thức như ẩn dụ, hoán dụ,… Trong từ điển, nghĩa bóng được nói đến sau

nghĩa đen. Nghĩa bóng (nghĩa chuyển) cũng mang tính cố định, ổn định, bền

vững, tính xã hội và tính dân tộc như nghĩa đen.

3.1.2. Nắm vững phương pháp dạy từ đồng âm và từ nhiều nghĩa:

Bài học về từ đồng âm và từ nhiều nghĩa là loại bài khái niệm. Tôi tổ chức

các hình thức dạy học để giải quyết các bài tập ở phần nhận xét, giúp học sinh

phát hiện các hiện tượng về từ ở các bài tập từ đó rút ra được những kiến thức về

từ đồng âm và từ nhiều nghĩa. Bước tiếp theo, tôi tổng hợp kiến thức như nội

dung phần ghi nhớ. Đến đây, nếu là học sinh hoàn thành tốt, tôi có thể cho các

em lấy ví dụ về hiện tượng đồng âm, nhiều nghĩa giúp các em nắm sâu và chắc

phần ghi nhớ. Chuyển sang phần luyện tập, tôi tiếp tục tổ chức các hình thức dạy

học để giúp học sinh giải quyết các bài tập phần luyện tập. Sau mỗi bài tập tôi

lại củng cố, khắc sâu kiến thức liên quan đến nội dung bài học, liên hệ thực tế và

liên hệ tới các kiến thức đã học của phân môn Luyện từ và câu nói riêng và tất

cả các môn học nói chung.

Trong quá trình dạy học các bài về từ đồng âm, từ nhiều nghĩa; tôi sử dụng

đồ dùng dạy học, tranh ảnh vật thật để minh hoạ nhằm giúp học sinh dễ dàng

phân biệt nghĩa của từ.

10

Ví dụ: Để phân biệt nghĩa từ “đồng” trong “cánh đồng - tượng đồng - một

nghìn đồng”, tôi đưa bức ảnh chụp cánh đồng, một pho tượng làm bằng đồng và

tờ tiền một nghìn đồng cho học sinh xem để học sinh nắm nghĩa của các từ đồng

âm này.

* Hình ảnh minh họa: Minh chứng 1: Phục lục 1

Vận dụng cách liên tưởng, liên hệ trong từng bài tập cụ thể.

Ví dụ: Yêu cầu học sinh tìm một số ví dụ về sự chuyển nghĩa của các từ:

lưỡi, miệng, cổ, tay, lưng.

(Nhiệm vụ 2/115 - Hướng dẫn học Tiếng việt 5)

Tôi gợi ý bằng cách đưa ra một số câu hỏi gợi ý có nội dung liên tưởng

như: lưỡi của những đồ vật gì có tính sắc, sáng (học sinh dễ tìm được lưỡi dao,

lưỡi kiếm, lưỡi gươm, lưỡi lê, lưỡi lam, lưỡi hái...). Các từ còn lại tôi tổ chức

cho học sinh thảo luận nhóm, trình bày bằng trò chơi “Ai nhanh hơn”. Ngoài ra,

để nhận diện chính xác từ đồng âm và từ nhiều nghĩa, tôi đã hướng dẫn học sinh

đặt từ vào văn cảnh để hiểu đúng nghĩa của từ. Đồng thời, bản thân dùng sổ tay

tự tích lũy ghi chép các khái niệm và một số từ đồng nghĩa, từ đồng âm và từ

nhiều nghĩa trong cuộc sống hàng ngày để có thêm vốn từ.

3.2. Tìm các căn cứ để giúp học sinh nhận diện, phân biệt từ đồng âm

và từ nhiều nghĩa:

Dạy các nội dung về nghĩa của từ thực sự không đơn giản nhất là nhận

diện, phân biệt từ đồng âm và từ nhiều nghĩa. Trong quá trình giảng dạy, tổ chức

cho học sinh nắm được kiến thức, bản thân tôi cũng đã cố gắng nghiên cứu, tìm

tòi, học hỏi và lựa chọn sao cho học sinh nắm kiến thức mới và vận dụng trong

học tập cũng như trong cuộc sống một cách hiệu quả. Tôi đã thử nghiệm một số

biện pháp phân biệt từ đồng âm với từ nhiều nghĩa như sau:

3.2.1 Yêu cầu học sinh thuộc ghi nhớ:

Tâm lí học sinh thích làm những bài tập đơn giản, để lộ kiến thức, ngại

học thuộc lòng, ngại viết các đoạn, bài cần yếu tố tư duy. Biết vậy, tôi thường

cho học sinh ngắt ý của phần ghi nhớ cho đọc nối tiếp, rồi ghép lại cho đọc toàn

phần, đọc theo cặp đôi, đọc theo nhóm, có lúc thi đua xem ai nhanh nhất, ai đọc

tốt. Cách làm này tôi đã cho các em thực hiện ở các tiết học trước đó (về từ đồng

nghĩa, từ trái nghĩa). Do đó, dạy đến từ đồng âm, từ nhiều nghĩa các em cứ sẵn

cách tổ chức như trước mà thực hiện. Và kết quả có tới 18/25 học sinh thuộc ghi

nhớ một cách trôi chảy tại lớp chỉ còn một vài có thuộc song còn ấp úng, ngắc

ngứ.

3.2.2 Giúp học sinh hiểu đúng nghĩa của các từ phát âm giống nhau:

Điều đặc biệt của từ đồng âm và từ nhiều nghĩa là phát âm giống nhau

(nói đọc giống nhau viết cũng giống nhau). Ta thấy rõ ràng là “đường” (1) trong

“đường rất ngọt”, “đường” (2) trong “đường dây điện thoại” và “đường” (3)

trong “ngoài đường xe cộ đi lại nhộn nhịp” đều phát âm, viết giống nhau. Vậy

11