SKKN Một vài suy nghĩ về việc rèn kĩ năng khi giải dạng toán tìm thành phần chưa biết của phép cộng và phép trừ qua tiết hướng dẫn học
Môn Toán là môn học quan trọng trong chương trình giáo dục ở tiểu học (5 tiết cơ bản + 5 tiết tự học trên 1 tuần đối với lớp 2) là bộ phận để tiếp nối chương trình ở các bài học trung học cơ sở, trung học phổ thông. Vì vậy, việc sắp xếp chương trình toán tiểu học dạy cho học sinh “Tìm thành phần chưa biết trong phép cộng và phép trừ” ở lớp 2 được giới thiệu xen kẽ và gắn bó chặt chẽ với kiến thức số học dưới dạng các bài tập tìm x.
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO QUẬN THANH XUÂN
---------------
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Đề tài:
“MỘT VÀI SUY NGHĨ VỀ VIỆC RÈN KĨ NĂNG KHI GIẢI
DẠNG TOÁN TÌM THÀNH PHẦN CHƯA BIẾT CỦA PHÉP
CỘNG VÀ PHÉP TRỪ QUA TIẾT HƯỚNG DẪN HỌC”
Lĩnh vực/Môn: Toán
Năm học: 2015-2016
Môc lôc
i. më ®Çu ....................................................................................................................2
ii. néi dung..................................................................................................................4
1. Néi dung lý luËn............................................................................................................4
2. Thùc tr¹ng d¹y vµ häc hiÖn nay ë néi dung nµy............................................................4
3. BiÖn ph¸p .......................................................................................................................6
4. KÕt qu¶...........................................................................................................................11
III. KÕt luËn – khuyÕn nghÞ ..............................................................................12
1
i. më ®Çu
M«n To¸n lµ m«n häc quan träng trong ch-¬ng tr×nh gi¸o dôc ë tiÓu häc
(5 tiÕt c¬ b¶n + 5 tiÕt tù häc trªn 1 tuÇn ®èi víi líp 2) lµ bé phËn ®Ó tiÕp nèi
ch-¬ng tr×nh ë c¸c bµi häc trung häc c¬ së, trung häc phæ th«ng. V× vËy, viÖc
s¾p xÕp ch-¬ng tr×nh to¸n tiÓu häc d¹y cho häc sinh “T×m thµnh phÇn ch-a biÕt
trong phÐp céng vµ phÐp trõ” ë líp 2 ®-îc giíi thiÖu xen kÏ vµ g¾n bã chÆt chÏ
víi kiÕn thøc sè häc d-íi d¹ng c¸c bµi tËp t×m x. Hoµn toµn dùa vµo nh÷ng kiÕn
thøc vÒ mèi quan hÖ gi÷a c¸c thµnh phÇn vµ kÕt qu¶ cña phÐp tÝnh. HÖ thèng
c¸c b-íc thùc hiÖn ®-îc x©y dùng theo nguyªn t¾c ®ång t©m, nghÜa lµ phÇn lín
c¸c kiÕn thøc ®-îc lÆp ®i lÆp l¹i ë nhiÒu bµi sau cñng cè vµ ph¸t triÓn nh÷ng
hiÓu biÕt kÜ n¨ng ®· häc ë bµi tr-íc. Tõ ®ã cã thÓ ph¸t triÓn t- duy l« gic, båi
d-ìng vµ n©ng cao nh÷ng thao t¸c trÝ tuÖ nh»m ph¸t triÓn trÝ th«ng minh, tÝnh
®éc lËp, linh ho¹t, s¸ng t¹o cña c¸c em víi c¸c lo¹i to¸n ®-îc s¾p xÕp tõ dÔ dÕn
khã, tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p. Th«ng qua viÖc häc nµy sÏ gi¸o dôc c¸c em ý chÝ
v-ît khã kh¨n, ®øc tÝnh cÈn thËn, chu ®¸o, lµm viÖc cã kÕ ho¹ch, x©y dùng cho
b¶n th©n thãi quen xÐt ®o¸n cã c¨n cø, quen tù kiÓm tra kÕt qu¶ c«ng viÖc cña
m×nh.
XuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn d¹y häc trong bé m«n To¸n líp 2, häc sinh cßn
mét sè h¹n chÕ trong qu¸ tr×nh gi¶i to¸n nh- lÉn lén gi÷a c¸c dÊu trong phÐp
tÝnh t×m thµnh phÇn ch-a biÕt khi chuyÓn vÕ trong c¸c bµi “T×m x”. §Ó gi¶i
quyÕt vÊn ®Ò nµy trong tõng tiÕt häc chØ cã thêi l-îng lµ 40 phót lµ khã kh¨n ®èi
víi gi¸o viªn vµ c¶ häc sinh.
Lµ mét trong nh÷ng tr-êng ®-îc ngµnh Gi¸o dôc cho phÐp häc 2 buæi/
ngµy, ®ã lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cña tr-êng chóng t«i còng nh-
nhiÒu tr-êng kh¸c trong viÖc gióp ®ì häc sinh lµm bµi ngay t¹i líp qua ®ã n©ng
cao kiÕn thøc th«ng qua tiÕt h-íng dÉn häc ë buæi häc thø hai.
2
Trªn c¬ së t×m hiÓu thùc tÕ mét c¸ch ®Çy ®ñ vÒ thùc tr¹ng d¹y häc vµ häc,
qua ®Ò tµi: “RÌn kÜ n¨ng khi gi¶i d¹ng to¸n t×n thµnh phÇn ch-a biÕt cña phÐp
tÝnh céng vµ trõ th«ng qua tiÕt h-íng dÉn häc” t¹i líp 2 tr-êng TiÓu häc
NguyÔn Tr·i t«i ®ang d¹y, t«i t×m thÊy nguyªn nh©n dÉn ®Õn c¸c thiÕu sãt vµ ®Ò
xuÊt biÖn ph¸p kh¾c phôc.
Cïng mét sè gi¶i ph¸p s- ph¹m nh»m cñng cè, båi d-ìng ph¸t triÓn
nh÷ng thao t¸c trÝ tuÖ, t- duy linh ho¹t, s¸ng t¹o cña häc sinh gãp phÇn n©ng
cao hiÖu qu¶ d¹y häc, gióp c¸c em høng thó häc tËp, kh«ng ngõng n©ng cao kÜ
n¨ng thùc hµnh cña m×nh.
Dùa trªn thùc tÕ ®ã, t«i chän ®Ò tµi:
“Mét vµi suy nghi vÒ viÖc rÌn kÜ n¨ng khi gi¶i d¹ng to¸n t×m thµnh
phÇn ch-a biÕt cña phÐp céng vµ phÐp trõ qua tiÕt h-íng dÉn häc”.
3
II. Néi dung:
1. Néi dung lý luËn:
Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh d¹y häc gãp phÇn rÌn luyÖn kÜ n¨ng t×m thµnh
phÇn ch-a biÕt trong phÐp trõ cho häc sinh líp 2, chÝnh lµ sù kÕ thõa vµ cñng cè
cho c¸c em nh÷ng kiÕn thøc to¸n häc vµ thùc hµnh tõ líp 1. Nh-ng víi møc ®é
cao h¬n, hoµn chØnh h¬n. Nh»m trang bÞ cho häc sinh ®-îc v÷ng vµng vÒ kiÕn
thøc to¸n ®Ó h×nh thµnh hÖ thèng c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n, ®¬n gi¶n vµ rÌn luyÖn kÜ
n¨ng t×m thµnh phÇn ch-a biÕt trong phÐp trõ th«ng qua viÖc kiÓm tra «n tËp
thùc hµnh c¸c bµi tËp tõ dÔ ®Õn khã, tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p, t¹o cho c¸c em sù
chuÈn bÞ tèt ®Ó häc lªn líp trªn.
Ch-¬ng tr×nh To¸n 2 cã 75 tiÕt: néi dung to¸n “T×m thµnh phÇn ch-a
biÕt” ë líp 2 b¾t ®Çu tõ tiÕt 43 cña häc k× 1, ®ã chÝnh lµ d¹ng to¸n t×m sè h¹ng
trong mét tæng. §Õn tiÕt 54 cña häc k× 1 lµ bµi t×m sè bÞ trõ (thµnh phÇn trong
phÐp trõ). §Õn tiÕt 70 häc sinh tiÕp tôc ®-îc häc c¸ch t×m sè trõ (thµnh phÇn
trong phÐp trõ). §Õn tiÕt 111 cña häc k× 2 lµ bµi t×m 1 thõa sè cña phÐp nh©n
(thµnh phÇn trong phÐp nh©n). Vµ ®Õn tiÕt 123 lµ bµi t×m sè bÞ chia (trong phÐp
chia). Tõ tiÕt 54 trë ®i trong c¸c tiÕt to¸n (5 tiÕt/ 1 tuÇn) c¸c bµi tËp cã néi dung
t×m thµnh phÇn ch-a biÕt trong phÐp tÝnh ®an xen vµo néi dung cña tõng tiÕt
häc. KiÕn thøc cña c¸c bµi tËp ®-îc s¾p xÕp tõ dÔ ®Õn khã tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc
t¹p. Ch-¬ng tr×nh ®-îc s¾p xÕp nh- vËy ®Ó phï hîp víi ®Æc ®iÓm qu¸ tr×nh nhËn
thøc cña häc sinh: tõ cô thÓ ®Õn t- duy, trõu t-îng, thµnh kÜ n¨ng, kÜ x¶o.
2. Thùc tr¹ng d¹y vµ häc hiÖn nay ë néi dung nµy:
* Gi¸o viªn:
- Nh×n chung gi¸o viªn n¾m ch¾c ®-îc môc ®Ých yªu cÇu cña bµi d¹y,
nghiªn cøu qua SGK, s¸ch gi¸o viªn, s¸ch thiÕt kÕ bµi d¹y, t¹p chÝ thÕ giíi
quanh ta.
4
- Gi¸o viªn chuÈn bÞ s½n c©u hái gîi ý còng nh- c¸c b-íc tiÕn hµnh gi¶ng
d¹y phï hîp víi tr×nh ®é tiÕp thu cña häc sinh ®Ó dÉn d¾t c¸c em t×m ra nh÷ng
yÕu tè cÇn thiÕt gióp cho viÖc gi¶i bµi tËp.
* §èi víi häc sinh:
- §èi víi häc sinh líp 2, c¸c em ®-îc häc vÒ t×m thµnh phÇn ch-a biÕt
trong phÐp céng, trõ vµ c¶ ë phÐp nh©n, phÐp chia.
- Th«ng qua viÖc gäi häc sinh lªn ch÷a bµi tËp vµ chÊm bµi, t«i ®· ph¸t
hiÖn ra nh÷ng sai lÇm cña häc sinh khi häc phÇn to¸n “T×m thµnh phÇn ch-a
biÕt trong phÐp céng vµ phÐp trõ” nh- sau:
* D¹ng to¸n: T×m mét sè h¹ng trong mét tæng.
* C¸c lçi gi¶i sai cña häc sinh: LÊy tæng céng víi sè h¹ng ®· biÕt.
VÝ dô:
x + 8 = 14
x
x
= 14 + 8
= 22
* D¹ng to¸n: T×m sè bÞ trõ.
Sai cña häc sinh: LÊy sè trõ trõ ®i hiÖu.
VÝ dô:
x - 23 = 9
x
x
= 23 – 9
= 14
* D¹ng to¸n: T×m sè trõ.
* Sai cña häc sinh: LÊy sè bÞ trõ céng víi hiÖu.
VÝ dô:
20 – x = 4
x = 20 + 4
x = 24
5
* Tõ nh÷ng bµi gi¶i sai cña häc sinh, t«i t×m hiÓu nguyªn nh©n dÉn ®Õn
sai lÇm ®ã:
- Kh«ng hiÓu b¶n chÊt cña phÐp tÝnh céng, trõ.
- Kh«ng thuéc quy t¾c ®Ó lµm.
3. BiÖn ph¸p:
a. D¹y ch¾c kiÕn thøc c¬ b¶n.
- Trùc tiÕp ch÷a bµi cho häc sinh cßn m¾c lçi, cô thÓ nh- sau:
Gióp c¸c em lªn ch÷a bµi cßn lµm sai ë tiÕt häc buæi s¸ng. Buæi tr-a sau
khi chÊm bµi, t«i ®· ghi tªn vµ bµi lµm sai cña em ®ã l¹i ®Ó ®Õn chiÒu cã tiÕt
h-íng dÉn lµm bµi tËp to¸n, t«i sÏ gióp häc sinh ®ã söa.
VÝ dô 1: T×m mét sè h¹ng trong mét tæng.
Gi¸o viªn ghi b¶ng mét bµi gi¶i sau:
8 + x = 14
x = 14 + 8
x = 22
* Gi¸o viªn: NhËn xÐt bµi lµm cña b¹n?
* Häc sinh: Bµi lµm cña b¹n sai.
* Gi¸o viªn: V× sao sai?
* Häc sinh: C¸ch lµm cña b¹n sai.
Sau ®ã t«i gäi häc sinh lµm sai ®øng lªn kiÓm tra l¹i lêi nhËn xÐt cña b¹n
cã ®óng hay kh«ng, b»ng c¸ch nh- sau:
* Gi¸o viªn: Nªu tªn gäi c¸c thµnh phÇn trong phÐp céng nµy.
* Häc sinh:
Sè 8 : lµ sè h¹ng ®· biÕt.
x
: lµ sè h¹ng ch-a biÕt
14:
lµ tæng.
* Gi¸o viªn ghi b¶ng:
Sè h¹ng
8
sè h¹ng
Tæng
14
+
x
* Gi¸o viªn: VËy 8 céng víi sè nµo ®Ó ®-îc 22?
6
* Häc sinh: Sè 6
Gi¸o viªn: Lµm thÕ nµo ®Ó t×m ra sè 6?
* Häc sinh: Dùa vµo b¶ng céng 8 + 6 = 14
* Gi¸o viªn: Cßn cã c¸ch lµm nµo kh¸c?
* Häc sinh: LÊy 14 trõ ®i 8 ®-îc 6.
* Gi¸o viªn: VËy muèn t×m sè h¹ng trong tæng em lµm thÕ nµo?
* Häc sinh: Muèn t×m sè h¹ng trong mét tæng, lÊy tæng trõ ®i sè h¹ng ®· biÕt.
* Gi¸o viªn: ChØ vµo bµi lµm sai trªn b¶ng hái: VËy v× sao bµi gi¶i nµy sai?
* Häc sinh: Lµm kh«ng ®óng quy t¾c.
* Gi¸o viªn: Yªu cÇu häc sinh ch÷a l¹i bµi.
Häc sinh gi¶i l¹i:
8 + x = 14
x = 14 – 8
x = 6
C¸c tr-êng hîp lµm sai bµi t×m sè bÞ trõ sè trõ t«i còng tiÕn hµnh t-¬ng tù
nh- trªn. Víi c¸ch lµm nh- trªn mét lÇn n÷a t«i ®· cñng cè, kh¾c s©u phÇn lý
thuyÕt ®Ó b¶n th©n häc sinh gi¶i sai còng nh- häc sinh trong líp n¾m ch¾c bµi,
kh«ng gi¶i sai bµi tËp n÷a.
b. §-a vÒ d¹ng c¬ b¶n:
V× trong líp cã 3 ®èi t-îng häc sinh nªn trong giê h-íng dÉn häc, ngoµi
viÖc cñng cè kiÕn thøc c¬ b¶n ë tiÕt häc buæi s¸ng, t«i cßn chó ý ®Õn ®èi t-îng
häc sinh kh¸ giái trong líp. Do ®ã t«i ®-a ra nh÷ng bµi tËp qua mét sè b-íc
biÕn ®æi míi thµnh d¹ng c¬ b¶ng ®· häc. Do ®Æc ®iÓm t©m sinh lý cña trÎ ë bËc
tiÓu häc lµ hån nhiªn hay hÊp tÊp ch-a tù tin vµo m×nh ®«i khi thùc hiÖn mét
c¸ch m¸y mãc. V× thÕ víi c¸c d¹ng bµi to¸n n©ng cao ®-a ra bao giê t«i còng ®i
tõ dÔ ®Õn khã dÇn. Tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p. T«i chia lo¹i bµi tËp t×m thµnh
phÇn ch-a biÕt trong phÐp tÝnh thµnh 2 d¹ng:
D¹ng 1: T×m thµnh phÇn ch-a biÕt trong phÐp tÝnh mét c¸ch trùc tiÕp.
D¹ng 2: T×m thµnh phÇn ch-a biÕt trong phÐp tÝnh mét c¸ch gi¸n tiÕp qua
bµi tËp gi¶i to¸n cã lêi v¨n.
7
VÝ dô:
D¹ng 1:
VÝ dô 1:
x + 15 = 49 – 17
x + 15 = 32
x
x
= 32 – 15
= 17
VÝ dô 2:
x + 23 + 15 = 47
38
H-íng dÉn häc sinh ®-a vÒ d¹ng c¬ b¶n t×m sè h¹ng trong mét tæng ta cã:
x + 38 = 47
x
x
= 47 – 38
= 9
VÝ dô 3:
x + (23 - 15) = 47
H-íng dÉn häc sinh thùc hiÖn biÓu thøc cã ngoÆc ®¬n th× ph¶i thùc hiÖn
trong ngoÆc ®¬n tr-íc, tõ ®ã ®-a vÒ kiÕn thøc c¬ b¶n ®Ó t×m thµnh phÇn ch-a
biÕt. Tõ ®ã ta cã:
x + 8 = 47
x
x
= 74 – 8
= 39
VÝ dô 4:
x + 23 – 15 = 47
x + 8
= 47 §-a vÒ d¹ng c¬ b¶n t×m sè h¹ng trong mét tæng.
x
x
= 47 - 8
= 39
VÝ dô 5:
x – 15 + 23 = 47
§Ó gi¶i bµi to¸n nµy t«i h-íng dÉn häc sinh c¸ch ®-a vÒ d¹ng to¸n c¬ b¶n
b»ng c¸ch ®Æt x – 15 = a. Ta cã biÓu thøc míi lµ:
a + 23 = 47 D¹ng to¸n c¬ b¶n t×m sè h¹ng trong mét tæng.
8
a
a
= 47 – 23
= 24
T×m x:
x – 15 = 24 D¹ng to¸n c¬ b¶n t×m sè h¹ng ch-a biÕt.
x
x
= 24 + 15
= 39
VÝ dô 6:
x – 12 – 15 = 49.
§Æt x – 12 = a
Ta cã:
a – 15 = 49 D¹ng to¸n c¬ b¶n t×m sè bÞ trõ.
a
a
= 49 + 15
= 64.
T×m x :
x – 12 = 64
x
x
= 64 + 12
= 76
VÝ dô 7:
x – (15 - 12) = 49
§Ó gi¶i bµi to¸n nµy t«i h-íng dÉn häc sinh ®-a vÒ d¹ng c¬ b¶n b»ng
c¸ch thùc hiÖn phÐp tÝnh trong ngoÆc ®¬n tõ ®ã ta cã biÓu thøc míi: x – 3 = 49
D¹ng to¸n c¬ b¶n t×m sè bÞ trõ.
x = 49 + 3
x = 52
VÝ dô 8:
32 – (x + 7) = 15.
§Æt x + 7 = a
Ta cã: 32 – a = 15 D¹ng to¸n t×m sè trõ c¬ b¶n.
a
a
= 32 – 15
= 17
T×m x:
x + 7 = 17 D¹ng to¸n t×m sè h¹ng trong mét tæng.
x
x
= 17 – 7
= 10
VÝ dô 9:
32 – (x - 7) = 15. §Æt x – 7 = a
Ta cã:
32 – a = 15 D¹ng to¸n t×m sè trõ c¬ b¶n.
a
a
= 32 – 15
= 24
9
VÝ dô 10: 24 – (x+ 12 – 5) = 16 §Æt x + 12 – 15 = a
Ta cã:
24 – a
= 16 D¹ng to¸n t×m sè bÞ trõ c¬ b¶n.
a
a
= 24 – 16
= 8
Ta cã: x + 12 – 15 = 8 §Æt x + 12 = b
b – 15
= 8 D¹ng to¸n t×m sè bÞ trõ c¬ b¶n
b
b
= 8 + 15
= 23
T×m x: x + 12 = 23.
D¹ng to¸n t×m sè h¹ng trong mét tæng.
= 23 – 12
= 11
x
x
VÝ dô 11: 34 – (x – 15 + 12) = 16.
§Æt x – 15 + 12 = a
Ta cã:
34 – a
= 16 D¹ng to¸n t×m sè trõ c¬ b¶n.
a
a
= 34 – 16
= 6
T×m x: x – 15 = 6. D¹ng to¸n t×m sè bÞ trõ c¬ b¶n.
x
x
= 6 + 15
= 21
D¹ng 2: Gi¶i bµi to¸n cã lêi v¨n nh-ng ta ®-a vÒ biÓu thøc ®Ó gi¶i
a. T×m mét sè, biÕt r»ng lÊy sè ®ã trõ ®i tæng cña 5 vµ 12 ®-îc kÕt qu¶
b»ng mét sè ch½n chôc nhá nhÊt.
Bµi gi¶i
Sè ch½n chôc nhá nhÊt lµ 10.
Gäi sè ph¶i t×m lµ a, ta cã:
a – (5 + 12) = 10
a – 17
a
= 10
= 27
VËy sè ph¶i t×m lµ 27
§¸p sè: 27
10
Tải về để xem bản đầy đủ
14 trang
03/02/2025
390
Bạn đang xem 11 trang mẫu của tài liệu "SKKN Một vài suy nghĩ về việc rèn kĩ năng khi giải dạng toán tìm thành phần chưa biết của phép cộng và phép trừ qua tiết hướng dẫn học", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.
File đính kèm:
- skkn_mot_vai_suy_nghi_ve_viec_ren_ki_nang_khi_giai_dang_toan.doc
