SKKN Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên môn Toán theo mô hình trường học mới
Trong thời đại ngày nay, khi mà khoa học công nghệ ngày càng phát triển kéo rất nhiều thứ thay đổi trong đó có giáo dục. Một xu thế tất yếu của nền giáo dục nước ta là phải thay đổi hình thức giáo dục để tạo ra một lớp người mới năng động, tự tin, làm chủ chính mình và biết hợp tác.
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI
MÃ SKKN:
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP ĐẶC TRƯNG
DẠY HỌC TÍCH HỢP LIÊN MÔN TOÁN
THEO MÔ HÌNH TRƯỜNG HỌC MỚI
Lĩnh vực : Toán
Cấp học : Trung học cơ sở
NĂM HỌC 2016- 2017
Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên môn toán theo mô hình trường học mới
PHẦN THỨ NHẤT. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Trong thời đại ngày nay, khi mà khoa học công nghệ ngày càng phát triển
kéo rất nhiều thứ thay đổi trong đó có giáo dục. Một xu thế tất yếu của nền giáo
dục nước ta là phải thay đổi hình thức giáo dục để tạo ra một lớp người mới
năng động, tự tin, làm chủ chính mình và biết hợp tác. Trên thế giới việc thay
đổi phương thức giáo dục đã diễn ra từ lâu và mang lại nhiều thành công. Hình
thức giáo dục mới này chuyển từ cách dạy học truyền thống thầy dạy trò nghe,
ghi chép thụ động sang hình thức giáo dục hiện đại trò làm việc trải nghiệm
chiếm lĩnh kiến thức, thầy quan sát giúp đỡ. Nổi bật ở hình thức dạy học này còn
là cách tổ chức chỗ ngồi, học sinh được ngồi theo nhóm, được tự do thảo luận
đưa ra ý kiến của mình.
Để đáp ứng nhu cầu phát triển của xã hội trong thời kỳ hội nhập, thì giáo
dục nước ta không ngừng được đổi mới và lần đổi mới này là bước tiến quan
trọng trong cải cách giáo dục. Một trong những sự đổi mới mang tính cách mạng
về cách dạy và học của nước ta chính là đưa mô hình trường học mới vào trường
phổ thông.
Bắt đầu từ năm học 2011 – 2012, Bộ Giáo dục và Đào tạo triển khai mô
hình trường học mới đối với cấp tiểu học. Năm học 2014 – 2015, triển khai thí
điểm thành công đối với cấp THCS ở 6 tỉnh. Năm học 2015 – 2016 nhân rộng ra
khắp các tỉnh và thành phố trong cả nước.
Phương pháp dạy và học theo mô hình trường học mới là: Coi quá trình tự
học của học sinh là trung tâm hoạt động giáo dục, giáo viên là người hướng dẫn,
đồng hành với học sinh, giúp học sinh tự tìm hiểu và lĩnh hội kiến thức. Là hình
thức dạy học đặt học sinh vào môi trường học tập tích cực, trong đó học sinh
được tổ chức thành nhóm học tập một cách thích hợp. Cách học này giúp các em
rèn luyện và phát triển kĩ năng làm việc, kĩ năng giao tiếp, tạo điều kiện cho học
sinh học hỏi lẫn nhau, phát huy vai trò trách nhiệm, tính tích cực xã hội trên cơ
sở làm việc hợp tác.
Đối với cấp THCS, việc rèn cho các em các kỹ năng học hợp tác là hết
sức cần thiết, tạo điều kiện để các em có nhiều cơ hội giao lưu, học hỏi lẫn nhau,
giúp đỡ lẫn nhau, góp phần vào việc giáo dục toàn diện nhân cách cho học sinh.
Trong mô hình trường học mới, giáo viên không phải đứng trên bục giảng
gắn liền với phấn trắng bảng đen nữa thì việc chọn lựa các phương pháp,
phương tiện hỗ trợ giảng dạy theo mô hình trường học mới như thế nào? Học
sinh có tiếp thu được kiến thức đầy đủ và hiệu quả hơn cách dạy và học như hiện
1/30
Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên môn toán theo mô hình trường học mới
nay hay không? Đó luôn là điều trăn trở của các cấp quản lý, giáo viên, phụ
huynh, học sinh và của toàn xã hội. Cũng vì đó, làm cho giáo viên chưa đủ tự tin
về cả phương pháp cũng như kĩ năng để vận dụng vào quá trình dạy học.
Chính vì vậy lớp học theo mô hình trường học mới rất khó khăn trong quá
trình tổ chức dạy học nói chung và môn toán, cũng như vật lý nói riêng. Học
sinh gặp nhiều khó khăn trong quá trình trải nghiệm, thực hành, chiếm lĩnh kiến
thức. Xuất phát từ thực tế này và với mong muốn hoàn thiện các phương pháp
giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn toán và môn vật lý trong mô
hình trường học mới, tôi chọn đề tài “Một số phương pháp đặc trưng dạy học
tích hợp liên môn toán theo mô hình trường học mới”.
II. ĐỐI TƯỢNG:
Đối tượng nghiên cứu của giải pháp là học sinh mô hình trường học mới tại
trường THCS.
III. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Giải pháp được nghiên cứu đối với môn toán và Vật lý ở trường THCS.
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
- Nghiên cứu cơ sở lý luận, phương pháp bộ môn.
- Tham khảo tài liệu về một số bài soạn mẫu trong quyển một số vấn đề đổi mới
phương pháp dạy học ở trường THCS. Tìm đọc các tài liệu tham khảo và nghiên
cứu kĩ SGK.
- Điều tra khảo sát kết quả học tập của học sinh.
-Tham khảo ý kiến cũng như phương pháp giảng dạy của đồng nghiệp thông qua
các buổi sinh hoạt chuyên môn, dự giờ thăm lớp, các buổi hội thảo, hội giảng
các cấp .
- Đưa ra bàn luận theo tổ, nhóm chuyên môn, cùng nhau thực hiện.
- Tham khảo tài liệu, sách báo trên internet
- Tham khảo các trường bạn, ý kiến đóng góp của các thầy cô dạy lâu năm có nhiều
kinh nghiệm.
2/30
Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên môn toán theo mô hình trường học mới
PHẦN THỨ 2: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1. Cơ sở lý luận
Theo các kết quả nghiên cứu về đổi mới giáo dục trong mô hình trường
học mới thì phương pháp dạy học là cách dạy hướng tới việc học tập chủ động,
chống lại thói quen học tập thụ động. “Tích cực” trong phương pháp được dùng
với nghĩa chủ động hoạt động, trái nghĩa với bị động, chứ không dùng theo trái
nghĩa với tiêu cực. Mô hình trường học mới đòi hỏi phát huy tính tích cực của cả
người dạy và người học. Thực chất mô hình này đòi hỏi người dạy phải phát
huy được tính tích cực, chủ động của người học.
Mô hình dạy học này thể hiện ở các dấu hiệu đặc trưng như:
- Dạy học thông qua tổ chức các hoạt động của học sinh: Nhân cách
của người học được hình thành và phát triển thông qua các hoạt động chủ động,
thông qua các hành động có ý thức. Trí tuệ của trẻ được phát triển nhờ sự “đối
thoại” giữa chủ thể với đối tượng và môi trường. Học sinh là chủ thể của hoạt
động học tập do giáo viên tổ chức và chỉ đạo, thông qua đó tự lực khám phá
những điều mình chưa biết chứ không phải là thụ động tiếp thu những tri thức đã
được sắp đặt sẵn. Học sinh được đặt vào những tình huống của đời sống thực tế,
trực tiếp quan sát, làm thí nghiệm, thảo luận, giải quyết vấn đề đặt ra theo suy
nghĩ cá nhân, từ đó vừa nắm được kiến thức mới, kĩ năng mới vừa được bộc lộ
và phát huy tiềm năng sáng tạo của mình.
- Dạy học chú trọng rèn luyện phương pháp tự học: Xem việc rèn
luyện phương pháp học tập cho học sinh không chỉ là một biện pháp nâng cao
hiệu quả dạy học mà còn là một mục tiêu dạy học. Trong phương pháp học thì
cốt lõi là phương pháp tự học. Phương pháp tự học là cầu nối giữa học tập và
nghiên cứu khoa học. Nếu rèn luyện cho học sinh có được phương pháp, kĩ năng,
thói quen tự học, biết vận dụng linh hoạt những điều đã học vào những tình huống
mới, biết tự lực phát hiện, đặt ra và giải quyết những vấn đề gặp phải trong thực
tiễn thì sẽ tạo cho các em lòng ham học, khơi dậy tiềm năng vốn có của các em. Vì
vậy, mô hình trường học mới nhấn mạnh dạy phương pháp học trong quá trình dạy
học, cố gắng tạo ra sự chuyển biến từ học tập thụ động sang tự học chủ động.
- Tăng cường học tập cá thể, phối hợp với học tập hợp tác: Trong học
tập, không phải mọi tri thức, kĩ năng, thái độ đều được hình thành bằng những hoạt
động thuần tuý cá nhân. Lớp học là môi trường giao tiếp thầy- trò, trò - trò, tạo nên
mối quan hệ hợp tác giữa các cá nhân trên con đường đi tới những tri thức mới.
Nhóm học tập là đặc trưng của lớp học trường học mới. Mọi hoạt động học
hầu như diễn ra ở nhóm. Mỗi nhóm học tập có từ 4 đến 6 học sinh, chia thành 2
3/30
Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên môn toán theo mô hình trường học mới
hoặc 3 cặp đôi. Nhóm trưởng là người nhận nhiệm vụ từ giáo viên, điều hành
hoạt động của nhóm và báo cáo kết quả học tập của nhóm với giáo viên.
- Kết hợp đánh giá của thầy với tự đánh giá của trò: Trong dạy học,
việc đánh giá học sinh không chỉ nhằm mục đích nhận định thực trạng học tập để
điều chỉnh hoạt động học của học trò mà còn đồng thời tạo điều kiện nhận định
thực trạng dạy để điều chỉnh hoạt động dạy của thầy. Việc học sinh tham gia đánh
giá lẫn nhau sẽ có tác dụng tích cực để học sinh tự học và điều chỉnh bản thân.
Tóm lại, trong phương pháp dạy học theo mô hình trường học mới, người
được giáo dục trở thành người tự giáo dục, là nhân vật tự giác, chủ động có ý
thức về sự giáo dục bản thân mình.
2. Cơ sở thực tiễn
Mô hình trường học mới cấp trung học cơ sở được Bộ Giáo dục và Đào
tạo triển khai thực nghiệm đối với lớp 6 từ năm học 2014 2015 và nhân rộng
cả nước trong năm học 2015 - 2016 với mục tiêu là đổi mới đồng bộ các hoạt
động sư phạm trong nhà trường. Khi áp dụng vào thực tế giảng dạy, nó đã phát
sinh một số vấn đề thực tế sau:
- Vấn đề thứ nhất: Tài liệu giảng dạy thay đổi.
- Vấn đề thứ hai: Cách dạy và cách học thay đổi.
- Vấn đề thứ ba: Môi trường giáo dục thân thiện – học sinh tích cực.
Xác định rõ vai trò quan trọng của việc đổi mới phương pháp dạy học
trong mô hình trường học mới trước thực tiễn còn khá nhiều khó khăn như: Sự
bỡ ngỡ trong dạy và học, về cơ sở vật chất phục vụ dạy và học, điều kiện làm
việc của thầy, điều kiện học tập của trò, sự quan tâm của các lực lượng xã hội
đối với học sinh. Trước thực tế đó, là một người trực tiếp tham gia giảng dạy tôi
xin mạnh dạn áp dụng những kinh nghiệm mà bản thân có được qua thực tiễn
dạy học từ trước đến nay vào mô hình trường học mới với mục đích đem lại hiệu
quả thiết thực giúp nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường.
II. THỰC TRẠNG VẬN DỤNG CÁC PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO
CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP LIÊN MÔN TOÁN THEO MÔ HÌNH TRƯỜNG
HỌC MỚI HIỆN NAY.
1. Thực trạng việc lựa chọn phương pháp dạy học theo chủ đề tích hợp liên môn
toán trường học mới hiện nay.
Vấn đề đổi mới phương pháp dạy học đã được đặt ra đối với tất cả các cấp
học trong hệ thống giáo dục. Đặc biệt, khi chúng ta tiến hành đổi mới chương
trình và sách giáo khoa thì vấn đề đổi mới phương pháp dạy học đã trở thành
một yêu cầu cấp thiết. Tuy nhiên đổi mới phương pháp dạy học theo mô hình
4/30
Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên môn toán theo mô hình trường học mới
trường học mới đang thử nghiệm chưa được thực hiện một cách đồng bộ ở các
trường học, cấp học, các vùng miền trong cả nước.
Việc sử dụng phối hợp các phương pháp, các kỹ thuật dạy học để phát
huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh còn hạn chế. Việc gắn nội dung dạy học
với các tình huống thực tiễn cũng như để giải quyết các chủ đề phức hợp của
thực tiễn chưa được chú trọng.
Kiểu dạy học phổ biến trong nhiều môn học nói chung và môn toán hiện
nay vẫn là giáo viên truyền thụ những nội dung được trình bày trong SGK, học
sinh nghe và ghi nhớ một cách thụ động.
Sự thay đổi đột ngột về cách học, cách dạy và cấu trúc Sách hướng dẫn
học đã làm cho tâm lý của học sinh, phụ huynh và chính cả những người đang
trực tiếp giảng dạy không kịp thích ứng.
Với những tiết dạy thông thường hiện nay, giáo viên có thể đã định hướng
và chọn lựa một số phương pháp cho tiết học. Nếu có thay đổi ngay trong lúc
giảng bài thì sự thay đổi là không lớn. Nhưng với tiết dạy theo mô hình trường học
mới giáo viên sẽ gặp khó khăn và hoàn toàn bỡ ngỡ cho việc lựa chọn phương pháp
dạy học như thế nào để phù hợp trong một tiết dạy với cùng một lúc ở nhiều nhóm
học khác nhau và tiến độ học tập khác nhau. Phấn trắng bảng đen không còn là điều
bắt buộc, thay vào đó chỉ cần một tờ giấy nháp, một chiếc bảng con cũng có thể
truyền đạt kiến thức mong muốn; thay vì nói một lần cho cả lớp nghe thì phải nói
nhiều lần cho nhiều nhóm khác nhau. Một lớp học mà tất cả các học sinh im lặng
chăm chú nghe giảng bài đã biến mất, thay vào đó là một lớp học náo nhiệt những
tranh luận, những “cãi vã nảy lửa” về bài học, những tiếng cười, những câu nói đùa
giỡn khen chê đầy tính thơ ngây, những nét mặt rạng ngời kèm tràn pháo tay và cả
những câu hát bất chợt khi một vấn đề bài học được giải quyết…
2. Những thuận lợi và khó khăn:
2.1. Thuận lợi:
Được rất nhiều sự quan tâm hỗ trợ của Phòng Giáo dục và Đào tạo, của
chính quyền địa phương và đặc biệt là sự quan tâm, giúp đỡ của nhà trường luôn
tạo mọi điều kiện để giúp chúng tôi hoàn thành tốt công tác dạy và học đúng
theo tinh thần của trường học mới.
- Cơ sở vật chất trường lớp tương đối khang trang. Lớp học có đầy đủ hệ
thống bóng đèn điện, máy quạt, cửa sổ, cửa chính cung cấp đủ ánh sáng cho các
em học tập. Môi trường học tập sạch sẽ, thân thiện.
- Đội ngũ giáo viên nhiệt tình, hết lòng vì học sinh thân yêu.
- Đa số học sinh chăm ngoan, có ý thức học tập tốt.
5/30
Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên môn toán theo mô hình trường học mới
- Tài liệu học tập được thiết kế theo kiểu “3 trong 1”, nhìn vào tài liệu rất
thuận tiện cho cả giáo viên và học sinh trong quá trình dạy và học. Mặc khác tài
liệu học tập cung cấp về được in màu và tranh ảnh rất đẹp nên gây hứng thú học
tập của học sinh.
- Thời gian dạy không nhất thiết phải đúng như qui định mà giáo viên có
thể linh động tùy theo tình hình lớp và bài học.
- Trong sách hướng dẫn cụ thể dễ hiểu. Ở nhà bố mẹ có thể nhìn sách và
hướng dẫn cho các em được.
- Đa số phụ huynh nhiệt tình rất quan tâm đến việc học tập của con em
mình, mua sắm đầy đủ đồ dùng học tập cho học sinh. Thường xuyên phối kết
hợp với giáo viên trong công tác giảng dạy cũng như trang trí lớp.
- Học sinh được giáo viên quan tâm giúp đỡ cụ thể sâu sát.
2.2. Khó khăn:
- Đây là mô hình trường học kiểu mới cho nên giáo viên vừa trải nghiệm,
vừa rút kinh nghiệm chắc chắn không tránh khỏi bỡ ngỡ, lúng túng với phương
pháp giảng dạy mới.
- Tuy không soạn bài nhưng giáo viên mất rất nhiều thời gian vào việc chuẩn
bị đồ dùng học tập như: phiếu bài tập (cá nhân, nhóm, phiếu thống nhất), … Và góc
học tập môn toán, vật lý chưa thật sự phong phú, chưa thu hút được học sinh.
- Do đặc thù dạy theo mô hình trường học mới là “dạy theo nhóm”, khi phân
chia nhóm giáo viên phải chia đều các đối tượng học sinh chậm tiếp thu chậm
nhớ vào đều các nhóm. Vì thế trong một tiết dạy giáo viên phải đi lại thường xuyên
và giảng giải nhiều cho từng cá nhân học sinh nên rất vất vả trong cả tiết dạy.
- Trong lớp học có nhiều học sinh chưa chăm, không có ý thức tự học,
phụ huynh không quan tâm, các em không ôn bài ở nhà nên đến lớp làm bài
chậm, không hoàn thành được các bài tập như sách yêu cầu.
- Đối với học sinh được phân công làm nhóm trưởng nhiều em năng lực
còn hạn chế nên nhiều lúc không biết bạn mình làm như vậy đúng hay sai dẫn
đến đánh giá còn sai lệch.
- Trong hoạt động luyện tập, đa số các bài tập được sách chỉ định hoạt
động cá nhân. Chính vì vậy mà nhiều em chậm hiểu sẽ phải đưa thẻ “cứu trợ”.
Giáo viên phải đi đến từng nhóm để giảng giải cho từng em rất tốn thời gian và
phải nói rất nhiều lần rất vất vả.
- Vì khả năng đánh giá đúng/sai của một số em chưa tốt, có nhiều bài toán
theo suy nghĩ của các em là đúng nên các em không cần đưa thẻ cứu trợ dẫn đến
giáo viên không kịp thời trợ giúp nên ảnh hưởng đến việc nắm kiến thức ở một
số em.
6/30
Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên môn toán theo mô hình trường học mới
III. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP
LIÊN MÔN TOÁN THEO MÔ HÌNH TRƯỜNG HỌC MỚI
1. Kết hợp quy trình dạy học 5 bước với 10 bước học tập của học sinh
1.1. Quy trình dạy học 5 bước
Trong một tiết dạy học Toán hay vật lý hiện nay, ta thường thiết kế quá trình dạy
học theo phương pháp dạy học tích cực và thường sử dụng hai kiểu cấu trúc
chính là: Nghe giảng lí thuyết -> Theo dõi bài tập mẫu -> Luyện tập hoặc Theo
dõi bài tập mẫu -> Rút ra lí thuyết -> Luyện tập.
Tuy nhiên, nếu giáo viên sử dụng không hợp lí sẽ dẫn đến lối dạy học mang tính
áp đặt, bình quân, đồng loạt.
Trong mô hình trường học mới, tài liệu hướng dẫn học môn Toán và vật
lý 6 được thiết kế theo hướng tích cực hóa hoạt động học tập của học sinh,
khuyến khích sử dụng kiểu dạy học thông qua các hoạt động trải nghiệm, khám
phá, phát hiện của học sinh và thiết kế theo quy trình dạy học 5 bước.
Quy trình dạy học 5 bước
Bước 1: Gợi động cơ, tạo hứng thú
Bước 2: Trải nghiệm
Các hoạt động trong sách
Bước 3: Phân tích, khám phá, rút ra bài học
Bước 4: Thực hành
Bước 5: Vận dụng
1.1.1. Bước 1: Khởi động, tạo hứng thú cho học sinh
Tạo cho học sinh một động cơ, một ham muốn tìm ra con đường đi tới
đích, tìm cách chiếm lĩnh kiến thức mới. Từ đó khêu gợi trí tò mò khoa học, sự
hứng thú khám phá cái mới. Đây chính là một biện pháp quan trọng để phát huy
tính tự giác, chủ động trong học tập của học sinh.
Kết quả cần đạt được trong bước 1:
- Kích thích sự tò mò, khơi dậy hứng thú của học sinh về chủ đề sẽ học;
Học sinh cảm thấy vấn đề nêu lên rất gần gũi với mình.
- Không khí lớp học vui, tò mò, chờ đợi, thích thú.
Cách làm: Đặt câu hỏi; Đố vui; Kể chuyện; Đặt một tình huống; Tổ chức
trò chơi… Có thể thực hiện với toàn lớp, nhóm nhỏ, hoặc cá nhân từng học sinh.
Trong một bài học Toán hay vật lý 6 theo mô hình trường học mới, bước
1 này chính là hoạt động
. Ở đây ta hiểu “Khởi động” có
2 mục đích cần đạt khi tổ chức tiết học:
+ Tạo ra các hoạt động vui chơi, giải trí với mục đích vận động thân thể
để học sinh có một tâm lý thoải mái trước khi bước vào một bài học.
7/30
Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên môn toán theo mô hình trường học mới
+ Tạo ra một tình huống có vấn đề về kiến thức chưa được học, đòi hỏi
người học phải tìm cách giải quyết nó, muốn làm điều đó phải tìm một công
cụ mới.
1.1.2. Bước 2: Trải nghiệm
Để nhận thức được về một đối tượng, một sự việc hay một vấn đề nào đó,
người học phải dựa trên vốn kiến thức, vốn kinh nghiệm đã có từ trước. Nếu học
sinh không có vốn kiến thức cần thiết, hoặc không có những trải nghiệm nhất
định thì không thể hình thành được kiến thức mới. Hơn nữa, trong dạy học môn toán,
kiến thức hình thành trước thường là cơ sở để hình thành, phát triển những kiến thức
tiếp theo. Do đó, trong dạy học, người giáo viên cần phải tìm hiểu vốn kinh nghiệm
và những hiểu biết sẵn có của học sinh trước khi học một kiến thức mới và tổ chức
cho học sinh trải nghiệm. Sự định hướng và tổ chức các hoạt động của giáo viên
là quan trọng, nhưng vốn kiến thức của học sinh, những trải nghiệm của học
sinh vẫn là yếu tố quyết định trong việc hình thành kiến thức mới.
Kết quả cần đạt trong bước 2:
- Huy động vốn hiểu biết, kinh nghiệm có sẵn của học sinh để chuẩn bị học bài mới.
- Học sinh trải qua tình huống có vấn đề, trong đó chứa đựng những nội dung
kiến thức, những thao tác, kĩ năng để làm nảy sinh kiến thức mới.
Cách làm: Tổ chức các hình thức trải nghiệm gần gũi với học sinh. Nếu
là tình huống diễn tả bằng lời văn, thì câu văn phải đơn giản, gần gũi với học
sinh. Có thể thực hiện với toàn lớp, nhóm nhỏ, hoặc cá nhân từng học sinh.
Trong một bài học Toán 6 theo mô hình trường học mới, bước 2 này
chính là phần chuyển tiếp giữa hoạt động
và
và
cả trong suốt hoạt động
. Ở đây ta hiểu “trải nghiệm” là thông
qua những tình huống phát sinh thực tiễn dẫn đến những nhu cầu mới, kiến thức
mới.
1.1.3. Bước 3: Phân tích, khám phá – Rút ra bài học
Là quá trình xem xét, nhìn nhận, tìm hiểu đối tượng, sự việc, phát hiện
đặc điểm, ý nghĩa của chúng, trên cơ sở đó tìm tòi, khám phá ý tưởng mới. Đúc
kết rút thành bài học, khái niệm, quy tắc lí thuyết hay thực hành mới.
Kết quả cần đạt được ở bước 3:
- Rút ra được kiến thức, khái niệm hay quy tắc lí thuyết, thực hành mới.
- Nếu là một dạng toán mới thì học sinh phải nhận biết được dấu hiệu, đặc
điểm và nêu được các bước giải dạng toán này.
Cách làm: - Dùng các câu hỏi gợi mở, câu hỏi phân tích, đánh giá để
giúp học sinh thực hiện tiến trình phân tích và rút ra bài học.
- Có thể sử dụng các hình thức thảo luận cặp đôi, thảo luận theo nhóm,
hoặc các hình thức sáng tạo khác nhằm kích thích trí tò mò, sự ham thích tìm tòi,
khám phá phát hiện của học sinh...
8/30
Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên môn toán theo mô hình trường học mới
Trong một bài học Toán hay vật lý 6 theo mô hình trường học mới, bước
3 này chính là hoạt động
. Ở bước này giáo viên cố
gắng nêu ra các câu hỏi từ bước 2 để học sinh có nhu cầu về tìm hiểu kiến thức
mới và tìm hiểu nó.
Đặc trưng để nhận biết ở bước 3 này chính là hoạt động “đọc kĩ nội dung
sau” và các bài tập ngay sau đó.
1.1.4. Bước 4: Thực hành
Ở bước này yêu cầu học sinh phải vận dụng những kiến thức vừa tiếp thu
được để giải quyết những nhiệm vụ cụ thể, qua đó giáo viên xem học sinh đã
nắm được kiến thức hay chưa và nắm được ở mức độ nào. Đây là những hoạt
động như trình bày, luyện tập, bài thực hành,… giúp cho các em thực hiện tất cả
những hiểu biết ở trên lớp và biến những kiến thức thành kĩ năng.
Kết quả cần đạt được ở bước 4:
- HS nhớ dạng cơ bản một cách vững chắc; làm được các bài tập áp dụng
dạng cơ bản theo đúng quy trình.
- HS biết chú ý tránh những sai lầm điển hình thường mắc trong quá trình
giải bài toán dạng cơ bản.
Cách làm:
- Thông qua việc giải những bài tập rất cơ bản để học sinh rèn luyện việc
nhận dạng, áp dụng các bước giải và công thức cơ bản. Giáo viên quan sát giúp học
sinh nhận ra khó khăn của mình, nhấn mạnh lại quy tắc, thao tác, cách thực hiện.
- Tiếp tục ra các bài tập với mức độ khó dần lên phù hợp với khả năng của
học sinh. Giáo viên tiếp tục giúp các em giải quyết khó khăn bằng cách liên hệ
lại với các quy tắc, công thức, cách làm, thao tác cơ bản đã rút ra ở trên.
Trong một bài học Toán hay vật lý 6 theo mô hình trường học mới, bước
này là hoạt động
. Ở bước này giáo viên yêu cầu học
sinh hoạt động cá nhân rồi đến hoạt động nhóm để các em học tập lẫn nhau, tự
sửa lỗi cho nhau, giúp cho quá trình học tập hiệu quả hơn.
1.1.5. Bước 5: Vận dung
Vận dụng điều đã học để giải quyết các tình huống trong thực hành, giải
thích các hiện tượng trong cuộc sống hoặc thay đổi cách làm cũ.
Kết quả cần đạt được ở bước 5:
- Học sinh củng cố, nắm vững các nội dung kiến thức trong bài đã học.
- Học sinh biết vận dụng kiến thức đã học trong hoàn cảnh mới, đặc biệt
trong những tình huống gắn với thực tế đời sống hàng ngày.
- Cảm thấy tự tin khi lĩnh hội và vận dụng kiến thức mới .
Cách làm:
- Học sinh thực hành, vận dụng từng phần, từng đơn vị kiến thức cơ bản
của nội dung bài đã học.
9/30
Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên môn toán theo mô hình trường học mới
- Giáo viên giúp học sinh thấy được ý nghĩa thực tế của các tri thức toán
học, từ đó khắc sâu kiến thức đã học.
- Khuyến khích học sinh diễn đạt theo ngôn ngữ, cách hiểu của chính các
em, tập phát biểu, tập diễn đạt bước đầu có lí lẽ, có lập luận.
Bước này là hoạt
động
và
.
Ở bước này giáo viên yêu cầu học sinh hoạt động với sự trợ giúp của cộng
đồng, bạn bè, các nguồn học liệu mà các em có thể tìm được như sách báo, internet.
Kết quả của bước này sẽ được các em chia sẻ với nhau và báo cáo với
thầy cô của mình.
Chú ý: Tuy không yêu cầu các em phải hoàn thành hết tất cả các hoạt
động này, nhưng giáo viên nên khuyến khích và động viên các em để nhằm mục
đích rèn luyện và hình thành dần kĩ năng sống.
2. Phương pháp dạy học theo nhóm
2.1. Các cách chia nhóm
Trong thực tế thì có nhiều kiểu nhóm khác, tôi nêu ra 11 kiểu điển hình,
cách chia và các hình thức chia các nhóm này. Cách chia như sau:
2.1.1. Nhóm đếm số: Muốn chia lớp thành n nhóm thì chia tổng số học
sinh của lớp cho n để xác định số học sinh trong một nhóm.
Ví dụ: Lớp có 30 học sinh, muốn chia thành 5 nhóm thì yêu cầu học sinh
đếm 1,2,3,4;5;6. Yêu cầu những học sinh có số đếm là 1 thì về nhóm 1, những
học sinh có số 2 về nhóm 2 …
Ưu điểm:Tốn ít thời gian, tạo cho học sinh có không khí học tập thoải
mái, phong cách nhanh nhẹn, áp dụng được cho tất cả các môn học.
2.1.2. Nhóm biểu tượng: Biểu tượng có thể là: (con vật, cây cối, hình ảnh,
các bông hoa … ) Muốn chia lớp thành n nhóm thì bạn phải chuẩn bị n biểu tượng .
Ví dụ: Lớp có 30 học sinh, muốn chia thành 5 nhóm theo biểu tượng là
con vật, bạn phải chuẩn bị các con vật như: Chào mào, Vành khuyên, Thỏ ngọc,
Sơn ca, Hoàng yến, Sóc nâu …chẳng hạn. Mỗi con vật phải có 5 biểu tượng.
10/30
Tải về để xem bản đầy đủ
33 trang
08/06/2025
140
Bạn đang xem 11 trang mẫu của tài liệu "SKKN Một số phương pháp đặc trưng dạy học tích hợp liên môn Toán theo mô hình trường học mới", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.
File đính kèm:
- skkn_mot_so_phuong_phap_dac_trung_day_hoc_tich_hop_lien_mon.doc
