SKKN Một số kinh nghiệm trong tổ chức sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học dựa trên phân tích hoạt động học của học sinh

CHUYÊN ĐỀ

MỘT SỐ KINH NGHIỆM TRONG TỔ CHỨC

SINH HOẠT CHUYÊN MÔN THEO NGHIÊN CỨU BÀI HỌC

DỰA TRÊN PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG HỌC CỦA HỌC SINH

I. Mục đích sinh hoạt chuyên môn dựa trên phân tích hoạt động học

tập của học sinh:

- Sinh hoạt chuyên môn là hoạt động được tổ chức thường xuyên theo

định kỳ nhằm bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, năng lực sư phạm cho giáo

viên theo chuẩn nghề nghiệp thông qua việc dự giờ, phân tích bài học.

- Sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học dựa trên phân tích hoạt

động học tập của học sinh nhằm tập trung phân tích các vấn đề liên quan đến

người học như: Học sinh học như thế nào? Học sinh đang gặp khó khăn gì trong

học tập? Nguyên nhân nào gây ra khó khăn đó? Cần điều chỉnh gì và điều chỉnh

như thế nào? Nội dung và phương pháp dạy có phù hợp, có gây hứng thú cho

học sinh không? Kết quả học tập của học sinh có được cải thiện không?...

- Sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học dựa trên phân tích hoạt

động học tập của học sinh không tập trung vào quan sát việc giảng dạy của giáo

viên để đánh giá giờ học, xếp loại GV mà khuyến khích GV tìm ra nguyên nhân

vì sao học sinh học chưa đạt kết quả như mong muốn, đặt biệt đối với những học

sinh có khó khăn trong học tập. Từ đó giúp giáo viên chủ động điều chỉnh nội

dung, tìm phương pháp dạy học phù hợp tạo cơ hội cho mọi học sinh tham gia

vào quá trình học tập để nâng cao chất lượng dạy học.

- Sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học dựa trên phân tích hoạt

động học tập của học sinh tạo cơ hội cho tất cả giáo viên nâng cao năng lực

chuyên môn, kỹ năng sư phạm và phát huy khả năng sáng tạo trong việc áp dụng

các phương pháp dạy học thông qua việc dự giờ, trao đổi, thảo luận, chia sẻ sau

khi dự giờ.

- SHCM theo nghiên cứu bài học là giúp mọi giáo viên có cơ hội học tập

lẫn nhau.

- Sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học dựa trên phân tích hoạt

động học tập của học sinh còn nhằm góp phần làm thay đổi văn hóa ứng xử

trong nhà trường.

II. Sự khác nhau giữa SHCM truyền thống và SHCM theo NCBH

dựa trên phân tích hoạt động học của học sinh:

Sinh hoạt chuyên môn theo NCBH dựa trên sự

Sinh hoạt chuyên môn truyền thống

ND so sánh

phân tích hoạt động học tập của học sinh

- Đánh giá xếp loại giờ dạy theo - Tìm giải pháp để nâng cao kết quả của

các tiêu chí.

học sinh.

Mục đích

- Tập trung vào hoạt động dạy của

giáo viên để phân tích, góp ý,

đánh giá rút kinh nghiệm về nội

dung KT, PPDH, cách sử dụng đồ

dùng, phân bố thời gian

- Tập trung vào hoạt động học của HS.

- GV dạy và đồng nghiệp cùng xây dựng,

góp ý TKBD. GV dạy minh họa thay đồng

nghiệp thể hiện tiết dạy.

- Dựa vào trình độ học sinh để lựa chọn nội

dung, phương pháp, hình thức tổ chức cho

phù hợp.

- Một giáo viên thiết kế và dạy

minh họa.

Thiết kế

- Thực hiện theo đúng nội dung,

quy trình, các bước lên lớp theo

quy định.

bài dạy

Người dạy minh họa

- Dạy theo nội dung kiến thức có

trong SGK.

- Có thể điều chỉnh các ngữ liệu dạy học

phù hợp với nhu cầu học của học sinh.

Dạy minh

- Thực hiện tiến trình giờ dạy

theo đúng quy định.

họa-Dự giờ

- Mang tính trình diễn.

- Các hoạt động tổ chức dạy học - Thực hiện tiến trình dạy học linh hoạt,

chưa xuất phát từ việc học của

sáng tạo dựa trên khả năng của học sinh.

HS.

Người dự

- Ngồi cuối lớp học, quan sát cử

chỉ làm việc của GV, ghi chép,

quan sát cử chỉ, lời nói việc làm

của GV.

- Đứng xung quanh lớp học, quan sát, vẽ sơ

đồ chỗ ngồi của học sinh.

Dự giờ

- Tập trung quan sát xem học sinh học như

thế nào? Suy nghĩ, phát hiện khó khăn

trong học tập của học sinh và đưa ra các

biện pháp khắc phục.

- Tập trung xem xét giáo viên dạy

có đúng tiến trình, nội dung,

phương pháp đã thiết kế.

- Dựa trên tiêu chí có sẵn, đánh

giá xếp loại giờ dạy của GV.

- Tập trung nhận xét, phân tích

hoạt động của GV (KT bài cũ, GT

bài, cách trình bày bảng, …)

- Ý kiến nhận xét, đánh giá mang

tính mổ xẻ các thiếu sót, ý kiến

-Dựa trên kết quả học tập của học sinh để

rút kinh nghiệm

Thảo luận

về giờ dạy

- Tập trung phân tích việc học của học

sinh, đưa ra minh chứng cụ thể.

- Mọi người cùng phát hiện vấn đề học của

học sinh, tìm nguyên nhân, giải pháp khắc

góp ý thường mang tính chủ

quan, áp đặt.

phục.

- Người chủ trì tóm tắt các vấn đề thảo

- Người chủ trì xếp loại giờ dạy, luận, gợi ý các nội dung cần suy ngẫm để

thống nhất cách dạy chung cho tất mỗi giáo viên tự rút ra bài học.

cả giáo viên.

* Đối với học sinh:

* Đối với HS:

- Kết quả học tập chậm được cải thiện.

- Kết quả học tập của học sinh tiến bộ nhanh

* Đối với giáo viên:

- GV máy móc, thụ động, không

dám thay đổi nội dung/ ngữ liệu

SGK, ngại đổi mới. PP dạy học

GV sử dụng thường mang tính

hình thức.

Kết quả

- GV nắm được trình độ tiếp thu của từng

em học sinh. GV chủ động thực hiện

phương pháp dạy học.

- GV bao quát và quan tâm được tất cả học

sinh.

- GV ít quan tâm đến học sinh

III. Cách thức thực hiện SHCM dựa trên phân tích hoạt động học

tập của học sinh:

1. Công tác chuẩn bị:

1.1. Nhiệm vụ của Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng (Phụ trách chuyên môn):

- Xây dựng kế hoạch tổ chức sinh hoạt chuyên môn.

- Hướng dẫn, gợi ý cho các tổ chuyên môn, GV lựa chọn chủ đề SHCM.

- Tạo niềm tin cho giáo viên về những thay đổi tích cực của bản thân trong

các buổi dự giờ sinh hoạt chuyên môn.

- Tạo điều kiện về thời gian, CSVC cho các tổ chuyên môn và giáo viên

triển khai công việc.

- Thực sự coi sinh hoạt chuyên môn là biện pháp quan trọng để thay đổi

chất lượng học tập của học sinh và văn hóa nhà trường.

- Tìm hiểu đầy đủ thông tin, cách thức thực hiện mô hình SHCM theo

NCBH dựa trên phân tích hoạt động học tập của học sinh.

- Động viên, khen thưởng kịp thời các tổ chuyên môn, GV tích cực đổi mới.

- Nên tham gia thiết kế, thảo luận về kế hoạch bài học (giáo án), dự giờ,

suy ngẫm, phân tích bài học cùng GV.

1.2. Nhiệm vụ của tổ trưởng chuyên môn:

- Chủ động tham mưu với CBQL xây dựng kế hoạch triển khai đổi mới

SHCM dựa trên phân tích hoạt động học tập của học sinh.

- Khuyến khích GV đăng kí dạy minh họa, yêu cầu tất cả GV cùng tham

gia dự giờ, thảo luận và khuyến khích giáo viên vận dụng những điều đã học vào

thực tế.

- Tổ chức cho GV tham gia thiết kế, thảo luận về kế hoạch bài học (giáo

án) theo kế hoạch đã xây dựng, tổ chức dạy minh họa, dự giờ, suy ngẫm, phân

tích bài học trên cơ sở phân tích các hoạt động của học sinh, tổ chức rút kinh

nghiệm để từ đó cải tiến phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá, xây dựng

thành bài học kinh nghiệm, áp dụng vào việc dạy học hàng ngày.

1.3. Nhiệm vụ của giáo viên:

- Tìm hiểu nội dung, cách thức thực hiện mô hình sinh hoạt chuyên môn

dựa trên phân tích hoạt động học tập của học sinh.

- Tham gia thiết kế bài dạy minh họa, suy nghĩ, tích cực sáng tạo để xây

dựng ý tưởng/nội dung, phương pháp mới để thiết kế bài học.

- Học cách quan sát học sinh, ghi chép, lắng nghe, suy nghĩ.

- Tự rút kinh nghiệm cho bản thân.

- Hình thành thói quen lắng nghe và chia sẻ ý kiến, xây dựng mối quan hệ

đồng nghiệp thân thiện.

- Xác định đúng đắn mục tiêu SHCM là giúp mọi giáo viên có cơ hội học

tập lẫn nhau SHCM không phải là nơi GV giỏi dạy bảo GV yếu.

- Cùng nhau phân tích nguyên nhân, các mối quan hệ trong giờ học và tìm

biện pháp cải thiện, nâng cao chất lượng dạy - học.

2. Các bước thực hiện một buổi sinh hoạt chuyên môn dựa trên phân

tích hoạt động học của học sinh:

2.1. Bước 1: Chuẩn bị nội dung bài dạy minh họa

- GV tự nguyện đăng kí hoặc Phó Hiệu trưởng/tổ trưởng phân công giáo

viên dạy minh họa.

- GV dạy minh họa chuẩn bị thiết kế bài dạy.

- Tổ CM/toàn trường tổ chức SHCM, thảo luận lấy ý kiến từ các GV trong

tổ CM/GV toàn trường để cùng nhau thống nhất thiết kế, trao đổi chuẩn bị cho

bài học.

2.2. Bước 2: Tổ chức dạy minh họa - Dự giờ

- GV tiến hành dạy minh họa trên HS của lớp mình. Yêu cầu không được

luyện tập trước khi dạy minh họa.

- Chuẩn bị không gian, bàn ghế thuận tiện cho người dự dễ dàng quan sát

các hoạt động học tập của học sinh.

- BGH và các GV trong trường tiến hành dự giờ.

- Người dự giờ cần đứng vị trí thuận lợi để có thể quan sát được nét mặt,

hành động, thao tác, sản phẩm của học sinh (đứng ở hai bên hoặc phía trước).

- Người dự giờ cần quan sát, nghe nhìn, suy nghĩ, ghi chép diễn biến hoạt

động của học sinh trong giờ học hay những biểu hiện tâm lí của học sinh thể

hiện trong các hoạt động/ tình huống cụ thể.

- Tập trung quan sát sự tương tác giữa HS-GV, HS-HS (Học sinh học

được cái gì? Học sinh có hứng thú không? Tại sao có? Tại sao không? Hoạt

động nhóm có thực sự đảm bảo cơ hội cho tất cả học sinh tham gia? Có học sinh

nào bị "bỏ quên" không?)

- Người dự giờ nên chụp ảnh, quay phim các hoạt động của học sinh để

làm minh chứng khi chia sẻ. Từ đó suy nghĩ, phân tích, tìm nguyên nhân và đưa

ra các giải pháp tích cực qua các hoạt động của HS.

2.3. Bước 3. Thảo luận sau dự giờ

a) Lựa chọn địa điểm:

- Đủ rộng, đủ chỗ ngồi, có các phương tiện hỗ trợ (máy chiếu, máy tính,

sổ ghi chép, …).

- Sắp xếp bàn ghế để người tham gia thảo luận nhìn thấy nhau (có thể ngồi

đối diện nhau, ngồi hình chữ U, ngồi vòng tròn, …..).

b) Tiến trình buổi thảo luận:

- Bước 1: Người chủ trì nêu mục đích buổi thảo luận, giới thiệu GV dạy minh

họa.

- Bước 2: GV dạy minh họa đại diện nêu mục tiêu cần đạt của bài học,

những ý tưởng thay đổi về nội dung, phương pháp, đồ dùng dạy học để phù hợp

với đối tượng học sinh, cảm nhận khi dạy bài học (hài lòng, băn khoăn, khó

khăn, ….).

- Bước 3: Giáo viên dự giờ chia sẻ ý kiến về giờ học.

Trong điều hành thảo luận người chủ trì cần lắng nghe tích cực và khéo

léo hướng buổi thảo luận đi đúng trọng tâm, tập trung đi vào phân tích hoạt động

học của học sinh để đạt mục đích, không để người dự mổ xẻ, phân tích, soi mói

những hạn chế của người dạy minh họa.

Người góp ý cần căn cứ vào mục tiêu bài học để hiến kế đưa ra các giải

pháp giúp người dạy khắc phục hạn chế và tự tìm ra các yếu tố tích cực xem

mình đã học được gì qua bài học này.

Thời gian cho một buổi sinh hoạt chuyên môn nên kéo dài khoảng từ một

tiếng rưỡi đến hai tiếng để đảm bảo mọi GV đều có thể trao đổi ý kiến của mình.

(Nguồn tham khảo: https://taphuanshcm.wordpress.com/nghien-cuu-bai-hoc/)

Ngày 20/5/2020

Thân Thị Hương

PHT-Trường TH Ngô Sĩ Liên