SKKN Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 1

Sáng kiến kinh nghiệm một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 1

MỤC LỤC

PH Ầ N TH Ứ NH Ấ T – ĐẶ T V ẤN ĐỀ ...........................................................................1

I. LÍ DO CH ỌN ĐỀ TÀ I .................................................................................................1

II. TH Ờ I GIAN NGHIÊN C Ứ U.......................................................................................1

III. ĐỐI TƯỢ NG NGHIÊN C Ứ U....................................................................................1

IV. PH Ạ M VI NGHIÊN C Ứ U.........................................................................................1

V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨ U ..............................................................................2

VI .M ỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨ U......................................................................................2

PH Ầ N TH Ứ HAI – GI Ả I QUY Ế T V ẤN ĐỀ ..............................................................3

I. VÍ TRÍ, NHI Ệ M V Ụ, Ý NGHĨA CỦ A VI Ệ C D ẠY ĐỌ C ..........................................3

1.Ví trí c ủ a vi ệ c d ạy đọ c..................................................................................................3

2.Nhi ệ m v ụ c ủ a vi ệ c d ạy đọ c : ........................................................................................3

3.Ý nghĩa củ a vi ệ c d ạy đọ c..............................................................................................3

II. CƠ SỞ C Ủ A VI Ệ C D ẠY ĐỌ C Ở TI Ể U H Ọ C ..........................................................4

1. N Ộ I DUNG D Ạ Y H Ọ C MÔN T ẬP ĐỌ C L Ớ P 1 ......................................................4

1.1. K ỹ năng: ...................................................................................................................4

1.2 . Ki ế n th ứ c : ...............................................................................................................4

1. 3. Ng ữ điệ u : ................................................................................................................4

2 .CƠ SỞ LÍ LU Ậ N..........................................................................................................5

III.TH Ự C TR ẠNG RÈN KĨ NĂNG ĐỌ C TRONG GI Ờ T ẬP ĐỌ C ............................5

IV. M Ộ T S Ố BI ỆN PHÁP RÈN KĨ NĂNG ĐỌ C CHO H Ọ C SINH.............................6

1. Chu ẩ n b ị cho vi ệc đọ c .................................................................................................6

2. Rèn phát âm cho h ọ c sinh............................................................................................7

3. Luy ện đọc đúng ...........................................................................................................8

4. Luy ện đọc lưu loát (trôi chả y) .....................................................................................9

V.V Ậ N D Ụ NG LINH HO Ạ T PHƯƠNG PHÁP VÀ HÌNH THỨ C T Ổ CH Ứ C D Ạ Y

H Ọ C TRONG PHÂN MÔN T ẬP ĐỌ C .......................................................................10

5.1.

Phương pháp trự c quan ………………………………………………………………..10

5.2. Phương pháp đàm thoạ i :........................................................................................13

5.3.Phương pháp luyệ n t ậ p ..................................................................................... 14

VI. HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ....................................... 22

PH Ầ N TH Ứ III- K Ế T LU Ậ N VÀ KI Ế N NGH Ị .......................................................24

I.K Ế T LU Ậ N .................................................................................................................24

II. KI Ế N NGH Ị ..............................................................................................................24

TÀI LI Ệ U THAM KH Ả O ...........................................................................................25

Sáng kiến kinh nghiệm một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 1

PHẦN THỨ NHẤT – ĐẶT VẤN ĐỀ

I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Môn Tiếng Việt ở trường tiểu học có nhiệm vụ vô cùng quan trọng đó là

hình thành 4 kĩ năng: Nghe - nói - đọc - viết. Tập đọc là một phân môn của

chương trình Tiếng Việt bậc tiểu học. Đây là phân môn có vị trí đặc biệt quan

trọng trong chương trình vì nó đảm nhiệm việc hình thành và phát triển kĩ năng

đọc cho học sinh. Đọc trở thành một đòi hỏi cơ bản đầu tiên đối với mỗi người

đi học. Nếu không có kĩ năng đọc thì học sinh không thể học các môn học khác,

không thể tiếp thu nền văn minh của nhân loại .Vì vậy việc dạy đọc cho học sinh

có ý nghĩa to lớn. Dạy đọc tức là giúp các em chiếm lĩnh một công cụ sức bén để

giao tiếp, tư duy và học tập.

Tập đọc là phân môn chủ yếu rèn cho học sinh kĩ năng đọc từ mức nhận

biết để đọc đúng, rõ ràng đến mức cao hơn là đọc lưu loát, biết ngắt nghỉ lên

xuống giọng và thể hiện thái độ tình cảm qua bài đọc. Có nghĩa là thông qua

việc rèn đọc sẽ giúp cho học sinh hiểu được nội dung bài.

Bên cạnh nhiệm vụ rèn kĩ năng đọc, giáo dục lòng yêu sách, phân môn tập

đọc còn có nhiệm vụ làm giàu kiến thức ngôn ngữ, đời sống và kiến thức văn

học cho học sinh. Dạy đọc không chỉ giáo dục tư tưởng đạo đức mà còn giáo

dục tính cách, thẩm mĩ cho học sinh.

Trong khi đó ở trường tiểu học, việc dạy tập đọc, bên cạnh những thành

công còn có nhiều hạn chế. Một số học sinh chưa đọc được như mong muốn.

Năng lực đọc còn nhiều hạn chế. Nhiều em chưa nắm chắc công cụ hữu hiệu để

lĩnh hội tri thức, chứa đựng trong văn bản. Bản thân giáo viên đôi lúc còn lúng

túng khi dạy tập đọc: Cần đọc bài này giọng như thế nào, làm thế nào để chữa

lỗi phát âm cho học sinh, dạy thế nào để các em hiểu được văn bản? ...Đó là

những điều trăn trở của tôi khi dạy giờ tập đọc . Chính vì lẽ đó tôi đã chọn đề tài

sáng kiến kinh nghiệm : “Một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 1”

II. THỜI GIAN NGHIÊN CỨU

Thời gian nghiên cứu từ tháng 9 năm 2016 đến tháng 3 năm 2017.

III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

Học sinh lớp 1, trường Tiểu học .

IV. PHẠM VI NGHIÊN CỨU

Biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 1.

1/24

Sáng kiến kinh nghiệm một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 1

V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

*Nghiên cứu lí luận: Đọc phân tích các tài liệu dạy học: Sách giáo khoa,

sách giáo viên, sách tham khảo, tạp chí Thế giới trong ta, hướng dẫn chuẩn kiến

thức kĩ năng các môn học ở tiểu học lớp 1.

*Nghiên cứu thực tiễn:

-Khảo sát thực tế dạy tập đọc ở lớp mình dạy

-Dạy thực nghiệm

-Kiểm tra đánh giá

VI .MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU

Khi nghiên cứu đề tài này, với mục đích nhằm nâng cao chất lượng dạy và

học của giáo viên - học sinh trong giờ tập đọc, tôi tìm ra phương pháp và các hình

thức tổ chức dạy học phù hợp giúp học sinh học tập tốt hơn. Qua đó từng bước

nâng cao năng lực đọc đúng, đọc hay cho học sinh.

+ Đọc đúng : Học sinh đọc đúng các phụ âm đầu, vần, thanh đọc đúng

tiếng từ, câu, đoạn văn, bài văn, bài thơ.

+ Đọc hay: Học sinh phải biết ngắt nghỉ đúng sau các dấu phẩy, dấu chấm,

dấu hỏi chấm, dấu chấm cảm. Khi đọc các em biết lên giọng, hạ giọng ở những

câu văn, câu thơ, nhấn giọng các từ ngữ chỉ màu sắc, âm thanh …cao hơn nữa là

đọc phân vai thể hiện đúng giọng đọc của từng nhân vật.

+ Học sinh hiểu được nội dung văn bản và thể loại (thơ, văn xuôi) từ đó

học sinh có thái độ, tình cảm đúng trong cuộc sống.

+ Thông qua việc dạy học giúp các em tiếp cận và nắm bắt các môn học,

hiểu các văn bản, tiếp thu và chiếm lĩnh tri thức, tự tin khi giao tiếp nhằm góp

phần hình thành nhân cách con người Việt Nam hiện đại, phát triển toàn diện về

mọi mặt đức - trí - thể - mĩ cho học sinh.

.

2/24

Sáng kiến kinh nghiệm một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 1

PHẦN THỨ HAI – GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

CHƯƠNG I : NHIỆM VỤ CỦA VIỆC DẠY ĐỌC

I. VÍ TRÍ, NHIỆM VỤ, Ý NGHĨA CỦA VIỆC DẠY ĐỌC

1.Ví trí của việc dạy đọc :

Môn Tiếng Việt có nhiệm vụ hoàn thành năng lực hoạt động ngôn ngữ

cho học sinh. Năng lực hoạt động ngôn ngữ được thể hiện trong bốn dạng hoạt

động, tương ứng với chúng là bốn kĩ năng nghe – nói – đọc – viết. Đọc là một

hoạt động ngôn ngữ, là quá trình chuyển dạng thức chữ sang lời nói có âm

thanh và thông hiểu nó (ứng với hình thức đọc thành tiếng ) là quá trình trực tiếp

từ hình thức chữ viết thành các đơn vị không có âm thanh (ứng với đọc thầm).

Đọc không chỉ là công việc giải quyết một bộ mật mã gồm hai phần chữ viết và

phát âm nghĩa là nó không phải là sự đánh vần lên thành tiếng theo đúng các kí

tự chữ viết mà đọc còn là một quá trính nhận thức để có khả năng thông hiểu

những gì đọc được. Nếu không biết đọc thì con người không tiếp thu được nền

văn minh của loài người, không thể sống được cuộc sống bình thường, có hạnh

phúc trong một xã hội hiện đại. Biết đọc, con người đã nâng khả năng nhận biết

lên nhiều lần. Khi đọc được con người mới tư duy và nhận biết mối quan hệ tự

nhiên, xã hội, cuộc sống. Biết đọc con người nắm được phương tiện văn hóa cơ

bản giúp họ giao tiếp với thế giới xung quanh với người khác, thông hiểu tư

tưởng tình cảm của người khác. Đặc biệt khi đọc tác phẩm văn chương con

người không chỉ thức tỉnh về nhận thức mà còn rung động tình cảm, nẩy nở

những ước mơ tốt đẹp được khơi dậy năng lực hành động, sức sáng tạo cũng

như được bồi dưỡng tâm hồn. Kĩ năng đọc là sự khởi đầu giúp học sinh chiếm

lĩnh công cụ mới để sử dụng trong học tập và trong giao tiếp. Kĩ năng đọc có vị

trí vô cùng quan trọng không thể thiếu trong chương trình môn Tiếng Việt ở bậc

tiểu học.

2.Nhiệm vụ của việc dạy đọc :

Tập đọc là phân môn thực hành vì vậy nhiệm vụ của nó là hình thành kĩ

năng đọc cho học sinh. Dạy đọc giáo dục lòng ham đọc sách cho học sinh để

giúp cho các em thấy được đấy chính là con đường dặc biệt để tạo cho mình một

cuộc sống trí tuệ phát triển. Tập đọc góp phần làm giàu vốn kiến thức ngôn ngữ,

bồi dưỡng cho học sinh lòng yêu cái thiện, cái đẹp, dạy cho các em biết suy nghĩ

một cách lôgic cũng như có hình ảnh.

3.Ý nghĩa của việc dạy đọc :

3/24

Sáng kiến kinh nghiệm một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 1

Việc dạy đọc có ý nghĩa rất to lớn ở Tiểu học đặc biệt là ở lớp. Nó trở

thành một đòi hỏi cơ bản đầu tiên của người đi học. Đọc giúp trẻ chiếm lĩnh

được ngôn ngữ dùng trong giao tiếp và học tập. Nó tạo điều kiện để học sinh có

khả năng tự học và tinh thần học tập cả đời. Nó là một khả năng tự học không

thể thiếu được của con người thời đại văn minh. Đọc một cách có ý thức cũng sẽ

tác động tới trình độ ngôn ngữ cũng như tư duy của người học.

II. CƠ SỞ CỦA VIỆC DẠY ĐỌC Ở TIỂU HỌC

1. NỘI DUNG DẠY HỌC MÔN TẬP ĐỌC LỚP 1

1.1. Kỹ năng:

* Nghe :

- Nhận biết sự khác nhau giữa các âm, các thanh và kết hợp của chúng,

nhận biết về sự thay đổi về độ cao, ngắt nghỉ hơi.

- Nghe hiểu câu kể, câu hỏi đơn giản.

- Nghe hiểu lời hướng dẫn hoặc yêu cầu.

- Nghe hiểu một câu chuyện ngắn có nội dung thích hợp với học sinh lớp1.

* Nói :

- Nói đủ to, rõ ràng, thành câu.

- Biết đặt và trả lời câu hỏi lựa chọn về đối tượng.

- Biết chào hỏi , chia tay trong gia đình trường học.

- Kể lại câu chuyện đơn giản đã đọc, đã nghe.

* Đọc :

- Đọc thành tiếng: Biết cách cầm sách đọc đúng tư thế. Đọc đúng và trơn

tiếng: đọc liền từ, đọc cụm từ và câu, tập ngắt, nghỉ hơi đúng chỗ.

- Đọc hiểu: hiểu các từ ngữ thông thường, hiểu được ý diễn đạt trong câu

đã đọc ( độ dài câu khoảng 10 tiếng )

- Học thuộc lòng một số bài thơ trong SGK.

1.2. Kiến thức :

- Học sinh học thêm 200 đến 300 từ ngữ (kể cả thành ngữ và tục ngữ )

- Ghi nhớ các nghi thức lời nói.

- Làm quen với các dạng bài văn vần, văn xuôi .

1.3. Ngữ điệu :

Giai điệu sau học chữ là những câu, những đoạn văn nói về thiên nhiên,

gia đình, trường học, thiếu nhi. Ngữ điệu diễn đạt trong sáng, dễ hiểu có tác

dụng giáo dục giá trị nhân văn và bước đầu cung cấp cho học sinh những hiểu

biết về cuộc sống.

4/24

Sáng kiến kinh nghiệm một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 1

2.CƠ SỞ LÍ LUẬN

Trong các môn học thì môn Tiếng Việt chiếm vị trí vô cùng quan trọng

trong bậc tiểu học. Tiếng Việt dạy cho các em những kiến thức cơ bản về tự

nhiên xã hội mà Tiếng Việt còn là phương tiện giao tiếp giúp học sinh nắm vững

tiếng mẹ đẻ để tiến đến học tốt các môn học khác.

Kĩ năng đọc rất quan trọng. Nếu kĩ năng đọc được rèn luyện tốt, nó sẽ

giúp các em đọc tốt suốt cả cuộc đời, giúp các em phát triển tư duy, cảm nhận

được cái hay, cái đẹp trong mỗi bài học. Các em đọc tốt, trôi chảy thì khi lên lớp

trên các em sẽ học vững vàng, học tốt hơn. Kĩ năng đọc của học sinh lớp Một rất

quan trọng đó cũng là sự phản hồi của kết quả tiếp thu sau một quá trình học tập

của các em. Nó thể hiện kết quả nhận biết các con chữ, các vần, có khả năng

ghép các chữ cái với nhau thành vần, ghép chữ cái với vần thành tiếng và khả

năng đọc từ, đọc câu sau cùng là đọc một bài văn ngắn, bài thơ ngắn.Các em

phải đọc đúng, đọc chuẩn, đọc chính xác. Vì nếu phát âm chuẩn, đọc đúng, các

em sẽ viết đúng các chữ, bài chính tả ít sai lỗi. Khi học sinh đọc tốt thì các em

có thể tiếp thu các môn học khác một cách chắc chắn.Từ đó học sinh mới hoàn

thành năng lực giao tiếp của mình. Đặc biệt đối với học sinh lớp 1 – lớp đầu cấp

– việc dạy đọc vô cùng quan trọng bởi các em có đọc tốt được ở lớp 1 thì khi

học ở các lớp tiếp theo thì các em mới nắm bắt được những yêu cầu cao hơn của

môn Tiếng Việt.

III.THỰC TRẠNG RÈN KĨ NĂNG ĐỌC TRONG GIỜ TẬP ĐỌC

1.Đặc điểm tình hình của giáo viên và học sinh lớp 1

a. Giáo viên: Ban giám hiệu nhà trường chỉ đạo rất sát sao về chuyên

môn. Đặc biệt là vận dụng đổi mới về phương pháp dạy học, chú trọng sinh hoạt

chuyên môn trong tổ khối .

Dạy đọc là cả một quá trình lâu dài.Thấy được nhiệm vụ quan trọng của

phân môn tập đọc nên tôi luôn chú ý rèn đọc cho học sinh trên cơ sở luyện cả

bốn kĩ năng nghe, nói, đọc, viết.

Để giúp học sinh đọc tốt mỗi bài tập đọc, giáo viên thường yêu cầu học

sinh nghiên cứu trước ở nhà: tập đọc vỡ, xem các câu hỏi định hướng trong

bài.Trên cở sở học sinh luyện đọc ở tiết 1, nắm rõ hạn chế cũng như ưu điểm của

học sinh tôi kịp thời đưa ra các giải pháp phù hợp với từng đối tượng học sinh

khi dạy.

b. Học sinh:

Trong quá trình thực tế dạy Tập đọc cho học sinh lớp1của những năm

học trước, tôi thấy nhiều em tiếp thu bài nhanh, đọc tốt, biết ngắt nghỉ hơi đúng

sau các dấu chấm, dấu phẩy, biết đọc nhấn giọng các từ ngữ chỉ màu sắc, sắc độ,

hình dáng, phát âm đúng các tiếng chứa âm s, x, r, gi, ch ,tr…

5/24

Sáng kiến kinh nghiệm một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 1

Bên cạnh đó một số học sinh chưa chăm học, hay quên đồ dùng học tập,

chưa chuẩn bị bài đầy đủ trước khi đến lớp. Một số học sinh đọc chậm từng

tiếng một, vừa đọc vừa đánh vần. Những học sinh đọc chậm là do các em phần

học vần ở kì 1, các em nhận biết âm, vần còn chậm, đọc chưa tốt.Trong lớp có

nhiều em đọc ngọng dấu thanh (hỏi, ngã, sắc), đọc ngọng vần (vần anh, inh,

ach), đọc ngọng phụ âm (tr/ch, s/x, l/n). Một số em được gọi đọc bài còn sai

nhiều lỗi phát âm, đọc và trả lời câu hỏi còn nhỏ, trả lời không đủ câu.

Ví dụ: Đây là những lỗi phát âm sai của học sinh

*Sai vần anh / ăn và ach / ăt

“Anh “học sinh đọc là” ăn “

“Anh em” học sinh đọc là “ăn em”

“Tờ tranh “học sinh đọc là “ tờ trăn”

“Khách khứa” học sinh đọc là “ khắt khứa”

*Sai thanh :Thanh ngã và thanh sắc

“Ăn cỗ” học sinh đọc là “ăn cố”

“Thịt mỡ” học sinh đọc thành “thịt mớ”

“Sữa tươi” học sinh dọc thành” sứa tươi”

“Dũng sĩ” học sinh đọc thành “dũng sí”

*Sai phụ âm: tr/ ch ,s / x, l/ n

“Buổi sáng” học sinh đọc thành “buổi xáng”

“Lúa nếp” học sinh đọc thành “núa lếp”

“Châu chấu” học sinh đọc thành “trâu trấu”

Chính vì sự phát âm sai cho nên tốc độ đọc và đọc hiểu văn bản rất hạn

chế. Mặt khác theo yêu cầu học sinh còn phải đọc hay, đọc diễn cảm, có giọng

đọc phù hợp với từng câu, từng đoạn, giọng đọc sao phù hợp với từng văn cảnh,

từng nhân vật. Điều này đối với học sinh lớp 1 còn nhiều khó khăn.

Ở lớp 1G do tôi chủ nhiệm, qua một thời gian dạy các con, tôi thấy các

con đọc còn gặp một số hạn chế. Tôi đưa ra số lượng học sinh cụ thể như sau :

Đọc ngọng Đọc ngọng Đọc ngọng

TSHS

Đọc chậm

Đọc đúng

vần

phụ âm

dấu thanh

TS

9

%

TS

10

%

TS

6

%

TS

7

%

TS

19

%

51

17,6

19,6

11,7

13,7

37,4

IV. MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN KĨ NĂNG ĐỌC CHO HỌC SINH

1. Chuẩn bị cho việc đọc

Giáo viên hướng dẫn học sinh chuẩn bị tâm thế để đọc. Khi ngồi đọc phải

ngồi ngay ngắn, khoảng cách từ mắt đến sách nên nằm trong khoảng 30 đến 35

6/24

Sáng kiến kinh nghiệm một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 1

cm, cổ và đầu thẳng, phải thở sâu và thở ra chậm để lấy hơi. Ở lớp, khi được cô

giáo gọi đọc học sinh phải bình tĩnh, tự tin không hấp tấp vội vàng. Khi đọc

thành tiếng các em phải tính đến người nghe. Giáo viên cần cho các em hiểu

rằng, các em đọc không chỉ cho mình cô giáo mà để cho tất cả các bạn cùng

nghe rõ nên cần đọc đủ lớn. Nhưng như thế không có nghĩa là đọc quá to hoặc

gào lên. Để luyện cho học sinh đọc quá nhỏ "lí nhí", giáo viên cần tập cho các

em đọc to chừng nào bạn ở xa nhất trong lớp nghe thấy mới thôi. Giáo viên nên

cho học sinh đứng trên bảng để đối diện với những người nghe. Tư thế đứng đọc

phải vừa đàng hoàng, vừa thoải mái, sách phải được mở rộng và cầm bằng hai

tay. Giáo viên làm mẫu cách cầm sách, đọc mẫu để các em học tập, làm theo.

2. Rèn phát âm cho học sinh

Với những lỗi phát âm cơ bản, trước hết giáo viên phải phát âm chuẩn,

sau đó vận dụng một cách linh hoạt các phương pháp và hình thức sửa lỗi phát

âm.

Giáo viên có thể sử dụng phương pháp luyện tập theo mẫu: Giáo viên

phát âm chuẩn, rõ ràng, thật chậm từ 2 - 3 lần, sau đó cho học sinh phát âm sai

phát âm lại. Phương pháp quan sát và phân tích cách phát âm.

Giáo viên quan sát phát hiện học sinh phát âm sai, nói rõ nguyên nhân

phát âm sai bằng cách chỉ ra cách sử dụng các bộ phận phát âm không đúng của

các em. Sau đó, giáo viên mô tả cách phát âm như : Nêu rõ vị trí đặt lưỡi, vị trí

của lưỡi với răng, độ mở của môi... Ngoài nhận dạng âm, chữ ra thì ở phần này

muốn học sinh đọc đúng thì trước hết cần giúp học sinh phát âm đúng. Phát âm

đúng, chuẩn sẽ được nhiều cái lợi. Trước hết nó giúp học sinh đọc đúng sau nữa

là viết đúng. Phát âm các âm Tiếng Việt là vốn tự có của học sinh nhưng không

phải lúc nào các em cũng có được cái “ vốn” chuẩn. Có rất nhiều em phát âm

sai, nhầm lẫn giữa âm này với âm khác. Tiếng Việt không chấp nhận cách phát

âm sai vì thế giáo viên đóng một vai trò rất quan trọng trong việc rèn phát âm

cho học sinh.

Hầu hết giáo viên chúng ta cho rằng, giáo viên phát âm mẫu chuẩn thì các

em sẽ phát âm chuẩn. Đúng như thế, nhưng không phải là toàn bộ, bởi sẽ có

những em dù có nhìn giáo viên phát âm nhiều lần thế nào thì vẫn cứ phát âm sai.

Lúc này bắt buộc giáo viên phải chỉ rõ cho các em cách phát âm để các em sửa.

Hãy cùng vận dụng một số cách để giúp học sinh dễ tiếp thu:

Phân biệt p / b khi phát âm: Sai phát âm p/ pờ thành b/ bờ ( p và b) đều

là hai phụ âm đồng vị về mặt cấu âm môi - môi nhưng khác nhau về mặt thanh

tính, /p/ là phụ âm vô thanh, /b/ là phụ âm hữu thanh.

7/24

Sáng kiến kinh nghiệm một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 1

Cách 1: Giáo viên yêu cầu học sinh đặt tay lên thanh quản, phát âm p và

b, khi phát âm /p/, thanh quản rung rất nhẹ, nhưng khi phát âm /b/ thanh quản

rung mạnh hơn.

Cách 2: Âm / p /: môi mím chặt sau đó bật môi mạnh cho hơi dứt khoát ra

ngay ở môi. Âm / b /: môi mím nhẹ, sau đó mở to miệng cho hơi ra từ trong cổ .

Phân biệt l / n khi phát âm: Để rèn phát âm đúng cho học sinh tôi phải

trực quan hoá sự mô tả âm vị và hướng dẫn học sinh quan sát, tự kiểm tra xem

mình đang phát âm âm nào: / n / là một âm mũi, khi phát âm, sờ tay vào mũi sẽ

thấy mũi rung, còn khi phát âm âm /l /mũi không rung. Sau đó, tôi cho học sinh

luyện phát âm /l/ bằng cách bịt chặt mũi đọc la, lo, lô, lu, lư,....Khi bịt chặt mũi

học sinh không thể phát âm các tiếng na, no, nô, nu, nư. Hoặc hướng dẫn học

sinh khi phát âm âm /l/ thì đưa lưỡi lên phía bên trên lợi của hàm trên ngạc

cứng, còn khi phát âm /n/ thì đưa đầu lưỡi vào mặt trong của hàm răng.

Phân biệt tr/ ch khi phát âm : Khi phát âm phụ âm /tr/ lưỡi hơi cong lại,

đầu lưỡi chạm vào phần chân răng, còn khi phát âm /ch/, lưỡi thẳng, chạm nhẹ

vào phần ngạc cứng, bật hơi ra.

Phân biệt t/ th khi phát âm: Phụ âm /t/ khi phát âm luồng hơi ra đằng mũi

còn phụ âm /th/ thì luồng hơi sẽ ra theo miệng. Học sinh quan sát khẩu hình và

thực hiện, cảm nhận luồng hơi đi ra.

Phân biệt s /x khi phát âm: Khi phát âm s, đầu lưỡi cong lên, rồi bật

mạnh xuống giữa hai hàm răng tạo thành luồng gió rít mạnh còn khi phát

âm x thì đầu lưỡi chỉ đặt giữa hai hàm răng tạo ra luồng gió rít mạnh.

Ngoài ra, các em đọc còn nhầm lẫn chủ yếu giữa thanh ngã và thanh sắc,

thanh hỏi và thanh ngã. Ví dụ: suy nghĩ/ suy nghỉ; nghĩ kĩ/ nghỉ kỉ…Thì giáo

viên cho học sinh nắm vững cấu tạo, cách phát âm từng dấu, nắm nghĩa của từ

qua đồ dùng trực quan hoặc bằng hành động trực tiếp để từ đó phát âm đúng và

tự sửa sai các dấu thanh…

3. Luyện đọc đúng

* Đọc đúng là sự tái hiện mặt âm thanh của bài đọc một cách chính xác,

không có lỗi. Đọc đúng là đọc không thừa, không sót từng âm, vần, tiếng. Đọc

đúng phải thể hiện đúng ngữ âm chuẩn, tức là đọc đúng chính âm. Nói cách khác là

không đọc theo cách phát âm địa phương lệch chuẩn. Đọc đúng bao gồm việc đọc

đúng các âm thanh (đúng các âm vị) ngắt nghỉ hơi đúng chỗ (đọc đúng ngữ điệu).

* Luyện đọc đúng phải rèn cho học sinh thể hiện chính xác các âm vị

Tiếng Việt.

- Đọc đúng các phụ âm đầu: Ví dụ: có ý thức phân biệt để không đọc: “dà

cửa”, “sinh sắn” mà phải đọc là “nhà cửa” ,“xinh xắn”, chú ý phân biệt giữa

âm d và âm nh, âm x và âm s ...v.v…

8/24

Sáng kiến kinh nghiệm một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 1

- Đọc đúng các âm chính: Ví dụ: có ý thức phân biệt để không đọc “quả

lịu” mà phải đọc “quả lựu”.

- Đọc đúng các âm cuối: Ví dụ: có ý thức không đọc: “lang mang” mà

phải đọc “lan man”.....

- Đọc đúng bao gồm cả đọc tiết tấu, ngắt hơi, nghỉ hơi, ngữ điệu câu. Ngữ

điệu là hiện tượng phức tạp, có thể tách ra thành các yếu tố cơ bản có quan hệ

với nhau: chỗ nghỉ (ngưng giọng hay ngắt giọng), trọng âm, âm điệu, âm nhịp và

âm sắc. Dạy đọc đúng ngữ điệu là dạy cho học sinh làm chủ những yếu tố này.

Đọc đúng ngữ điệu nói chung, ngắt giọng đúng nói riêng vừa là mục đích của dạy

đọc thành tiếng, vừa là phương tiện giúp học sinh chiếm lĩnh nội dung bài đọc.

Khi dạy đọc đúng giáo viên cần phải dựa vào nghĩa, vào quan hệ ngữ

pháp giữa các tiếng, từ để ngắt hơi cho đúng. Khi đọc không được tách một từ ra

làm hai tiếng. Ví dụ không ngắt hơi.

Ngày/ xuân con/ én đưa thoi mà phải đọc: Ngày xuân/ con én/ đưa thoi.

Việc ngắt hơi phải phù hợp với các dấu câu: nghỉ ít ở dấu phẩy, nghỉ lâu

hơn ở dấu chấm, đọc đúng các ngữ điệu câu; lên giọng ở cuối câu hỏi, hạ giọng

ở cuối câu kể, thay đổi giọng cho phù hợp với tình cảm cần diễn đạt trong câu

cảm. Với câu cầu khiến cần nhấn giọng phù hợp để thấy rõ giọng khi đọc bộ

phận giải thích của câu.

Như vậy đọc đúng đã bao gồm một số tiêu chuẩn của đọc diễn cảm.

4. Luyện đọc lưu loát (trôi chảy )

* Đọc lưu loát(còn gọi là đọc trôi chảy) là nói đến phẩm chất đọc về mặt

tốc độ, là việc đọc không ê a, ngắc ngứ. Vấn đề tốc độ đọc chỉ đặt ra sau khi đã

đọc đúng.

Mức độ thấp nhất của đọc nhanh là đọc trơn (nhiệm vụ này phần dạy đọc

của phân môn học vần phải đảm nhận), đọc không ê a, ngắc ngứ, không vừa đọc

vừa đánh vần. Về sau tốc độ đọc phải đi song song với việc tiếp nhận có ý thức

bài đọc. Khi đọc cho người khác nghe thì người đọc phải xác định tốc độ đọc

nhanh nhưng để cho người nghe hiểu kịp được. Vì vậy, đọc nhanh không phải là

đọc liến thoắng. Tốc độ chấp nhận được của đọc nhanh khi đọc thành tiếng trùng

với tốc độ của lời nói. Khi đọc thầm thì tốc độ đọc sẽ nhanh hơn nhiều.

* Biện pháp luyện đọc nhanh: Giáo viên hướng dẫn cho học sinh làm

chủ tốc độ đọc bằng cách đọc mẫu để học sinh đọc theo tốc độ đã định. Đơn vị

để đọc nhanh là cụm từ, câu, đoạn, bài. Giáo viên điều chỉnh tốc độ đọc bằng

cách giữ nhịp đọc. Ngoài ra, còn có biện pháp đọc nối tiếp trên lớp, đọc nhẩm có

sự kiểm tra của thầy, của bạn để điều chỉnh tốc độ. Giáo viên đo tốc độ đọc bằng

cách chọn sẵn bài có số tiếng cho trước và dự tính sẽ đọc trong bao nhiêu phút.

Trong quá trình rèn đọc giáo viên cần rèn luyện một cách linh hoạt các phương

9/24

Sáng kiến kinh nghiệm một số biện pháp rèn kĩ năng đọc cho học sinh lớp 1

pháp khác nhau để phù hợp với đặc trưng của phân môn và phù hợp với nội

dung của bài dạy. Quá trình hướng dẫn học sinh rèn đọc trước hết giáo viên phải

sử dụng phương pháp làm mẫu. Nghĩa là giáo viên làm mẫu cho học sinh nghe,

yêu cầu giọng đọc của giáo viên phẩi chuẩn, diễn cảm thể hiện đúng nội dung, ý

nghĩa của bài học để học sinh bắt chước đọc theo. Sau đó giáo viên phải kết hợp

phương pháp luyện đọc theo mẫu, luyện đọc đúng, đọc chính xác các phụ âm

đầu, âm chính, âm cuối, dấu thanh .Đọc đúng tiết tấu, ngắt hơi nghỉ hơi đúng chỗ,

đúng ngữ điệu câu. Từ đó hướng dẫn học sinh đọc diễn cảm để biểu đạt đúng ý

nghĩa và tình cảm mà tác giả mong muốn và gửi gắm trong bài tập đọc.

Rèn đọc cho học sinh là một nghệ thuật, nghệ thuật trong lao động dạy

học sáng tạo của người thầy Tiểu học. Rèn đọc phải tinh tế, sáng tạo, hiệu quả

nhưng phải gần gũi với thực tế cuộc sống của các em.

V.PHƯƠNG PHÁP VÀ HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY HỌC

Để giúp cho học sinh có kĩ năng đọc tốt, tôi luôn nghiên cứu SGK, SGV

tập đọc lớp 1. Đặc biệt tôi bám sát cuốn “Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức ,

kĩ năng các môn học lớp 1” để nắm chắc mục tiêu cần đạt sau bài dạy là gì ?

Bên cạnh đó, tôi rất chú ý đến việc rèn đọc mẫu. Trước hết tôi đọc thầm

để xác định cách ngắt, nghỉ, nhấn giọng...Sau đó tôi đọc thành tiếng nhiều lần

kết hợp nghe chính giọng của mình để xem cách đọc đó đã phù hợp chưa ?

Trong quá trình rèn đọc mẫu kết hợp với kinh nghiệm dạy lớp 1 nhiều năm tôi

đã dự kiến những lỗi phổ biến mà học sinh hay mắc phải khi đọc. Khi đã đọc

đúng, đọc hay thì bản thân người đọc sẽ cảm nhận rõ hơn về nội dung của câu

văn, đoạn văn mình đọc. Trên cơ sở bám sát mục tiêu bài dạy và SGK, tôi

nghiên cứu rất kĩ câu hỏi định hướng để tìm hiểu nội dung bài.Từ đó tôi soạn hệ

thống câu hỏi cụ thể và bám sát vào trình độ nhận thức của học sinh lớp mình

dạy.

Trong thực tế giảng dạy ,tôi đã sử dụng công nghệ thông tin vào các tiết

học đem lại hiệu quả rất lớn. Chính vì vậy tôi sưu tầm tranh ảnh trên mạng để

làm tư liệu minh họa.

Căn cứ vào mục tiêu bài dạy và trình độ nhận thức của học sinh lớp mình,

tôi chủ động lựa chọn các phương pháp dạy học phù hợp với đặc trưng môn học.

Để tạo không khí học tập sôi nổi, học sinh hoạt động tích cực tôi luôn thay đổi

hình thức tổ chức học kích thích sự hứng thú, say mê học tập của các em. Đây là

một số phương pháp mà tôi áp dụng trong khi dạy tập đọc.

1.Phương pháp trực quan :

Phương pháp này phù hợp với tư duy, tâm lí lứa tuổi ở bậc tiểu học. Ở

phương pháp này giáo viên dưa ra những bức tranh minh họa bằng vật thật cho

10/24