SKKN Một số biện pháp rèn chữ để nâng cao chất lượng chữ viết cho học sinh Lớp 1

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI

--------&&--------

Mã SKKN

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

“MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN CHỮ ĐỂ NÂNG CAO

CHẤT LƯỢNG CHỮ VIẾT CHO HỌC SINH LỚP 1”

LÜnh vùc/M«n : TËp ViÕt

CÊp häc

: TiÓu häc

Năm học 2016-2017

“Một số biện pháp rèn chữ để nâng cao chất lượng chữ viết cho học sinh lớp 1”

Mục lục

I. Mở đầu........................................................................................2

II. Đặt vấn đề .................................................................................3

1. Cơ sở lý luận và thực tiễn............................................................3

2. Mục đích của đề tài .....................................................................4

3. Phạm vi nghiên cứu và kế hoạch nghiên cứu..............................4

4. Phương pháp nghiên cứu.............................................................4

III. Nội dung đề tài ........................................................................5

1. Một số thực trạng ........................................................................5

2. Các biện pháp .............................................................................6

IV. Kết luận và kiến nghị....................................................................17

1/18

“Một số biện pháp rèn chữ để nâng cao chất lượng chữ viết cho học sinh lớp 1”

I. MỞ ĐẦU

Tập viết là một phần môn có tầm quan trọng đặc biệt ở Tiểu học, nhất là

đối với Lớp 1. Nếu phân môn Học vần , tập đọc giúp học sinh biết đọc, hiểu từ

ngữ để dần dần các em nhận thức thế giới xung quanh thì phân môn Tập viết

giúp các em biết các viết đúng, rõ ràng, chính xác rồi cao hơn nữa là viết nhanh,

đẹp trình bày thẩm mỹ. Đây cũng chính là những yếu tố rèn luyện cho học sinh

những phẩm chất đạo đức như tính cẩn thận, tinh thần kỷ luật và óc thẩm mỹ.

Việc lựa chọn đề tài: “Rèn chữ viết cho học sinh lớp 1” có lẽ là rất nhiều

Giáo viên lựa chọn và có những kết quả nhất định. Song đối với tôi sau những

năm dạy lớp 1 đã tự rút ra những kinh nghiệm cho bản thân trong việc rèn chữ

cho học sinh (đặc biệt là Học sinh lớp 1)

Tôi rất muốn chia sẻ những kinh nghiệm này với các bạn đồng nghiệp để

cùng một tâm niệm “Nét chữ nết người”

Xin chân thành cảm ơn các bạn đồng nghiệp đã chia sẻ và giúp đỡ tôi để

hoàn thành đề tài nghiên cứu này.

2/18

“Một số biện pháp rèn chữ để nâng cao chất lượng chữ viết cho học sinh lớp 1”

II. ĐẶT VÊN ĐỀ:

1. Cơ sở lý luận và thực tiễn:

Người xưa thường dùng thành ngữ “Văn hay chữ tốt” để khen những học

trò giỏi. Rõ ràng từ xưa, chữ viết cũng được coi trọng chẳng kém gì nội dung

văn chương. Chữ viết đẹp, dễ xem sẽ gây được thiện cảm cho người đọc. Chữ

viết phần nào phản ánh ý thức rèn luyện, óc thẩm mỹ và tính nết người viết.

Hiện nay chất lượng chữ viết được rất nhiều thầy cô và phụ huynh học

sinh quan tâm, ngày càng có nhiều học sinh viết chữ đẹp ở các cấp. Song cũng

có nơi phụ huynh còn kêu ca, phàn nàn về chữ viết của con em mình. Có những

em chữ xấu đến nỗi không thể chấp nhận được. Một vấn đề được đặt ra là: Tại

sao các em lại viết xấu đến như vậy? Do thầy cô không biết cách dạy? Do gia

đình không quan tâm, bản thân chính học sinh đó không rèn luyện? Đó là những

vấn đề đặt ra cần được giải quyết.

Tôi thấy dạy học sinh ở các cấp cuối bậc học viết chữ đẹp đã khó, với học

sinh lớp 1 lại càng khó hơn bởi các lý do:

-

Tri giác của các em thiên về nhận biết tổng quan đối tượng. Trong khi đó

để viết chữ, trẻ phải tri giác cụ thể chi tiết từng nét chữ, từng động tác kỹ thuật tỉ

mỉ. Do vậy khi tiếp thu kỹ thuật viết chữ, học sinh lớp 1 không tránh khỏi những

lúng túng, khó khăn.

-

Học sinh tiểu học nói chung, lớp 1 nói riêng thường rất hiếu động, thiếu

kiên trì, khó thực hiện những động tác đòi hỏi sự khéo léo, cẩn thận, các em

thường dễ nản, dễ chán khi viết.

Với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ lớp 1 như vậy, nhưng yêu cầu cơ bản về

viết chữ cần phải đạt như sau:

+ Kiến thức: Học sinh có những hiểu biết nhất định về dòng kẻ, độ cao,

độ rộng, cỡ chữ, hình dáng và tên gọi các nét chữ, cấu tạo chữ cái, chữ ghi

tiếng, cách viết chữ thường, dấu thanh và chữ số.

3/18

“Một số biện pháp rèn chữ để nâng cao chất lượng chữ viết cho học sinh lớp 1”

+ Kỹ năng: Học sinh viết đúng quy trình viết nét, viết chữ cái và liên kết

chữ cái tạo chữ ghi tiếng theo yêu cầu viết liền mạch. Viết thẳng hàng các chữ

trên dòng kẻ tiến tới viết nhanh và đẹp.

Từ việc nắm chắc yêu cầu trên, tôi luôn trăn trở và suy nghĩ: Làm thế nào

để giúp các em viết chữ đẹp? Đó cũng chính là vấn đề mà tôi đề cập đến trong

phạm vi bài viết này.

2. Mục đích của đề tài:

Năm học2016-2017 tôi được phân công chủ nhiệm lớp 1C. Qua một năm

trực tiếp giảng dạy, tôi luôn gần gũi với các em, chú ý đổi mới phương pháp dạy

học, đặc biệt chú ý rèn kỹ năng viết chữ đẹp cho học sinh ngay từ những ngày

đầu đi học. Với phạm vi của đề tài tôi xin được nêu lên Một số biện pháp giúp

học sinh lớp 1 viết chữ đẹp.

3. Phạm vi nghiên cứu và kế hoạch nghiên cứu:

- Phạm vi:

+ Ngay từ mới nhận lớp, tôi đã đề ra kế hoạch nghiên cứu chữ viết của

học sinh lớp 1, cụ thể hơn là học sinh lớp 1C do tôi chủ nhiệm.

+ Tìm hiểu thêm chất lượng chữ viết của các khối lớp trên.

- Kế hoạch: Để thực hiện được đề tài tôi đã đề ra kế hoạch nghiên cứu sau:

+ Tìm hiểu tâm sinh lý của trẻ lớp 1, phân loại học sinh ở các mức độ:

giỏi, khá, trung bình, yếu.

+ Áp dụng các biện pháp rèn chữ viết trong dạy và tập viết, dạy chính tả

và các môn học khác.

+ Đúc rút kinh nghiệm qua việc rèn chữ viết cho học sinh.

4. Phương pháp nghiên cứu:

- Quan sát chữ mẫu.

- Viết đúng cỡ chữ, đúng li.

4/18

“Một số biện pháp rèn chữ để nâng cao chất lượng chữ viết cho học sinh lớp 1”

III. NỘI DUNG ĐỀ TÀI.

1. Một số thực trạng về chữ viết của học sinh lớp 1:

Bắt đầu đi học, các em đã được làm quen ngay với phân môn Tập Viết.

Để viết đúng mẫu, đúng cỡ chữ, đúng khoảng cách, đặt đúng dấu thanh là một

thử thách lớn với các em. Trong quá trình rèn chữ viết cho học sinh tôi gặp một

số thuận lợi và khó khăn sau:

- Thuận lợi: Học sinh đúng độ tuổi, trình độ tiếp thu khá đồng đều, có

nhiều em tiếp thu nhanh, viết chữ khá đẹp. Phụ huynh quan tâm tới việc học tập

của các em: mua đủ sách vở, đồ dùng học tập chất lượng cao.

Cơ sở vật chất của lớp học đầy đủ; bảng lớp được kẻ đúng quy cách (kẻ

theo mẫu vở tập viết); một phần bảng có kẻ ô vuông còn phù hợp cho việc dạy

chữ cái, bàn ghế đẹp, kích thước phù hợp với học sinh lớp 1; thiết bị, đồ dùng

dạy học phong phú.

Nhà trường đã thành lập Ban chỉ đạo “Vở sạch chữ đẹp” có kế hoạch cụ

thể trong việc rèn chữ viết và tổ chức các cuộc thi viết chữ đẹp trong giáo viên

và học sinh.

- Khó khăn: Cách cầm bút của trẻ hầu hết bị sai, các em hay cầm bằng 4

ngón: ngón cái, ngón trỏ, ngón giữa và ngón áp út, hoặc ngón cái đề lên ngón

trỏ…Việc cầm bút sai có nhiều nguyên nhân, có khi do bố mẹ các em hay sốt

ruột, nóng vội muốn dạy con viết trước ở nhà (4-5 tuổi) mà chưa nắm được cách

cầm bút đúng, hoặc có một số giáo viên mầm non chưa chú ý uốn nắn cách cầm

bút cho các em khi các em tô chữ.

Tư thế ngồi của trẻ chưa đúng: Mắt cách vở thường là 15-20 cm, lưng

cong vẹo, ngực tì sát vào bàn.

Các em thường viết sai một số nét cơ bản: nét khuyết ( ). nét cong tròn khép

kín (

) nét móc hai đầu ( ); khoảng các giữa các con chữ chưa đúng (ví

); vị trí dấu thanh sai ( ).

dụ:

Nhiều em chưa biết viết liền mạch, hay nhấc bút khi viết v.v..

5/18

“Một số biện pháp rèn chữ để nâng cao chất lượng chữ viết cho học sinh lớp 1”

Một số phụ huynh chưa quan tâm tới việc học tập của con em mình. Ở

giai đoạn viết bút chì, thường mua cho con loại bút chì cứng nên các em phải ấn

bút khi viết, làm giấy có thể bị rách mà chữ không rõ. Một số phụ huynh còn

mua vở 5 ly nên học sinh khó xác định độ cao, chữ mẫu và bẩn khi rèn viết trên

vở ô ly.

Khi chuyển sang viết bút mực, có phụ huynh mua những loại bút quá to,

nét đậm, khó viết, mực ra không đều…

Từ thực trạng chữ viết của học sinh nêu trên tôi đã áp dụng biện pháp hiệu

quả giúp học sinh lớp 1 của tôi cũng như một số học sinh lớp trên biết viết chữ

đẹp.

2. Các biện pháp:

a. Biện pháp thứ nhất: Phân loại học sinh

Ngay từ đầu năm học, sau một thời gian nhập học, tôi đã phân loại chữ

viết của học sinh theo các mức độ sau:

-

Học sinh viết đúng mẫu chữ, đúng cỡ chữ, có thao tác viết liền mạch, đặt

đúng vị trí dấu thanh; đảm bảo tốc độ.

-

Học sinh viết đúng mẫu, đúng cỡ chữ, nhưng chưa đẹp.

Học sinh viết quá chậm, viết sai nhiều.

-

Sau mỗi giai đoạn viết chữ: Viết âm, vần, tiếng, từng câu đoạn, tới viết

chính tả, tôi tiếp tục phân loại học sinh, tìm hiểu xem trong từng giai đoạn,

những em nào còn viết sai, viết chưa đẹp, từ đó có những biện pháp tích cực

hơn.

b. Biện pháp thứ hai: Hướng học sinh cách cầm bút đúng và tư thế

ngồi đúng:

Quá trình tập viết có quan hệ tới nhiều bộ phận trong cơ thể của học sinh.

Tư thế ngồi viết có quan hệ đến cột sống, đến phổi, lưng. Cách cầm bút có quan

hệ tới ngón tay, bàn tay và ngón tay. Việc tập viết không đúng các quy định sẽ

để lại nhiều di hại suốt đời cho học sinh: Mắt cận thị do ngồi viết ở nơi thiếu

ánh sáng, cúi đầu sát vở, cột sống cong vẹo, lưng gù, phổi bị ảnh hưởng do ngồi

6/18

“Một số biện pháp rèn chữ để nâng cao chất lượng chữ viết cho học sinh lớp 1”

không đúng tư thế. Vì vậy khi hướng dẫn học sinh tập viết, tôi luôn coi trọng

việc phối hợp đồng bộ các bộ phận cơ thể. Đặc biệt chú ý sửa triệt để với các em

cầm bút sai. Tôi treo bức tranh có em học sinh cầm bút đúng và ngồi đúng tư thế

ở trước lớp để học sinh luôn được quan sát và làm theo. Trước khi cho học sinh

viết vào vở, tôi luôn nhắc nhở về tư thế ngồi viết và cách cầm bút hoặc nêu

gương những em trong lớp có cách cầm bút đúng và tư thế ngồi đúng. Bài viết

đẹp phải kèm với tư thế ngồi đúng, rèn cho trẻ viết đẹp mà quên mất việc uốn

nắn cách ngồi viết là một thiếu sót lớn của giáo viên. Vì thế việc uốn nắn cách

cầm bút và tư thế ngồi đúng phải được quan tâm, nhắc nhở thường xuyên không

chỉ trong tiết Tập viết, Chính tả mà trong tất cả các tiết học. Những em hay cầm

bút sai, viết chưa đẹp được xếp ngồi ở bàn đầu để giáo viên dễ kèm cặp và nhắc

nhở.

c. Biện pháp thứ ba: Dạy tốt kỹ thuật viết các nét cơ bản, chữ cái và

thao tác viết liền mạch (biện pháp trọng tâm)

Nếu cùng một lúc đòi hỏi các em viết đúng và đẹp ngay là điều không

thực tế, khó có thể thực hiện được. Trong các tiết Tập viết, tôi luôn chú ý tới kỹ

thuật viết cho các em. Trước tiên phải giúp học sinh nắm thật chắc cấu tạo và

cách viết các nét cơ bản gồm:

-

Nét khuyết trên:

Nét khuyết dưới:

Nét móc ngược:

Nét móc xuôi:

Nét sổ thẳng:

(

)

-

(

)

Nét ngang:

(

)

Nét cong hở trái :

Nét cong hở phải:

Nét cong tròn khép kín:

Nét thắt:

7/18

“Một số biện pháp rèn chữ để nâng cao chất lượng chữ viết cho học sinh lớp 1”

Đồng thời tôi cũng giúp học sinh nắm được tên gọi các đường kẻ trong

vở Tập viết. Cụ thể tôi quy định với học sinh như sau:

Một ô vuông gồm: đường kẻ đậm dưới, đường kẻ ngang mờ thứ nhất,

đường kẻ ngang mờ thứ hai, đường kẻ ngang mờ thứ ba, đường kẻ đậm trên và

đường kẻ dọc..

1.

2.

3.

4.

5.

Đường kẻ ngang đậm phía dưới.

Đường kẻ ngang mờ thứ nhất.

Đường kẻ ngang mờ thứ hai.

Đường kẻ ngang mờ thứ ba.

Đường kẻ ngang đậm phía trên.

Việc nắm chắc cách viết các nét cơ bản cũng như biết xác định các đường

kẻ sẽ giúp học sinh dễ dàng viết các chữ cái cũng như viết chữ ghi vần, tiếng …

Ví dụ: khi dạy viết chữ d, tôi hướng dẫn học sinh như sau. Chữ d có cấu

tạo là mấy nét? Là những nét nào? Độ cao của mỗi nét là bao nhiêu? Độ rộng là

bao nhiêu? Hay so sánh chữ d với chữ a?

Cách viết: Từ điểm đặt bút dưới đường kẻ ngang mờ thứ hai, cạnh đường

kẻ dọc viết nét cong tròn kép kín cao 2 li, rê bút lên đường kẻ dọc, viết nét móc

ngược cao 4 li. Điểm dừng của nét móc ngược ở đường kẻ ngang mờ thứ nhất.

8/18

“Một số biện pháp rèn chữ để nâng cao chất lượng chữ viết cho học sinh lớp 1”

Khi hướng dẫn học sinh viết vần, tiếng… tôi chú ý kỹ thuật nối liền giữa

hai chữ cái với nhau, viết liền mạch để tạo thành một chữ (ghi tiếng) hoàn chỉnh

(gồm nhiều chữ cái). Dựa vào những nét cơ bản đã dạy cho học sinh, tôi xin nêu

ra một số trường hợp nối liền các chữ cái khi viết như sau:

Trường hợp 1: Nét móc cuối cùng của chữ cái trước nối với nét móc đầu

tiên của chữ cái sau. Trường hợp này nói chung viết bình thường và khá thuận

lợi.

Ví dụ:

Tôi giúp học sinh điều tiết về khoảng cách giữa 2 chữ cái sao cho vừa

phải, hợp lý để chữ viết đều nét và có tính thẩm mỹ.

Ví dụ: (khoảng cách giữa a và n hơi hẹp lại)

Trường hợp 2: Nét cong cuối cùng của chữ cái trước nối với nét móc

(hay nét hất) đầu tiên của chữ cái.

Ví dụ:

Trường hợp này tôi giúp học sinh điều chỉnh về khoảng cách giữa 2 chữ

cái (vi dụ: on) hoặc chuyển hướng ở cuối nét cong để nối sang nét móc (hoặc nét

hất) sao cho hình dáng chữ cái vần rõ ràng và khoảng cách đều.

Trường hợp 3: Nét móc (hoặc nét khuyết) của chữ cái trước nối với nét

cong của chữ cái sau.

Ví dụ:

Trường hợp này tôi lưu ý học sinh:

-

Xác định điểm dừng bút ở chữ cái trước để lia bút viết sang chữ cái sau.

Điều chỉnh phần móc của chứ cái trước hơi doãng rộng một chút để khi

viết tiếp chữ cái sau sẽ có khoảng cách vừa phải.

Ví dụ:

Trường hợp 4: Nét cong của chữ cái trước nối với nét cong của chữ cái

sau đây là trường hợp khó; đòi hỏi kỹ thuật lia bút và ước lượng khoảng cách

hợp lý.

Ví dụ:

9/18

“Một số biện pháp rèn chữ để nâng cao chất lượng chữ viết cho học sinh lớp 1”

Tôi giúp học sinh xác định khoảng cách giữa hai chữ cái đều là nét cong

nên hơi gần nhau một chút.

Khi viết ứng dụng, để đảm bảo tốc độ viết nhanh, tôi hướng dẫn các em

viết liền mạch tất cả các chữ cái trong chữ ghi tiếng rồi sau đó mới đặt dấu, kể

cả dấu phụ của con chữ và dấu ghi thanh.

Ví dụ: viết vần “ anh” viết liền mạch “

” ( ) để thành “

Viết chữ “ mắt ” viết liền mạch, sau đó đặt dấu cho chữ cái “ ă ” và

” rồi đặt dấu “

” trên

“

”

“ t ” rồi đánh dấu sắc “  ” để thành chữ “ mắt ”.

Việc rèn luyện viết các nét cơ bản và kỹ thuật viết liền mạch không chỉ

dừng lại ở các tiết Tập viết mà được củng cố xen kẽ trong các tiết học hay luyện

tập thêm ở nhà. Tôi yêu cầu học sinh cần viết được nét cong, nét thẳng phải thật

thẳng. Tôi chú ý luyện nhiều nhất là nét khuyết bởi nét này có độ cao (hay dài)

là 5 li, tay các em còn non yếu nên thường viết run, hoặc chưa đúng mẫu.

Đối với những em viết sai, tôi gạch chân dưới chữ và sửa trực tiếp vào

chữ đó hoặc viết mẫu bên cạnh. Có giáo viên cho rằng chỉ cần gạch dưới chữ

viết chưa đúng để vở đỡ bẩn nhưng thực tế nếu chỉ gạch dưới mà không sửa thì

học sinh không thể biết mình viết sai ở nét nào. Vì thế tôi vẫn thường sửa trực

tiếp trên nét viết sai hoặc viết lại chữ đó vên cạnh. Việc làm đó giúp các em

nhận ra lỗi sai của mình, chú ý sửa để không mắc phải nữa.

Ví dụ: Học sinh viết sai chữ

và tôi sửa như sau:

Điều quan trọng là tôi giúp các em biết cách sửa. Cụ thể hướng dẫn học

sinh quan sát chữ mẫu: Nét lượn lên và nét sổ thẳng xuống của nét khuyết trên

cắt nhau tại đường kẻ mờ thứ 2. Nét sổ thẳng trùng với đường kẻ dọc, là điểm

10/18