SKKN Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 diễn đạt câu đúng và hay trong phân môn Tập làm văn

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI

Mã SKKN

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 diễn đạt

câu đúng và hay trong phân môn Tập làm văn

Lĩnh vực: Tiếng Việt

Cấp học: Tiểu học

NĂM HỌC 2016-2017

MỤC LỤC

Trang

A. ĐẶT VẤN ĐỀ

I.

1.

2.

Lí do chọn đề tài

Cơ sở lí luận

1

2

3

Cơ sở thực tiễn

II. Mục đích nghiên cứu

III. Đối tượng nghiên cứu khảo sát, thực nghiệm

1.

Đối tượng nghiên cứu khảo sát

2.

Đối tượng thực nghiệm

IV. Phương pháp nghiên cứu

V. Phạm vi và kế hoach nghiên cứu:

1.

Phạm vi

2.

Kế hoạch nghiên cứu

B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

I

Thực trạng

1.

Thuận lợi

4

5

2.

Khó khăn

II. Giải quyết vấn đề

1.

Các lỗi sai về câu trong phân môn Tập làm văn của học sinh lớp 5 5

1.1

Lỗi trong câu

5

6

7

8

1.2 Lỗi ngoài câu

2

Các biện pháp giúp học sinh lớp 5 diễn đạt câu đúng và hay

2.1

2.2

2.3

2.4.

Định hướng nội dung

Hướng dẫn học sinh quan sát

Dạy tốt các kiến thức liên quan đến câu

Làm giàu vốn từ cho học sinh qua các bài Mở rộng vốn từ thuộc 12

các chủ đề, các lớp từ tiếng Việt

2.5

Hướng dẫn một số biện pháp nghệ thuật phù hợp với học sinh 13

Tiểu học

2.6

3.

Phát huy năng lực của học sinh trong hoạt động sửa lỗi

14

18

21

Kết quả

C. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

I.

Kết luận

II. Khuyến nghị

A. ĐẶT VẤN ĐỀ

I. Lí do chọn đề tài

1. Cơ sở lí luận

Giáo dục Tiểu học là bậc học mà mọi quốc gia đều quan tâm. Bậc học này

giúp học sinh phát triển toàn diện về đức, trí, thể, mĩ và các kĩ thuật cơ bản để

phát triển năng lực cá nhân; tính năng động, sáng tạo và hình thành nhân cách

con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công

dân; chuẩn bị cho học sinh có thể học lên lớp trên một cách tốt hơn.

Môn Tiếng Việt rèn cho học sinh 4 kĩ năng cơ bản, giúp các em giao tiếp tốt

trong cuộc sống. Dạy học Tiếng Việt góp phần rèn luyện các thao tác tư duy, tri

thức sử dụng tiếng Việt trong giao tiếp, bồi dưỡng cho học sinh tình yêu tiếng

Việt và hình thành thói quen giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt. Đồng thời

thông qua bộ môn Tiếng Việt nhằm giáo dục và rèn luyện kĩ năng sống cho các

em. Để học sinh có được điều đó, trước hết phải giúp học sinh biết cách sắp xếp

các từ ngữ thành câu văn hoàn chỉnh. Đó là công việc giúp học sinh có được

những câu văn đúng về nội dung và ngữ pháp. Đối với Tiếng Việt, câu chính là

yếu tố đầu tiên giúp các em đạt hiệu quả cao trong quá trình tư duy và giao tiếp

Tập làm văn là một môn học mang tính tổng hợp. Mục tiêu của phân môn

Tập làm văn là trang bị cho học sinh những kiến thức và kĩ năng làm văn, góp

phần cùng môn học khác mở rộng vốn sống, tư duy lôgic, bồi dưỡng tâm hồn

cảm xúc, thẩm mĩ và hình thành nhân cách cho học sinh. Phân môn tập làm văn

bên cạnh việc sử dụng các kĩ năng đã được các phân môn khác hình thành và

phát triển (nghe, đọc, nói, viết, dùng từ, đặt câu…..) còn hình thành và phát triển

một hệ thống những kĩ năng riêng. Hệ thống những kĩ năng này phải gắn liền

với quá trình sản sinh văn bản. Chính trình độ thành thục của những kĩ năng sản

sinh văn bản góp phần quyết định chất lượng của bài văn viết.

Việc sản sinh một văn bản bao gồm 3 giai đoạn. Mỗi giai đoạn lại tương ứng

với một số kĩ năng:

-

Giai đoạn 1 (chuẩn bị việc sản sinh văn bản) là giai đoạn định hướng và

lập chương trình gồm các kĩ năng: phân tích đề bài, kĩ năng tìm ý, chọn ý và sắp

xếp ý ( kĩ năng lập dàn ý ).

-

Giai đoạn 2 (viết văn bản) là giai đoạn thực hiện hóa chương trình, gồm

các kĩ năng: dùng từ, đặt câu, viết đoạn, liên kết đoạn thành bài.

Giai đoạn 3 (kiểm tra kết quả) gồm các kĩ năng phát hiện lỗi (từ lỗi chính

-

tả, dùng từ, đặt câu đến lỗi viết văn bản, từ lỗi thuộc về kĩ năng đến lỗi thuộc về

nội dung ….) được thể hiện trong bài và sửa chữa lỗi.

1/22

Trong hệ thống lỗi của học sinh ở phân môn Tập làm văn thì lỗi câu trong

các bài văn viết là lỗi quan trọng nhất, là một trong những tiêu chí hàng đầu để

đánh giá chất lượng bài văn.

Phân môn Tập làm văn sử dụng toàn bộ kĩ năng được hình thành và phát

triển ở nhiều phân môn khác của Tiếng Việt. Trong đó, kĩ năng viết câu chiếm

một vị trí vô cùng quan trọng bởi nó phản ánh trình độ sử dụng tiếng Việt, trình

độ tri thức và hiểu biết của học sinh. Vì thế không phải không có lí do khi bài

viết của học sinh thường dùng để đánh giá năng lực học tập môn tiếng Việt qua

các kì thi của mỗi kì, mỗi năm. Mỗi một tiết Tập làm văn mục tiêu lại khác

nhau. Mục tiêu của tiết lập dàn ý khác với tiết viết đoạn văn. Mục tiêu của tiết

viết đoạn văn lại khác với tiết viết bài văn và lại càng khác so với tiết trả bài.

Nhưng dù tiết học nào đi chăng nữa thì việc giúp học sinh tự nhận ra được lỗi

sai của mình, của bạn để từ đó sửa lỗi tạo nên những câu văn hoàn chỉnh, đúng

nội dung, đồng thời nâng cao năng lực viết văn cho những học sinh có khả năng

về môn Tiếng Việt là mục tiêu chung, quan trọng nhất của Tập làm văn. Do đó

việc giúp học sinh biết sửa lỗi câu trong các bài văn viết là một vấn đề quan

trọng, thiết thực và cần thiết hàng đầu đối với học sinh cuối cấp Tiểu học.

2. Cơ sở thực tiễn

Ở Tiểu học, Tập làm văn là một phân môn khó vì học sinh mới bước đầu viết

thành bài văn hoàn chỉnh, vốn sống của học sinh ít, kĩ năng tìm ý, sắp xếp ý

chưa thành thạo, còn nhiều hạn chế, kĩ năng sử dụng từ để viết thành câu, liên

kết các câu thành đoạn là khó đối với đại đa số học sinh. Để học sinh lớp 5 viết

được những câu đúng, hay là một vấn đề khó và đòi hỏi nhiều công sức. Ở lớp 1,

2, 3 các em mới chỉ đặt câu đơn giản gồm 2 thành phần. Lên lớp 4 yêu cầu đặt

câu có các thành phần phụ. Lớp 5 học thêm các lớp từ đồng âm, nhiều nghĩa,

đồng nghĩa, đồng âm, trái nghĩa, quan hệ từ, câu ghép, liên kết các vế trong câu,

liên kết các câu trong đoạn…Do vậy học sinh rất lúng túng khi dùng từ đặt câu,

viết văn.

Học sinh khó nhận ra được lỗi câu sai của mình, của bạn, mà mỗi bài của học

sinh lại sai các lỗi câu khác nhau, vốn từ của học sinh còn ít, khả năng diễn đạt

câu văn chưa thật thành thạo. Học sinh còn ngại sửa lỗi, do đó việc sửa lỗi câu

thường chưa triệt để, chưa đạt được hiệu quả tối ưu. Bên cạn đó, một số giáo

viên chưa thực sự tìm tòi sáng tạo những biện pháp giúp các em chữa lỗi câu để

có những câu văn đúng, rõ ràng, mạch lạc.

Năm 2016- 2017 tôi được phân công dạy lớp 5E. Đây là một lớp học sinh học

tương đối đều nhưng bài tập làm văn viết nào cũng có nhiều học sinh sai lỗi câu,

các lỗi câu sai rất đa dạng, nhiều kiểu loại. Nếu bài có lỗi câu thì bài viết đó khó

2/22

có thể có câu văn đặc sắc, sinh động. Học sinh viết được câu văn diễn đạt trọn

vẹn một ý, liên kết chặt chẽ là là tiền đề để viết một bài văn hay, sinh động, có

hình ảnh, cảm xúc và tạo điều kiện để các em học tốt các phân môn khác như :

Chính tả, Tập đọc, Luyện từ và câu, Kể chuyện…Ngoài ra việc viết được những

câu văn đúng và hay còn giúp các em yêu thích tiếng Việt, góp phần giữ gìn sự

trong sáng của tiếng Việt. Chính vì thế nên tôi chọn đề tài “Một số biện pháp

giúp học sinh lớp 5 diễn đạt câu đúng và hay trong phân môn Tập làm văn”

II. Mục đích nghiên cứu

Khảo sát các bài làm văn của học sinh lớp 5, tiến hành phân loại lỗi, hệ

thống các lỗi sai của học sinh. Từ đó tìm ra các biện pháp giúp học sinh lớp 5 tự

phát hiện những lỗi câu và sửa lỗi câu trong bài tập làm văn.

III. Đối tượng khảo sát, thực nghiệm

1. Đối tượng nghiên cứu khảo sát:

Các lỗi câu trong bài tập làm văn viết của học sinh lớp 5

2. Đối tượng thực nghiệm:

Học sinh lớp 5 (chỉ thực hiện với lớp do tôi phụ trách)

IV. Phương pháp nghiên cứu

- Phương pháp phân loại

- Phương pháp phân tích – tổng hợp

- Phương pháp điều tra

- Phương pháp thống kê

-……………….

V . Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu:

1. Phạm vi:

Nghiên cứu các lỗi câu trong bài tập làm văn viết của học sinh lớp 5 (lớp do tôi

phụ trách), nguyên nhân và cách sửa các lỗi câu đó trong năm học 2016-2017

2. Kế hoạch nghiên cứu:

Bắt đầu từ tháng 9 năm 2016 và kết thúc vào tháng 5 năm 2017

3/22

B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

I. Thực trạng

1. Thuận lợi

Học sinh trường tôi là học sinh thành phố nên khả năng tiếp thu tương đối

nhanh và phụ huynh rất quan tâm đến con.

100% giáo viên khối 5 đều có trình độ trên chuẩn, vững vàng chuyên môn,

yêu nghề, dễ dàng tiếp thu và vận dụng cái mới, chịu khó tìm tòi, sáng tạo.

Nội dung dạy học môn Tập làm văn rất gần gũi với học sinh do đó các em

tiếp nhận kiến thức rất dễ dàng.

Hiện nay các lớp khối 5 trong trường đều được trang bị máy tính và máy

chiếu rất thuận lợi cho giáo viên tìm kiếm thông tin, thiết kế giáo án điện tử nên

hầu hết trong các giờ học, học sinh hào hứng học tập.

2. Khó khăn

Vốn từ của các em chưa phong phú, nhiều em chưa nắm chắc về nghĩa từ và

các lớp từ được học ở Tiểu học, do đó việc sử dụng từ để viết câu còn nhiều hạn

chế.

Kiến thức ngữ pháp về câu của học sinh được học khá nhiều mà phần luyện

tập chưa nhiều, việc vận dụng chưa thể đạt hiệu quả. Đa số học sinh cho rằng cứ

viết được đoạn văn hoặc bài văn vào vở là đạt yêu cầu còn chưa chú ý đến câu

đủ thành phần hay không, rõ nghĩa hay không hoặc câu có sinh động, hấp dẫn

hay không…

Phần ngữ liệu để học sinh tìm hiểu bài hoặc học tập là những đoạn văn của

các nhà văn nổi tiếng như Bà tôi của Mác –xim Go-rơ-ki, Người thợ rèn của

Nguyên Ngọc. Chú bé vùng biển của Trần Vân... Đây là những đoạn văn xuất

sắc, vượt xa so với tầm suy nghĩ của học sinh. Từ việc đặt câu, sắp xếp ý đến cả

cách dùng từ học sinh đều không thể dùng để tham khảo. Càng đọc những đoạn

văn như thế thì học sinh lại càng rụt rè, tự ti khi viết lên những câu văn của

mình.

Trong giờ Tập làm văn, giáo viên chủ yếu chỉ chú ý phần chấm lỗi chứ chưa

thực sự chú trọng phần giúp học sinh sửa lỗi.

4/22

II Giải quyết vấn đề

1. Các lỗi sai về câu trong phân môn Tập làm văn của học sinh lớp 5

Để thống kê các lỗi sai về câu của học sinh, tôi đã khảo sát, phân tích qua

nhiều bài tập làm văn viết của học sinh, chấm kĩ từng bài, liệt kê các lỗi câu sai,

tiến hành phân loại lỗi để từ đó có biện pháp tương ứng giúp học sinh viết được

những câu đúng, diễn đạt trọn vẹn ý ngay từ đầu hoặc tự phát hiện ra lỗi câu

trong bài và sửa lỗi. Đó là một số lỗi câu sau:

1.1 Lỗi trong câu

a. Câu thiếu thành phần

* Câu thiếu chủ ngữ

1) Có thể bê các đồ vật nặng.

2) Là một kỉ vật tuyệt vời của tôi.

3) Làm cho không khí cả hội trường thêm sôi động.

4) Đậu xuống một cây khế sai trĩu quả, cạnh túp lều.

5) Là bạn thân với em từ lớp một.

* Câu thiếu vị ngữ

1) Câu chuyện thú vị này.

2) Chiếc cặp màu xanh lam của em.

3) Trong tất cả các câu chuyện về tình yêu thương mà em đã được đọc, câu

chuyện em thích nhất về tình yêu thương giữa con người với động vật.

* Câu thiếu chủ ngữ và vị ngữ

1) Khi chiếc đồng hồ không chuyển động nữa.

2) Từ những công việc nhỏ đến các công việc lớn.

3) Trong tất cả các câu chuyện về tình yêu thương mà em từng đọc.

b. Câu không rõ nghĩa

1) Qua câu chuyện trên, em mới biết tình thương của con người với động vật

không mất đi nếu ta biết chia sẻ, giúp đỡ và quan tâm vậy.

2) Mặc dù đây chỉ là một câu chuyện ngắn nhưng chắc hẳn nó đã được trái tim

của mọi người mở cửa.

3) Mùa hè ở mái trường thì thắm đậm vào cây phượng vĩ hay cây bằng lăng.

c. Câu không lô gic về nghĩa

1) Cô là người đã chắp cánh cho biết bao tài năng nở rộ.

2) Khu vườn nhà em rực rỡ sắc màu : hoa nhài thơm thoang thoảng, hoa lan

thơm ngát, hoa hồng thơm nồng nàn.

3) Những xoài quả xanh thì vỏ rất mịn còn những quả ương thì cưng cứng.

5/22

d. Câu thiếu các từ hay

1) Vài tuần sau, bông hoa đã lớn hơn, đã bắt đầu nhìn rõ những cánh hoa. Hai

ngày sau, bông hồng nở to. Nhị hoa màu vàng. Cánh hoa mềm, có màu đỏ.

2) Linh có mái tóc dày và dài. Bạn ấy có làn da trắng. Đôi mắt to nổi bật trên

khuôn mặt

3) Chiếc cặp có ba ngăn. Ngăn to nhất em dùng để đựng vở, ngăn vừa em dùng

đựng sách. Ngăn nhỏ nhất em dùng để đựng đồ dùng học tập.

e. Câu thiếu các hình ảnh

1) Lá phượng nho nhỏ, xanh xanh. Hoa phượng nở đỏ rực. Vòm lá xanh um.

2) Chiếc đồng hồ có ba kim. Anh kim giờ béo ục ịch. Chị kim phút thanh mảnh.

Em kim giây bé tí ti.

3) Thân cây to, chắc chắn. Vỏ thân cây màu nâu xám. Rễ của cây to, nổi hẳn lên

mặt đất

g. Câu dài dòng, rườm rà

1) Đôi môi của cô giống hình trái tim, đôi môi của cô hồng tự nhiên, màu hồng

trên đôi môi cô rất giống màu hồng của cánh hoa đào.

2) Cơn mưa mang lại các giá trị khác nhau to lớn cho con người và vạn vật

khác.

1.2 Lỗi ngoài câu

a. Liên kết câu rời rạc

1) Trong 5 năm học Tiểu học, em rất vui và quý mến ngôi trường. Nhưng em

thích học nhất là cô Hà- cô giáo dạy em hồi lớp 4.

2) Đôi mắt cô tròn, đen láy. Khuôn mặt cô hình trái xoan. Tính tình cô vui vẻ,

hay cười. Ở trên lớp, cô luôn giảng bài cho các bạn tận tình.

b. Lặp kiểu câu

1) Bạn ấy có tính tình rất hay. Bạn ấy có món ăn khoái khẩu là bánh rán. Bạn

ấy còn hay giúp đỡ bạn bè.

2) Rễ của cây to, ngoằn ngoèo, nổi hẳn lên mặt đất. Vỏ của nó cứng, sần sùi.

Cành của nó thì dài, khẳng khiu.

3) Mùa hè có cả tiếng ve râm ran. Mùa hè có cả hoa phượng nở đỏ. Mùa hè có

cả những cơn mưa rào bất chợt. Vì thế nên em yêu mùa hè.

4) Bố rất vui tính và hài hước. Bố rất hay kể chuyện cười cho em nghe. Bố rất

hiền và dễ tính. Bố rất quan tâm đến mọi người, đặc biệt là các con. Bố cẩn thận

trong mọi việc. Bố hiếu thảo với ông bà.

2. Các biện pháp giúp học sinh lớp 5 diễn đạt câu đúng và hay

Để học sinh viết được câu văn đúng, hay, sinh động không thể chỉ thực hiện

trong giờ dạy Tập làm văn hoặc trong một tiết trả bài mà đó là một quá trình

6/22

xuyên suốt ở các khâu, phối hợp chặt chẽ với các môn học. Để giúp học sinh lớp

5 diễn đạt câu đúng và hay trong phân môn tập làm văn tôi đã thực hiện các

biện pháp sau:

2.1. Định hướng nội dung

Trước khi viết, người giáo viên cho học sinh phân tích đề cẩn thận. Bước này

giúp học sinh định hướng đúng nội dung bài văn sẽ viết, hệ thống các đoạn, các

ý chính, các câu văn để làm rõ các ý chính. Lưu ý cho học sinh đọc phần gợi ý

trước khi viết (ở những bài có gợi ý). Giáo viên có thể viết sẵn phần gợi ý treo

lên bảng lớp, gạch chân những từ quan trọng bằng phấn màu ở đề bài và gợi ý.

Đây là một trong những bước đơn giản nhưng quan trọng nhằm giúp học sinh

tránh được những câu lạc chủ đề, tránh được những câu không phù hợp với ý

chính của đoạn …

Ví dụ: Trong bài “Luyện tập tả người”- Tuần 15

Đề bài: Viết một đoạn văn tả hoạt động của một người mà em yêu mến.

Trước khi viết, tôi dành ra khoảng 5 phút để tiến hành cho học sinh đọc yêu cầu

đề bài bằng cách trả lời các câu hỏi tìm hiểu đề.

-Đề bài yêu cầu con viết đoạn văn thuộc thể loại gì? (Miêu tả)

-Kiểu bài gì? (Tả người)

-Đối tượng tả là ai? (người mà em yêu mến)

-Người đó có thể là những ai? (bố, mẹ, thầy, cô, bạn bè…)

-Nội dung tả là gì? (tả hoạt động)

-Đó là những hoạt động nào? (bố đọc báo, ông tưới cây hoặc chăm sóc cây, thầy

cô giảng bài, chấm bài… Khuyến khích học sinh chọn các hoạt động thường

thấy để viết được dễ dàng hơn)

Sau khi tìm hiểu đề, tôi cho học sinh đọc gợi ý trang 150, 151 SGK Tiếng Việt

5/Tập 1, nhắc nhở cách trình bày, sau đó mới đến bước học sinh viết đoạn văn

vào vở. Khi thực hiện tìm hiểu đề bài kĩ thì tránh được việc học sinh viết các câu

văn không đúng chủ đề, viết lan man.

2.2. Hướng dẫn học sinh quan sát

Với học sinh bình thường, tôi chỉ yêu cầu học sinh quan sát kĩ đối tượng

miêu tả, ghi chép lại những gì quan sát được và sau đó sắp xếp các ý cho phù

hợp. Khi quan sát kĩ đối tượng, học sinh sẽ viết được những vâu văn đúng yêu

cầu, phù hợp nội dung, cụ thể. Nếu học sinh không quan sát kĩ đối tượng thì bài

làm sẽ rất sơ sài, chung chung, không có cái mới, cái riêng, thiếu hấp dẫn hoặc

viết những câu văn ngô nghê, vụng về. Đối với những học sinh có khả năng, tôi

không dừng lại ở đó mà yêu cầu học sinh quan sát kĩ đối tượng miêu tả kết hợp

với liên tưởng, tưởng tượng để tìm ra cái mới, cái riêng của đối tượng mình định

7/22

tả. Trí tưởng tượng của học sinh Tiểu học là vô cùng phong phú nên kết quả là

học sinh có những câu văn ngộ nghĩnh

Ví dụ Trong bài Luyện tập tả cảnh- Tuần 7/Tiết 1

Đề bài: Em hãy lập dàn ý cho bài văn miêu tả cảnh sông nước.

Tôi yêu cầu học sinh quan sát Hồ Gươm và ghi lại những gì đã quan sát được thì

nhận được các kết quả khác nhau:

Học sinh bình thường

-Mặt hồ gợn sóng Những chiếc -Buổi sáng mặt hồ phủ một lớp sương

lá dập dềnh. choàng chiếc khăn voan

-Cầu Thê Húc dẫn lối vào đền - Trưa, mặt hồ mặc chiếc áo giáp vàng

Ngọc Sơn. -Chiếc cầu sơn đỏ, cong cong

Học sinh có năng lực về tập làm văn

-Con đường ven hồ sạch sẽ, rộng -Tháp Rùa trầm tư cổ kính

-Hàng liễu bên đường đu đưa -Tối đến, hồ khoác chiếc áo nhung đen,

trong gió nhẹ.

-Người đi lại vui chơi, tập thể -Đêm khuya, hồ ngủ say, nép mình dưới

dục thật là đông. những hàng cây.

huyền bí

2.3. Dạy tốt các kiến thức liên quan đến câu

Muốn học sinh viết câu đúng ngữ pháp, đủ thành phần, nội dung rõ ràng là

tiền đề cho việc tạo được những câu văn hay, bài văn sinh động, hấp dẫn thì

người giáo viên phải dạy tốt các nội dung kiến thức liên quan đến câu.

-Cấu tạo câu

a, Hiểu thế nào là câu

Câu là một tập hợp từ ngữ kết hợp với nhau theo một quy tắc nhất định, diễn đạt

một ý tương đối trọn vẹn, dùng để thực hiện một mục đích nào đó.

b, Dấu hiệu nhận biết câu:

Khi nói, câu phải có ngữ điệu kết thúc; khi viết, cuối câu phải đặt một trong các

dấu câu: dấu chấm, dấu hai chấm, dấu chấm hỏi, dấu chấm than.

c, Phân loại câu:

* Câu đơn: Câu đơn là câu do một cụm chủ ngữ – vị ngữ (gọi tắt là cụm chủ vị)

tạo thành.

* Câu ghép

- Khái niệm: Câu ghép là câu do nhiều vế câu ghép lại với nhau. Mỗi vế câu

trong câu ghép thường có cấu tạo giống câu đơn (là cụm chủ ngữ - vị ngữ) và

thể hiện một ý có quan hệ chặt chẽ với ý của những vế câu khác

Trong thực tế, khi phân tích câu, học sinh rất hay nhầm lẫn các kiểu câu: câu

ghép, câu có trạng ngữ, câu có nhiều vị ngữ, câu có nhiều chủ ngữ, câu có chủ

8/22

ngữ là một cụm danh từ ..với nhau. Muốn học sinh nắm chắc về cấu tạo câu, khi

học đến câu ghép người giáo viên cần khắc sâu cho học sinh sự khác biệt giữa

các kiểu cấu tạo câu mà học sinh hay nhầm lẫn. Quá trình này cần phải thực hiện

thường xuyên mới đem lại hiệu quả

Ví dụ 1:

Trong sương tối mịt mùng, trên dòng sông mênh mông, chiếc xuồng của má

TN₁

CN

TN₂

Bảy chở thương binh lặng lẽ xuôi dòng.

VN

Câu này học sinh bị nhầm lẫn thành câu ghép có 3 vế câu:

Trong sương tối mịt mùng, / trên dòng sông mênh mông, / chiếc xuồng của má

Vế 1 Vế 2 Vế 3

Bảy chở thương binh lặng lẽ xuôi dòng.

Ví dụ 2

Sau những cơn mưa xuân, một màu xanh non ngọt ngào, thơm mát trải ra

TN

CN

VN

mênh mông trên khắp các sườn đồi.

Câu này học sinh hay bị nhầm chủ ngữ vì chủ ngữ lúc này là một cụm danh từ:

Sau những cơn mưa xuân, một màu xanh non ngọt ngào, thơm mát trải ra

TN

CN

VN

mênh mông trên khắp các sườn đồi.

- Cách nối các vế câu trong câu ghép:

Có hai cách nối các vế trong câu ghép

+ Nối trực tiếp, không dùng từ ngữ có tác dụng nối. Trong trường hợp này, giữa

các vế câu phải dùng dấu phẩy, dấu chấm phẩy hoặc dấu hai chấm.

+ Nối bằng từ ngữ có tác dụng nối.

c.1. Quan hệ từ: và, rồi, thì, nhưng, hay, hoặc, …

c.2. Các cặp quan hệ từ:

- Vì … nên (cho nên) … ; do … nên (cho nên) …; bởi … nên (cho nên) …; tại

… nên… (cho nên)… ; nhờ … mà …

- Nếu … thì …; hễ .. thì …

- Tuy … nhưng …; mặc dù … nhưng …

- Chẳng những … mà …; không chỉ … mà …

c.3. Nối các vế câu trong câu ghép bằng cặp từ hô ứng.

Ngoài các quan hệ từ, có thể sử dụng các cặp từ hô ứng để nối các vế câu với

nhau. Một số cặp từ hô ứng được dùng để nối các vế câu trong câu ghép: vừa …

9/22