SKKN Một số biện pháp để dạy tốt môn Tin Học ở Tiểu Học

Mục lục

A. ĐẶT VẤN ĐỀ .................................................................................................3

I. Lí do chọn đề tài.................................................................................................3

II. Mục đích nghiên cứu. .......................................................................................3

III. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu ...........................................................4

1.Thời gian:........................................................................................................4

2. Đối tượng :......................................................................................................4

3. Phạm vi nghiên cứu: ......................................................................................4

4. Phương pháp nghiên cứu lí luận: ...................................................................4

5. Ph ươ ng pháp ứ ng d ụ ng th ự c ti ễ n. ....................................................................4

B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ ..................................................................................5

I) Cơ sở lí luận và thực tiễn ...................................................................................5

1. Cơ sở lí luận ...................................................................................................5

2. Cơ sở thực tiễn ...............................................................................................5

2.1 Tình trạng hiện nay...................................................................................5

2.3Một số khó khăn và tồn tại: .......................................................................6

2.3.1 Về phía giáo viên :................................................................................6

2.3.2 Về phía học sinh: .................................................................................7

II) Một số biện pháp để dạy tốt môn Tin học ở Tiểu học:.....................................7

III) Đánh giá kết quả thực hiện. ..........................................................................12

C. PH Ầ N K Ế T LU Ậ N – KHUY Ế N NGH Ị ........................................................14

I. Kết luậ n ............................................................................................................14

II.Khuyến nghị .....................................................................................................15

D - DANH MỤC TÀI LIỆU ĐÍNH KÈM ........................................................17

1

LỜI NÓI ĐẦU

Các bạn đồng nghiệp thân mến !

Trong thời đại bùng nổ công nghệ thông tin hiện nay, hoà chung với

phong trào thi đua sôi nổi của ngành giáo dục “Xây dựng trường học thân thiện

- Học sinh tích cực” thầy và trò trường chúng tôi đang cùng nhau nỗ lực, gắng

sức thi đua “Dạy tốt - Học tốt” hoàn thành nhiệm vụ cao cả của mình. Biển học

là bao la, tri thức là vô hạn”. Mỗi người trong chúng ta đều có những năng lực

tiềm ẩn, những kinh nghiệm xuất chúng. Nói như vậy không có nghĩa là đề cao

bản thân mình mà xem thường việc học hỏi kinh nghiệm từ các bạn đồng nghiệp.

Với quan điểm này, tôi rất muốn chia sẻ với các bạn một số kinh nghiệm nho

nhỏ với hy vọng được giao lưu học hỏi lẫn nhau, góp phần nâng cao chất lượng

giáo dục của lớp, của trường. Đề tài mang tên “Một số biện pháp để dạy tốt

môn Tin Học ở Tiểu Học” sẽ giúp các bạn có thêm những biện pháp thiết thực

nhằm giúp học sinh Tiểu học dễ dàng tiếp cận và học tốt bộ môn rất mới và còn

nhiều bỡ ngỡ đối với giáo viên cũng như học sinh Tiểu học.

Rất mong sự góp ý nhiệt tình của các bạn đồng nghiệp, ban giám hiệu nhà

trường và lãnh đạo các cấp. Xin chân thành cảm ơn!

2

A. ĐẶT VẤN ĐỀ

I. Lí do chọn đề tài.

* Tầm quan trọng của công nghệ thông tin:

Trong thời đại của chúng ta, sự bùng nổ CNTT đã tác động lớn đến

công cuộc phát triển kinh tế xã hội người. Đảng và Nhà nước đã xác định rõ ý

nghĩa và tầm quan trọng của Tin học và CNTT, truyền thông cũng như những yêu

cầu đẩy mạnh của ứng dụng CNTT, đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu

CNH, HĐH, mở cửa và hội nhập, hướng tới nền kinh tế tri thức của nước ta nói

riêng - thế giới nói chung.

Chỉ thị số: 3398 /CT-BGDĐT của bộ giáo dục đào tạo ngày 11/8/2011

chỉ rõ một trong những nhiệm vụ trọng tâm của năm học 2011/2012 là “ Tăng

cường ứng dụng công nghệ thông tin trong đổi mới phương pháp dạy - học và

công tác quản lý giáo dục. ”

Chính vì xác định được tầm quan trọng đó nên Nhà nước ta đã đưa môn Tin

học vào trong nhà trường và ngay từ Tiểu học học sinh được tiếp xúc với môn

Tin học để làm quen dần với lĩnh vực CNTT, tạo nền móng cơ sở ban đầu để học

những phần nâng cao trong các cấp tiếp theo.

II. Mục đích nghiên cứu.

Nâng cao chất lượng giảng dạy và đổi mới phương pháp dạy môn Tin học

ở Tiểu học.

 Mục tiêu của CNTT trong trường học

Mục đích của việc ứng dụng CNTT vào trường nói chung và trường Tiểu

học nói riêng là sử dụng CNTT như một công cụ lao động trí tuệ, giúp lãnh đạo

các nhà trường nâng cao chất lượng quản lí, giúp các thầy giáo, cô giáo nâng cao

chất lượng dạy học; trang bị cho HS kiến thức về CNTT, HS sử dụng máy tính

như một công cụ học tập nhằm nâng cao chất lượng học tập; góp phần rèn luyện

HS một số phẩm chất cần thiết của người lao động trong thời kỳ hiện đại hóa.

Mục tiêu của việc dạy học môn Tin học ở bậc Tiểu học là nhằm giúp cho học

sinh :

3

- Có hiểu biết ban đầu về Tin học và ứng dụng Tin học trong học tập và trong

đời sống.

- Có khả năng sử dụng máy tính trong việc học những môn học khác, trong hoạt

động vui chơi giải trí nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và thích ứng với đời

sống xã hội hiện đại.

- Bước đầu làm quen với cách giải quyết vấn đề có sử dụng công cụ Tin học.

III. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu.

1.Thời gian:

- Từ tháng 9/2016- đến nay

2. Đối tượng:

- Học sinh khối: 3, 4, 5

3. Phạm vi nghiên cứu:

- Theo dõi và kiểm tra đánh giá việc tiếp thu bài của HS.

- Kiểm tra chất lượng sau giờ học.

4.Phương pháp nghiên cứu lí luận:

Bộ môn Tin học là một bộ môn mới ở trường Tiểu học và chủ yếu là sử dụng

phương pháp trực quan sinh động để ứng dụng thực hành do đó việc nghiên cứu

lí luận là không thể thiếu do vậy khi xây dựng đề tài này tôi đã nghiên cứu các

tài liệu tham khảo sau: Giáo trình Word thực hành, Giáo trình Excel thực

hành,Tin Học Thực Hành, Đồ họa thực hành, Hướng dẫn sửa lỗi máy tính, Giáo

trình photoshop, Sách giáo khoa quyển 1, Sách giáo khoa quyển 2, Sách giáo

khoa quyển 3.

5.Phương pháp ứng dụng thực tiễn.

- Phương pháp quan sát. - Kiểm tra việc học tập của học sinh (bài cũ, bài mới)

- Phương pháp điều tra. (Phỏng vấn học sinh khối 3,4, 5. Sử dụng bảng biểu đối

chiếu).

- Phương pháp khảo nghiệm thăm lớp, dự giờ. Kiểm tra chất lượng sau giờ học

4

B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

I) Cơ sở lí luận và thực tiễn.

1. Cơ sở lí luận.

- Nghị quyết 40/2000/QH10 và chỉ thị 14/2001/CT-TT ngày 9/12/2000 vầ việc

đổi mới chương trình giáo dục phổ thông: Nội dung chương trình là tích cực áp

dụng một cách sáng tạo các phương pháp tiên tiến, hiện đại, ứng dụng CNTT

vào dạy và học.

- Trong nhiệm vụ năm học 2005-2006 Bộ trưởng giáo dục và đào tạo nhấn

mạnh : Khẩn trương triển khai chương trình phát triển nguồn nhân lực CNTT từ

nay đến năm 2010 của chính phủ về đề án dạy Tin học ứng dụng CNTT và

truyền thông giai đoạn 2004-2006.

- Chỉ thị 29/CT của trung ương Đảng về việc đưa CNTT vào nhà trường.

- Thông tư số 14/2002/TT- BGD& ĐT ngày 1/4/2002 về việc hướng dẫn quán

triệt chủ trương đổi mới giáo dục phổ thông.

2. Cơ sở thực tiễn.

2.1 Tình trạng hiện nay.

- Nội dung chương trình môn Tin học hiện nay được dạy theo bộ sách Cùng học

Tin học Quyển 1; Quyển 2; Quyển 3 do Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định.

- Nhà trường đã được trang bị phòng máy với 24 máy dành cho HS và 1 máy

chủ dành cho GV. Các máy được kết nối với nhau tạo điều kiện thuận lợi cho

việc giảng dạy.

- Nhà trường đã trang bị cho GV đầy đủ SGK và các phần mềm kèm theo.

Một số thuận lợi và khó khăn khi trực tiếp giảng dạy môn Tin học tại trường:

5

Bảng số liệu về thực trạng năm học 2016- 2017:

Điểm kiểm tra môn Tin học

Kết quả

Chưa hoàn

Hoàn thành tốt Hoàn thành thành

Tin học

TSHS

SHS

%

SHS

%

SHS

%

Tổng số

+ Khối 3

+ Khối 4

+ Khối 5

310

330

320

140

132

115

45

40

36

170

198

205

55

60

64

0

2.2Một số điều kiện thuận lợi.

- Nhà trường đã trang bị khá đầy đủ các trang thiết bị, Sách giáo khoa và các

phần mềm kèm theo tạo điều kiện thuận lợi cho GV trong việc giảng dạy.

- Nội dung sách nhẹ nhàng, trình bày đẹp, sách chú trọng nhiều về phần thực

hành rất phù hợp với lứa tuổi HS Tiểu học.

- HS từ khối 3 đến khối 5 được học môn Tin học. Mỗi lớp được học với thời

lượng 2 tiết/ 1tuần.

- HS đã nắm được các kiến thức cơ bản của bài học. Từ đó HS đã biết sử dụng

và ứng dụng phần mềm vào việc học tập.

- Kỹ năng thực hành của HS khá tốt.

2.3Một số khó khăn và tồn tại:

2.3.1Về phía giáo viên:

- Môn Tin học mới chỉ là môn tự chọn trong chương trình bậc tiểu học

nên chương trình và sự phân phối chương trình bước đầu có sự thống nhất và

đang hoàn chỉnh. Hiện nay Bộ giáo dục và đào tạo mới đang thí điểm dạy

môn Tin học từ lớp 3 cho một số tỉnh và thành phố và biên soạn quyển sách cùng

học tin học quyển 1,2,3.

6

- Tuy giáo viên đã được đào tạo cơ bản về kiến thức Tin học, nhưng khi thực

hành, máy móc gặp sự cố, trục trặc, giáo viên không xử lý kịp thời dẫn đến học

sinh thiếu máy, không thực hành được.

- Tài liệu tham khảo dành riêng cho bộ môn Tin học còn quá ít. Nhất là những

tài liệu nói về phương pháp dạy học đặc trưng của môn Tin học.

- phần mềm Encore ( Em học nhạc) đã được cài đặt nhưng việc sử dụng còn gặp

nhiều khó khăn do:

+ GV chưa sử dụng thành thạo phần mềm nhạc.

+ Kiến thức về âm nhạc còn hạn chế.

2.3.2Về phía học sinh:

- Đa số HS không có máy ở nhà để luyện tập nên các thao tác của HS chưa

được thành thạo.

- Đây là môn học phụ nên một số HS chưa học nghiêm túc và phụ huynh chưa

quan tâm. Việc rèn luyện thói quen gõ 10 ngón tay cho HS còn gặp khó khăn do

HS không có nhiều thời gian cho việc luyện tập trên lớp.

II) Một số biện pháp để dạy tốt môn Tin học ở Tiểu học:

Cải thiện chất lượng phòng máy:

- Việc sửa chữa máy tính trong phòng máy đã có nhân viên bảo trì đến sửa

chữa. Nhưng người quản lí trực tiếp và thường xuyên nhất chính là GV. Để

có một tiết thực hành đạt hiệu quả cao và không ảnh hưởng nhiều đến HS thì

tất cả các máy trong phòng phải hoạt động tốt. Thế nhưng trong quá trình sử

dụng máy tính, chúng ta vẫn thường xuyên gặp phải những lỗi hệ thống từ

nhỏ đến lớn. Trong đó, những sự cố bất thường như: treo máy, khởi động lại,

thậm chí tắt luôn không khởi động được…….làm ảnh hưởng rất nhiều đến

giờ dạy. Trước khi gọi nhân viên bảo trì tới sửa, là một GV Tin học, bạn

cũng cần phải nắm bắt một số những thủ thuật cơ bản nhất để xử lí kịp thời.

- Với những sự cố bất ngờ trên, việc xác định nguyên nhân của nó sẽ giúp ta

tìm ra cách giải quyết, xử lí vấn đề dễ dàng hơn:

7

- Việc đầu tiên là cần phải kiểm tra tất cả các cáp (cáp nguồn, cáp dữ liệu…)

để chắc chắn là mọi thứ đã được gắn chặt và đúng cách.

+ Kiểm tra lại những phần mềm hay phần cứng được cài đặt gần đây: Nếu

sự cố xảy ra ngay sau vừa cài đặt một phần cứng hay chương trình phần

mềm, bạn hãy gỡ bỏ chúng ra và khởi động trở lại. Nếu máy tính vẫn hoạt

động bình thường thì đó chính là nguyên nhân. Còn việc cài đặt lại sẽ do

nhân viên bảo trì tiếp tục làm sau đó.

+ Chạy các chương trình diệt virút hiệu quả: Để chương trình này chạy

tốt bạn phải luôn cập nhập phiên bản mới nhất. Các chương trình được

xem là tốt nhất hiện nay như: Norton Antivirus 2006, AGV Antivirus…

+Kiểm tra nhiệt độ thùng máy : Sự quá nhiệt là một nguyên nhân khác,

thường xảy ra do sự hoạt động kém của các quạt giải nhiệt, các loại bụi bẩn bám

trong thùng máy. Nếu thấy bên trong thùng máy có nhiều bụi bẩn bám vào, bạn

nên vệ sinh nhưng phải rất cẩn thận vì nó có nguồn điện thế cao, rất dễ gây nguy

hiểm. Tốt hơn hết là nên báo lại cho nhân viên bảo trì.

+ Kiểm tra lại bộ nhớ Ram: Đây là nguyên nhân chủ yếu mà tôi thường

gặp mỗi khi máy không khởi động được hoặc bị lỗi bất thường khi đang

hoạt động. Nếu phát hiện ra bộ nhớ có vấn đề, hãy tháo các thanh Ram ra,

lau sạch chân thanh Ram và gắn lại thật chặt, hoặc lần lượt gắn từng thanh

Ram ở các vị trí khác nhau để kiểm tra.

+ Đôi lúc máy chạy nhưng màn hình không lên hình. Hãy mượn màn hình

đang sử dụng tốt khác để thử.

Tóm lại : Là GV Tin học, công việc chính là giảng dạy. Nhưng nếu Gv có thể

khắc phục được những sự cố nhỏ một cách kịp thời đó sẽ đem lại hiệu quả lớn

trong quá trình nâng cao chất lượng giờ thực hành.

- Sắp xếp nội dung, phương pháp học tập cho từng phần học phù hợp, hiệu

quả.

- Nội dung giảng dạy là chương trình SGK Cùng học Tin học quyển 1, 2, 3.

Nội dung rất phù hợp, lôi cuốn HS. Để thực hiện dạy đạt hiệu quả, ngoài việc

thực hiện đúng theo chương trình, tôi đã thực hiện như sau:

8

* Phần 1: Làm quen với máy tính ( Lớp 3) Khám phá máy tính

( lớp 4, 5)

Ở phần học này, ngay từ bài học đầu tiên, GV cần giúp cho HS xác định

rõ và nhận biết các bộ phận của máy tính và tác dụng của các bộ phận đó bằng

cách cho HS quan sát ngay trong giờ giảng lý thuyết. Sau đó, vấn đề làm tôi

quan tâm nhất là tạo cho các em có thao tác đúng và thành thạo khi sử dụng

chuột, bàn phím,…

Ví dụ: Ở bài Bàn phím máy tính: Để giúp các em làm quen với bàn phím,

Gv cho Hs nêu tên tất cả các phím và cho chơi một số trò chơi có nội dung về

bàn phím. Trong đó có trò chơi Pi-an no( phần mềm Pianito). Nhưng theo tôi

phần mềm này không đạt hiệu quả vì các máy của HS không có tai nghe hay loa

nên HS dễ nhàm chán vì gõ mà không thấy có kết quả gì. Vì thế, theo tôi ngay từ

bài học này GV có thể hướng dẫn HS làm quen luôn với phần mềm Mario. Như

thế HS vừa nắm được tên của các phím, vừa gây được hứng thú học tập của các

em. Còn phần mềm đó GV nên giới thiệu cho HS và khuyến khích các em chơi

ở nhà.

Ví dụ : Bài Chuột máy tính: Để giúp các em sử dụng thành thạo các thao

tác ngay trong tiết học GV cần lồng ghép một số trò chơi như: Trò chơi Dots, trò

chơi Stick…hoặc mội vài trò chơi khác nhưng phải có tính giáo dục ( thay vì đợi

đến Phần trò chơi HS mới được chơi) . Đối với những HS yếu, cũng giống như

HS lớp 1, GV phải cầm tay các em để chỉ dẫn. Với phương pháp này, HS nắm

bắt rất nhanh, rất hứng thú và nhanh chóng sử dụng được chuột.

Ở lớp 4 và 5: Lúc này các em đã được hiểu biết nhiều hơn về máy tính

nên GV sẽ có những yêu cầu cao hơn. HS phải nắm được cách sắp xếp thông tin

theo hệ thống của máy tính. Biết cách sắp xếp và tìm kiếm thông tin.

Ví dụ : Lớp 5 GV yêu cầu mỗi HS phải tạo được cho mình một thư mục

riêng để khi lưu các tài liệu sẽ được đưa về một chỗ, các bài làm của các em sẽ

được sắp xếp ngăn nắp hơn, dễ tìm kiếm hơn và lưu có hệ thống hơn.

9

* Phần 2: Học và Chơi cùng máy tính

GV yêu cầu HS cần có thái độ nghiêm túc khi học và làm việc trên máy

tính, không phân biệt phần mềm học tập hay phần mềm trò chơi. GV cần liên hệ

thực tế để giúp HS nắm được từ việc học và chơi trên máy tính đến đời sống

thường ngày.

Ví dụ: + Luyện tính kiên trì, trí thông minh, luyện sử dụng chuột qua trò

chơi Dots, Stiks, ……

+ Yêu thích môn Toán qua trò chơi Cùng học toán.

+ Chơi thể thao, tìm hiểu thiên nhiên qua trò chơi Golf, Khám phá

rừng nhiệt đới.

Ở chương học này, thời gian thực hành khá dài, dễ gây nhàm chán. GV

nên chủ động dạy dàn trải trong các tiết học.

* Phần 3: Em tập gõ bàn phím :

Đây cũng là phần trọng tâm của chương trình lớp 3. Phần này đòi hỏi phải

có sự tập luyện thường xuyên thì mới đạt hiệu quả cao được. GV cần giúp HS

hiểu được lợi ích của việc gõ phím bằng 10 ngón để từ đó HS có ý thức hơn

trong việc rèn luyện. Không cần nhiều, ở mỗi tiết thực hành, nếu còn thời gian

hãy khuyến khích HS luyện gõ trong 10 phút thôi sẽ mang lại hiệu quả rất tốt.

Cần phải chú trọng và nghiêm túc rèn từ lớp 3 về cách đặt tay lên bàn phím,

cách gõ phím…thì đến lớp 4 - 5 HS mới có thói quen gõ 10 ngón.

* Phần 4: Em tập vẽ.

Với phần học này, HS rất có hứng thú học tập. Ở phần học này GV cần

chú trọng cho HS thực hành nhiều, giảm tiết lý thuyết hoặc có thể giảng lý

thuyết ngay trong tiết thực hành. Như vậy học sinh mới có thao tác thành thạo

được. Ngoài việc dạy những yêu cầu cơ bản trong SGK. Nếu có điều kiện GV

có thể thiết kế các bài tập khác để phần học này thêm phong phú.

Ví dụ: Bài Vẽ đường cong: SGK yêu cầu HS vẽ con cá và chiếc lá. Gv có

thể giới thiệu thêm cho các em một số mẫu vẽ khác như Cái nôi em bé, Sóng

10

biển, cái quạt, hoặc em hãy tự nghĩ ra những vật gì có sử dụng đường cong để vẽ

…dành cho những HS đã hoàn thành bài vẽ theo yêu cầu.

Ở lớp 4 - 5, yêu cầu đã được nâng cao hơn. Ngoài những kiến thức cơ bản

cần đạt được ra, GV cần quan tâm nhiều đến vấn đề ứng dụng của các kiến thức

đó vào bài vẽ.

Ví dụ : Khi vẽ một bức tranh về giao thông, ở ngã tư có 4 cột đèn. HS có thể

sao chép và lật hình để có 4 cột đèn theo ý mình mà không tốn nhiều thời gian.

* Phần 5: Em tập soạn thảo.

Nội dung kiến thức chủ yếu là tạo cho HS những kiến thức cơ bản nhất để

soạn thảo và trình bày một văn bản. Ở phần này GV cũng chú ý đến dạy thực

hành hơn, dạy xong lý thuyết là cho HS thực hành ngay như vậy HS mới nắm

được.

Ở lớp 3 HS được làm quen với 2 cách gõ là kiểu VNI và kiểu Telex. Gv cần

cung cấp cả 2 cách gõ này và khuyến khích các em lựa chọn cách gõ phù hợp để

việc soạn thảo dễ dàng hơn.

Ở lớp 4 và 5 HS đã được học cách trình bày văn bản. GV hãy tạo điều kiện

cho các em ứng dụng những kiến thức vừa học vào trình bày những văn bản

thông thường .

Ví dụ: Khi dạy bài Căn lề (lớp 4) GV đưa thêm một số bài thơ, bài ca dao tục

ngữ hay một đoạn văn bản đã học trong SGK Tiếng Việt mà HS đã học ở trên

lớp để các em thực hành.

* Phần 6: Thế giới Logo của em. Logo là một ngôn ngữ lập trình, có đầy

đủ các đặc điểm của một ngôn ngữ máy tính, xuất phát từ ngôn ngữ LISP, ngôn

ngữ của trí tuệ nhân tạo. Logo là ngôn ngữ để học. Để hỗ trợ thực hiện quá trình

học và suy nghĩ bằng cách khuyến khích HS tìm tòi khám phá. Logo có bảng kí

tự, từ khóa riêng, cú pháp riêng và khá chặt chẽ.

Ở lớp 4 và lớp 5 HS mới được làm quen với phần mềm này và đây cũng là lần

đầu tiên HS được làm quen với ngôn ngữ lập trình. Do vậy, khi thực hành những

câu lệnh của Logo GV cần lưu ý HS phải rất cẩn thận khi viết các câu lệnh,

11