SKKN Một số biện pháp dạy giải bài toán có lời văn cho học sinh lớp 2

MỤC LỤC

PHẦN THỨ NHẤT: ĐẶT VẤN Đ Ề .................................................................. 2

I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀ I .................................................................................... 2

1. Cơ sở lí luậ n ................................................................................................... 2

2. Cơ sở thực tiễn ............................................................................................... 3

II . ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU KHẢO SÁT, THỰC NGHIỆM ..................... 3

III. PHẠM VI VÀ KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨ U ................................................ 3

1. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................................ 3

2. Kế hoạch nghiên cứu ...................................................................................... 3

IV . MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU ....................................................................... 3

IV. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU ........................................................................ 4

V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................................. 4

PHẦN THỨ HAI: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ ....................................................... 5

I. TÌM HIỂU MỤC TIÊU VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TOÁN LỚP 2 ........... 5

1. Mục tiêu :........................................................................................................ 5

1.1.Bước đầu có một số kiến thức cơ bản, đơn giản, thiết thực về: ..................... 5

1.2. Hình thành và rèn l uyện các kĩ năng thực hành về:...................................... 5

2 . Phương pháp dạy học Toán 2 ........................................................................ 6

II. TÌM HIỂU MỤC TIÊU VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MẠCH KIẾN

THỨC GIẢI BÀI TOÁN CÓ LỜI VĂN Ở LỚP 2. ............................................ 6

1. Nội dung của mạch kiến thức giải toán có lời văn lớp 2. ................................ 6

2. Phương pháp dạy học giải bài toán có lời văn lớp 2........................................ 7

III. TÌM HIỂU THỰC TRẠNG DẠY VÀ HỌC GIẢI TOÁN CÓ LỜI VĂN Ở

LỚP 2................................................................................................................. 7

1. Tình hình thực tế của việc dạy và học giải toán có lời văn ở lớp 2.................. 7

2. Đặc điểm tình hình. ........................................................................................ 8

IV. MỘT SỐ BIỆN PHÁP DẠY GIẢI TOÁN CÓ LỜI VĂN CHO HỌC SINH

LỚP 2................................................................................................................. 9

1. Các bước thực hiện khi giải bài toán có lời văn. ............................................. 9

2. Ví dụ minh họa............................................................................................. 10

3. Một số bài toán nâng cao cho học sinh hoàn thành tốt :................................. 16

V. KẾT QUẢ THỰC NGHIỆ M ....................................................................... 18

PHẦN THỨ BA: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGH Ị .............................................. 20

1/21

PHẦN THỨ NHẤT: ĐẶT VẤN ĐỀ

I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI

1. Cơ sở lí luận

Trong nhà trường phổ thông nói chung, trường Tiểu học nói riêng, môn

Toán với tư cách là một môn học độc lập, nó cùng với các môn học khác góp

phần đào tạo nên những con người phát triển toàn diện. Toán học là một môn

học tự nhiên có tính loogich và chính xác cao, nó là chìa khóa mở ra sự phát

triển của các môn học khác. Môn Toán rất đa dạng, phong phú, có nhiều bài toán

ở nhiều dạng khác nhau. Trong đó loại toán có lời văn giữ một vị trí rất quan

trọng, bởi nó bộc lộ mối quan hệ qua lại với các môn học khác cũng như trong

thực tiễn cuộc sống. Nó góp phần vào việc hình thành và phát triển nhân cách

của học sinh tiểu học, giúp học sinh củng cố kiến thức, kĩ năng giải toán. Đồng

thời giúp giáo viên dễ dàng phát huy được những ưu điểm, khắc phục những

khuyết điểm cho học sinh.

Muốn học sinh Tiểu học học tốt môn Toán thì mỗi giáo viên không chỉ là

người truyền đạt, giảng giải theo các tài liệu có sẵn một cách dập khuôn máy

móc, làm cho học sinh học tập một cách thụ động. Mà yêu cầu của giáo dục hiện

nay là đổi mới phương pháp giảng dạy, dạy học theo hướng phát huy tính tích

cực, chủ đ động, sáng tạo của học sinh. Học sinh được tìm hiểu, trao đổi, trải

nghiệm để hình thành và ghi nhớ kiến thức. Vì vậy, người giáo viên cần gây

được hứng thú học tập cho các em bằng cách lôi cuốn các em tham gia tích cực

vào các hoạt động học tập, chủ động lĩnh hội kiến thức.

Trong cấu trúc nội dung môn toán, các bài toán có lời văn gắn với các nội

dung học khác nhau trong từng khâu của từng tiết học. Rõ ràng, qua sự phân bố

chương trình, ta thấy rõ phần giải toán có lời văn có một vị trí đặc biệt quan

trọng trong chương trình môn toán ở Tiểu học nói chung và ở lớp 2 nói riêng.

Mỗi bài toán có lời văn là một tình huống có vấn đề buộc các em phải tư duy,

suy luận và phân tích, tổng hợp để giải quyết vấn đề. Khi các em làm tốt các bài

toàn có lời văm thì những vấn đề mà ác em gặp phải trong cuộc sống sẽ được

các em vận dụng để tìm ra giải pháp giải quyết tình huống hợp lí. Bởi vậy, việc

dạy học sinh giải toán có lời văn cần được xác định rõ ngay từ những lớp đầu

cấp về mục đích, yêu cấu, nội dung và phương pháp dạy học.

Đối với học sinh Tiểu học nói chung học sinh lớp 2 nói riêng, tư duy của

các em đang dần chuyển từ trực quan sinh động, từ những vấn đề thực tiễn trong

cuộc sống sang tư duy trừu tượng. Do vậy, để giúp học sinh giải quyết được

2/21

những vấn đề đó người giáo viên phải có phương pháp dạy học phù hợp, giúp

học sinh nắm chắc nội dung vấn đề để tìm cách giải quyết hợp lí.

2. Cơ sở thực tiễn

Xuất phát từ thực tế giảng dạy của tôi cũng như các đồng nghiệp, tôi thấy

việc dạy giải toán có lời văn cho học sinh lớp 2 còn một số hạn chế, chưa giúp

học sinh phát triển tốt năng lực tư duy, suy luận Loogich trong quá trình giải

toán. Các em còn nhầm lẫn giữa các dạng toán hoặc còn rập khuôn máy móc

theo mẫu, theo công thức mà không giải thích được cách làm. Đặc biệt, có

những em không nắm được mối liên hệ giữa các số liệu, dữ kiện cụ thể của bài

toán, dẫn đến hiểu sai nội dung bài toán nên lựa chọn phép tính không đúng. Số

học sinh giải được bài toán theo nhiều cách chiếm số ít.

Trước thực tế đó, tôi nhận thấy để giúp học sinh giải toán có lời văn được

tốt là một việc làm cần thiết đối với người giáo viên Tiểu học, nhằm góp phần

nâng cao hiệu quả dạy học môn Toán. Do đó, bản thân tôi là một giáo viên, tôi

từng trăn trở nhiều về vấn đề làm thế nào để việc dạy học môn Toán nói chung

và phần giải bài toán có lời văn cho học sinh lớp 2 nói riêng đạt kết quả tốt nhất.

Chính vì vậy, trong năm học này, tôi đã nghiên cứu đề tài: “Một số biện

pháp dạy giải bài toán có lời văn cho học sinh lớp 2” và áp dụng vào thực tế

giảng dạy ở lớp mình phụ trách

II . ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU KHẢO SÁT, THỰC NGHIỆM

Học sinh lớp 2A trường Tiểu học .

III. PHẠM VI VÀ KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU

1. Phạm vi nghiên cứu.

Một số biện pháp dạy giải bài toán có lời văn cho học sinh lớp 2.

2. Kế hoạch nghiên cứu.

a. Thời gian:

- Tháng 9/2017, tôi tiến hành khảo sát để nắm được tình hình thực tế của

học sinh, từ đó chọn đề tài nghiên cứu.

- Tháng 3/2018, tổng hợp những việc đã thực hiện và đánh giá kết quả đã

đạt được để hoàn thành đề tài.

b.Ứng dụng: Dạy học sinh lớp 2 giải bài toán có lời văn.

IV . MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU

- Tìm hiểu một số vấn đề lí luận về đổi mới phương pháp dạy học môn

Toán ở Tiểu học làm cơ sở cho việc viết đề tài.

- Tìm hiểu thực trạng việc dạy và học giải bài toán có lời văn ở lớp 2. Tìm

hiểu nội dung và phương pháp dạy học Toán lớp 2.

3/21

- Góp phần đổi mới phương pháp dạy học môn Toán, phát huy tính tích

cực, chủ động, sáng tạo của học sinh. Hình thành và rèn luyện khả năng vận

dụng kiến thức vào thực tiễn.

- Từ việc hình thành cho học sinh các bước thực hiện khigiải một bài toán

có lời văn, giúp các em ghi nhớ và vận dụng các bước đó vào giải các bài toán

có lời văn thành thạo để nâng cao chất lượng học môn Toán.

IV. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU

-Tìm hiểu một số vấn đề lý luận về đổi mới phương pháp dạy học môn

Toán ở Tiểu học làm cơ sở cho việc viết đề tài.

-Tìm hiểu thực trạng việc dạy giải bài toán có lời văn cho học sinh lớp 2

ở trường Tiểu học.

- Tìm hiểu nội dung và phương pháp dạy giải bài toán có lời văn cho học

sinh lớp 2 để giúp giáo viên tìm ra biện pháp dạy giải toán có lời văn cho học

sinh lớp 2 đạt hiệu quả nhất.

V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Để thực hiện tốt nhiệm vụ đã nêu, tôi đã phối hợp các phương pháp sau

đây:

- Phương pháp nghiên cứu tài liệu, sách giáo khoa và tài liệu có liên quan

đến đề tài, nhằm thu thập một số vấn đề lí luận làm cơ sở khoa học cho đề tài

nghiên cứu.

- Phương pháp quan sát thông qua dự giờ.

- Phương pháp phân tích, tổng hợp.

- Phương pháp kiểm tra đánh giá.

- Phương pháp thực nghiệm.

- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm.

4/21

PHẦN THỨ HAI: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

I. TÌM HIỂU MỤC TIÊU VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TOÁN LỚP 2

1. Mục tiêu:

Dạy học toán 2 nhằm giúp học sinh:

1.1.Bước đầu có một số kiến thức cơ bản, đơn giản, thiết thực về:

- Phép cộng, phép trừ có nhớ trong phạm vi 100; phép nhân, phép chia và

bảng nhân, bảng chia2, 3, 4, 5; Tên gọi và mối quan hệ giữa thành phần và kết

quả của từng phép tính.

- Mối quan hệ giữa phép cộng và phép trừ, phép cộng và phép nhân, phép

nhân và phép chia.

- Các số đến 1000, phép cộng và phép trừ các số có 3 chữ số (không nhớ).

- Các phần bằng nhau của đơn vị dạng : 1

1

4

1

5

;

2

3

- Các đơn vị đo độ dài: dm, m, cm, km, mm; giờ và phút, ngày và tháng;

kg, l.

- Nhận biết một số hình học (hình chữ nhật, hình tứ giác; đường thẳng,

đường gấp khúc). Tính độ dài đường gấp khúc, tính chu vi hình tam giác, hình

tứ giác.

- Một số dạng toán có lời văn chủ yếu giải bằng một phép tính cộng, trừ,

nhân hoặc chia.

1.2. Hình thành và rèn luyện các kĩ năng thực hành về:

- Cộng, trừ có nhớ trong phạm vi 100.

- Nhân, chia trong phạm vi các bảng tính (2, 3,4, 5)

- Giải một số bài tập đơn giản dạng bài “ Tìm x”.

- Thực hiện dãy tính có hai phép tính (dạng đơn giản).

- Đo và ước lượng độ dài, khối lượng, dung tích.

- Nhận biết hình và bước đầu tập vẽ hình tứ giác, hình chữ nhật, hình

vuông, đường thẳng, đường gấp khúc; Tính độ dài đường gấp khúc, tính chu vi

hình tam giác, hình tứ giác.

- Giải một số bài toán đơn về cộng, trừ, nhân, chia.

- Bước đầu biết diễn đạt bằng lời, bằng kí hiệu một số nội dung đơn giản

của bài học và bài thực hành.

- Tập dượt, so sánh, phân tích, tổng hợp, trừu tượng hóa, khái quát hóa,

phát triển trí tưởng tượng trong quá trình áp dụng các kiến thức, kĩ năng toán 2

trong học tập và đời sống.

5/21

1.3. Tập phát hiện, tìm tòi và tự chiếm lĩnh kiến thức mới theo mức độ của lớp 2,

chăm chỉ, tự tin, hứng thú trong học tập và thực hành toán.

2 . Phương pháp dạy học Toán 2

Phương pháp dạy học Toán 2 ở Tiểu học là sự vận dụng các phương pháp

dạy học toán (nói chung) cho phù hợp với mục tiêu, nội dung. Nội dung kiến

thức, kĩ năng toán học của chương trình Toán lớp 2 là kiến thức đã có đối với giáo

viên, nhưng là kiến thức chưa có đối với học sinh, đã tồn tại bên ngoài tư duy học

sinh. Giáo viên sử dụng phương pháp dạy học toán học ở Tiểu học nói chung và

phương pháp dạy học Toán 2 nói riêng để giúp học sinh lĩnh hội kiến thức, kỹ

năng toán. Học sinh sẽ lĩnh hội kiến thức, kỹ năng không chỉ nhờ vào thính giác

(nghe), tri giác (nhìn) và tư duy (suy nghĩ, nhớ ) mà còn có sự tham gia phối hợp

của các hoạt động như cầm, nắm, tách, gộp, phân tích, tổng hợp, viết, nói …Vì

vậy, người giáo viên phải biết sử dụng phối hợp các phương pháp để

hướng dẫn học sinh tự tìm tòi, phát hiện, tự chiếm lĩnh kiến thức cho chính mình.

Các phương pháp dạy học toán thường vận dụng là:

- Đặt vấn đề và giải quyết vấn đề.

- Phương pháp gợi mở vấn đáp.

- Phương pháp trực quan: (Sử dụng đồ dùng, trang thiết bị dạy học).

- Phương pháp luyện tập thực hành.

- Sử dụng trò chơi học tập.

Nội dung Toán 2 chủ yếu là những kiến thức cơ bản của giai đoạn đầu

nên khi dạy học Toán 2, giáo viên cần:

- Tổ chức hướng dẫn các hoạt động học tập cho học sinh.

- Tuyệt đối không nói, viết, làm mẫu những gì học sinh có thể làm được

(cá nhân hoặc nhóm). Khi dạy học, cần giúp học sinh tự nêu vấn đề, tự phát

hiện các kiến thức, kỹ năng đã có, với sự trợ giúp (nếu cần thiết) của các hìnhvẽ,

mô hình thật để giải quyết vấn đề (cá nhân hoặc nhóm) trao đổi ý kiến, bình

luận, thực hành vận dụng ngay trong tiết học. Tận dụng thời gian học tập

ngay trên lớp để hoàn thành về cơ bản nhiệm vụ học toán, nếu có thời gian thì

giúp học sinh tự học ở mức sâu hơn các nội dung sách giáo khoa và vở thực

hành.

II. TÌM HIỂU MỤC TIÊU VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MẠCH KIẾN

THỨC GIẢI BÀI TOÁN CÓ LỜI VĂN Ở LỚP 2.

1. Nội dung của mạch kiến thức giải toán có lời văn lớp 2.

Nội dung dạy học giải toán có lời văn lớp 2 gồm:

- Dạy cách giải và trình bày bài giải các bài toán đơn về cộng hoặc trừ;

trongđó có các bài toán về “Nhiều hơn”, “Ít hơn”một số đơn vị.

6/21

- Cách giải và trình bày bài giải một số bài toán vềnhân, chia; chủ yếu là

các bài toán tìm tích hai số trong phạm vi các bảng nhân 2, 3, 4, 5 và các bài

toán về chia thành các phần bằng nhau hoặc chia theo nhómtrong phạm vi các

bảng chia 2, 3, 4, 5.

- Bước đầu làm quen với việc giải các bài toán có nội dung hình học (tính

độ dài đường gấp khúc, tính chu vi hình tam giác, chu vi hình tứ giác), các bài

toán liên quan đến các đơn vị đo đã học(cm, dm, m, km , kg, l,….)

- Rèn phương pháp giải toán và khả năng diễn đạt (phân tích đề bài, giải

quyết vấn đề, trình bày vấn đề bằng nói và viết).

Toán 2 không dạy các bài toán mang tính đánh đố học sinh nhưng nội dung

các bài toán phong phú, gần với thực tiễn xung quanh các em. Các bài toán thường

đặt ra dưới dạng giải quyết một tình huống có trong thực tiễn. Khi trình bài bài giải

của bài toán có lời văn gồm câu lời giải kèm theo phép tính và đáp số.

2. Phương pháp dạy học giải bài toán có lời văn lớp 2.

- Giải toán là một hoạt động trí tuệ khó khăn phức tạp. Hình thành kỹ năng

giải toán khó hơn nhiều so với kỹ xảo tính vì các bài toán là sự kết hợp đa dạng

nhiều khái niệm, nhiều quan hệ toán học. Nắm chắc các ý nghĩa phép tính đòi

hỏi khả năng độc lập suy luận của học sinh, đòi hỏi học sinh biết cách tính thông

thạo, đặt biệt là biết nhận dạng bài toán để lựa chọn phép tính thích hợp.

- Để giúp học sinh thực hiện được các hoạt động có hiệu quả, giáo viên

không làm thay, không chỉ dẫn quá chi tiết cho học sinh hoặc áp đặt cách giải,

mà hướng dẫn học sinh cách phân tích bài toán để học sinh tự biết phải sử dụng

các kiến thức nào trong các kiến thức đã học khi giải quyết từng vấn đề của bài

toán. Từ đó giúp học sinh từng bước tìm ra cách giải của bài toán, xác định được

dạng toán và cách giải của dạng toán đó.

III. TÌM HIỂU THỰC TRẠNG DẠY VÀ HỌC GIẢI TOÁN CÓ LỜI VĂN

Ở LỚP 2.

1. Tình hình thực tế của việc dạy và học giải toán có lời văn ở lớp 2.

a. Hiện trạng thực tế.

Qua thực tế giảng dạy, tôi nhận thấy khi giải bài toán có lời văn, học sinh

mắc những lỗi sau:

- Viết lời giải sai, thiếu.

- Viết phép tính sai.

- Viết lời giải và phép tính đúng nhưng tính sai kết quả.

- Viết lời giải và phép tính đúng nhưng đơn vị sai.

Ví dụ 1 : Bài 3 (Sách Toán lớp 2, trang 128)

7/21

“Có một số kẹo chia đều cho 3 em, mỗi em được 5 chiếc kẹo . Hỏi có tất

cả bao nhiêu chiếc kẹo?”

Khi giải bài toán dạng này, có một số học sinh trình bày như sau:

Bài giải

Có tất cả số kẹo là:

3 x 5 = 15(chiếc kẹo)

Đáp số: 15 chiếc kẹo

Sở dĩ học sinh viết phép tính không đúng là do các em không đọc kỹ đầu

bài, không hiểu mối quan hệ giữa các đại lượng mà các em thấy số 3 cho trước,

số 5 cho sau nên viết phép tính là 3 x 5.

Ví dụ 2: Bài 3 (Sách Toán lớp 2, trang 136)

a, Có 12 học sinh chia đều thành 4 nhóm. Hỏi mỗi nhóm có mấy học sinh ?

b, Có 12 học sinh chia thành các nhóm, mỗi nhóm có 3 học sinh. Hỏi chia thành

mấy nhóm ?

Học sinh hay nhầm lẫn khi giải bài toán thuộc hai dạng này, hay sai đơn

vị. Có một số học sinh tuy trình bày bài giải đúng nhưng khi giáo viên yêu cầu

nêu cách làm hoặc hỏi “ Tại sao con làm như vậy? “ hoặc “Bài toán thuộc dạng

toán gì? ” thì học sinh không trả lời được. Một số học sinh không phân biệt được

sự khác nhau của hai bài toán này.

b. Nguyên nhân.

* Về phía giáo viên:

- Giáo viên còn lúng túng trong việc sử dụng các phương pháp dạy học

trong từng giờ dạy, giáo viên thường dạy theo phương pháp “ Truyền đạt - Tiếp

thu” nên không phát huy được tính năng động, sáng tạo, tư duy độc lập của học

sinh.

- Giáo viên còn làm thay hoặc chỉ dẫn quá chi tiết cho học sinh.

* Về phía học sinh:

- Chưa có phương pháp học tập, việc tiếp thu kiến thức còn thụ động.

- Các em không đọc kĩ đầu bài nên không hiểu hết các từ quan trọng trong

bài toán, không hiểu mối quan hệ giữa các dữ kiện của bài toán, không xác định

đúng câu hỏi của bài toán, không xác định đúng dạng toán.

- Chưa hình thành cho mình kĩ năng làm bài.

- Đôi khi tính toán chưa cẩn thận.

2. Đặc điểm tình hình.

Năm học 2017-2018 này, lớp tôi phụ trách có 55 học sinh. Để tìm hiểu và

nắm tình hình học tập môn Toán của các em, tôi đã ra một đề toán khảo sát như

sau:

8/21

Bài kiểm tra môn : Toán (Thời gian làm bài 40 phút)

Bài 1: Viết:

a. Số liền sau số 89:

b. Số liền trước số 57:

c. Số lớn hơn 35 và bé hơn 38:

d. Số lớn nhất có 1 chữ số:

Bài 2: Đặt tính rồi tính.

42 + 54

60 + 35

48 + 30

84 - 31

96 - 35

66 - 26

Bài 3: Lan và Hồng làm được 35 bông hoa, trong đó Lan làm được 20 bông hoa.

Hỏi Hồng làm được bao nhiêu bông hoa?

Bài 4: Lớp 2A có 26 học sinh nam và 22 học sinh nữ. Hỏi lớp 2A có tất cả bao

nhiêu học sinh ?

Kết quả khảo sát như sau:

Hoàn thành tốt

Hoàn thành

%

Chưa hoàn thành

SL

20

%

SL

30

SL

5

%

36 ,4

54 ,5

9, 1

Qua kết quả khảo sát, tôi thấy hầu hết học sinh đều thuộc bảng cộng, trừ

(không nhớ) trong phạm vi 100 nên các em làm bài tập 1, 2 tương đối tốt. Bài

tập 3, 4 có một số học sinh làm sai, các em mắc những lỗi sai sau:

- Có học sinh viết sai câu lời giải (5 học sinh).

- Có học sinh viết sai phép tính (ở bài 3 nhiều hơn)

- Có học sinh sai đơn vị (4 học sinh).

- Có học sinh tính toán sai (7 học sinh).

- Có học sinh quên đáp số (2 học sinh).

IV. MỘT SỐ BIỆN PHÁP DẠY GIẢI TOÁN CÓ LỜI VĂN CHO HỌC

SINH LỚP 2.

1. Các bước thực hiện khi giải bài toán có lời văn.

Để giúp học sinh nắm được cách giải một bài toán có lời văn đạt hiệu quả,

tôi đã thực hiện theo các bước sau:

*Bước 1: Tóm tắt bài toán

- Hướng dẫn học sinh tìm hiểu nội dung bài toán : Yêu cầu học sinh

đọc kĩ bài toán. Đây là bước nghiên cứu đầu tiên giúp học sinh có suy nghĩ ban

đầu về ý nghĩa bài toán. Nắm được nội dung bài toán và đặc biệt cần chú ý đến

câu hỏi của bài. Do đó, tôi đã yêu cầu học sinh cầm bút chì và thước gạch chân

9/21

dưới những dữ kiện quan trọng của bài toán bằng khẩu lệnh: “Hãy gạch một

gạch những điều đã cho và gạch hai gạch dưới câu hỏi của bài toán”. Như vậy

tất cả học sinh cùng làm việc, em nào không làm việc giáo viễn đã biết và nhắc

nhở.

- Xây dựng, thiết lập mối quan hệ giữa hai dữ kiện đã cho của bài toán .

- Tìm cách diễn đạt nội dung bài toán bằng ngôn ngữ, ký hiệu toán học.

- Có thể tóm tắt bài toán bằng sơ đồ hình vẽ, bằng cách ghi dữ kiện, điều

kiện và câu hỏi của bài toán dưới dạng cô đọng, ngắn gọn nhất.

*Bước 2: Tìm cách giải

Gắn liền với việc phân tích các dữ liệu, điều bài toán đã cho và điều cần

tìm, xác lập mối quan hệ giữa chúng để lập kế hoạch giải bài toán theo hệ thống

câu hỏi gợi ý, chẳng hạn như:

+ Bài toán này có mấy đối tượng ?

+ Đã biết mấy đối tượng ?

+ Đâu là số lớn ? Đâu là số bé ?

+ Bài toán cho biết gì ?

+ Bài toán hỏi gì?

=> Từ đó giúp học sinh xác định được bài toán thuộc dạng toán nào và áp dụng

cách giải đã học. Điều quan trọng nhất trong bước này là giáo viên gợi ý để học

sinh nắm được “Bài toán hỏi gì?”. Từ đó suy luận để xác định được dạng toán.

*Bước 3: Trình bày bài giải

Học sinh dựa vào câu hỏi của bài toán để viết câu lời giải cho phù hợp và

thực hiện phép tính theo kế hoạch để giải bài toán, sau cùng là ghi đáp số. Ở

bước này, giáo viên cần lưu ý học sinh xác định đúng đơn vị để viết cho chính

xác.

*Bước 4: Kiểm tra lại cách làm( hoặc thử lại).

- Tập cho học sinh có thói quen làm xong bài nào cũng phải tự kiểm tra

lại xem lời giải trả lời đúng câu hỏi của bài toán chưa? Phép tính viết đúng

chưa? Kiểm tra lại kết quả và đơn vị.

- Khi giải bài toán có lời văn, giáo viên cần đặc biệt chú ý giúp học sinh

xác định đúng “ Bài toán đó thuộc dạng toán gì ?”

- Khi cần có thể cho học sinh trao đổi ý kiến trong nhóm nhỏ hoặc trong

toàn lớp về cách giải một bài tập. Khuyến khích học sinh tự nói ra những hạn

chế của mình, bình luận cách giải của bạn để rút kinh nghiệm và nêu cách khắc

phục.

2. Ví dụ minh họa.

Ví dụ 1 : Bài 1 (Tiết “ Ôn tập về giải toán” Toán 2, trang 88 )

10/21

“Một cửa hàng buổi sáng bán được 48 l dầu, buổi chiều bán được 37 l dầu. Hỏi

cả hai buổi cửa hàng đó bán được tất cả bao nhiêu lít dầu ?”

* Bước 1: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu nội dung bài toán:

+ Giáo viên đưa bài toán.

+ Học sinh đọc bài toán (Cá nhân).

+ Giáo viên nêu câu hỏi: Bài toán cho biết gì? (1 học sinh trả lời).

Bài toán hỏi gì ? (1 học sinh trả lời).

+ Giáo viên đọc hai câu lệnh làm việc: “ Hãy gạch một gạch dưới những dữ kiện

đã cho. Gạch hai gạch dưới câu hỏi của bài toán”.

Sau khi học sinh đã thực hiện theo hai câu lệnh làm việc của giáo viên và

gạch trong sách giáo khoa, giáo viên sẽ gạch dưới các từ quan trọng của bài toán

trên bảng như sau:

“Một cửa hàng buổi sáng bán được 48 l dầu, buổi chiều bán được 37 l dầu. Hỏi

cả hai buổi cửa hàng đó bán được tất cả bao nhiêu lít dầu ?”

- Trên cơ sở hiểu nội dung bài toán, học sinh thiết lập mối quan hệ giữa

dữ kiện đã cho và điều cần tìm qua việc tóm tắt bài toán như sau:

Buổi sáng : 48 l dầu

? l dầu

Buổi chiều: 37 l dầu? l dầu

Hoặc: Buổi sáng : 48 l dầu

Buổi chiều : 37 l dầu

Cả hai buổi : …l dầu ?

*Bước 2: Tìm cách giải

Giáo viên hướng dẫn học sinh lập kế hoạch giải bài toán theo hệ thống

câu hỏi gợi ý như sau:

+ Bài toán có mấy đối tượng ? (Bài toán có hai đối tượng: Buổi sáng, buổi

chiều)

+ Đã biết mấy đối tượng ? (Cả hai đối tượng đều đã biết)

+ Bài toán hỏi gì? (Cả hai buổi cửa hàng bán được bao nhiêu lít dầu?)

+ Bài toán thuộc dạng toán gì ? (Bài toánvề tìm tổng của hai số)

=> Qua cách sử dụng những câu hỏi gợi ý như vậy sẽ giúp học sinh hiểu muốn

tìm cả hai buổi cửa hàng bán được bao nhiêu lít dầu thì phải làm như thế nào?

(Lấy số lít dầu bán buổi sáng cộng với số lít dầu bán buổi chiều).

*Bước 3: Trình bày bài giải

Bài giải

Cả hai buổi cửa hàng bán được số lít dầu là:

48 + 37=85(l)

Đáp số: 85 l dầu

11/21