SKKN Lồng ghép, tích hợp kĩ năng sống vào giảng dạy môn giáo dục công dân cấp THCS

 . Đề tài sáng kiến kinh nghiệm

Trường THCS Khương Đình

LỒNG GHÉP, TÍCH HỢP KĨ NĂNG SỐNG VÀO

GIẢNG DẠY MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN

CẤP THCS

A - PHẦN MỞ ĐẦU

I. Lí do chọn đề tài

1.Cơ sở lí luận:

Bộ môn giáo dục công dân một bộ môn nhằm giáo dục và hoàn

thiện nhân cách của con người ngay từ lứa tuổi thiếu niên. Tất nhiên là

có sự uốn nắn, dìu dắt, nuôi dạy của các bậc cha mẹ, các thầy cô giáo

từ ở tuổi mẫu giáo, tiểu học… giúp cho các em có thái độ lễ phép, hiểu

và làm đúng các chuẩn mực đạo đức, pháp luật, nắm bắt được những

điều nào được làm, những điều nào không nên làm.

Môn GDCD là môn học mà các tri thức, chuẩn mực, kỹ năng gắn

liền với các sự kiện, biểu hiện của cuộc sống đời thường, đó là những

vấn đề về đạo đức, pháp luật hàng ngày, là mối quan hệ tác động qua

lại giữa con người với con người, giữa con người với các mối quan hệ

xã hội. Môn học có nhiệm vụ dạy cho học sinh vừa biết làm một công

dân tốt có ích cho xã hội và cũng phải biết sống hòa nhập với cộng

đồng, với đời sống xã hội. Chính vì vậy, nhiệm vụ giảng dạy bộ môn

GDCD không đơn giản là truyền thụ tri thức mà phải chú trọng đến tất

cả các mặt như: hình thành niềm tin, tình cảm đạo đức để tạo ra những

nét đẹp trong ứng xử, hướng học sinh vào việc thực hành trong cuộc

sống, khắc phục sự tách rời và xóa bỏ khoảng cách giữa nhận thức và

hành động để tiếp tục kế thừa và phát huy các chuẩn mực đạo đức

truyền thống mà ông cha ta đã đúc kết qua hàng nghìn năm.

Khác với các môn học khác ngoài việc truyền thụ kiến thức cho

học sinh Giaó viên còn có nhiệm vụ là rèn luyện cho học sinh trỡ thành

một công dân tốt có đủ đức đủ tài để đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa

hiện đại hóa của đất nước.

1

 GV. Nguyễn Thị Kim Nhung

 . Đề tài sáng kiến kinh nghiệm

Trường THCS Khương Đình

2.Cơ sở thực tiễn:

Xuất phát từ tình hình trên, là một giáo viên giảng dạy bộ môn

này tôi quyết định chọn đề tài nghiên cứu : “Phương pháp giảng dạy và

và hướng dẫn học sinh học tốt bộ môn GDCD ở trường THCS”

Với mong muốn giảng dạy và hướng dẫn học sinh học tốt bộ môn

GDCD ở trường THCS Khương Đình. Hơn nữa qua nghiên cứu đề tài

tôi mong được đóng góp một phần nhỏ vào việc đổi mới hình thức,

phương pháp dạy học thích hợp, nhằm tạo ra không khí mới trong giờ

học GDCD. Và tôi cũng hy vọng rằng qua nghiên cứu đề tài này sẽ giúp

tôi có những giải pháp cụ thể, có tính khả thi nhằm cải tiến tình hình

học môn GDCD theo chiều hướng tiến bộ, xứng đáng với vai trò, vị trí

môn học này trong nhà trường theo xu thế của thời đại ngày nay.

II. Mục đích nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu.

1. Mục đích nghiên cứu:

- Nhằm nâng cao hiệu qủa giảng dạy môn GDCD.

- Thu thập những thông tin chính xác về thái độ học tập cuả học

sinh đối với môn GDCD.

- Tìm hiểu thực trạng học sinh học tập môn GDCD, những tồn tại

và nguyên nhân.

- Góp phần hình thành cho học sinh lòng trung thực tự giác trong

học tập,ý thức chấp hành kỷ luật tốt,có tinh thần đoàn kết giúp đỡ lẫn

nhau sống hòa nhập với công đồng,xã hội biết giữ gìn vệ sinh cá nhân

vệ sinh cộng đồng ,bảo vệ tài sản chung giáo dục cho các em tự ý thức

tự nhận xét bản thân mạnh dạn nhìn nhận và sửa chữa nhưng sai lầm

biết lắng nghe ,có ý thức sống vì mọi người trỡ thành một người công

dân tốt không vi phạm các tệ nạn xã hội.

- Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hứng thú học tập của

học sinh đối với môn GDCD .

2. Phương pháp nghiên cứu:

- Phương pháp thảo luận nhóm

- Phương pháp trực quan

2

 GV. Nguyễn Thị Kim Nhung

 . Đề tài sáng kiến kinh nghiệm

Trường THCS Khương Đình

- Phương pháp nêu vấn đề

- Phương pháp giải quyết vấn đề

- Phương pháp liên hệ thực tế

- Phương pháp ứng dụng công nghệ thông tin vào bài giảng

- Phương pháp dự án

- Phương pháp điều tra viết

- Phương pháp phỏng vấn

- Phương pháp quan sát sư phạm

- Phương pháp dự giờ

- Phương pháp phân tích tổng hợp tài liệu.

- Phương pháp dùng phiếu học tập

-….

III. Giới hạn của đề tài:

Chương trình Giáo dục công dân Trung học cơ sở nói chung.

IV. Kế hoạch thực hiện:

Năm học 2016 – 2017 đến hết năm 2018

B - PHẦN NỘI DUNG:

I. Cơ sở lý luận:

- Giáo dục công dân tên môn học, đọc lên ta đã cảm nhận được ý

nghĩa to lớn của bộ môn và trách nhiệm giáo dục to lớn của người làm

thầy.

- Giáo dục công dân là giáo dục, đào tạo, rèn luyện cho mọi công

dân Việt Nam có phẩm chất đạo đức tốt, ý thức kĩ luật tốt và nghiêm

chỉnh chấp hành đường lối chính sách pháp luật của Đảng và Nhà nước,

góp phần hình thành nhân cách của học sinh giúp các em trỡ thành con

ngoan trò giỏi là một công dân tốt tiến tới xây dựng đất nước Việt Nam

văn minh, tiến bộ.

II. Cơ sở thực tiễn:

- Môn giáo dục công dân ở trường THCS nhằm giáo dục cho học

sinh các chuẩn mực đạo đức của xã hội góp phần hình thành nhân cách

3

 GV. Nguyễn Thị Kim Nhung

 . Đề tài sáng kiến kinh nghiệm

Trường THCS Khương Đình

của con người Việt Nam trong giai đoạn hiện nay, phù hợp với xu thế

phát triển và tiến bộ của thời đại.

- Để đạt được mục tiêu môn học, giáo viên phải có phương pháp

giảng dạy tốt và định hướng cho học sinh phương pháp học tập tốt.

"Phương pháp học tập tốt sẽ phát triển tài năng phương pháp học tập

tồi tạo cho tài năng một phương hướng sai lạc" (Bielinski)

- Ngoài các phương pháp dạy học hiện đại như: phương pháp giải

quyết vấn đề, phương pháp thảo luận nhóm, phương pháp liên hệ thực

còn tiễn,.....thì phương pháp dạy học truyền thống vẫn đóng vai trò

quan trọng, không thể thiếu trong quá trình dạy học như phương pháp

nêu gương tốt, phương pháp rèn luyện, phương pháp thuyết phục,

phương pháp khen thưởng, trách phạt....

- Trong hệ thống các phương pháp dạy học hiện đại và truyền

thống, phương pháp nêu gương tốt là phương pháp có tác dụng tích cực

đối với việc giáo dục phẩm chất, nhân cách của người học. Bởi vì: phần

lớn học sinh có khuynh hướng bắt chước và làm theo những hành vi và

hành động của các gương tốt để củng cố giá trị của bản thân. Gương tốt

là tấm gương cho các em soi mình vào để nhận ra những điều tích cực

hay chưa tích cực, những điều tốt hay xấu... của bản thân, từ đó có biện

pháp rèn luyện, học tập, noi gương, làm theo những tấm gương tốt để

hoàn thiện mình.

- Rèn luyện cho học sinh những kỹ năng sống cơ bản.

- Hướng dẫn học sinh học tốt môn GDCD giúp cho học sinh hứng

thú học tập.

- Hứng thú là thái độ đặc biệt quan trọng của cá nhân đối với đối

tượng học sinh, vừa có ý nghĩa trong cuộc sống vừa mang lại cho học

sinh sự thỏai mái, kích thích học tập.

- Hứng thú làm nảy sinh khát vọng hành động, làm tăng hiệu quả

hoạt động nhận thức vì thế nhu cầu của nó là một trong những động lực

hình thành nhân cách. Chính vì vậy trong quá trình dạy học chỉ kích

4

 GV. Nguyễn Thị Kim Nhung

 . Đề tài sáng kiến kinh nghiệm

Trường THCS Khương Đình

thích hoạt động của các em nâng cao nhận thức thì mới đạt hiệu quả

cao.

III. Thực trạng của vấn đề đặt ra, sự cần thiết để tiến hành đề tài.

1. Thực trạng.

- Học sinh trường THCS Khương Đình đa số là con em nông dân,

sống ở vùng nông thôn, gắn liền với ruộng đồng, điều kiện đi lại khó

khăn. Việc nhận thức về chuẩn mực đạo đức còn mang theo cách cư xử

của gia đình vùng nông thôn.

- Kiến thức về pháp luật còn hạn chế.

- Môn giáo dục công dân từ trước đến nay vẫn bị coi là môn phụ,

không được chọn là môn thi trong các kì thi tốt nghiệp hay các cấp cao

hơn, nên việc đánh giá hành vi đạo đức, hành vi ứng xử giữa con người

với con người, giữa con người với môi trường tự nhiên, môi trường xã

hội...của công dân bị hạn chế.

- Việc các em vô tư xả rác nơi công cộng mà không thấy xấu

hổ,hay ngần ngại vì còn thói quen xấu của đại bộ phận thanh niên hiện

nay mà trong đó có học sinh là các em ăn kẹo cao su rồi vô tư nhòe

xuống bất cứ nơi nào mình đứng,điều đó làm cho lớp học và môi trường

trỡ nên dơ bẫn và ô nhiễm.Do đó trách nhiệm của người giáo viên dạy

giáo dục công dân ngoài việc truyền thụ kiến thức về nhận thức và pháp

luật cho học sinh thì người giáo viên còn rèn luyện cho các em ý thức

bảo vệ môi trường và sống có tình người.

- Nhưng thực trạng đáng báo động nửa là do ảnh hưởng của lối

sống thực dụng dẫn đến các em xem môn học này là môn phụ không thi

tốt nghiệp, không thi đại học, không thi tập trung nên không ham thích

học.

- Đồ dùng dạy học dành cho bộ môn GDCD có nhưng rất ít, đây

cũng là vấn đề khó khăn đòi hỏi giáo viên phải tìm tòi, nghiên cứu để

phục vụ cho công tác giảng dạy.

5

 GV. Nguyễn Thị Kim Nhung

 . Đề tài sáng kiến kinh nghiệm

Trường THCS Khương Đình

Từ những lí do trên mà trong việc giảng dạy Giáo dục công dân ở

Trung học phổ thông chưa kích thích sự ham thích ở các em. Kết quả

khảo sát khi chưa vận dụng dụng đề tài này như sau:

Năm

học

Giỏi

Khá

TB

Yếu

K

Khối TSHS

SL TL(%) SL TL(%) SL TL(%) SL TL(%) SL

2015- 10

2016

138 31 22.46 50 36.23 53 38.41

111 27 24.32 39 35.14 40 36.04

4

5

2.90

4.50

0

11

2. Sự cần thiết để tiến hành của đề tài:

- Trong những năm qua tôi đã được phân công giảng dạy môn

GDCD ở trường, tôi đã sử dụng phương pháp cổ truyền kết hợp phương

pháp mới nhưng thấy học sinh còn uể oải và nhận thức chưa cao. Chưa

có hứng thú thích học ở môn này.

- Vì vậy tôi đi dự giờ và mở cuộc điều tra về tình hình học tập của

học sinh về môn học GDCD ở các khối, Nhận thấy trình độ nhận thức

học tập của các em ở các mức độ khác nhau và có kết quả học tập của

học sinh còn thấp kém.

IV. Các giải pháp và cách giải quyết có hiệu quả.

- Vào đầu năm học này tôi đã kết hợp phương pháp cũ phương

pháp mới, đồng thời sử dụng thiết bị dạy học, như tranh ảnh, tổ chức trò

chơi kể chuyện, tổ chức diển đàn, đặc biệt là liên hệ cuộc sống thực tế

cụ thể, lồng ghép vào trong giờ dạy, kết hợp rèn luyện các kỹ năng sống

cho học sinh, nhằm gây hứng thú học tập cho các em. Kết quả thu được

là lớp học sôi nổi, đồng thời nhận thức của các em cao hơn, áp dụng

vào cuộc sống thực tế tốt.

Muốn thực hiện tốt nhiêm vụ này đòi hỏi người giáo viên phải có

tinh thần trách nhiệm và khả năng sáng tạo cao để có biện pháp lựa

chọn và lòng ghép các phương pháp kỹ năng…cho phù hợp với từng

đối tượng học sinh cũng như nội dung bài dạy.

Ví dụ : để giảng dạy ở bài 10 sách giáo khoa GDCD lớp 9 “Bộ

máy Nhà nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam”bài này có đặc

6

 GV. Nguyễn Thị Kim Nhung

 . Đề tài sáng kiến kinh nghiệm

Trường THCS Khương Đình

điểm là nội dung rất quan trọng nhưng sử dụng một số thuật ngữ khoa

học nên nội dung bài học khô và khó chưa gây hứng thú học ở học

sinh,đối với bài này tôi đã kết hợp lòng ghép một số phương pháp cũ và

mới ứng dụng công nghệ thông tin cho học sinh xem thông tin về một

buổi làm việc tiếp xúc cử tri của địa phương hoặc một phiên trả lời chất

vấn của Đại biểu quốc hội qua đó sẽ làm nôỉ bậc được nội dung trọng

tâm của Dân chủ trực tiếp và dân chủ gián tiếp. Bên cạnh có thể kể một

vài câu chuyện có liên quan đến nội dung bái học giúp học sinh có sự

liên tưởng nhớ lâu nhớ sâu như hỏi các em về bộ phim truyện “Tây du

ký” của Ngô Thừa Ân đoạn Thầy trò Đường Tăng bị nạn kiếp cuối

cùng Giaó viên có thể đặt câu hỏi là nạn kiếp cuối cùng này do ai thực

hiện học sinh sẽ trả lời được là bị con rùa lật chìm ướt hết kinh thư,

Giaó viên lại hỏi tiếp tại sao họ lại bị con rùa lật học sinh sẽ trả lời được

là do họ không thực hiện được lời hứa đã hứa với con ruà Giaó viên lại

nêu câu hỏi và kết luận dân chủ trực tiếp và dân chủ gián tiếp.

Đối với bài 11 “Công dân với chính sách bảo vệ môi trường” sách

giáo khoa lớp 7 Giáo viên cho học sinh làm công tác điều tra ở địa

phương nơi các em ở từ đó nêu được nguyên nhân làm gia tăng ô nhiễm

môi trường cũng như mục tiêu và phương hướng khắc phục đưa ra tình

huống. Kể cho học sinh nghe một vài câu chuyện vui về ô nhiễm môi

trường.

Khi giải quyết vấn đề tình hình việc làm ở nước ta hiện nay như thế nào

học sinh phải được tình hình việc làm hiện nay thiếu việc làm ở cả

thành thị và nông thôn có mối liên hệ với dân số do dân số tăng nên tình

trạng thất nghiệp cũng tăng trước tình hình đó phải đề ra mục tiêu và

phương hướng của chính sách giải quyết việc làm, học sinh cho biết

trước tình hình việc làm thiếu ở cả thành thị và nông thôn em sẽ làm gì

để đáp ứng yêu cầu việc làm hiện nay, cho học sinh thấy để đáp ứng

yêu cầu việc làm hiện nay phải ra sức học phấn đấu để đáp ứng yêu cầu

mới không đi theo lối mòn cũ của lao động của chúng ta trước đây là có

thế mạnh trẻ, khỏe, rẻ,… tuy nhiên trình độ tay nghề lại hạn chế dẫn

7

 GV. Nguyễn Thị Kim Nhung

 . Đề tài sáng kiến kinh nghiệm

Trường THCS Khương Đình

đến môi trường làm việc nặng nhọc lương thấp…Từ đó giáo dục học

sinh ra sức học tập để khẳng định vai trò của người lao động mới

khuyến khích xuất khẩu lao động để có vốn ổn định kinh tế gia đình

mau chóng vươn lên làm giàu góp phần làm giàu quê hương đất nước.

Bên cạnh việc vận dụng những phương pháp mới phù hợp giáo viên

cần phải kết hợp lồng ghép những kỹ năng sống cho phù hợp vời điều

kiện tích hợp của nội dung từng bài nhằm giáo dục học sinh theo hướng

tích cực.

Ví dụ: Ở bài số 14 sách giáo khoa GDCD 7 “Chính sách tài nguyên và

bảo vệ môi trường” Giáo viên cho học sinh xem tranh ảnh về tài

nguyên thiên nhiên và môi trường nước ta trước đây cho học sinh thấy

tài nguyên thiên nhiên phong phú”rừng vàng biển bạc”sau đó cho học

sinh so sánh với tình hình tài nguyên môi trường hiện nay của đất nước

giáo viên cho học sinh tìm ra nguyên nhân gây cạn kiệt tài nguyên thiên

nhiên làm ô nhiểm môi trường. Nguyên nhân chủ quan là do con người

từ đó cho học sinh ý thức trách nhiệm tự giác giữ gìn vệ sinh nơi công

cộng thực hiên phương châm nơi nào có ta nơi đó sạch đẹp từ đó học

sinh sẽ tự ý thức được cần phải làm gì để bảo vệ môi trường, bảo vệ tài

nguyên thiên nhiên, bảo tồn đa dạng sinh học như bảo vệ sự sống của

chính mình.

Ví dụ : Ở bài 14 sách giáo khoa GDCD lớp 8 Giáo viên giúp học sinh

tìm hiểu tình yêu là gì qua đó Giáo viên sẽ hướng dẫn học sinh thực

hiện những điều cần tranh trong tình yêu, Tại sao học sinh lại không

nên yêu ở lứa tuổi này ngoài việc phân tích nội dung sách giáo khoa

người Giaó viên còn cần phải lòng ghép giáo dục sức khỏe sinh sản,

Giaó viên đóng vai trò như một người bạn thân thiện sẵn sàng tư vấn

tâm lí lứa tuổi cũng như những thắc mắc từ phía học sinh mà các em

đôi khi không biết phải chia sẽ cùng ai, hơn ai hết người giáo viên lúc

này phải biết linh hoạt khéo léo để giúp đỡ học sinh định hướng cho các

em có được tình yêu trong sáng với cha, mẹ người thân trong gia đình

với quê hương đất nước. Ngoài ra bên cạnh phương pháp dạy học

8

 GV. Nguyễn Thị Kim Nhung

 . Đề tài sáng kiến kinh nghiệm

Trường THCS Khương Đình

truyền thống kết hợp phương pháp dạy học hiện đại thì người Giáo viên

nên vận dụng một phương pháp có ý rất lớn đối với việc giảng dạy Giaó

dục công dân đó là phương pháp nêu gương.

Ví dụ : Giáo viên cũng có thể áp dụng phương pháp nêu gương người

tốt việc tốt như tấm gương hiếu học của bạn Nguyễn Thúy Ngọc là học

sinh lớp 6A2 năm học (2011-2012) sinh ra và lớn lên trong một gia

đình khó khăn bẩn chật mà vẫn phấn đấu vươn lên học giỏi nhiều năm

liền vào năm 2012 em được chương trình “thắp sáng niềm tin”của đài

Truyền hình Vĩnh Long trao học bỏng danh dự hay tấm gương học giỏi

của em: Tô Văn Trường Đạt, em Hồ Ngọc Duyên…còn rất nhiều những

tấm gương vượt khó học giỏi ở trường THPT Tân An cũng như các

trường bạn cho học sinh học tập và soi rọi mình.

V. Hiệu quả áp dụng:

- Việc đổi mới cả về nội dung và phương pháp dạy học ở các bộ

môn nói chung và bộ môn giáo dục công dân c¸c lớp nói riêng đã tạo ra

một bầu không khí mới, cởi mở, thoải mái để tạo điều kiện cho các em

lĩnh hội kiến thức mới. Trong đó, giáo viên là người tổ chức hướng dẫn,

nhận xét, đánh giá quá trình học tập cũng như việc tiếp thu kiến thức

mới của học sinh. Về phía học sinh là người chủ động tham gia học tập

để tự khám phá, tìm hiểu…nhưng phải chọn lọc những kiến thức, ví dụ.

Liên hệ sao cho thật gần gũi và sát với thực tế tình hình địa phương, với

cuộc sống gia đình và xã hội.

Như vậy, chương trình và sách giáo khoa mới thể hiện triệt để và

sâu sắc quan điểm lấy học sinh làm trung tâm của quá trình dạy học

nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, để đào tạo thế hệ trẻ thực

sự có đủ đức đủ tài để thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hoá-

hiện đại hoá đất nước.

Sau nhiều năm vận dụng những phương pháp đổi mới nói trên đã cho

tôi kết quả như sau:

9

 GV. Nguyễn Thị Kim Nhung

 . Đề tài sáng kiến kinh nghiệm

Trường THCS Khương Đình

Giỏi

Khá

TB

Yếu

Kém

Năm

học

Khối TSHS

SL TL(%) SL TL(%) SL TL(%) SL TL(%) SL TL(%)

014-

2015

015-

2016

9

119 40 33.5 59 49.5

20

17

0

0.00

0

101 32 31.6 49 48,5

19,9

10

 GV. Nguyễn Thị Kim Nhung

 . Đề tài sáng kiến kinh nghiệm

Trường THCS Khương Đình

C - KẾT LUẬN

I.Ý nghĩa của đề tài đối với công tác giảng dạy:

Qua quá trình vận dụng đề tài “Giảng dạy và hướng dẫn học sinh

học sinh học tốt môn GDCD ở trường THCS” đã góp phần định

hướng học tập đúng đắn hơn cho học sinh đối với môn GDCD ở trường

THPT.

- Học sinh thích học tích cực chủ động hơn thích thú trong việc

tìm tòi kiến thức.

- Đẩy mạnh hoạt động hai chiều giữa thầy và trò.

- Học sinh mạnh dạn hơn trong việc nắm bắt kiến thức biết tự liên

hệ thực tế, so sánh và đặt câu hỏi cho bạn bè, thầy cô về các vấn đề của

tự nhiên và xã hội từ đó cho thấy việc học của học sinh đã chuyển từ thế

học tập thụ động sang chủ động.

- Học sinh mạnh dạn chủ động hơn tranh luận sôi nổi hơn trong

các tiết học từ đó giúp học sinh hòa đồng với bạn bè biết giúp đỡ chia

sẽ với bạn bè với những người chung quanh yêu thương thiên nhiên bảo

vệ môi trường thân thiện với thầy cô góp phần xây dựng “trường học

thân thiện học sinh tích cực”

- Rèn luyện cho học sinh có ý thức tự giác giữ gìn vệ sinh bảo vệ

môi trường bảo tồn đa dạng sinh học có ý thức bảo vệ môi trường như

bảo vệ sự sống của chính mình rèn luyện cho học sinh tình yêu thiên

nhiên, tình yêu nhân loại tăng thêm tình yêu thương đối với tổ quốc đối

với dân tộc, giống nòi.

II. Khả năng áp dụng:

Đề tài “Giảng dạy và hướng dẫn học sinh học sinh học tốt môn

GDCD ở trường THCS” được áp dụng cho hoạt động dạy và học ở

môn GDCD nói chung ở trường THPT.

III. Bài học kinh nghiệm:

Trên đây là một số phương pháp giảng dạy và hướng dẫn học sinh

học môn GDCD mà tôi đã nhiều năm vận dụng và chọn lọc có hiệu quả

nhằm phát quy hơn nửa tính tự học và sáng tạo của học sinh để đáp ứng

11

 GV. Nguyễn Thị Kim Nhung