SKKN Lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học lịch sử Việt Nam lớp 8,9

MỤC LỤC

MỤC

NỘI DUNG

TRANG

CHƯƠNG I : TỔNG QUAN

3

4

I

Cơ sở lí luận.

II

Phương pháp tiếp cận tạo ra sáng kiến

Mục tiêu

III

5

CHƯƠNG II: MÔ TẢ SÁNG KIẾN

I

Nêu vấn đề của sáng kiến kinh nghiệm

Phân tích đánh giá thực trạng vấn đề

Tồn tại, hạn chế

5

8

1

2

3

4

II

1

2

Nguyên nhân của những tồn tại hạn chế.

9

Phân tích và chỉ ra tính cấp thiết cần tạo ra sáng kiến

Giải pháp để thực hiện sáng kiến kinh nghiệm

Biện pháp giải quyết các nguyên nhân sai sót

10

11

Phát hiện, phân tích và đưa ra biện pháp khắc phục những

sai sót học sinh thường mắc phải

III

IV

Khả năng áp dụng, nhân rộng

Giải pháp tổ chức thực hiện

24

25

CHƯƠNG III : KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT KIẾN NGHỊ

26

I

Kết luận

II

Ý kiến đề xuất kiến nghị

1

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Stt

1

Danh mục chữ viết tắt

Ý nghĩa

Trung học cơ sở

THCS

CNH-HĐH

CNXH

2

Công nghiệp hóa- hiện đại hóa

Chủ nghĩa xã hội

3

2

CHƯƠNG I: TỔNG QUAN

I. CƠ SỞ LÍ LUẬN

Bác để tình thương cho chúng con

Một đời thanh bạch, chẳng vàng son

Mong manh áo vải hồn muôn trượng

Hơn tượng đồng phơi những lối mòn

(Tố Hữu)

Chủ tịch Hồ Chí Minh người con ưu tú của dân tộc, là danh nhân văn hóa

của thế giới. Người là kết tinh của tư tưởng “Đại nhân, Đại nghĩa”. Người để lại

cho dân tộc ta một tư tưởng cách mạng, một nhân cách đạo đức cao cả. Người

đã làm “rạng rỡ non sông ta, đất nước ta”. Suốt cuộc đời hi sinh vì sự nghiệp

giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp. Hiện nay đất nước ta đang đẩy mạnh sự

nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và đổi mới đất nước theo hướng tích cực,

chủ động hội nhập thế giới. Vừa giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc vừa chủ động

hội nhập quốc tế, tiếp thu có chọn lọc nền văn hóa thế giới. Vì vậy việc học tập,

rèn luyện tư tưởng, đạo đức, lối sống và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí

Minh là việc làm hết sức cần thiết. Bởi vì tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh là nền

tảng của xã hội, là động lực vượt qua khó khăn, thử thách để phát triển kinh tế

đất nước, hoàn thiện nhân cách của mỗi người.

Nhưng hiện nay vấn đề giáo dục đạo đức cho học sinh trong nhà trường

đang đứng trước một thách thức không nhỏ. Ảnh hưởng tác động của phim, ảnh,

lối sống hưởng thụ, các trò chơi điện tử mang nặng lối sống bạo lực….. bên

cạnh đó một số phụ huynh lo công việc, ít có thời gian quan tâm đến con cái chỉ

phó mặc cho nhà trường. Một khía cạnh khác là suy nghĩ của một số phụ huynh

và học sinh chỉ quan tâm đến các môn học tự nhiên, coi môn lịch sử là “môn

phụ”. Bộ môn lịch sử đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục đạo đức cho

học sinh, giáo dục học sinh lòng yêu nước, truyền thống tốt đẹp của dân tộc,

3

lòng biết ơn ông cha ta đổ bao mồ hôi xương máu mới có được cuộc sống tốt

đẹp như ngày hôm nay, giáo dục cho học sinh tinh thần yêu nước, yêu chủ nghĩa

xã hội…

Chính vì vậy, bài dạy lịch sử Việt Nam cần phải “Lồng ghép giáo dục tư

tưởng đạo đức Hồ Chí Minh” để học sinh thấm nhuần tư tưởng đạo đức của

Bác. Học tập và làm theo tấm gương đạo đức của Bác để sau này trở thành

những công dân có đủ phẩm chất cách mạng, có tinh thần yêu nước, yêu chế độ

xã hội chủ nghĩa, xây dựng đất nước. Đó là lý do tôi chọn đề tài “Lồng ghép

giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học lịch sử Việt Nam lớp

8,9”

II. PHƯƠNG PHÁP TIẾP CẬN TẠO RA SÁNG KIẾN

- Qua kinh nghiệm giảng dạy thực tế tôi đã nhận thức ra một điều rất rõ

khả năng học tập bộ môn lịch sử của các em học sinh còn nhiều hạn chế đặc biệt

là học về các kiến thức lồng ghép giáo dục trong đó có lồng ghép giáo dục tư

tưởng đạo đức Hồ Chí Minh một trong những kiến thức quan trọng trong phần

kiến thức lịch sử Việt Nam lớp 8,9.

- Quan sát trực tiếp các đối tượng học sinh để phát hiện ra những vấn đề

mà học sinh thấy lúng túng, khó khăn khi giáo viên yêu cầu giải quyết vấn đề

đó.

- Nghiên cứu sản phẩm hoạt động của HS để phát hiện trình độ nhận thức,

phương pháp và cách trình bày một vấn đề đặc biệt đi sâu vào những sai sót của

các em khi làm bài để có biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục.

- Xác định đối tượng: Học sinh giỏi, học sinh khá tôi cho ở mức độ nhận

thức cao hơn, học sinh trung bình, yếu tôi cho mức độ nhận thức thấp hơn.

- Tìm hiểu, nghiên cứu trao đổi tài liệu,áp dụng các biện pháp thu thập tài

liệu để nâng cao chất lượng bộ môn

4

Phân tích và tổng kết kinh nghiệm giáo dục khi áp dụng nội dung đang

-

nghiên cứu vào thực tiễn giảng dạy nhằm tìm ra nguyên nhân những sai lầm mà

học sinh thường mắc phải khi học về vấn đề tích hợp lồng ghép giáo dục trong

lịch sử. Từ đó tổ chức có hiệu quả hơn trong các giờ dạy tiếp theo.

III. MỤC TIÊU

- Qua sáng kiến này tôi muốn hướng học sinh yêu thích học tập bộ môn lịch

sử đặc biệt qua việc lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong

các tiết học lịch sử việt Nam lớp 8,9 tôi muốn học sinh nhận thức ngày càng rõ

hơn về tấm gương vĩ đại Hồ Chí Minh từ đó

để học sinh thấm nhuần tư tưởng

đạo đức của Bác. Học tập và làm theo tấm gương đạo đức của Bác để sau này

trở thành những công dân có đủ phẩm chất cách mạng, có tinh thần yêu nước,

yêu chế độ xã hội chủ nghĩa, xây dựng đất nước.

Cũng qua sáng kiến này tôi muốn giúp giáo viên dạy lịch sử ở khối lớp

8,9 đặc biệt là dạy về vấn đề “

Lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí

có thêm cái nhìn mới sâu sắc hơn,

Minh trong dạy học lịch sử Việt Nam lớp 8,9”

chú ý đến việc rèn luyện khả năng giải quyết vấn đề cho học sinh để từ đó khai

thác hiệu quả và đào sâu suy nghĩ tư duy lôgic của học sinh giúp các em phát

triển khả năng tiềm tàng trong chính bản thân các em

là cơ sở ban đầu, là nền

tảng cho việc tiếp tục học tập bộ môn lịch sử ở các lớp tiếp theo.

Qua sáng kiến này tôi cũng tự đúc rút cho bản thân mình những kinh

nghiệm để làm luận cứ nền tảng cho phương pháp dạy học mới của tôi những

năm tiếp theo.

CHƯƠNG II: MÔ TẢ SÁNG KIẾN

I. NÊU VẤN ĐỀ CỦA SÁNG KIẾN

1. Phân tích, đánh giá thực trạng của vấn đề:

Với đề tài này, tôi muốn tìm hiểu thực trạng dạy học lịch sử Việt Nam lớp

8,9 ra sao? trên cơ sở đó tôi lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh

vào tiết học Lịch sử Việt Nam theo hướng tích cực giúp cho giáo viên và học

5

sinh yêu thích môn lịch sử và nâng cao kiến thức hiểu biết và chất lượng dạy học

bộ môn.

Đai-ri nhà giáo dục Liên Xô cũ đã từng nói: “ Dạy sử cũng như bất cứ dạy

cái gì đòi hỏi người thầy phải khêu gợi cái thông minh chứ không phải là bắt

buộc cái trí nhớ làm việc, bắt nó ghi chép rồi tả lại..”. Như vậy, mục đích của

việc dạy học lịch sử ở trường người giáo viên không chỉ giúp cho học sinh hình

dung được những hình ảnh của quá khứ, biết và ghi nhớ được các sự kiện, hiện

tượng của lịch sử mà quan trọng hơn là phải hiểu được lịch sử và thấm nhuần

được các giá trị, tinh hoa văn hóa nhân loại. Bên cạnh đó, dạy học lịch sử có thể

giáo dục cho các em tư tưởng đạo đức của Hồ Chí Minh, thông qua đó các em tự

rèn luyện bản thân mình vừa có tài vừa có đức, yêu đất nước, yêu hòa bình và

biết trân trọng những thành quả đạt được.

Xu hướng của sự phát triển giáo dục hiện nay ở các nước trên thế giới là

hướng đến việc đào tạo những con người có năng lực đóng góp vào sự tiến bộ

của xã hội, phát triển nền văn minh loài người, biết làm kinh tế, biết quản lý.

Trong chiến lược giáo dục các nước đều thể hiện tư tưởng làm cho giáo dục đáp

ứng được những thay đổi của xã hội, của thời đại. Trong bối cảnh đó, để nước ta

nhanh chóng tiến hành CNH-HĐH đất nước nhằm thực hiện mục tiêu dân giàu,

nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Vững bước đi lên CNXH,

phải phát triển giáo dục đào tạo, phát triển nguồn lực con người là yếu tố cơ bản

của sự phát triển chung và bền vững, đào tạo những con người “ vừa hồng, vừa

chuyên” yêu nước thiết tha.

Xuất phát từ nhu cầu chung của xã hội, bộ môn lịch sử trong nhà trường

nói chung và trong lịch sử Việt Nam lớp 8, 9 nói riêng đã được đổi mới về nội

dung, chương trình, sách giáo khoa điều đó đã phát huy được tầm quan trọng

của bộ môn lịch sử. Thực tế cho thấy một số giáo viên trong quá trình dạy cũng

có giáo dục đạo đức Hồ CHí Minh cho học sinh thông qua các câu chuyện

6

nhưng không nói rõ câu chuyện đó giáo dục cho các em tư tưởng, đạo đức gì

của Bác để từ đó các em học tập và làm theo tấm gương của Người.

Hiện nay đất nước ta đang đẩy mạnh sự nghiệp CNH, HĐH vì mục tiêu

dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Từng bước hội nhập

quốc tế để đưa nước ta trở thành nước công nghiệp, sánh vai cùng với các nước

trong khu vực và trên thế giới, thực hiện mục tiêu “xây dựng thành công chủ

nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam chủ nghĩa xã hội”. Học

sinh khi ra trường phải là người vừa có tài, có đức “ vừa hồng, vừa chuyên”

Cùng với các môn Ngữ văn, GDCD …. Giáo dục đạo đức cho học sinh

qua tiết học lịch sử là rất quan trọng. Vì môn lịch sử xuyên suốt tiến trình lịch sử

của dân tộc, mỗi thời đại đều xuất hiện những anh hùng dân tộc có đầy đủ phẩm

chất đạo đức để giữ gìn nền độc lập của Tổ quốc đưa đất nước ta phát triển. Tiêu

biểu trong các vị anh hùng dân tộc đó là chủ tịch Hồ Chí Minh vị lãnh tụ kính

yêu của dân tộc. Người đã dâng hiến cả cuộc đời cho sự nghiệp cách mạng.

Người là kết tinh các phẩm chất cao đẹp của dân tộc ta suốt mấy nghìn năm

dựng nước và giữ nước. Người đã đi xa nhưng Người đã để lại cho dân tộc một

di sản tinh thần hết sức to lớn trên mọi lĩnh vực. Những tư tưởng của Người là “

Kim chỉ nam” cho mọi hoạt động của Đảng và nhà nước ta. Hiện nay toàn Đảng,

toàn quân, toàn dân đang thực hiện học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ

Chí Minh.

Là giáo viên dạy học lịch sử, qua một số năm giảng dạy, tôi nhận thấy

rằng việc lồng ghép giáo dục đạo đức tư tưởng Hồ Chí Minh trong các bài giảng

là vô cùng cần thiết nhằm nâng cao được tư tưởng đạo đức cách mạng cho học

sinh.

Trước những biến động phức tạp của thế giới. Một bộ phận cán bộ, đảng

viên có lối sống thiếu mẫu mực, thậm chí biểu hiện suy thoái về đạo đức. Lối

sống đã ảnh hưởng không nhỏ đến uy tín của Đảng, niềm tin của nhân dân. Vì

vậy để giáo dục thế hệ trẻ tin tưởng vào bản chất, truyền thống tốt đẹp của Đảng,

7

tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, có lối sống lành mạnh, tinh thần yêu nước,

yêu chủ nghĩa xã hội thì việc lồng ghép giáo dục đạo đức tư tưởng của Bác trong

dạy lịch sử Việt Nam có tác dụng lớn góp phần hình thành nhân cách, lối sống

của học sinh.

Từ căn cứ đó, tôi mạnh dạn chọn đề tài: “Lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo

đức Hồ Chí Minh trong dạy học lịch sử Việt Nam lớp 8,9”

2. Các tồn tại hạn chế:

Qua nắm bắt tình hình và trao đổi với đồng nghiệp về việc giảng dạy các tiết

lịch sử Việt Nam có liên quan đến Hồ Chí Minh ở trường THCS trong huyện

bản thân nhận thấy:

* Về phía giáo viên:

Khi giảng dạy một tiết lịch sử Việt Nam có liên quan đến Hồ Chí Minh rất

đơn giản, chỉ cần kể cho các em một số mẫu chuyện là được và trong giáo án

không cần thể hiện câu chuyện ra, nhưng thông qua câu chuyện thì giáo viên

chưa giáo dục cho các em về các tư tưởng đạo đức của Hồ Chí Minh để các em

thấm nhuần và học tập theo. Bên cạnh đó một số giáo viên chưa thật sự chú

trọng và còn tẻ nhạt với các đạo đức tư tưởng của Người thông qua tiết lịch sử

học lịch sử Việt Nam.

* Về phía học sinh:

Học sinh chưa có thói quen tìm hiểu các mẩu chuyện về Hồ Chí Minh hoặc

còn thờ ơ hoặc còn chưa biết đến các tư tưởng đạo đức của Người. Vì những

kiến thức này nó không có sẵn trong sách giáo khoa nên các em chưa có ý thức

học tập hoặc hiểu rõ tư tưởng đạo đức của Bác Hồ.

* Thực trạng về dạy học lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh

trong dạy học Lịch sử Việt Nam khối lớp 8,9 ở trường THCS Lang sơn trong

một số năm qua:

8

Với địa bàn tương đối khó khăn, nhận thức của người dân còn thấp, hiểu biết

chưa cao, học sinh còn chưa ham muốn học tập bộ môn này. Chính vì vậy, chất

lượng học tập, tìm hiểu tư tưởng đạo đức của Hồ Chí Minh còn thấp thì việc

lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức của Hồ Chí Minh vẫn gặp khó khăn.

Hầu như các em chưa có thói quen tìm hiểu, sưu tầm mà chỉ quen nghe, qua

ghi chép những gì mà giáo viên nói. Hơn nữa chương trình lịch sử quá rộng, tư

tưởng đạo đức của Người thì nhiều mà giáo viên chưa rút gọn được những gì

cần truyền đạt, những gì chỉ giới thiệu qua và vấn đề nào cần nhấn mạnh, giáo

dục cho các em. Cụ thể qua điều tra thực tế học sinh các lớp 8,9 các năm trước

tôi thấy ý thức học tập bộ môn lịch sử chưa cao và kết quả cụ thể qua khảo sát

chất lượng về hiểu biết tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh như sau:

Tốt, Khá: 25 %; Trung bình: 45%; yếu kém 30%

Qua số liệu trên tôi nhận thấy rằng, tỉ lệ học sinh yếu kém vẫn còn nhiều, sự

hiểu biết về tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh là chưa cao.

3. Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế:

- Học sinh chưa yêu thích môn Lịch Sử, việc dạy lồng ghép giáo dục tư

tưởng đạo đức Hồ Chí Minh thêm vào các tiết học chưa đem lại hiệu quả cao.

- Phần lớn phụ huynh học sinh còn có sự quan tâm chưa thoả đáng đối với

môn Lịch Sử nên định hướng cho học sinh theo học các môn khoa học tự nhiên.

Do vậy phần nào ảnh hưởng đến tâm lí học của học sinh.

- Học sinh chưa có phương pháp học tập đúng đắn với bộ môn:

+ Chưa hiểu kiến thức một cách có hệ thống.

+ Một số học sinh yếu chưa có cố gắng trong học tập, thiếu tập trung

trong tiết học thậm chí lười ghi cả bài giải mẫu của giáo viên.

+ Học sinh chưa chú trọng việc học bài cũ, làm bài tập ở nhà.

Qua quá trình giảng dạy và các lần kiểm tra các bài học có liên quan đến

nội dung lồng ghép giáo dục tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử

9

Việt Nam khối lớp 8,9 tôi nhận thấy HS mắc các sai sót do các nguyên nhân

trên theo tỷ lệ như sau:

Nội dung

Tỷ lệ %

+ Học sinh chưa xác định được tầm quan trọng của việc

dạy học lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh

có vai trò và ảnh hưởng như thế nào

50%

+ Trong quá trình liên hệ tấm gương chủ tịch Hồ Chí Minh

học sinh còn lơ mơ chưa nhận thức rõ

40%

30%

+ Thiếu sự quan tâm của gia đình trong việc học ở nhà,

chưa tích cực sưu tầm tài liệu, học hỏi, trao đổi với bạn bè

4. Phân tích, đánh giá và chỉ ra tính cấp thiết của sáng kiến:

- Từ thực trạng dạy và học phần nội dung lồng ghép giáo dục tưởng đạo

đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử Việt Nam khối lớp 8,9 trong Trường

THCS Lang Sơn. Để nâng cao chất lượng bộ môn, đạt được năng lực cho học

sinh (năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo, năng lực

giao tiếp, năng lực sử dụng ngôn ngữ) và những phẩm chất tốt đẹp (yêu quê

hương đất nước, nhân ái, khoan dung…) là một vấn đề cấn thiết và quan trọng .

- Học sinh không yêu thích phần nội dung lồng ghép giáo dục tưởng đạo

đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử Việt Nam khối lớp 8,9 trong Trường

có nghĩa là một phần lịch sử của dân tộc về lãnh tụ Hồ Chí Minh vị lãnh tụ kính

yêu của dân tộc. Người đã dâng hiến cả cuộc đời cho sự nghiệp cách mạng sẽ

có nguy cơ bị mai một mất đi đó là điều mà tôi thấy trăn trở, băn khoăn. Giáo

dục cho học sinh kính yêu các anh hùng dân tộc là góp phần nhỏ bé vào giữ gìn

truyền thống tôn sư trọng đạo,uống nước nhớ nguồn,thể hiện tình yêu quê

hương, đất nước.

- Để cuốn hút học sinh học, tìm hiểu phần nội dung lồng ghép giáo dục

tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử Việt Nam khối lớp 8,9 trong

trường càng đòi hỏi người giáo viên cần có định hướng giảng dạy phần Lịch sử

này sáng tạo, khoa học, gợi được sự hứng thú cho học sinh nên tôi thấy cần phải

10

có sáng kiến kinh nghiệm này và đây phải được coi là vấn đề cấp thiết cần thực

hiện ngay nhất là trong giai đoạn hiện nay. Sáng kiến này góp phần giải quyết

được thực trạng vấn đề học tích hợp,lồng ghép nội dung tư tưởng đạo đức Hồ

Chí Minh trong nhà trường và góp phần vào thực hiện mục tiêu giáo dục chung.

II. GIẢI PHÁP ĐỂ THỰC HIỆN SÁNG KIẾN

1. Biện pháp giải quyết các nguyên nhân sai sót:

- Giáo viên theo dõi, phát hiện và uốn nắn những sai sót mà học sinh hay

mắc phải.

- Giúp học sinh biết cách học với các dạng bài học theo dạng lồng

ghép,tích hợp

- Hình thành học sinh thói quen tập trung chú ý, làm việc theo thời gian,

đọc sách giáo khoa trước khi đến lớp, tích cực tham gia xây dựng bài, sưu tầm

các câu chuyện về chủ tịch Hồ Chí minh

- Tạo sự tự tin trong học tập, trao đổi và nhận thức rõ vấn đề cần nêu

- Tổ chức các nhóm và giao nhiệm vụ cho các nhóm, hướng dẫn cách làm

việc cho nhóm.

- Bài tập về nhà giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh những phần khó và

yêu cầu học sinh tìm thêm cách giải khác.

- Phối hợp với phụ huynh trong việc học tập của con em, thường xuyên

trao đổi thông tin học tập của các em giữa giáo viên và phụ huynh học sinh.

- Nắm bắt được nguyên nhân và kịp thời đưa ra biện pháp giải quyết

nguyên nhân đó.

2. Phát hiện, phân tích và đưa ra biện pháp khắc phục những sai sót

học sinh thường mắc phải:

Qua tìm hiểu thực trạng dạy học lịch sử Việt Nam lớp 8, 9 ở trường THCS

nói chung và trường THCS Lang Sơn nói riêng, bản thân đã thực hiện các giải

pháp để lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh vào trong dạy học

lịch sử Việt Nam lớp 8,9 như sau:

2.1 Sự chuẩn bị của giáo viên:

11