SKKN Gây hứng thú học tập môn Toán Lớp 1 qua các trò chơi

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI

ooo

Mã SKKN

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

"GÂY HỨNG THÚ HỌC TẬP MÔN TOÁN LỚP 1

QUA CÁC TRÒ CHƠI"

Lĩnh vực/Môn: Toán

Cấp học

: Tiểu học

Năm học 2016 - 2017

“Gây hứng thú học tập môn Toán lớp 1 qua các trò chơi ”

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ

I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI

Bậc tiểu học là bậc học góp phần quan trọng trong việc đặt nền móng cho

việc hình thành và phát triển nhân cách học sinh. Môn toán cũng như những

môn học khác là cung cấp những tri thức khoa học ban đầu, những nhận thức

về thế giới xung quanh nhằm phát triển các năng lực nhận thức, hoạt động tư

duy và bồi dưỡng tình cảm đạo đức tốt đẹp của con người. Môn toán ở trường

tiểu học là một môn học độc lập, chiếm phần lớn thời gian trong chương trình

học của trẻ.

Môn Toán có tầm quan trọng to lớn. Nó là bộ môn khoa học nghiên cứu có hệ

thống, phù hợp với hoạt động nhận thức tự nhiên của con người. Môn Toán

còn là môn học rất cần thiết để học các môn học khác, nhận thức thế giới xung

quanh để hoạt động có hiệu quả trong thực tiễn. Môn Toán có khả năng giáo

dục rất lớn trong việc rèn luyện phương pháp suy nghĩ, phương pháp suy luận

logic, thao tác tư duy cần thiết để nhận thức thế giới hiện thực như: trừu tượng

hoá, khái quát hoá, khả năng phân tích tổng hợp, so sánh, dự đoán, chứng

minh.

Môn Toán còn góp phần giáo dục lí trí và những đức tính tốt như: trung thực,

cần cù, chịu khó, ý thức vượt khó khăn, tìm tòi sáng tạo và nhiều kĩ năng tính

toán cần thiết để con người phát triển toàn diện, hình thành nhân cách tốt đẹp

cho con người lao động trong thời đại mới.

2/19

“Gây hứng thú học tập môn Toán lớp 1 qua các trò chơi ”

II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU:

Trên cơ sở khai thác những đặc điểm tâm sinh lí của học sinh tiểu học là hết

sức cần thiết. Ở tiểu học, một yêu cầu quan trọng là dạy cho trẻ cách học nhằm

xây dựng cho học sinh những kĩ năng cơ sở giao tiếp. Đối với học sinh tiểu

học, dạy học cần quán triệt phương châm: nhẹ nhàng hơn, tự nhiên hơn, chất

lượng hơn.

Như vậy, đổi mới phương pháp dạy học phải thiết thực, góp phần thực hiện

mục tiêu giáo dục tiểu học, tạo điều kiện để cá thể hoá dạy học và khuyến

khích dạy học phát triển ra nội dung của bài học. Làm như vậy sẽ phát triển

được các năng lực, sở trường của từng học sinh, rèn luyện học sinh trở thành

những người lao động chủ động sáng tạo.

Theo các kết quả nghiên cứu của Viện Khoa học giáo dục và kinh nghiệm của

các nhà sư phạm thì có năm giải pháp mang tính khả thi cao nhằm góp phần

thực hiện đổi mới phương pháp dạy học. Tuy nhiên, vấn đề thực hiện có thành

công hay không lại tùy thuộc vào hoàn cảnh cụ thể cũng như phụ thuộc vào sự

cố gắng của từng địa phương, của giáo viên từng trường, từng lớp. Một trong

năm giải pháp đó là đổi mới hình thức tổ chức dạy học. Việc tăng cường tổ

chức các trò chơi học tập là một vấn đề cần nhiều đầu tư suy nghĩ để thực

hiện. Đây là hình thức gây hứng thú học tập cho học sinh, quán triệt ý tưởng

giúp cho học sinh tiểu học “học mà chơi, chơi mà học” và phù hợp với đặc

điểm tâm sinh lý học sinh tiểu học. Tuy nhiên, có nhiều câu hỏi được đặt ra

“Chơi lúc nào? Chơi trò chơi gì để góp phần nâng cao chất lượng học toán?”.

Đây chính là một vấn đề gây tranh cãi cần giải quyết.

3/19

“Gây hứng thú học tập môn Toán lớp 1 qua các trò chơi ”

Xuất phát từ những lý do thực tế nêu trên, trong năm học này (2016 – 2017)

tôi đã thiết kế một số trò chơi đưa vào giảng dạy ở phần củng cố kiến thức của

mỗi tiết học Môn Toán nhằm làm cho các em học sinh say mê, ham thích học

tập ghi nhớ kiến thức một cách lâu dài. Trong phạm vi của bài viết này “Gây

hứng thú học tập môn Toán lớp 1 qua các trò chơi ”, tôi xin đưa ra những

kinh nghiệm nhỏ nhoi của mình, có thể nó không mới nhưng tôi đã thực hiện

và đạt được một số kết quả tương đối. Mong rằng những kinh nghiệm này góp

phần bổ sung và làm phong phú hơn phương pháp dạy học của các bạn đồng

nghiệp.

III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

- Phần củng cố của các tiết học toán

IV. THỜI GIAN NGHIÊN CỨU

- Từ tháng 9/2016 đến tháng 2/2017

4/19

“Gây hứng thú học tập môn Toán lớp 1 qua các trò chơi ”

PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

I. Cơ sở xuất phát:

1. Đặc điểm tâm lí của học sinh tiểu học.

Nói đến đặc điểm tâm lí của học sinh tiểu học thì vấn đề đầu tiên đó là quá

trình nhận thức của các em. Quá trình nhận thức giúp các em có những hiểu

biết nhất định về thế giới xung quanh, về bản thân mình, từ đó thể hiện thái độ

và có những hành vi, hoạt động tham gia vào các mối quan hệ xã hội trong

việc nhận thức thế giới, con người có thể đạt tới các mức độ nhận thức khác

nhau từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp. Mức độ thấp là nhận thức cảm

tính, mức độ cao là nhận thức lí tính. Hai quá trình này có quan hệ chặt chẽ

với nhau, bổ sung, chi phối lẫn nhau. Ở lứa tuổi các em thì nhận thức cảm tính

chiếm ưu thế hơn nhận thức lý tính. Các em dễ tiếp thu qua tri giác và những

tác động trực tiếp được trẻ quan sát. Tuy nhiên, trẻ vẫn thích quan sát cái gì

sặc sỡ, hấp dẫn và khả năng ghi nhớ tốt, đặc biệt là ghi nhớ máy móc. Trẻ dễ

nhớ những gì tác động trực tiếp. Các em có thể hành động trên đối tượng đó.

Do đó, trẻ thích tham gia các hoạt động mang tính thực tiễn.

Như vậy, về khả năng trí tuệ, các em đã có khả năng lĩnh hội các khái niệm

ban đầu, cơ bản trên cả lĩnh vực tri thức khoa học và đạo đức mặc dù phải dựa

trên cơ sở là những sự vật, hiện tượng trực quan. Các em đã bước đầu biết so

sánh, phân tích, nhận biết các giá trị của hành vi đạo đức, nhận thức được

những hành vi đạo đức đúng và bày tỏ thái độ với những hành vi không phù

hợp với chuẩn mực đạo đức.

5/19

“Gây hứng thú học tập môn Toán lớp 1 qua các trò chơi ”

Ở lứa tuổi này, nhu cầu học tập của các em không chỉ đơn thuần là hoạt động

nhận thức mà nó còn gắn liền với nhu cầu vui chơi.

Nhu cầu vui chơi của các em chiếm một vị trí rất lớn. Đặc biệt ở các em xuất

hiện nhu cầu lớn về tự đánh giá mình và đánh giá người khác trong cuộc sống,

trong học tập. Mặc dù lúc đầu việc đánh giá này của trẻ chỉ mang tính bề

ngoài, đánh giá bạn chỉ thông qua các hoạt động tập thể hoặc qua sự đánh giá

của cô giáo. Về sau, việc đánh giá bạn còn được dựa trên dư luận của tập thể.

Điều này có ý nghĩa lớn, nó đánh dấu một bước lớn trong sự phát triển nhân

cách của các em.

Về hứng thú, ở lứa tuổi này các em có hứng thú riêng biệt với từng bộ môn.

Tuy nhiên, nếu khéo lồng các nội dung dạy học vào các trò chơi thì dễ lôi

cuốn các em vào quá trình học tập một cách tích cực, tự giác mà chính các em

không nhận thấy điều đó. Đối với các trò chơi các em thường hứng thú với các

trò chơi có quy tắc, đòi hỏi sự cố gắng, sự khéo léo nhất định, giàu trí tưởng

tượng.

Tóm lại, ở bậc tiểu học, các em có những biến đổi sâu sắc về tâm sinh lí. Nó

mang đặc trưng riêng cho lứa tuổi này. Vì vậy, để tổ chức các hoạt động học

tập cho các em có hiệu quả thì mỗi nhà giáo dục phải nắm vững những đặc

điểm chung nhất, cơ bản nhất về tâm sinh lí của lứa tuổi này để vận dụng nó

mà tổ chức các trò chơi học tập tương thích với mục đích dạy học. Đây là cả

một vấn đề không đơn giản đòi hỏi một quá trình công phu và sáng tạo.

6/19

“Gây hứng thú học tập môn Toán lớp 1 qua các trò chơi ”

2. Trẻ em với trò chơi nói chung và đối với trò chơi toán học nói riêng.

Lòng khao khát tự do của trẻ được bộc lộ trong mọi lĩnh vực của cuộc sống

hàng ngày nhưng chủ yếu trong khi chúng chơi. Ai cũng biết trẻ em thích chơi

và hoàn toàn bị cuốn hút vào trò chơi như thế nào.

Trong các trò chơi của con trẻ, cũng như trong các trò giải trí của người lớn

khả năng chơi, hành động một cách tùy tiện, chơi gắn liền với các nhu cầu

thám hiểm, thoả mãn tính tò mò là động lực chính của việc học tập và khám

phá của con người.

Trên thực tế, người giáo viên có thể tổ chức được một giờ học toán sinh động

nếu như họ gây cho học sinh niềm say mê học toán. Mà muốn cho trẻ thích

học môn toán, thầy cô giáo cần tìm mọi cách để gây hứng thú trong quá trình

lên lớp, gợi ra sự tò mò, ham hiểu biết, thích tìm hiểu, muốn nắm được cái

mới lạ mà giờ học toán sẽ đem lại cho các em.

Đối với học sinh tiểu học, vui chơi vẫn là một thành tố quan trọng trong hoạt

động của học sinh. Vì vậy, chúng ta thấy trò chơi học tập có những tác dụng

sau:

- Giúp học sinh thay đổi động hình hoạt động, chống mệt mỏi căng thẳng

trong học tập, tăng cường khả năng luyện tập thực hành và vận dụng nhanh

các kiến thức đã học.

- Tận dụng được vốn hiểu biết của học sinh trong quá trình dạy học.

-Ghinhớnộidungkiếnthứcmộtcáchtựnhiêntheokiểuhọcmàchơi, chơimàhọc.

7/19

“Gây hứng thú học tập môn Toán lớp 1 qua các trò chơi ”

- Qua đó gây niềm tin cho học sinh, thích học môn toán, rèn luyện trí thông

minh, nhanh nhẹn, kích thích suy nghĩ sáng tạo, phát huy sáng kiến, bộc lộ tài

năng cá nhân, rèn luyện tính mạnh dạn tự tin trong cuộc sống.

-Tạochocácemcólòngsaymêtìmtòi,nghiêncứutronghọctập,thíchkhámphá.

Rõ ràng, trò chơi học tập là một trong những hình thức tốt để giúp cho việc

lĩnh hội nội dung kiến thức môn toán ở trường một cách tích cực, tự giác,

tránh gò ép, áp đặt. Từ đó giúp cho học sinh nhớ lâu, hiểu kĩ và vận dụng linh

hoạt trong đời sống cũng như trong học tập.

II. Đặc điểm tình hình:

1. Thực tế dạy học toán ở tiểu học hiện nay.

Môn toán – môn học từ xưa đến nay được xem là khô khan hóc búa, mang

tính trừu tượng cao. Vì vậy, việc lĩnh hội tri thức toán học là rất khó khăn đối

với học sinh lớp một. Điều này cũng dễ hiểu vì: để lĩnh hội được tri thức toán

học thì học sinh cần phải biết so sánh, phân tích, tổng hợp, trừu tượng hoá và

khái quát hoá mà chức năng trừu tượng hoá và khái quát hoá ở trẻ còn chưa

phát triển đầy đủ.

Thêm vào đó là lượng kiến thức môn toán đưa vào chương trình ngày càng

nhiều đã dẫn tới sự quá tải, làm cho học sinh phải tiếp thu tri thức rất vất vả,

các em luôn cảm thấy sợ, cảm thấy không khí căng thẳng, nặng nề mỗi khi bắt

đầu giờ học…

Ngoài ra, việc tìm hiểu trên thực tế còn cho thấy: bản thân giáo viên – những

người truyền thụ kiến thức cũng gặp phải một số khó khăn sau:

8/19

“Gây hứng thú học tập môn Toán lớp 1 qua các trò chơi ”

- Thời gian dành cho một tiết học toán từ 35 đến 40 phút, thời gian dành để

củng cố kiến thức cho mỗi tiết dạy không nhiều từ 3 đến 5 phút cho nên giáo

viên chưa biết cách tổ chức như thế nào để thay đổi hình thức hoạt động giúp

học sinh vừa ôn tập củng cố, vừa giảm bớt căng thẳng sau một thời gian học

tập căng thẳng.

- Hiện nay, trò chơi toán học còn rất đơn lẻ, nghèo nàn, ít được phổ biến và

nhiều giáo viên hầu như không biết nhiều đến trò chơi vì có ít tài liệu tham

khảo vấn đề này.

- Một thực trạng nữa là đa số giáo viên rất ngại tổ chức trò chơi phục vụ học

tập toán do ngại tìm tòi, sưu tầm, thiết kế hay do không biết hoặc không có

thời gian.

Nói tóm lại, dựa trên những căn cứ lý luận và thực tiễn nêu trên, tôi thấy việc

tăng cường tổ chức các trò chơi học tập để khắc phục tình trạng trên nhằm gây

hứng thú học tập cho các em và nâng cao hiệu quả giờ học là vô cùng cần

thiết cần phải làm ngay.

III. Quá trình thực hiện

1. Chuẩn bị:

- Trước tiên tôi đọc thêm sách báo nghiên cứu kĩ các vấn đề mình sắp thực

hiện, sưu tầm một số trò chơi toán học phù hợp với đặc thù riêng của lớp

mình.

- Chuẩn bị đồ dùng dạy học sẵn sàng và kĩ lưỡng.

2. Tổ chức thực hiện

9/19

“Gây hứng thú học tập môn Toán lớp 1 qua các trò chơi ”

Lựa chọn trò chơi phù hợp với nội dung bài học, sau đó thiết kế chi tiết trong

bài soạn rồi khi lên lớp tôi tiến hành tổ chức cho các em học sinh chơi ở bước

củng cố trong mỗi tiết học toán.

V. Kết quả đạt được

Trong năm học này các em học sinh của lớp tôi được tham gia các trò

chơi toán học do tôi tổ chức bắt đầu từ tuần 8, đến giữa kì 2 tôi tiến hành

phỏng vấn điều tra hứng thú học tập của các em và thu được kết quả như sau:

- Tỉ lệ học sinh thích học môn Toán tăng lên 75 % so với đầu năm là

53%.

- Tỉ lệ học sinh không thích học môn Toán giảm xuống còn 14% so với

đầu năm là 25%.

-Tỉlệhọcsinhkhôngtỏrõýkiếngiảmxuốngcòn11%sovớiđầunămlà25%.

Biểu đồ HỨNG THÚ HỌC TẬP MÔN TOÁN

Lớp 1M

80%

75.0%

70%

60%

50.0%

50%

40%

30%

25% 25%

20%

14%

11%

10%

0%

Đầu năm

Giữa kì 2

Thích

Không thích

Không có ý kiến

10/19

“Gây hứng thú học tập môn Toán lớp 1 qua các trò chơi ”

VI. Một số trò chơi đã được thực hiện

1. Trò chơi LÀM TÍNH TIẾP SỨC

1. Mục đích

Rèn kĩ năng làm tính cộng, trừ trong phạm vi 5.

2. Chuẩn bị

Giáo viên chuẩn bị sẵn hai hình như sau:

- 3

- 1

+ 2

+ 0

+ 1

3

3. Cách chơi

Hai đội chơi, mỗi đội 5 bạn. Khi giáo viên ra hiệu lệnh bắt đầu chơi thì

bạn đầu tiên của mỗi đội lên điền kết quả phép tính đầu tiên vào hình tam giác

rồi nhanh chóng trao lại bút viết cho bạn thứ hai. Cứ tiếp tục như vậy, bạn thứ

năm lên điền kết quả phép tính cuối cùng vào ngôi sao.

Đội nào làm đúng và nhanh hơn sẽ thắng cuộc.

2. Trò chơi “TAM GIÁC KÌ LẠ”

1. Mục đích

Luyện tập làm tính cộng trong phạm vi 6.

11/19