SKKN Đổi mới phương pháp thiết kế giáo án điện tử trong dạy học môn Ngữ Văn
Môn Ngữ Văn là môn học bồi đắp cho học sinh kiến thức về ngôn ngữ, giao tiếp, cách tạo lập văn bản; đồng thời hình thành nhân cách tâm hồn và quan niệm thẩm mĩ cho học sinh. Môn Ngữ Văn cũng là môn học giúp học sinh tiếp cận với nhiều nền văn hóa khác nhau của nhiều nước trên thế giới. Vì thế nhiều học sinh yêu thích, có hứng thú đặc biệt đối với môn học này.
Đổi mới phương pháp thiết kế giáo án điện tử trong dạy học môn Ngữ Văn
“ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP THIẾT KẾ
GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ TRONG DẠY HỌC MÔN NGỮ VĂN”
Người thực hiện : Lê Thị Khuyên
Giáo viên: Trường THCS Lê Quí Đôn
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Thực hiện chủ trương của Bộ GD – ĐT về tập trung nâng cao chất lượng đội
ngũ nhà giáo, đổi mới phương pháp dạy học, cải thiện chất lượng giáo dục toàn diện
góp phần xây dựng nền giáo dục Việt Nam ngày càng phát triển, tiến bộ và hiện đại
ngang tầm với nền giáo dục của các nước trong khu vực và trên thế giới.
Thực hiện nhiệm vụ năm học theo chỉ đạo của Sở GD – ĐT Quảng Trị, Phòng
GD – ĐT huyện Vĩnh Linh về tập trung đổi mới phương pháp dạy học mà trọng tâm
là triển khai ứng dụng triệt để, hiệu quả CNTT, các phương tiện dạy học hiện đại, góp
phần nâng cao kết quả của hoạt động dạy học.
Trước thực trạng của không ít giáo viên lạm dụng hoặc sử dụng không đúng
mục đích các phương tiện dạy học; thiết kế bài giảng tuỳ tiện, vận dụng các kỷ năng
trong thiết kế bài giảng điện tử thiếu khoa học, sai phương pháp. Mặt khác, trong thời
gian đầu đưa ứng dụng CNTT vào soạn giảng, bản thân tôi cũng giống như một số
giáo viên khác thường ôm đồm, thiết kế giáo án còn nhiều hiệu ứng âm thanh và màu
sắc, nên hiệu quả giảng dạy không đưa đến hiệu quả cao. Từ kinh nghiệm thực tiễn
trong công tác giảng dạy và quá trình thực hiện đổi mới phương pháp dạy học bộ môn,
bản thân thực sự tâm đắc và trăn trở nhất vấn đề đổi mới Phương pháp thiết kế giáo án
điện tử môn Ngữ Văn, tăng cường hiệu quả các thiết bị dạy học, phát huy tính tích
cực, chủ động của học sinh.
Trong quá trình thực hiện, do những điều kiện khách quan và chủ quan, bản
thân tôi đã gặp những thuận lợi và khó khăn nhất định:
*Thuận lợi:
Môn Ngữ Văn là môn học bồi đắp cho học sinh kiến thức về ngôn ngữ, giao
tiếp, cách tạo lập văn bản; đồng thời hình thành nhân cách tâm hồn và quan niệm thẩm
mĩ cho học sinh. Môn Ngữ Văn cũng là môn học giúp học sinh tiếp cận với nhiều nền
văn hóa khác nhau của nhiều nước trên thế giới. Vì thế nhiều học sinh yêu thích, có
hứng thú đặc biệt đối với môn học này.
Việc đổi mới phương pháp dạy, đặc biệt việc đưa ứng dụng công nghệ thông
tin vào giảng dạy, đã giúp cho học sinh hứng thú hơn với môn học, phát huy tính tích
cực, chủ động và sáng tạo trong việc tìm kiếm và chiếm lĩnh tri thức.
Có nhiều nguồn tư liệu hổ trợ đắc lực cho việc ứng dụng CNTT vào soạn giảng
như: Các phần mềm hổ trợ dạy học, phần mềm đa phương tiện, internet…
Nhiều học sinh có ý thức học tập tốt, nghiêm túc, có ý thức vươn lên. Nhiều
phụ huynh quan tâm, chăm lo và đầu tư cho việc học tập của con em.
- 1 -
Lê Thị Khuyên - Trường THCS Lê Quý Đôn - Vĩnh Linh - Quảng Trị
Đổi mới phương pháp thiết kế giáo án điện tử trong dạy học môn Ngữ Văn
Giáo viên được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Tổ chuyên môn, BGH nhà
trường và sự chỉ đạo trực tiếp về nhiều mặt của chuyên môn nhà trường. Đặc biệt là sự
đầu tư, trang cấp khá đầy đủ và hiện đại về cơ sơ vật chất của nhà trường đã tạo điều
kiện tốt cho GV thực hiện việc đổi mới phương pháp dạy học, đưa ứng dụng công
nghệ thông tin vào soạn giảng.
* Khó khăn:
- Môn Ngữ Văn là môn học có đặc trưng riêng, rất ít đồ dùng, phương tiện hổ trợ
cho hoạt động dạy học, vì thế GV cần phải trăn trở, tìm tòi tương đối vất vả.
- Kinh nghiệm bản thân về việc soạn giảng giáo án điện tử còn ít.
- Điều kiện cơ sở vật chất, phương tiện dạy học phục vụ cho việc soạn giảng giáo
án điện tử của nhà trường còn hạn chế.
- Học sinh: Một số học sinh ngại học môn Ngữ Văn vì các em cho rằng đây là
môn học trừu tượng, khó hiểu; cũng có một số em chưa nhận thức được tầm quan
trọng của môn học nên vẫn coi thường, lười học.
II. NỘI DUNG
A. Mục tiêu
- Từng bước đưa các điều kiện phục vụ cho công tác dạy học – mà cụ thể là ứng
dụng CNTT một cách hiệu quả nhất để phục vụ đổi mới PPHD dạy học và nâng cao
chất lượng giảng dạy bộ môn.
- Thúc đẩy nhanh chóng đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy
tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh. Dạy học theo chuẩn kiến thức và kỹ
năng, dạy học phù hợp theo từng đối tượng học sinh.
- Phấn đấu chấm dứt việc dạy học theo lối “đọc” “chép” ở môn Ngữ văn- vốn
là môn học trước đây chủ yếu theo phương pháp thuyết giảng. Tăng cường hoạt động
tích cực và sáng tạo của học sinh trong việc tìm hiểu và chiếm lĩnh tri thức.
B. Tiến trình thực hiện
I. Những công việc cơ bản ban đầu:
1. GV cần phải tích cực và chủ động đưa ứng dụng CNTT vào soạn giảng một
cách sáng tạo và hiệu quả nhằm cung cấp cho HS kiến thức đa dạng, phong phú, kích
thích sự tích cực chủ động và sáng tạo của HS trong việc chiếm lĩnh tri thức. Để thực
hiện được điều này, bản thân tôi lên kế hoạch thực hiện cho bản thân như sau:
- Thường xuyên trau dồi kiến thức và kĩ năng ứng dụng CNTT; sử dụng thành thạo
các phương tiện dạy học hiện đại.
- Cập nhật các phần mềm dạy học mới, phù hợp với đặc trưng bộ môn.
- Khai thác internet và băng đĩa để tạo nguồn học liệu riêng của bộ môn mình.
2. Trong quá trình ứng dụng CNTT vào thiết kế bài giảng điện tử bản thân tôi
thấy cần lưu ý một số yêu cầu sau :
a. Thiết kế các bước logic, đơn giản, rõ ràng, dễ sử dụng.
- 2 -
Lê Thị Khuyên - Trường THCS Lê Quý Đôn - Vĩnh Linh - Quảng Trị
Đổi mới phương pháp thiết kế giáo án điện tử trong dạy học môn Ngữ Văn
b. Không nên sao chép nguyên văn giáo án vào slide mà cần trình bày theo hướng tinh
giản và biểu tượng, mô hình hóa.
c. Phải nhất quán trong thiết kế:
- Màu trên mỗi Slide nhất quán.
- Kiểu trình bày nhất quán
- Font chữ, màu nền .... nhất quán, có thể dùng in nghiêng, đậm, gạch chân để nhấn
mạnh
d. Cần đưa ra ý tưởng chính trong mỗi slide.
e. Chọn kích cỡ chữ phù hợp.
f. Không tạo quá 4 gạch đầu dòng cho một nội dung văn bản trong một slide, hoặc làm
mờ nội dung đã trình bày.
g. Chọn đồ hoạ phải cẩn thận cho trình diễn. Chọn hình ảnh phù hợp với mục đích,
đối tượng và mang tính giáo dục cao.
h. Tránh lạm dụng âm thanh, màu sắc và hình ảnh gây phân tán sự chú ý và tập trung
của học sinh.
II. Tổ chức thực hiện đổi mới việc soạn GAĐT theo đặc trưng bộ môn.
Sau khi lập kế hoạch giảng dạy bộ môn, tôi đã nghiên cứu và rút ra kết luận:
việc sử dụng GAĐT thích hợp và có hiệu quả đối với việc soạn giảng các tiết thuộc
phân môn Tiếng Việt, tập làm văn, các văn bản nhật dụng; với tác phẩm văn học thì
cần có sự lựa chọn thích hợp.
Ví dụ: thiết kế các sơ đồ khái quát phục vụ cho việc giảng dạy các tiết Tiếng Việt.
S¬ ®å minh ho¹ T3-NV6; T43-NV9
SƠ ĐỒ CẤU TẠO TỪ TIẾNG VIỆT
Từ
Từ phức
Từ đơn
Từ láy
Từ ghép
bộ phận
toàn bộ
đẳng lập
chính phụ
láy âm
láy vần
- 3 -
Lê Thị Khuyên - Trường THCS Lê Quý Đôn - Vĩnh Linh - Quảng Trị
Đổi mới phương pháp thiết kế giáo án điện tử trong dạy học môn Ngữ Văn
Sau đây tôi xin trao đổi một vài kinh nghiệm về cách soạn một bài dạy bằng giáo
án điện tử:
Bước 1: - Chọn bài giảng hay phần bài giảng thích hợp:
- Xác định bài giảng hay phần bài giảng nào thích hợp cho việc soạn giáo án điện tử
tùy thuộc đặc trưng của mỗi môn học. Theo tôi, có ba điểm cơ bản để quyết định là
nên soạn bài bằng giáo án điện tử hay không.
- Một là: mong muốn của giáo viên tổ chức hoạt động học tập tích cực bằng cách liên
kết hình ảnh với lời nói một cách tự nhiên, bằng cách vận dụng hình ảnh và ngôn từ cô
đọng trên các slide Power Point để khơi gợi, kích thích sự liên tưởng và tưởng tượng
của học sinh.
- Hai là: nội dung chủ yếu của bài dạy đòi hỏi phải mở rộng và chứa đựng một số ý
tưởng có thể khai thác thành các tình huống có vấn đề.
- Ba là: nguồn tư liệu hình ảnh phong phú liên quan đến nội dung bài dạy sẵn có (có
thể truy cập từ Internet hay các nguồn tài nguyên khác như băng đĩa ghi âm, ghi hình,
phim ảnh… và điều quan trọng hơn là ý tưởng sẵn có trong kinh nghiệm của người
biên soạn).
Bước 2: Lập dàn ý trình bày
Đây là giai đoạn quan trọng nhất. Ở giai đoạn này, có ba nội dung chủ yếu mà
người soạn nhất thiết phải hình dung ra rõ ràng trên nháp.
- Thứ nhất: là phần kiến thức cốt lõi sẽ được trình bày một cách ngắn gọn và cô đọng.
- Hai là: các câu hỏi, hoạt động học tập và bài tập học sinh cần thực hiện.
- Thứ ba: là hình ảnh (tĩnh và động), âm thanh, sơ đồ, bảng biểu… sẽ sử dụng để minh
họa kiến thức hay để giúp học sinh thực hiện hoạt động học tập. Đầu tiên, giáo viên
miêu tả các thành phần kiến thức. Nếu ở mỗi phần kiến thức có thêm câu hỏi, hình
thức và nội dung hoạt động khác thì giáo viên có thể ghi chèn vào. Việc hoạch định
các hoạt động học tập và bài tập có thể làm sau khi đã miêu tả các phần kiến thức cốt
lõi hoặc làm song song với phần ấy. Việc xác định và chọn lựa hình ảnh, âm thanh
nên thực hiện song song với việc thiết kế các bài tập và hoạt động. Thông thường các
ý tưởng của bài dạy được trình bày dưới dạng các slide.
Trong lúc hình thành dàn ý bài dạy dưới dạng các slide như thế này, điều quan
trọng là luôn luôn vạch ra được mối liên hệ hữu cơ về nội dung giữa các slide. Nếu
không chú ý điều này, giáo án điện tử dễ trở thành một tập các ảnh và chữ hơn là một
bài soạn.
Bước 3. Tìm tư liệu văn bản, tư liệu hình ảnh, âm thanh chuẩn bị cho việc soạn bài:
- Tư liệu có thể được tìm ở nhiều nguồn khác nhau: sách báo, băng đĩa, internet,
phần mềm Violet, Plash…..
- Trong quá trình sưu tập tư liệu hình ảnh, âm thanh, điều quan trọng nhất là việc
xác định mục đích học tập của từng hình ảnh hoặc ngữ liệu văn bản mà chúng ta định
đưa vào các slide. Nghĩa là GV cần hình dung ra những biện pháp - hoạt động giúp
HS khai thác nội dung các tư liệu ấy nhằm giúp các em suy nghĩ khám phá kiến thức
mới hoặc luyện tập kĩ năng thực hành. Tuyệt đối tránh lối phô diễn hình ảnh đơn
thuần.
- 4 -
Lê Thị Khuyên - Trường THCS Lê Quý Đôn - Vĩnh Linh - Quảng Trị
Đổi mới phương pháp thiết kế giáo án điện tử trong dạy học môn Ngữ Văn
Về phương diện này, GV tìm chọn hình ảnh để minh hoạ cho một khía cạnh nội
dung trong bài học, tạo trực quan sinh động để hướng HS suy nghĩ và giải quyết một
vấn đề mà GV khơi gợi ra từ những hình ảnh nào đó. Một điều lưu ý là hình ảnh và
âm thanh đưa vào bài giảng nhất thiết phù hợp với mục tiêu học tập mà học sinh cần
đạt, hướng đến trọng tâm kiến thức của bài. Việc lạm dụng hoặc sự thiếu chọn lọc
hình ảnh, âm thanh trong khi biên soạn sẽ gây nhiễu cho quá trình lĩnh hội kiến thức
của học sinh.
Ví dụ 1: Ảnh minh hoạ bài Nhớ rừng - Thễ Lữ (Tiết 73- NV8 )
(Phân tích khổ thơ: Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối…Ta đợi chết mảnh
mặt trời gay gắt - Bức tranh tứ bình tuyệt bút trong bài thơ.)
- 5 -
Lê Thị Khuyên - Trường THCS Lê Quý Đôn - Vĩnh Linh - Quảng Trị
Đổi mới phương pháp thiết kế giáo án điện tử trong dạy học môn Ngữ Văn
Ví dụ 2: Ảnh minh hoạ bài Lặng lẽ Sa Pa (Tiết 66+67-NV9)
Đo chấn động địa chất.
Bước 4: Viết giáo án điện tử
Đây là một hoạt động đòi hỏi nhiều kỹ thuật sử dụng máy tính, đặc biệt là phần
mềm Power Point. Trước đây, tôi thấy mất rất nhiều thời gian cho việc soạn một giáo
án điện tử (GAĐT) nên rất ngại trong việc ứng dụng CNTT vào soạn giáo án. Tuy
nhiên, qua quá trình đổi mới việc soạn giảng GAĐT, đến nay công việc này đối với tôi
nhẹ nhàng và đơn giản hơn nhiều. Sau đây, tôi xin nêu một số mẹo để có thể soạn thảo
một giáo án điện tử nhanh và hiệu quả.
- Soạn một Slide nội dung thật hoàn chỉnh về mọi mặt: các Place holder, Textbox,
các Animation (hiệu ứng), các Font chữ và cỡ chữ, màu nền…Sau đó copy toàn bộ
Slide này cho các trang sau, chỉ cần thay đổi phần Text nội dung, tất cả các module
tuỳ ý sẽ được giữ nguyên, không cần chọn lại.
- Cài đặt các đường dẫn đặc biệt cho các câu hỏi để có thể linh hoạt khi đặt câu
hỏi hoặc trình bày minh hoạ cho bài giảng. Lúc cần, chúng ta có thể tự quyết định trình
bày hay không trình bày, đặt câu hỏi hay không đặt câu hỏi, tùy từng đối tượng học sinh,
không cần phải phô diễn hết trên bài giảng.
- Đặt các hình ảnh, âm thanh trên các chương trình song song, không cần cắt chèn
vào bài giảng, khi mở bài giảng ta có thể mở đồng thời các chương trình này. Thao tác
chèn thường mất nhiều thời gian và gây nhiều biến động cho bài giảng khi chép đi
chép lại. Lưu file giáo án dưới dạng Slide Show để tránh mất thời gian khi phải mở từ
đầu và chọn Slide Show cho từng bài giảng.
- 6 -
Lê Thị Khuyên - Trường THCS Lê Quý Đôn - Vĩnh Linh - Quảng Trị
Đổi mới phương pháp thiết kế giáo án điện tử trong dạy học môn Ngữ Văn
Việc đổi mới phương pháp soạn giáo án điện tử trong việc soạn giảng nói chung
và trong giảng dạy bộ môn Ngữ Văn nói riêng đã đem đén hiệu quả cao trong hoạt
động dạy học. Giúp cho hoạt độngỏtên lớp của GV nhẹ nhàng, hiệu quả; đồng thời
kích thích hứng thú học tập cho HS, tạo điều kiện cho HS phát huy tính tích cực, chủ
động, sáng tạo trong việc chiếm lính tri thức.Tuy nhiên chúng ta cũng cần hiểu rằng:
máy móc chỉ là phương tiện giúp cho bài giảng hay hơn, sinh động hơn chứ nó không
là tất cả, chỉ có phương pháp giảng dạy làm sao đạt hiệu quả mới là cần thiết. Hiệu
quả tiết học vẫn tập trung vào vai trò của người thầy. Người thầy không chỉ là người
truyền thụ kiến thức mà còn phải biết cách tổ chức, dẫn dắt HS tham gia tích cực bài
giảng như thế nào và kết quả là phải xem HS lĩnh hội được tri thức bao nhiêu.
C. Kết quả đạt được
- Việc soạn và đưa GAĐT vào giảng dạy một cách khoa học đã mang lại những hiệu
quả đáng kể trong việc tổ chức hoạt động dạy học theo hướng đổi mới, phát huy tính
tích cực và chủ động của học sinh:
+ GV tiết kiệm được thời gian lên lớp; tổ chức được nhiều hoạt động tích cực,
chủ động trong việc thảo luận và tìm kiếm tri thức của học sinh;
+ Cung cấp nhiều tư liệu mở rộng, liên hệ thực tiễn bổ ích; có hình ảnh trực
quan sinh động để kích thích tư duy liên tưởng, sáng tạo cho học sinh.
+ Góp phần nâng cao chất lượng dạy- học bộ môn. Đáp ứng được yêu cầu đổi
mới phương pháp dạy học trong nhà trường.
+ Phát huy được tính chủ động, tích cực, sáng tạo trong hoạt động học của các
em học sinh (85-90% HS lớp 6 và lớp 9 đã chủ động nắm được các kiến thức cơ bản
sau mỗi tiết học.). Kích thích niềm đam mê, yêu thích môn học Ngữ Văn của các em
HS.
KÕt qu¶ kh¶o s¸t chÊt l-îng cña tiÕt d¹y:
CLHT
TiÕt
Giái
Kh¸
TB
YÕu
TiÕt d¹y b×nh
th-êng
10%
20%
20%
30%
50%
40%
20%
10%
TiÕt d¹y GA
®iÖn tö
Trong năm học vừa qua , bản thân tôi đã mạnh dạn tham gia Hội thi Ứng dụng
CNTT giỏi năm học 2009-2010 do Sở Giáo dục và Đào tạo tổ chức để có cơ hội học
hỏi và đúc rút kinh nghiệm soạn giảng cho chính bản thân. Sau hội thi này, tôi cũng đã
- 7 -
Lê Thị Khuyên - Trường THCS Lê Quý Đôn - Vĩnh Linh - Quảng Trị
Đổi mới phương pháp thiết kế giáo án điện tử trong dạy học môn Ngữ Văn
lĩnh hội được nhiều ý kiến góp ý, chỉ đạo hữu ích từ Ban giám khảo; đồng thời học hỏi
thêm được nhiều kinh nghiệm soạn GAĐT từ các đồng nghiệp ở nhiều trường trong
địa bàn toàn tỉnh.
- Năm học 2009-2010 bản thân tôi đã chỉnh sửa và soạn mới hơn 50 GAĐT, đã
đưa vào giảng dạy có hiệu quả đối với bộ môn Ngữ văn lớp 6 và lớp 9.
III. KẾT LUẬN VÀ NHỮNG ĐỀ XUẤT
Ứng dụng công nghệ thông tin vào soạn giảng bộ môn Ngữ Văn ở trường
THCS là một việc làm thiết thưc, góp phần đắc lực cho quá trình đổi mới phương
pháp dạy học, nâng cao chất lượng giảng dạy bộ môn, góp phần nâng cao chất lượng
giáo dục của nhà trường và của ngành. Tuy nhiên, đây là quá trình lâu dài, đòi hỏi
người giáo viên vừa phải tận tuỵ, tâm huyết với nghề; vừa có phải có ý thức tự học, tự
vươn lên rất cao. Với niềm say mê và lòng yêu nghề của các thầy cô giáo, tôi hy vọng
rằng trong tương lai không xa đề tài tôi đang nghiên cứu và đúc rút kinh nghiệm này
sẽ là mối quan tâm của nhiều đồng nghiệp.
Để tạo điều kiện cho việc ứng dụng công nghệ thông tin vào soạn giảng có hiệu
quả, tôi xin mạnh dạn đề xuất một số kiến nghị sau:
- Phòng GD- ĐT tham mưu với huyện và tỉnh hổ trợ, đầu tư và trang cấp thêm
cho nhà trường một số thiết bị dạy học hiện đại.
- Phòng GD-ĐT và nhà trường có kế hoạch bồi dưỡng thường xuyên hoặc định
kì cho giáo viên về trình độ tin học, các kĩ năng vận dụng công nghệ thông tin vào
soạn giảng.
- Phòng GD-ĐT trong những năm tiếp theo có kế hoạch tổ chức Hội thi giáo
viên ứng dụng công nghệ thông tin giỏi vào soạn giảng để giáo viên có cơ hội trao đổi
và học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau.
Trên đây là những việc làm bước đầu mà bản thân tôi đã thực hiện và đạt được
một số kết quả nhất định.Tôi nghĩ rằng, đây là một công việc cần phải thực hiện trong
cả môt quá trình lâu dài, bản thân tôi cần phải vừa học, vừa làm vừa đúc rút kinh
nghiệm mới có thể đạt đựợc những thành công nhất định. Rất mong nhận được sự góp
ý chân thành của quí thầy cô và các cấp lãnh đạo. Tôi xin chân thành cảm ơn.
Người thực hiện:
Lê Thị Khuyên.
- 8 -
Lê Thị Khuyên - Trường THCS Lê Quý Đôn - Vĩnh Linh - Quảng Trị
8 trang
19/07/2024
1250
Bạn đang xem tài liệu "SKKN Đổi mới phương pháp thiết kế giáo án điện tử trong dạy học môn Ngữ Văn", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.
File đính kèm:
- skkn_doi_moi_phuong_phap_thiet_ke_giao_an_dien_tu_trong_day.doc
