SKKN Đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh bằng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan trong giảng dạy Sinh học lớp 8
Trong những năm gần đây để đáp ứng nhu cầu của xã hội, ngành giáo dục đã có những bước đổi mới; một trong những bước quan trọng là đổi mới phương pháp dạy học, bởi phương pháp dạy học có vai trò quan trọng, quyết định đến sự nhận thức của học sinh, giúp các em có hứng thú học tập đem lại niềm tin, tình cảm và đào tạo thế hệ trẻ trở thành con người năng động, sáng tạo vận dụng những kiến thức đã học vào đời sống của bản thân và xã hội.
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI
MÃ SKKN
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
“ĐỔI MỚI KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP
CỦA HỌC SINH BẰNG HỆ THỐNG CÂU HỎI
TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN TRONG
GIẢNG DẠY SINH HỌC LỚP 8”
Môn: Sinh học
NĂM HỌC: 2015 - 2016
“Đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh bằng hệ thống câu
hỏi trắc nghiệm khách quan trong giảng dạy sinh học lớp 8”
MỤC LỤC
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI..................................................................................3
1. Cơ sở lý luận...............................................................................................3
2. Cơ sở thực tiễn............................................................................................5
1. Trắc nghiệm khách quan là gì?...................................................................6
2/21
“Đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh bằng hệ thống câu
hỏi trắc nghiệm khách quan trong giảng dạy sinh học lớp 8”
A. PHẦN THỨ NHẤT: ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
1. Cơ sở lý luận
Trong những năm gần đây để đáp ứng nhu cầu của xã hội, ngành giáo dục
đã có những bước đổi mới; một trong những bước quan trọng là đổi mới
phương pháp dạy học, bởi phương pháp dạy học có vai trò quan trọng, quyết
định đến sự nhận thức của học sinh, giúp các em có hứng thú học tập đem lại
niềm tin, tình cảm và đào tạo thế hệ trẻ trở thành con người năng động, sáng tạo
vận dụng những kiến thức đã học vào đời sống của bản thân và xã hội.
Vậy đổi mới phương pháp là đổi mới những vấn đề gì? đổi mới như thế nào?
Đó là câu hỏi không dễ trả lời. Tuy nhiên chúng ta hiểu rằng đổi mới phương pháp
dạy học là đổi mới về mục tiêu, nội dung, phương pháp và sự phối hợp các phương
pháp dạy học nhằm giúp học sinh phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo trong
việc lĩnh hội kiến thức tránh thụ động trong nhận thức của mình.
Một trong những nội dung đổi mới được hết sức quan tâm đó là đổi mới
kiểm tra đánh giá. Bởi vì kiểm tra đánh giá có vị trí vô cùng quan trọng trong
quá trình dạy học. Kiểm tra ở đây không chỉ đánh giá kết quả học tập của học
sinh mà còn xác định trình độ đạt tới những chỉ tiêu của mục đích dạy học, xác
định xem khi kết thúc một giai đoạn của quá trình dạy học, đã hoàn thành đến
mức độ nào về kiến thức, kỹ năng. Kiểm tra đánh giá còn phát hiện ra những
mặt đã đạt được và chưa đạt được mà môn học đề ra đối với học sinh, qua đó
tìm ra những khó khăn, trở ngại trong quá trình học tập của học sinh. Xác định
được những nguyên nhân dẫn đến lệch lạc về phía người dạy cũng như người
học từ đó điều chỉnh vê nội dung, phương pháp sao cho thích hợp để loại trừ
những lệch lạc, tháo gỡ những khó khăn trở ngại, thúc đẩy quá trình học tập của
học sinh.
Kiểm tra đánh giá không phải là vấn đề mới đối với giáo viên nhưng trong
quá trình dạy học đa số giáo viên không thực sự quan tâm đến vấn đề này nên
việc kiểm tra đánh giá còn mang tính chiếu lệ, hời hợt không phát huy được tính
tích cực của học sinh vì vậy đổi mới kiểm tra đánh giá trong quá trình dạy học là
yêu cầu cấp thiết của việc đổi mới nội dung, phương pháp dạy học.
3/21
“Đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh bằng hệ thống câu
hỏi trắc nghiệm khách quan trong giảng dạy sinh học lớp 8”
Đổi mới khâu kiểm tra đánh giá trước hết là đổi mới trong suy nghĩ của
giáo viên trong vấn đề này. Giáo viên cần vận dụng nhiều hình thức kiểm tra
đánh giá khác nhau, có thể là kiểm tra trực quan, tự luận hoặc kiểm tra khách
quan (sử dụng câu hỏi trắc nghiệm khách quan).
Hình thức kiểm tra trực quan, tự luận thường có số lượng câu hỏi ít có
tính tổng quát cao, học sinh tự do diễn đạt song mất nhiều thời gian để suy nghĩ
và viết. Giáo viên dễ soạn nhưng khó chấm, khó cho điểm chính xác, chất lượng
tuỳ thuộc vào kỹ năng người chấm bài.
Hình thức kiểm tra đánh giá bằng câu hỏi trắc nghiệm khách quan thường
là nhiều câu hỏi và có tính chuyên biệt cao, học sinh cần dành nhiều thời gian để
đọc và suy nghĩ. Đối với giáo viên tuy khó soạn song lại dễ chấm, dễ cho điểm
chính xác. Sử dụng câu hỏi trắc nghiệm khách quan có ưu điểm là: trong một
thời gian ngắn có thể kiểm tra được nhiều kiến thức khác nhau, học sinh không
thể học tủ, học vẹt mà phải học hiểu. Câu hỏi trắc nghiệm khách quan thường
được dùng để kiểm tra cuối bài, kiểm tra 15 phút hoặc cuối năm học.
Nhằm đáp ứng được những yêu cầu của việc đổi mới về kiểm tra đánh giá
tôi mạnh dạn đưa ra một kinh nghiệm nhỏ được đúc rút trong thực tế giảng dạy
trong thời gian vừa qua đó là: “Đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập của
học sinh bằng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan trong giảng dạy sinh
học lớp 8”.
Xuất phát từ mục tiêu đào tạo của cấp THCS, căn cứ vào nội dung chương
trình mới, phương pháp đánh giá mới để phát hiện, phát huy toàn diện năng lực,
trí tuệ của học sinh, đánh giá kỹ năng, kỹ xảo thì việc sử dụng trắc nghiệm
khách quan là hoàn toàn hợp lý bởi vì:
Trong một thời gian ngắn có thể kiểm tra được nhiều kiến thức nhiều
khía cạnh khác nhau do đó làm tăng độ tin cậy trong việc kiểm tra đánh giá
học sinh.
Đảm bảo tính khách quan, chính xác khi chấm điểm, không phụ thuộc vào
tâm tư tình cảm của người chấm.
4/21
“Đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh bằng hệ thống câu
hỏi trắc nghiệm khách quan trong giảng dạy sinh học lớp 8”
Gây hứng thú, kích thích tính tích cực của học sinh vì đây là một hình
thức kiểm tra mới. Học sinh có thể tự đánh giá kết quả bài làm của mình ngay
sau khi làm xong.
2. Cơ sở thực tiễn
Qua thực tế dạy học và quá trình giảng dạy Sinh học trong những năm
học trước, qua tình hình cơ sở vật chất của nhà trường, sự tham gia ý kiến và
cùng thực hiện áp dụng của đồng nghiệp, đặc biệt là qua chất lượng các bài kiểm
tra trong học kì I năm học 2015- 2016 tôi thấy điều này là hoàn toàn hợp lý và
phù hợp với thực trạng hiện nay nhất là của trường tôi đang giảng dạy.
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Việc nghiên cứu và áp dụng thực hiện Câu hỏi trắc nghiệm khách quan để
đánh giá kết quả học tập của học sinh, nhằm mục đích thực hiện theo yêu cầu
đổi mới giáo dục trong đó có khâu đổi mới kiểm tra nhằm đánh giá học sinh một
cách toàn diện về năng lực, trí tuệ, kỹ năng, kỹ xảo và thái độ. Phát hiện những
sai sót, lệch lạc về mặt nhận thức của học sinh từ đó điều chỉnh nội dung,
phương pháp dạy học của giáo viên để đạt được mục tiêu dạy học.
III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
Tất cả khối lớp 8 trường THCS Phan Đình Giót năm học 20015- 2016
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu tài liệu và dựa vào thực tế giảng dạy
Dạy thực nghiệm
Tham khảo ý kiến của đồng nghiệp
5/21
“Đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh bằng hệ thống câu
hỏi trắc nghiệm khách quan trong giảng dạy sinh học lớp 8”
B. PHẦN THỨ HAI : GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. NHỮNG NỘI DUNG LÍ LUẬN LIÊN QUAN TRỰC TIẾP ĐẾN VẤN
ĐỀ NGHIÊN CỨU TỔNG KẾT KINH NGHIỆM
1. Trắc nghiệm khách quan là gì?
Trắc nghiệm khách quan là phương tiện nhằm khảo sát khả năng học tập
của học sinh về các môn học, thông qua điểm số của các bài khảo sát để đo
lường khả năng học tập của học sinh.
2. Các loại câu hỏi trắc nghiệm khách quan:
Sau đây tôi xin đưa ra một số dạng câu hỏi trắc nghiệm khách quan, để
kiểm ra đánh giá học sinh ở môn sinh học 8 với những ưu điểm, nhược điểm và
những điểm cần lưu ý khi sử dụng các dạng câu hỏi trắc nghiệm khách quan.
Dạng 1: Câu nhiều lựa chọn:
Câu hỏi gồm 2 phần: phần dẫn và phần lựa chọn
Phần dẫn là một câu hỏi hay là một câu chưa hoàn chỉnh.
Phần lựa chọn gồm một số phương án trả lời cho câu hỏi hay phần bổ
xung cho câu được hoàn chỉnh. Phần lựa chọn gồm nhiều phương án trong đó
chỉ có một phương án đúng những phương án còn lại gọi là “nhiễu”
Ví dụ 1: Đánh dấu X vào đầu mỗi câu cho câu trả lời đúng
- Nguyên nhân của sự vận chuyển máu trong động mạch.
a. Sự chênh lệch huyết áp trong hệ mạch.
b. Nhờ sự đàn hồi của thành mạch.
c. Nhờ sự co bóp của các cơ bắp ảnh hưởng thành tĩnh mạch; sức hút của
lồng ngực (khi hít vào) và của tâm nhĩ (khi thở ra)
d. Hai câu a, b đúng
Ví dụ 2. Chức năng quan trọng nhất của hệ hô hấp là sự trao đổi khí giữa
cơ thể với môi trường bên ngoài diễn ra ở.
6/21
“Đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh bằng hệ thống câu
hỏi trắc nghiệm khách quan trong giảng dạy sinh học lớp 8”
a. Khoang mũi
b. Thanh quản
c. Khí quản và phế quản
d. Phổi
Dạng 2. Câu ghép đôi
Đây cũng là dạng đặc biệt của câu nhiều lựa chọn. Loại câu này thường có
hai dãy thông tin. Một dãy thường là câu hỏi (câu dẫn). Một dãy là những câu
trả lời ( câu lựa chọn ). Học sinh phải tìm ra từng cặp câu trả lời ứng với câu hỏi.
Ví dụ : Câu 45.trang 22
Dạng 3. Câu “đúng-sai”
Với dạng này đưa câu dẫn xác định ( thông thường không phải là câu hỏi)
yêu cầu học sinh trả lời câu đó là đúng (Đ) hay sai (S). Thực chất đây là dạng
đặc biệt của dạng nhiều lựa chọn.
Ví dụ: Điền đúng (Đ), sai (S) vào đầu mỗi câu.
a. Cơ quan bài tiết chủ yếu và quan trọng nhất là thận thải nước tiểu.
b. Phần tuỷ của thận có chứa nang thận.
c. Nước tiểu đầu được hình thành do quá trình lọc máu xảy ra ở bể thận.
d. Người mắc bệnh tiểu đường (đái tháo đường ) trong nước tiểu chính
thức có xuất hiện glucozơ.
Dạng 4. Câu điền khuyết
Loại câu này có thể có hai dạng: có thể là những câu hỏi với giải đáp ngắn
hoặc có thể gồm những câu phát biểu với một hay nhiều chỗ trống để học sinh
phải điền bằng một từ, một nhóm từ hoặc ký hiệu thích hợp.
Ví dụ: Điền vào chỗ trống (….) để hoàn thành câu sau :
Tim khoẻ sẽ làm cho …máu hoạt động tốt . Ta cần phải … và chế độ sinh
hoạt ăn uống điều hoà , vệ sinh …làm cho cơ tim khoẻ, sinh công lớn, tăng sức
co tim để lượng máu đến … mà không cần tăng nhịp tim.
7/21
“Đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh bằng hệ thống câu
hỏi trắc nghiệm khách quan trong giảng dạy sinh học lớp 8”
Dạng 5. Câu hỏi và câu trả lời ngắn.
Sử dụng câu hỏi ngắn để kiểm tra về một nội dung cụ thể, thường được
dùng để kiểm tra về đặc điểm cấu tạo, đời sống.
Ví dụ:
Quan sát hình vẽ cấu tạo của tim, trả lời câu hỏi sau :
1, Nêu hình dạng của tim ?
2, Tim người có mấy ngăn?
3. Đặc điểm thành tâm nhĩ?
Dạng 6. Sử dụng hình vẽ hoặc tranh câm.
- Yêu cầu học sinh chỉ trên tranh hoặc ghi chú thích cho tranh câm.
Ví dụ : Hãy chú thích cho hình vẽ dưới đây.
II. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ
Dạng 1: Câu nhiều lựa chọn:
* Ưu điểm:
Dễ xây dựng, kiểm tra được kiến thức cơ bản của học sinh, học sinh hiểu bài.
* Nhược điểm:
Không đánh giá được mức độ nhận thức cao hơn như phân tích, tổng hợp,
đánh giá.
Chú ý:
Phần gốc có thể là một câu hỏi hoặc câu bỏ lửng và phần lựa chọn là đoạn
bổ xung, để phần gốc trở nên đủ nghĩa.
Phần lựa chọn nên là từ 3 đến 5 câu. Cố gắng sao cho những câu “nhiễu”
gài bẫy đều hấp dẫn như nhau.
Tránh cho ở một câu hỏi nào đó có hai câu lựa chọn, đều là đúng nhất.
8/21
“Đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh bằng hệ thống câu
hỏi trắc nghiệm khách quan trong giảng dạy sinh học lớp 8”
Dạng 2. Câu ghép đôi
Ưu điểm:
Dễ xây dựng, tiết kiệm thời gian và không gian xây dựng, trình bày và trả
lời câu hỏi thuận lợi trong việc đánh giá kiến thức cơ bản.
Nhược điểm:
Học sinh dễ trả lời bằng cách loại trừ, không cho thấy khả năng sử dụng
thông tin đã kết nối.
Chú ý:
- Dãy thông tin nêu ra không nên quá dài, nên cùng thuộc một loại có liên
quan đến nhau để học sinh có thể nhầm lẫn.
- Cột câu hỏi và câu trả lời có thể không bằng nhau, nên có những câu trả
lời dư ra để tăng sự cân nhắc khi lựa chon.
Dạng 3. Câu “đúng-sai”
Ưu điểm :
- Có thể đặt nhiều câu hỏi trong một thời gian nhất định
- Dễ viết hơn câu nhiều lựa chọn
Nhược điểm:
Xác suất đoán mò cao (50%). Dễ khuyến khích học thuộc lòng
Cách dùng từ đôi khi không thống nhất giữa người soạn và người trả lời.
Chú ý :
Khi viết loại câu này nên:
Chọn câu dẫn mà học sinh trung bình khó nhận ra ngay là đúng hay sai.
Không nên trích nguyên những câu trong SGK.
Cần đảm bảo tính đúng sai là chắc chắn.
9/21
“Đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh bằng hệ thống câu
hỏi trắc nghiệm khách quan trong giảng dạy sinh học lớp 8”
Tránh dung những cụm từ “tất cả”, “không bao giờ”, “thường”, “đôi
khi”… Có thể dễ dàng nhận ra đúng sai.
Không nên bố trí số câu đúng bằng câu sai và sắp xếp theo tính chu kỳ.
Dạng 4. Câu điền khuyết
* Ưu điểm :
- Dễ khảo sát khả năng nhớ kiến thức của học sinh.
- Dùng thay cho trường hợp khi không tìm được số “nhiễu” tối thiểu cần
thiết cho câu nhiều lựa chọn.
* Nhược điểm :
- Khó chấm điểm, điểm số đôi khi thiếu khách quan.
Chú ý :
Đảm bảo cho mỗi câu để chống chỉ có thể điền một từ thích hợp
Từ điền nên là danh từ và là từ có nghĩa nhất trong câu
Mỗi câu nên chỉ có từ 2-3 chỗ trống được bố trí ở giữa hoặc cuối câu.
Khoảng trống nên có độ dài bằng nhau để học sinh không đoán được là
từ dài hay ngắn.
Dạng 5. Câu hỏi và câu trả lời ngắn.
* Ưu điểm :
- Dễ xây dựng, dễ vận dụng ở nhiều thể loại bài khác nhau
* Nhược điểm :
- Đôi khi không thống nhất giữa người đặt câu hỏi với người trả lời câu
hỏi dẫn đến câu trả lời thiếu chính xác, thiếu trọng tâm.
Chú ý :
- Câu hỏi rõ ràng, xúc tích, ngắn gọn.
10/21
“Đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh bằng hệ thống câu
hỏi trắc nghiệm khách quan trong giảng dạy sinh học lớp 8”
- Phù hợp với từng đối tượng học sinh.
Dạng 6. Sử dụng hình vẽ hoặc tranh câm.
* Ưu điểm :
- Kiểm tra được nhiều kiến thức.
- Phát huy được óc quan sát tìm tòi của học sinh
* Nhược điểm :
- Khó thiết kế, chỉ có thể áp dụng được một số loại nhất định.
Chú ý :
Hình vẽ phải rõ ràng. Phải là những hình mà học sinh đã được làm quen.
III. CÁC BIỆN PHÁP ĐÃ TIẾN HÀNH
Bước 1. Xác định, yêu cầu.
Giáo viên cần xác định rõ đề kiểm tra là phương tiện để đánh giá kết quả
học tập của học sinh sau khi học song một chủ đề, một chương, một học kỳ hay
toàn bộ chương trình của một lớp học, của một cấp học.
Bước 2. Xác định mục tiêu giảng dạy.
Để xây dựng bài kiểm tra trắc nghiệm khách quan được tốt cần liệt kê chi
tiết các mục tiêu giảng dạy cụ thể, từng bài, từng chương, từng phần, từng lớp và
từng cấp học . Trên cơ sở đó đánh giá mức độ nhận thức, các hành vi năng lực
của người học cũng như kết quả của người dạy.
Bước 3. Xác định nội dung, hình thức kiểm tra.
1. Lựa chọn câu hỏi ở dạng nào cho phù hợp. số lượng câu hỏi cho từng
mục tiêu tuỳ thuộc vào mức độ quan trọng của mục tiêu đó để đánh giá ở mức
độ nhận thức khác nhau: nhận biết, thông hiểu, vận dụng.
11/21
Tải về để xem bản đầy đủ
21 trang
10/07/2025
270
Bạn đang xem 11 trang mẫu của tài liệu "SKKN Đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh bằng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan trong giảng dạy Sinh học lớp 8", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.
File đính kèm:
- skkn_doi_moi_kiem_tra_danh_gia_ket_qua_hoc_tap_cua_hoc_sinh.doc
