SKKN Biện pháp tổ chức một số trò chơi để nâng cao hiệu quả tiết thể dục cho học sinh lớp 5

PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO QUẬN THANH XUÂN

MÃ SKKN

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

ĐỀ TÀI:

BIỆN PHÁP TỔ CHỨC MỘT SỐ TRÒ CHƠI ĐỂ NÂNG CAO HIỆU

QUẢ TIẾT THỂ DỤC CHO HỌC SINH LỚP 5

Lĩnh vực : T hể dục

Cấp học

: Tiểu học

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO QUẬN THANH XUÂN

MÃ SKKN

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

BIỆN PHÁP TỔ CHỨC MỘT SỐ TRÒ CHƠI ĐỂ NÂNG CAO HIỆU

QUẢ TIẾT THỂ DỤC CHO HỌC SINH LỚP 5

Giáo viên: Vũ Thanh Thủy

Lĩnh vực : Thể dục

Cấp học : Tiểu học

NĂM HỌC 2016 - 2017

Biện pháp tổ chức một số trò chơi để nâng cao hiệu quả

tiết thể dục cho học sinh lớp 5

A. ĐẶT VẤN ĐỀ

I. Lý do chọn đề tài

“Trẻ em hôm nay thế giới ngày mai”

Đó là khẩu hiệu chung của mọi quốc gia trên thế toàn thế giới, thể hiện

phương châm hoạt động trong sự nghiệp bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em.

Ngày nay, trẻ em Việt Nam đang được sống và học tập dưới một chế độ xã hội

chủ nghĩa ưu việt, được thừa hưởng những thành quả vĩ đại của ông cha ta để lại

trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc, được Đảng và nhân dân ta rất quan

tâm, săn sóc. Họ là những người chủ tương lai của đất nước, sứ mệnh lịch sử

tương lai của cả dân tộc đều trông mong vào thế hệ trẻ. Trong di chúc của Hồ

Chủ Tịch, người cũng đã căn dặn: “ Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là

một việc làm rất quan trọng và cần thiết...”

Bậc tiểu học là bậc học nền tảng trong chương trình giáo dục phổ thông.

Yêu cầu cấp thiết là hình thành và phát triển nhân cách học sinh với mục tiêu

giáo dục toàn diện (Đức - Trí - Thể - Mĩ).

Vì vậy giáo dục thể chất cho trẻ em là một vấn đề cấp bách, cần thiết trong

chiến lược phát huy nhân tố con người của Đảng và Nhà nước ta, là mục tiêu phấn

đấu của chương trình chăm sóc sức khỏe ban đầu của tổ chức y tế thế giới.

Trẻ em là đối tượng đang trong giai đoạn cần và dễ tác động nhất của hệ

thống giáo dục quốc dân, trẻ em lứa tuổi Tiểu học luôn thu hút mối quan tâm

của toàn xã hội. Nhiều nhà khoa học trong, ngoài ngành đã và đang tìm, cải tiến

và hoàn chỉnh những phương tiện và phương pháp nhằm nâng cao chất lượng

chăm sóc và giáo dục, đảm bảo cho trẻ em được phát triển toàn diện về thể chất

và tinh thần. Những phương pháp “ học mà chơi, chơi mà học” thông qua các trò

chơi hấp dẫn đã một mặt mang đến cho trẻ nhỏ cảm giác mới lạ về thế giới xung

quanh, mặt khác lại là một phương pháp giáo dục thể chất ( GDTC) quan trọng,

đặc biệt là nâng cao khả năng nhanh nhẹn, khéo léo.

Trò chơi vận động gồm nhiều loại hình, việc sử dụng chúng phải phù hợp

với mục đích GDTC. Việc phát triển nhanh nhẹn và khéo léo trong lứa tuổi còn

nhỏ đặc biệt là lứa tuổi tiểu học là vô cùng cần thiết và quan trọng. Bởi ở lứa

tuổi này quá trình thần kinh chiếm ưu thế nên các em sử dụng bài tập đa dạng và

phong phú. Việc nâng cao khả năng nhanh nhẹn và khéo léo còn được coi trọng

bởi nó là cơ sở để phát triển khả năng vận động cho trẻ trong tương lai.

Với mong muốn không ngừng nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường nói

chung và chất lượng của môn giáo dục thể chất nói riêng. Với kiến thức của bản

1/22

Biện pháp tổ chức một số trò chơi để nâng cao hiệu quả

tiết thể dục cho học sinh lớp 5

thân trau dồi trong nhưng năm tháng học tập và rèn luyện cũng như sự giúp đỡ

của bạn bè và đồng nghiệp . Nhất là mong muốn góp phần tạo một giờ học thể

dục sôi nổi, đã thôi thúc tôi đến với sáng kiến: “ Biện pháp tổ chức một số trò

chơi để nâng cao hiệu quả tiết thể dục cho học sinh lớp 5”

II. Mục đích nghiên cứu

Với mục đích tạo một giờ học không bị nhàm chán khi các nội dung lặp đi

lặp lại nhiều lần với tinh thần: “ Học mà chơi - chơi mà học” của các em học

sinh lớp 5, tôi đã ứng dụng một số trò chơi phù hợp với nội dung học để nâng

cao hiệu quả tiết dạy thể dục.

- Tạo cho các em sự say mê, hứng thú trong môn học.

- Giúp các em rèn luyện thân thể tốt, có sức khoẻ đảm bảo trong việc học

tập.

- Sử dụng phương pháp phù hợp với lứa tuổi các em đảm bảo tính vừa

sức, hấp dẫn.

III. Đối tượng nghiên cứu

- Tìm hiểu nghiên cứu phân phối chương trình, sách giáo khoa, nội dung

điều chỉnh của Bộ và thực tiễn giảng dạy môn thể dục cấp tiểu học.

- Tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi.

- Ứng dụng một số trò chơi phù hợp với nội dung giờ học.

- Học sinh lớp 5A trong trường tiểu học.

IV. Thời gian nghiên cứu

Từ tháng 9/2016 đến tháng 3/2017. Thời gian giảng dạy trong các tiết học

chính khóa.

2/22

Biện pháp tổ chức một số trò chơi để nâng cao hiệu quả

tiết thể dục cho học sinh lớp 5

B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

I. Cơ sở lí luận

Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm đến mục tiêu giáo dục toàn diện cho

thế hệ trẻ. Trong đó, trí dục, đức dục được coi là những vấn đề hệ trọng nhằm

giáo dục hình thành nhân cách người học sinh - sinh viên - người chủ tương lai

của đất nước, những người lao động phát triển cao về trí tuệ, cường tráng về thể

chất, phong phú về tinh thần, trong sáng về đạo đức.

Sức khoẻ là vấn đề quan trọng và được đặt lên hàng đầu của toàn nhân

loại. Tập luyện TDTT đề rèn luyện sức khoẻ là thiết yếu trong sinh hoạt hàng

ngày. Đất nước càng phát triển bao nhiều thì sự quan tâm đến phong trào tập

luyện TDTT càng lớn bấy nhiêu. Trên thế giới, hàng năm tổ chức rất nhiều giải

đấu TDTT, cùng với nó là sự đầu tư về công sức, tiền của và niềm khát khao

chiến thắng tất cả đều có mục tiêu lớn nhất là sức khoẻ.

Ở Việt Nam chúng ta, vấn đề giáo dục thể chất đang được Đảng và Nhà

nước hết sức quan tâm mà cụ thể là các trường học khi xây dựng đều có nhà thể

chất, tạo điều kiện thuận lợi cho việc học thể dục của các em đạt hiệu quả tốt.

Trong chương trình thể dục của tiểu học được học một tuần 2 tiết với các nội

dung cơ bản đó là:

+ Đội hình đội ngũ

+ Bài thể dục phát triển chung

+ Bài tập rèn luyện tư thế và kỹ năng vận động cơ bản

+ Trò chơi vận động

Đó là lượng vận động đủ giúp các em cân bằng giữa cơ thể và điều kiện

sinh hoạt, góp phần làm cho cơ thể phát triển toàn diện, cân đối, tạo cơ sở tốt để

nâng cao sức khoẻ, khả năng học tập, vui chơi... GDTC trong trường tiểu học là

nền tảng cho các em làm quen với tập luyện TDTT sau này và nó phải được đặt

lên hàng đầu trong bậc tiểu.

II. Thực trạng

Trong quá trình giảng dạy môn thể dục ở trường tôi thấy có những thuận

lợi và khó khăn sau:

1. Thuận lợi và khó khăn:

a. Thuận lợi:

- Các em đang tuổi phát triển nên rất thích vận động.

- Xã hội ngày càng phát triển nên các gia đình rất thích cho con em mình

được tập luyện thể dục thể thao.

- Ban giám hiệu nhà trường đánh giá cao tầm quan trọng của môn thể dục

đối với học sinh tiểu học nên rất quan tâm và tạo điều kiện tốt nhất cho môn học.

3/22

Biện pháp tổ chức một số trò chơi để nâng cao hiệu quả

tiết thể dục cho học sinh lớp 5

b. Khó khăn:

- Do lứa tuổi nhỏ nên các em rất hiếu động nên sự tập chung chú ý chưa

cao, nhất là tâm lý đang học trong lớp được ra ngoài sân vận động.

- Các em học sinh chưa hiểu được tác dụng của từng nội dung bài học đến

sự phát triển của cơ thể.

2. Thực trạng giảng dạy môn thể dục ở trường Tiểu học

Qua quá trình công tác, bản thân tôi đã được dự giờ rất nhiều, đồng

nghiệp dạy thể dục trong trường, trò chuyện và tiếp xúc với đồng nghiệp ở các

trường khác qua đó tôi cũng rút ra nhiều bài học cho bản thân và tôi có suy nghĩ

làm sao để nâng cao chất lượng môn học này hơn nữa.

Từ đầu năm học tôi đã chú ý nghiên cứu các biện để tổ chức một số trò

chơi để tiết dạy có chất lượng hơn, học sinh học hứng thú hơn và thích học bộ

môn thể dục.

Tìm hiểu sự ham thích học, luyện tập thể dục qua các trò chơi: Thông qua

các trò chơi các em được gì? trong mục tiêu của tiết dạy:

a) Khởi động thư giãn.

b) Luyện tập các động tác đã học.

c) Thư giãn cuối giờ.

d) Rèn kỹ năng, kỹ xảo, giáo dục truyền thống.

Qua quá trình giảng dạy tôi đã tìm tòi ra rất nhiều trò chơi, nhất là những

trò chơi dân gian do ông cha ta để lại, tự sáng tạo các trò chơi mới, hoặc cải biến

những trò chơi tương tự khi những trò chơi đã biết không phù hợp tiết dạy.

Ngay đầu năm học tôi đã khảo sát học sinh lớp 5A tham gia trò chơi trong

chương trình học và đạt được kết quả như sau:

Nội dung

Lớp 5A(45)

Số lượng

%

Chơi đúng luật, nhiệt tình tham gia chơi

Chơi chưa đúng luật, chưa chủ động tham gia chơi

Tích cực tự giác tham gia chơi

38

7

84,4

15,6

84,4

15,4

80

38

7

Chưa tích cực tự giác tham gia chơi

Rèn khả năng phản xạ, sự tập trung chú ý, nhanh nhẹn

khéo léo

36

Khả năng phản xạ, sự tập chung chú ý, nhanh nhẹn

khéo léo chưa cao

9

20

Biết phối hợp với bạn, đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau

Chưa đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau

37

8

82,2

17,8

4/22

Biện pháp tổ chức một số trò chơi để nâng cao hiệu quả

tiết thể dục cho học sinh lớp 5

III. Biện pháp tiến hành để giải quyết vấn đề

Từ những thực trạng trên bản thân tôi xin trình bày một số biện pháp như

sau:

1. Điều tra đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi

Để có cơ sở khoa học cho việc lựa chọn các bài tập trò chơi vào tiết dạy

thể dục chúng ta cần tìm hiểu một số đặc điểm cơ bản về tâm sinh lý của lứa tuổi

này có liên quan tới việc tập luyện TDTT nói chung và với việc phát triển sức

mạnh tốc độ nói riêng.

- Đặc điểm về sinh lý ở lứa tuổi học sinh lớp 5

Ở tuổi này, cơ thể đang phát triển mạnh, ngày càng hoàn thiên về tâm sinh

lí. Hành động của các em tương đối chủ động và có tính mục đích hơn kì

trước.

Ở tuổi này là giai đoạn các em luôn muốn thể hiện mình là "người lớn"

nên mọi hành động của các em đều bắt chước người lớn. Chính điều này đã tạo

ra động lực cho các em hưng phấn trong quá trình hoạt động, khám phá và tìm

hiểu thế giới xung quanh.

Do quá trình hưng phấn và ức chế của các em thăng bằng hơn nên đã kéo

dài được thời gian tập trung chú ý, quá trình nhận thức của các em cũng được

nâng cao rõ rệt. Các em có thể nhận thức được cái hay, cái đẹp của sự vật, cái

đúng, cái sai của một vấn đề một cách bản chất hơn. Tuy nhiên, những nhận

thức này còn có tỷ lệ chuẩn mực chưa cao và độ sâu sắc chưa đạt mức của người

trưởng thành.

Nắm vững được đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi của các em để sử dụng các

đối sách giảng dạy huấn luyện hợp lý là tiền đề của sự nâng cao hiệu quả giảng

dạy huấn luyện của các giáo viên .

2. Phương pháp tổ chức giáo viên

2.1. Công tác chuẩn bị của giáo viên trước khi lên lớp:

Trong quá trình giảng dạy môn Thể dục ở trường tiểu học công tác chuẩn

bị của giáo viên trước khi lên lớp cũng góp phần giúp tiết học được sinh động

hơn, giúp học sinh hứng thú hơn trong tập luyện. Muốn vậy giáo viên cần chú ý

và thực hiện tốt một số điểm sau:

- Để giảng dạy một tiết Thể dục được tốt hơn thì ngoài nghiên cứu kế

hoạch bài soạn và tập lại động tác thì sân tập, dụng cụ cũng đóng vai trò hết sức

quan trọng cho một giờ học Thể dục. Vì vậy trước khi lên lớp giáo viên cần phải

chuẩn bị sân tập, dụng cụ trước khi giờ học theo yêu cầu của kế hoạch bài soạn.

Kiểm tra lại sân tập, dụng cụ nếu không được an toàn thì phải sửa chữa và

bổ sung kịp thời. Mặt khác, người giáo viên cần phải chọn vị trí tập cho học sinh

5/22

Biện pháp tổ chức một số trò chơi để nâng cao hiệu quả

tiết thể dục cho học sinh lớp 5

một cách phù hợp như: tránh ánh nắng chiếu vào mặt học sinh, sân tập phải đảm

bảo sạch và an toàn …

Ví dụ: Khi chơi trò chơi “Ném bóng trúng đích”. Giáo viên cần chuẩn bị

trước những dụng cụ như bóng nhựa, sọt, …hay sân tập luyện còn cát bụi, đá thì

giáo viên cần vệ sinh ngay (tưới sân, lượm đá) để bảo vệ an toàn cho các em tập

luyện, tránh phản tác dụng khi tập luyện Thể dục.

- Cũng như các môn học khác, bao giờ giáo viên cũng phải có kế hoạch cụ

thể, là giáo án mà ở đây muốn chọn được trò chơi phù hợp để đưa vào tiết dạy,

trước tiên giáo viên cần tìm hiểu và nắm được:

2.2. Xác định rõ mục tiêu bài dạy:

Lượng kiến thức theo yêu cầu trong tiết dạy đó ít hay nhiều, yêu cầu về

lượng vận động trong tiết dạy ra sao, các dạng vận động đó là dạng nào (tay,

chân, toàn thân...)

2.3. Sân bãi dụng cụ:

Chú ý điều kiện sân tập: bằng phẳng, rộng, thoáng, tiếng ồn không làm

ảnh hưởng xung quanh hay ngược lại.

Một tiết dạy thời lượng cho phép 40 phút như vậy khi phân phối thời gian

cho phép tổ chức trò chơi, giáo viên cần lưu ý sao cho hợp lý (phần này còn lệ

thuộc vào mục đích của trò chơi). Ngoài ra cần chú ý đến thời gian vào buổi nào

(ảnh hưởng của thời tiết)

2.4. Phân loại trò chơi phù hợp với nội dung tiết dạy:

- Tùy theo tính chất vận động của từng bài, giáo viên nên chọn trò chơi

cho phù hợp với nội dung học.

- Có hai dạng trò chơi: Trò chơi động và trò chơi tĩnh.

+ Trò chơi động: Dạng trò chơi đòi hỏi vận động toàn thân và được thay

đổi vị trí của người chơi.

+ Trò chơi tĩnh: là trò chơi chỉ vận động một bộ phận của cơ thể, và

không thay đổi vị trí của người chơi.

- Theo mục đích của trò chơi: Tất cả các trò chơi đều có một mục đích

chung là giúp cho người chơi thư giãn, song trò chơi trong tiết dạy thể dục còn

có mục đích riêng:

+ Là một bài tập khởi động, làm nóng các bộ phận cơ thể liên quan mạnh

đến bài tập ở phần tiếp theo.

+ Là một bài tập luyện: Thông qua trò chơi học sinh được tập luyện thêm

các động tác, các kiến thức mới được học hoặc ôn luyện những kiến thức đã học

những tiết trước.

6/22

Biện pháp tổ chức một số trò chơi để nâng cao hiệu quả

tiết thể dục cho học sinh lớp 5

+ Là bài tập củng cố: Thông qua trò chơi học sinh được củng cố lại những

kiến thức đã được học.

Theo thời gian trong tiết dạy: Chơi vào đầu giờ, giữa giờ hoặc cuối giờ.

Như vậy căn cứ vào mục tiêu của bài thì chọn trò chơi theo mục đích.

- Nếu trò chơi là một bài tập khởi động: Thì thường được tổ chức vào đầu

giờ.

+ Loại trò chơi này ta nên chọn để áp dụng vào những tiết dạy mà sự

luyện tập của học sinh là sự vận động mạnh các cơ bắp và các khớp cơ. Tất

nhiên vào đầu giờ học bao giờ giáo viên cũng cho học sinh khởi động toàn

diện, song bài tập như thế có thể một số học sinh thực hiện còn hời hợt, thì sự

khởi động đó chưa đạt yêu cầu, nhất là các tiết học vào đầu buổi sáng khi các

em sau một đêm ngủ các cơ bắp nghỉ, cơ thể còn mệt mỏi uể oải.Nếu giáo viên

cho tổ chức trò chơi sau khi thực hiện bài tập khởi động, các em sẽ thấy thoải

mái, hưng phấn hẳn lên. Khởi động có chất lượng hơn, thì vào bài tập luyện có

sự vận động mạnh các em sẽ thấy dễ dàng và còn tránh được các tai nạn như

trật khớp, đau cơ bắp sau khi tập luyện. Do đó ta chọn trò chơi động là chủ

yếu. Theo tính chất vận động của tiết dạy mà chọn nội dung trò chơi cho phù

hợp với sự vận động đó. Có thể thay đổi trò chơi cũ thành trò chơi mới nhưng

phù hợp với nội dung bài.

Ví dụ:

- Bài 47: Phối hợp chạy và bật nhảy. ( SGV Thể dục lớp 5, trang 118).

Giáo viên cho học sinh chơi trò chơi “Nhảy đúng, nhảy nhanh” hoặc trò

chơi “Nhảy ô tiếp sức”. Trò chơi này giúp cho học sinh vui chơi, khởi động một

cách tích cực hơn đồng thời tạo sự hưng phấn khi tập luyện và là bài tập bổ trợ

cho nội dung học tiếp theo “Phối hợp chạy và bật nhảy” .

Hình 1 : Nhảy đúng, nhảy nhanh.

Hình 1

7/22

Biện pháp tổ chức một số trò chơi để nâng cao hiệu quả

tiết thể dục cho học sinh lớp 5

Hình 2 : Nhảy ô tiếp sức.

Hình 2

- Bài 3: Đội hình đội ngũ - Trò chơi “Chạy tiếp sức” ( SGV Thể dục lớp

5, trang 45).

Nội dung tập hợp hàng dọc hàng ngang, dóng hàng, điểm số: Có thể thay trò

“Chạy tiếp sức” bằng trò chơi “Thi xếp hàng nhanh”.

Qua trò chơi này giúp học sinh tập tích cực hơn kĩ năng tập hợp hàng, tác phong

kỉ luật, nhanh nhẹn, khẩn trương.

Hình3: Thi xếp hàng nhanh.

Hình 3

- Nếu trò chơi là bài tập luyện:

8/22

Biện pháp tổ chức một số trò chơi để nâng cao hiệu quả

tiết thể dục cho học sinh lớp 5

Theo yêu cầu của chương trình học ở lớp 5 thì loại trò chơi này chiếm đa

số các tiết. Trong đó còn số ít tiết giáo viên tự chọn trò chơi.

Trò chơi này giúp học sinh luyện tập kiến thức với tinh thần tự nguyện tự

giác, nên giáo viên phải chọn đúng trò chơi để đưa vào các tiết dạy thì tác dụng

luyện tập sẽ được đạt hiệu quả cao.

Tuy nhiên cần phải chú ý một số điểm sau:

- Đặc điểm tâm sinh lí của học sinh: Ở lứa tuổi tiểu học cơ thể chưa phát triển

hoàn chỉnh nên không thể lựa chọn trò chơi đòi hỏi phải dùng nhiều sức mạnh,

trò chơi có qui tắc phức tạp và khi tổ chức trò chơi cần lưu ý số lượng học sinh

nam, học sinh nữ, học sinh có sức khỏe yếu... Vì vậy cần chọn trò chơi, tổ chức

chơi cho phù hợp và hấp dẫn .

- Địa điểm, sân tập, dụng cụ: Giáo viên cần lưu ý số lượng học sinh tham gia,

cấu trúc nội dung trò chơi, hình thức tổ chức chơi.

- Thời gian và hoàn cảnh: Thời gian chơi quyết định tới cách lựa chọn trò chơi,

mặt khác trò chơi chịu ảnh hưởng trực tiếp vào điều kiện hoàn cảnh (nắng, mưa

…) cụ thể để giáo viên chọn lựa các hình thức tổ chức và loại trò chơi cần thiết.

Có như vậy giáo viên tổ chức giảng dạy theo hướng phân hóa đối tượng

học sinh một cách tốt hơn.

Ví dụ:

Trò chơi “Chạy tiếp sức” mà trong chương trình đã giới thiệu chỉ dùng

luyện chạy nhanh và chỉ vận dụng một vài tiết còn lại giáo viên phải tự chọn.

Cho nên giáo viên cần tìm các trò chơi phù hợp với tiết dạy.

+ Trò chơi 1: “Nhanh lên bạn ơi!” (Hình 4)

Trò chơi này rèn luyện cho học sinh tố chất nhanh nhẹn, linh hoạt và cách

tổ chức phối hợp giữa các bạn trong nhóm. Trò chơi này có nhiều hình thức tổ

chức khác nhau (hàng ngang, vòng tròn, tam giác …) tùy số lượng học sinh, sân

bãi, dụng cụ.

a

b

c

Hình 4

+ Trò chơi 2: (Hình 5) Vẽ 2 vạch giới hạn cách nhau 10m, ở chính giữa 2 vạch

giới hạn vẽ một vòng tròn có đường kính 0,5m và để một vật nào đó bất kì

9/22